Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
M3 Hafif Tank ABD tarafından üretilen ve müttefik ülkeleri olan Birleşik Krallık ve İngiliz Milletler Topluluğu tarafından II. Dünya Savaşı sırasında kullanılan hafif tank sınıfında zırhlı savaş aracıdır. Amerikan Ordusu tarafından Avrupa, Kuzey Afrika Cephesi ve 'nde kullanılmıştır. General Stuart veya Stuart adını İngilizler vermiştir. Bu ad Amerikan İç Savaşı sırasında savaşan General 'tan gelmektedir. Bu ad hem M3 hem de M5 Hafif Tank için kullanılmış, İngilizler gayriresmî olarak Honey (Türkçe Bal) adını da koymuştur. Amerikan Ordu kaynaklarında bu tanklara resmi olarak M3 Hafif Tank ve M5 Hafif Tank denilmiştir.
| M3A3 (Stuart V) Hafif Tank | |
|---|---|
 | |
| Çeşidi | |
| Uyruğu |  ABD |
| Özellikler | |
| Ağırlık | 14,7 ton |
| Uzunluk | 4,5 m |
| Genişlik | 2,46 m |
| Yükseklik | 2,3 m |
| Mürettebat | 4 (komutan,nişancı,sürücü, yardımcı sürücü) |
| Zırhı | 13-51 mm |
| Ana silahı | in M44 mount 174 mermi |
| Diğer silahları | 3 x MG 7,500 mermi |
| Motor | Continental-Wright su soğutmalı radyal benzinli 250 beygir (kW) |
| Kaldırma kapasitesi | 17,82 beygir/ton |
| Süspansiyon donanımı | |
| Harekat menzili | 120 km |
| Azami hızı | 58 (km/s) (karayolu) 30 km/s (arazi) |
Tarihi
Avrupa'da gelişen olayları takip eden Amerikan tank tasarımcıları ordunun elinde bulunan M2 Hafif Tank'ının modasının geçmekte olduğunu ve yenilenmesi gerektiğini anladı. Geliştirilen aracın zırhı kalınlaştı, süspansiyonu geliştirildi ve geri tepmesiz top takıldı. Adı "M3 Hafif Tank" konuldu. Aracın üretimi Mart 1941 tarihinde başladı ve Ekim 1943 tarihine kadar devam etti. Atası olan M2A4 modeli gibi, M3 tankı bir adet ve 5 adet Makineli tüfek ile silahlandırıldı. Makineli tüfeklerin dağılımı şöyleydi: Ana topun yanında eş eksenli bir tane, taret üzerinde M20 uçaksavar ayaklı, sağ pruvada bir tane, gövdenin sağ ve solunda birer tane.
Araçta kullanılan radyal hava motorlarından kurtarmak için tanka yeni model ikiz Cadillac otomobil motoru takıldı. Değişen motorun yanında (başlangıçta M4 olan adı daha sonra M4 Sherman ile karıştırılmaması için M5 olarak değiştirildi) gövde tasarımı değiştirilerek eğimli zırh takıldı. Sürücünün kullandığı kapak üste alındı. Bununla beraber birliklerden gelen ateş gücü eksikliği şikayetlerine rağmen M5 modelinde de M3 te kullanılan aynı 37mmlik top kullanıldı. M5 ile 1942 yılında yer değiştirilen M3 tankları, 1944 yılında yeniden tasarlanıp M24 Hafif Tank olarak servise geri döndü.
Görev Tarihi
M3 Hafif tankı ya da "General Stuart" tankını çatışmada ilk kullanan İngiliz Ordusu olmuştur. Kasım 1941 tarihinde 170 adet Stuart tankı Crusader Harekatı'na katıldı. Ancak sonuç büyük bir hayal kırıklığı oldu. İngilizlere göre deneyimli ve taktiksel olarak çok daha başarılı Alman birlikleri Afrika Korps'a bağlı zırhlı araçları karşısında M3'lerin kaybı çok büyük oldu. İngilizler özellikle 1941 yılı itibarıyla kullanılan 37 mm'lik M5 topunun gününün çok gerisinde ve zayıf olduğunu konusunda şikayetçilerdi. İki kişilik tareti ateş gücü için çok zayıftı ve İngilizler üç kişi ile savaşmaya çalıştı. Olumsuzlukların rağmen çabukluğu ve mekanik olarak kullanışlılığından ötürü ona "Honey" (Bal) takma adını koydular. Yüksek hızı ve güvenilirliğinden ötürü İngiliz kruvazör tank sınıfı içerisinde önemli bir yer edindi. 1942 yılında Amerika'dan yeterli miktarda Orta Sınıf tank gelmesine rağmen İngilizler bu araçları keşif ve gözetleme aracı olarak serviste tuttu. Bazı araçların taretleri ağırlık azaltmak amacı ile sökülerek tanklara hız ve menzil avantajı sağlandı. Bu araçlara "Stuart Recce" adı verildi. Bazı araçlar zırhlı personel taşıyıcı olarak örneğin "Stuart Kangaroo" ve bazıları da komuta aracı örneğin "Stuart Command" adıyla hizmet verdi. M3, M3A3 ve M5 tankları savaşın sonuna kadar İngiliz ordu servisinde kaldı. İngilizlerin sahip olduğu tank adedi Amerikalıların kullandıklarının yanında çok az kalır.
SSCB bünyesindeki Kızıl Ordu ise Lend-lease programı ile kendisine verilen M3 tankından pek de memnun değildi. Onlara göre tank silahsız, zırhsız, yakıt konusunda hassas ve çok yakıt harcamaktaydı. Radyal uçak motoru kullanan M3 yüksek oktanlı benzine ihtiyaç duyuyordu. Her nasılsa M3 savaşın ilk yıllarında kullanılan Sovyet yapımı T-60 hafif tankından çok daha üstündü. 1943 yılında Kızıl Ordu M5 tankını denemiş ancak bu tankı da M3'ten başarılı bulmamıştır. Ancak 1941 yılında yaşanan çaresizliklerden ötürü Sovyetler Amerika dan M5 tankından istemiştir. M3'ler 1944 yılına kadar Kızıl Ordu servisinde kaldı.
Amerikan Ordusu servisinde M3 tankı ilk olarak Filipinlerde kullanıldı. Az sayıda tank Bataan körfezi harekâtında kullanıldı. Ardından 1942'nin sonlarına doğru Amerika'nın Kuzey Afrika Cephesi'nde savaşa girmesi ile burada kullanılan tank hala ordu zırhlı birlikleri içerisinde en çok kullanılan araçtı. sırasında Alman Panzer IV ve ağır Tiger tankları karşısında çok feci bir yenilgi alan Amerikalılar, İngilizlerin izlediği yoldan gitmeye karar verdi. Hızlı bir şekilde ordu bünyesindeki hafif tank tümenlerini ki bunlara bir ordu grubu da dahil, dağıtarak sadece keşif ve gözetleme amacıyla kullandı.
Avrupa cephesinde bütün hafif tanklara ikincil görevler verildi. Çünkü düşman zırhlı araçları karşısında sağlam kalma şansları yoktu. Sadece Pasifik Cephesi'nde Stuartlar rahat kullanılıyordu. Bunun sebebi Japonların elindeki zırhlı araçların bu tanların çok gerisinde zırh ve ateş gücüne sahip olmasıydı. Ayrıca Japon kara kuvvetlerinin elindeki uzaktan atılan tanksavar silahları bulunmuyordu. Sadece yakın baskınlar ile tanklara saldırı oluyordu.
Bu olumsuzluklara rağmen toplamda 25.000 adedin üzerinde M3 ve M5 tankı üretildi. (Buna 75 mm'lik M8 KMO dahil). Savaşın sonuna kadar bunlar ordu servisinde kaldı. ABD, Birleşik Krallık ve SSCB'ye ilaveten Fransa, Çin ve Yugoslavya'da Tito'ya bağlı partizanlar bu tanklardan kullandı (M3A3 ve biraz M3A1).
Savaş sonrasında bazı ülkeler ucuz ve mekanik olarak güvenilir olan Stuart tankını kullandı. M5 tankı Hindistan ve Pakistan arasında 1947 yılındaki çıkan ilk Keşmir çatışmalarında önemli rol oynadı. Bu tank bazı Güney Amerika ordularında 1996 yılına kadar serviste kaldı.
60'lı ve 70'li yıllarda Portekiz ordusu Angola'da süren savaş sırasında bu tankları kullandı.
Modelleri
- M3 (İngiliz takma adı "Stuart I"). 5,811 araç üretildi.
- M3A1 (Stuart III). 4,621 adet üretildi.
- Yeni taretin sepeti ve küçük kubbesi yoktu. Ana topa sabitleyici takıldı. Çıkma makineli tüfekler söküldü.
- M3A1 modeline Guiberson dizel motor takıldı. İngilizler "Stuart IV" adını verdi.
- M3A3 (Stuart V). 3,427 adet üretildi.
- M3 ve M5'lerin taretlerinin ortaklaşa geliştirildi. Taretin arka kısmınasına telsiz takıldı. Ön ve yanlara kaynakla eğimli zırh akıldı.
- M5 (Stuart VI). 2,075 adet üretildi.
- İkiz Cadillac motorlu. Yeniden tasarlanan gövdesi M3A3 modeline benziyordu. Yanları düz ve motoru arkadaydı. Tareti M3A1 modeldi.
- M5A1 (Stuart VI). 6,810 adet üretildi.
- M5 üzerine M3A3 tareti takıldı. Bu Amerikalıların 1943 yılındaki ana modeliydi
- M8 Kundağı Motorlu Obüs. 1,778 adet üretildi.
- Temelinde M5 şasesi kullanıldı. Silahı ile değiştirildi. Taretinin üzeri açıktı ve mühimmat römorku çekmek için arkasına kanca takıldı. Süvari sınıfı piyade birliklerine ateş desteği sağlıyordu.
- M8A1 75 mm Kundağı Motorlu Obüs.
- Yapımında M8 şasesi kullanıldı.
- T18 75 mm KMO.
- Kundağı motorlu obüsün yapımında M3 şasesi kullanıldı. Kutu şeklindeki tarete takıldı. Eylül 1941 tarihinde başlayan çalışmalar Nisan 1942 de iptal edildi. Sadece iki adet araç üretildi. Bunun yerine M8 75 mm kundağı motorlu obüs modelinin üretimine karar verildi.
- T82 KMO.
- Üzerinde 75 mmlik obüsün tasarımında M5A1 şasesi kullanıldı. 1945'te iptal edildi.
- T56 3 inç KMO.
- Yapımında M3A3 şasesi kullanıldı. Motor arkadan gövdenin ortasına taşındı. Üstyapıya takıldı. Eylül 1942 de başlayan proje Şubat 1943 te iptal edildi.
- T57 3 inç KMO.
- T56 modelinin üzerinde Continental motorlu M3 tankı versiyonuydu. Şubat 1943 te iptal edildi.
- T27 / T27E1 81 mm KM Havan.
- M5A1 tareti çıkartılarak içerisinde 81 mmlik havan topu bulunan üstyapı takıldı. Ayrıca silah olarak .50 cal Browning M2HB makineli tüfek bulunuyordu. Araç içerisinde mürettebat ve mühimmat için yeterli yer bulunmadığından Nisan 1944 te iptal edildi.
- T29 4.2 inç KM Havan .
- T27 le aynı tasarıma sahipti. Havan topu 4.2 inç (107 mm)di. Aynı sebeplerden proje iptal edildi. *T81 KM Kimyasal Havan
- M5A1 temelli aracın 4.2 inç (107 mm)lik kimyasal havanı bulunuyordu.
- M3 ile Maxson Taret.
- Uçaksavar modeli 1942 de geliştirildi. Maxson Firması tarafından geliştirilen taretinin üzerinde 4 adet .50 kalibre Makineli tüfek takılıydı. Ancak uçaksavarının varlığı sebebiyle proje iptal edildi.
- T65 40 mm KMO.
- Genişletilmiş M5A1 uçaksavar aracı. Silah olarak kullanıldı. Üretim onayı verilen aracınşasesi M24 Chaffee tank şasesi ile değişitrildi. Ve M19 KMO olarak ordu servisine girdi.
- T85 20 mm KMO.
- Yapımında T65 (M5A1) kullanılan uçaksavar Silah olarak takıldı.
- M3 / M5 Komuta Tankı.
- M3 / M5 taretlerinin yerine daha küçük bir üstyapı takıldı. .50 kalibre makineli tüfek takıldı.
- T8 Keşif aracı.
- M5 tareti çıkartıldı. .50 kalibre makineli tüfek takıldı.
- M3 T2 Hafif Mayın Patlatıcı .
- 1942 yılında tasarlandı, ama reddedildi.
- M3/M3A1 Satan Alev Makineli.
- Ana silah yerine alev makinesi takıldı. Üretilen 20 ade tank Amerikan Deniz Kuvvetleri tarafından 1943 yılında kullanıldı.
- M3A1 E5R2-M3 Alev Makineli.
- Makineli tüfek yerine alev makinesi takıldı.
- M5 Dozer.
- M5 üzerine dozer bıçağı takıldı. Taret tamamiyle çıkartıldı.
- M5 T39 Roket Fırlatıcı.
- T39 roket fırlatıcı aynı anda 20 adet 7.2" roket fırlatabiliyordu. Üretimine başlanmadı.
- M5A1 E7-7 Alev Makineli.
- Makineli tüfek yerine alev makinesi takıldı.
- M5A1 E9-9 Alev makineli .
- Sadece prototipi yapıldı.
- M5A1 E8 Alev makineli.
- Üzerinde alev makinesi olan küçük bir üst yapı taretle yer değiştirildi. Prototip olarak kaldı.
Birleşik Krallık Modelleri
- Stuart Kangaroo.
- İngiliz ordusu tarafından Zırhlı Personel Taşıyıcı olarak kullanıldı. Tareti çıkartılmıştı. Yolcular için fazladan koltuk ilave edildi.
- Stuart Recce.
- Keşif aracı olarak üretilen model taretsiz bir Stuart tanktan oluşuyordu.
- Stuart Command.
- Kangaroo modelinin telsizli tasarımıydı.
Brezilya Modelleri
1970'li yıllarda Brezilyada bulunan Bernardini firması Brezilya ordusu için Stuart üzerinde radikal değişiklikler yaptı.
- X1A.
- Temelinde M3A1 kullanılan araç, yeni 280 beygirlik Saab-Scania dizel motora,geliştirilmiş süspansiyon sistemine, gelişmiş gövde zırhına, ateş kontrol sistemine ve üzerinde DEFA 90 mmlik ana top bulunan yeni bir tarete sahipti.
- X1A1.
- X1A modelinin süspansiyon sistemi geliştirlmeye çalışıldı. Üretime girmedi.
- X1A2.
- Yapımında X1A1 kullanılan aracın yeniden tasarlanan gövde yapısı ile eski Stuarttan görüntü olarak eser kalmadı. Toplamağırlığı 19 ton, mürettebatı 3 kişi ana silahı 90 mm top ve 300 beygirlik Saab-Scania dizel motoru vardı. 1979-1983 arasında 30 adet tank üretildi.
Kullanan ülkeler
ABD, Avustralya, Belçika, Birleşik Krallık, Brezilya, Çin, Ekvator, El Salvador, Fransa, Endonezya, Hindistan, Hollanda, İtalya, Kolombiya, Küba, Meksika, Paraguay, Portekiz, SSCB, Şili, Türkiye, Uruguay, Venezuela, Yeni Zelanda, Yugoslavya, Yunanistan.
Sinema filmi tarihi
Yoğun bir değişiklik geçirmiş M5A1 Stuart Tank Girl filminde kahraman bir tank olarak görüldü.
Değiştirilmiş Stuart tankları 1956 yılında çevrilen "Attack!" filminde Alman tankları olarak kullanıldı.
Çizgi roman tarihi
"" was a DC Comics feature in its title starring an M3 Stuart scout tank commanded by Lieutenant Jeb Stuart, a direct descendent and namesake of the great Civil War cavalry general. The tank was haunted by the Confederate officer, who would appear to warn his kinsman of impending danger or offer usually cryptic advice on how to handle a combat action. The duration of the feature's run is second only to that of "" in the DC war comic book line.
Kültürel tarihi
oyununda Sgt Matt Baker en iyi arkadaşı Sgt Risner bir M5A1 Stuart tankına komuta ediyordu. Call of Duty 2: Big Red One ve Call of Duty 3 oyunlarında Stuart tankları görülmektedir.
Kaynakça
- Steven Zaloga, "M3 & M5 Stuart Light Tank 1940-45" (Osprey New Vanguard 33).
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta M3 Stuart ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- AFV Database26 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Pictures7 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- OnWar:
- Nase noviny - The M3/M5 (Honey/Stuart) Light Tank[]
- M39 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . & M59 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . variants photo galleries at ww2photo.mimerswell.com
- PDF of M5 Stuart Driving Manual[]
- M5A1 Stuart Light Tank Photos and Walk Arounds on Prime Portal15 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- PDF of M5 Stuart Tank Crew Manual[]
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
M3 Hafif Tank ABD tarafindan uretilen ve muttefik ulkeleri olan Birlesik Krallik ve Ingiliz Milletler Toplulugu tarafindan II Dunya Savasi sirasinda kullanilan hafif tank sinifinda zirhli savas aracidir Amerikan Ordusu tarafindan Avrupa Kuzey Afrika Cephesi ve nde kullanilmistir General Stuart veya Stuart adini Ingilizler vermistir Bu ad Amerikan Ic Savasi sirasinda savasan General tan gelmektedir Bu ad hem M3 hem de M5 Hafif Tank icin kullanilmis Ingilizler gayriresmi olarak Honey Turkce Bal adini da koymustur Amerikan Ordu kaynaklarinda bu tanklara resmi olarak M3 Hafif Tank ve M5 Hafif Tank denilmistir M3A3 Stuart V Hafif TankCesidiUyrugu ABDOzelliklerAgirlik 14 7 tonUzunluk 4 5 mGenislik 2 46 mYukseklik 2 3 mMurettebat 4 komutan nisanci surucu yardimci surucu Zirhi 13 51 mmAna silahi in M44 mount 174 mermiDiger silahlari 3 x MG 7 500 mermiMotor Continental Wright su sogutmali radyal benzinli 250 beygir kW Kaldirma kapasitesi 17 82 beygir tonSuspansiyon donanimiHarekat menzili 120 kmAzami hizi 58 km s karayolu 30 km s arazi TarihiAvrupa da gelisen olaylari takip eden Amerikan tank tasarimcilari ordunun elinde bulunan M2 Hafif Tank inin modasinin gecmekte oldugunu ve yenilenmesi gerektigini anladi Gelistirilen aracin zirhi kalinlasti suspansiyonu gelistirildi ve geri tepmesiz top takildi Adi M3 Hafif Tank konuldu Aracin uretimi Mart 1941 tarihinde basladi ve Ekim 1943 tarihine kadar devam etti Atasi olan M2A4 modeli gibi M3 tanki bir adet ve 5 adet Makineli tufek ile silahlandirildi Makineli tufeklerin dagilimi soyleydi Ana topun yaninda es eksenli bir tane taret uzerinde M20 ucaksavar ayakli sag pruvada bir tane govdenin sag ve solunda birer tane Aracta kullanilan radyal hava motorlarindan kurtarmak icin tanka yeni model ikiz Cadillac otomobil motoru takildi Degisen motorun yaninda baslangicta M4 olan adi daha sonra M4 Sherman ile karistirilmamasi icin M5 olarak degistirildi govde tasarimi degistirilerek egimli zirh takildi Surucunun kullandigi kapak uste alindi Bununla beraber birliklerden gelen ates gucu eksikligi sikayetlerine ragmen M5 modelinde de M3 te kullanilan ayni 37mmlik top kullanildi M5 ile 1942 yilinda yer degistirilen M3 tanklari 1944 yilinda yeniden tasarlanip M24 Hafif Tank olarak servise geri dondu Gorev TarihiM5 harap olmus Coutances sokaklarinda ilerliyorAvustralya Stuart I savasi sirasinda M3 Hafif tanki ya da General Stuart tankini catismada ilk kullanan Ingiliz Ordusu olmustur Kasim 1941 tarihinde 170 adet Stuart tanki Crusader Harekati na katildi Ancak sonuc buyuk bir hayal kirikligi oldu Ingilizlere gore deneyimli ve taktiksel olarak cok daha basarili Alman birlikleri Afrika Korps a bagli zirhli araclari karsisinda M3 lerin kaybi cok buyuk oldu Ingilizler ozellikle 1941 yili itibariyla kullanilan 37 mm lik M5 topunun gununun cok gerisinde ve zayif oldugunu konusunda sikayetcilerdi Iki kisilik tareti ates gucu icin cok zayifti ve Ingilizler uc kisi ile savasmaya calisti Olumsuzluklarin ragmen cabuklugu ve mekanik olarak kullanisliligindan oturu ona Honey Bal takma adini koydular Yuksek hizi ve guvenilirliginden oturu Ingiliz kruvazor tank sinifi icerisinde onemli bir yer edindi 1942 yilinda Amerika dan yeterli miktarda Orta Sinif tank gelmesine ragmen Ingilizler bu araclari kesif ve gozetleme araci olarak serviste tuttu Bazi araclarin taretleri agirlik azaltmak amaci ile sokulerek tanklara hiz ve menzil avantaji saglandi Bu araclara Stuart Recce adi verildi Bazi araclar zirhli personel tasiyici olarak ornegin Stuart Kangaroo ve bazilari da komuta araci ornegin Stuart Command adiyla hizmet verdi M3 M3A3 ve M5 tanklari savasin sonuna kadar Ingiliz ordu servisinde kaldi Ingilizlerin sahip oldugu tank adedi Amerikalilarin kullandiklarinin yaninda cok az kalir SSCB bunyesindeki Kizil Ordu ise Lend lease programi ile kendisine verilen M3 tankindan pek de memnun degildi Onlara gore tank silahsiz zirhsiz yakit konusunda hassas ve cok yakit harcamaktaydi Radyal ucak motoru kullanan M3 yuksek oktanli benzine ihtiyac duyuyordu Her nasilsa M3 savasin ilk yillarinda kullanilan Sovyet yapimi T 60 hafif tankindan cok daha ustundu 1943 yilinda Kizil Ordu M5 tankini denemis ancak bu tanki da M3 ten basarili bulmamistir Ancak 1941 yilinda yasanan caresizliklerden oturu Sovyetler Amerika dan M5 tankindan istemistir M3 ler 1944 yilina kadar Kizil Ordu servisinde kaldi Amerikan Ordusu servisinde M3 tanki ilk olarak Filipinlerde kullanildi Az sayida tank Bataan korfezi harekatinda kullanildi Ardindan 1942 nin sonlarina dogru Amerika nin Kuzey Afrika Cephesi nde savasa girmesi ile burada kullanilan tank hala ordu zirhli birlikleri icerisinde en cok kullanilan aracti sirasinda Alman Panzer IV ve agir Tiger tanklari karsisinda cok feci bir yenilgi alan Amerikalilar Ingilizlerin izledigi yoldan gitmeye karar verdi Hizli bir sekilde ordu bunyesindeki hafif tank tumenlerini ki bunlara bir ordu grubu da dahil dagitarak sadece kesif ve gozetleme amaciyla kullandi Avrupa cephesinde butun hafif tanklara ikincil gorevler verildi Cunku dusman zirhli araclari karsisinda saglam kalma sanslari yoktu Sadece Pasifik Cephesi nde Stuartlar rahat kullaniliyordu Bunun sebebi Japonlarin elindeki zirhli araclarin bu tanlarin cok gerisinde zirh ve ates gucune sahip olmasiydi Ayrica Japon kara kuvvetlerinin elindeki uzaktan atilan tanksavar silahlari bulunmuyordu Sadece yakin baskinlar ile tanklara saldiri oluyordu Bu olumsuzluklara ragmen toplamda 25 000 adedin uzerinde M3 ve M5 tanki uretildi Buna 75 mm lik M8 KMO dahil Savasin sonuna kadar bunlar ordu servisinde kaldi ABD Birlesik Krallik ve SSCB ye ilaveten Fransa Cin ve Yugoslavya da Tito ya bagli partizanlar bu tanklardan kullandi M3A3 ve biraz M3A1 Savas sonrasinda bazi ulkeler ucuz ve mekanik olarak guvenilir olan Stuart tankini kullandi M5 tanki Hindistan ve Pakistan arasinda 1947 yilindaki cikan ilk Kesmir catismalarinda onemli rol oynadi Bu tank bazi Guney Amerika ordularinda 1996 yilina kadar serviste kaldi 60 li ve 70 li yillarda Portekiz ordusu Angola da suren savas sirasinda bu tanklari kullandi ModelleriM3 tanki 1942 M3A1 Hafif tank Yad la Shiryon Muzesi Israil M3A3 Hafif tank Belgrad Askeri Muzesi Sirbistan Ilk uretilen bir M5A1 Worthington Tank Muzesi M8 Kundagi Motorlu ObusM3 Ingiliz takma adi Stuart I 5 811 arac uretildi Bazi M3 lere Guiberson dizel motor takildi ve Ingilizler tarafindan Stuart II adi verildi Sonraki uretimler M3 lere M3A1 tareti takildi Taretin sepeti yoktu Takma adi Stuart Hybrid M3A1 Stuart III 4 621 adet uretildi Yeni taretin sepeti ve kucuk kubbesi yoktu Ana topa sabitleyici takildi Cikma makineli tufekler sokuldu M3A1 modeline Guiberson dizel motor takildi Ingilizler Stuart IV adini verdi M3A3 Stuart V 3 427 adet uretildi M3 ve M5 lerin taretlerinin ortaklasa gelistirildi Taretin arka kisminasina telsiz takildi On ve yanlara kaynakla egimli zirh akildi M5 Stuart VI 2 075 adet uretildi Ikiz Cadillac motorlu Yeniden tasarlanan govdesi M3A3 modeline benziyordu Yanlari duz ve motoru arkadaydi Tareti M3A1 modeldi M5A1 Stuart VI 6 810 adet uretildi M5 uzerine M3A3 tareti takildi Bu Amerikalilarin 1943 yilindaki ana modeliydi M8 Kundagi Motorlu Obus 1 778 adet uretildi Temelinde M5 sasesi kullanildi Silahi ile degistirildi Taretinin uzeri acikti ve muhimmat romorku cekmek icin arkasina kanca takildi Suvari sinifi piyade birliklerine ates destegi sagliyordu M8A1 75 mm Kundagi Motorlu Obus Yapiminda M8 sasesi kullanildi T18 75 mm KMO Kundagi motorlu obusun yapiminda M3 sasesi kullanildi Kutu seklindeki tarete takildi Eylul 1941 tarihinde baslayan calismalar Nisan 1942 de iptal edildi Sadece iki adet arac uretildi Bunun yerine M8 75 mm kundagi motorlu obus modelinin uretimine karar verildi T82 KMO Uzerinde 75 mmlik obusun tasariminda M5A1 sasesi kullanildi 1945 te iptal edildi T56 3 inc KMO Yapiminda M3A3 sasesi kullanildi Motor arkadan govdenin ortasina tasindi Ustyapiya takildi Eylul 1942 de baslayan proje Subat 1943 te iptal edildi T57 3 inc KMO T56 modelinin uzerinde Continental motorlu M3 tanki versiyonuydu Subat 1943 te iptal edildi T27 T27E1 81 mm KM Havan M5A1 tareti cikartilarak icerisinde 81 mmlik havan topu bulunan ustyapi takildi Ayrica silah olarak 50 cal Browning M2HB makineli tufek bulunuyordu Arac icerisinde murettebat ve muhimmat icin yeterli yer bulunmadigindan Nisan 1944 te iptal edildi T29 4 2 inc KM Havan T27 le ayni tasarima sahipti Havan topu 4 2 inc 107 mm di Ayni sebeplerden proje iptal edildi T81 KM Kimyasal Havan M5A1 temelli aracin 4 2 inc 107 mm lik kimyasal havani bulunuyordu M3 ile Maxson Taret Ucaksavar modeli 1942 de gelistirildi Maxson Firmasi tarafindan gelistirilen taretinin uzerinde 4 adet 50 kalibre Makineli tufek takiliydi Ancak ucaksavarinin varligi sebebiyle proje iptal edildi T65 40 mm KMO Genisletilmis M5A1 ucaksavar araci Silah olarak kullanildi Uretim onayi verilen aracinsasesi M24 Chaffee tank sasesi ile degisitrildi Ve M19 KMO olarak ordu servisine girdi T85 20 mm KMO Yapiminda T65 M5A1 kullanilan ucaksavar Silah olarak takildi M3 M5 Komuta Tanki M3 M5 taretlerinin yerine daha kucuk bir ustyapi takildi 50 kalibre makineli tufek takildi T8 Kesif araci M5 tareti cikartildi 50 kalibre makineli tufek takildi M3 T2 Hafif Mayin Patlatici 1942 yilinda tasarlandi ama reddedildi M3 M3A1 Satan Alev Makineli Ana silah yerine alev makinesi takildi Uretilen 20 ade tank Amerikan Deniz Kuvvetleri tarafindan 1943 yilinda kullanildi M3A1 E5R2 M3 Alev Makineli Makineli tufek yerine alev makinesi takildi M5 Dozer M5 uzerine dozer bicagi takildi Taret tamamiyle cikartildi M5 T39 Roket Firlatici T39 roket firlatici ayni anda 20 adet 7 2 roket firlatabiliyordu Uretimine baslanmadi M5A1 E7 7 Alev Makineli Makineli tufek yerine alev makinesi takildi M5A1 E9 9 Alev makineli Sadece prototipi yapildi M5A1 E8 Alev makineli Uzerinde alev makinesi olan kucuk bir ust yapi taretle yer degistirildi Prototip olarak kaldi Birlesik Krallik Modelleri Stuart Kangaroo Ingiliz ordusu tarafindan Zirhli Personel Tasiyici olarak kullanildi Tareti cikartilmisti Yolcular icin fazladan koltuk ilave edildi Stuart Recce Kesif araci olarak uretilen model taretsiz bir Stuart tanktan olusuyordu Stuart Command Kangaroo modelinin telsizli tasarimiydi Brezilya Modelleri 1970 li yillarda Brezilyada bulunan Bernardini firmasi Brezilya ordusu icin Stuart uzerinde radikal degisiklikler yapti X1A Temelinde M3A1 kullanilan arac yeni 280 beygirlik Saab Scania dizel motora gelistirilmis suspansiyon sistemine gelismis govde zirhina ates kontrol sistemine ve uzerinde DEFA 90 mmlik ana top bulunan yeni bir tarete sahipti X1A1 X1A modelinin suspansiyon sistemi gelistirlmeye calisildi Uretime girmedi X1A2 Yapiminda X1A1 kullanilan aracin yeniden tasarlanan govde yapisi ile eski Stuarttan goruntu olarak eser kalmadi Toplamagirligi 19 ton murettebati 3 kisi ana silahi 90 mm top ve 300 beygirlik Saab Scania dizel motoru vardi 1979 1983 arasinda 30 adet tank uretildi Kullanan ulkelerABD Avustralya Belcika Birlesik Krallik Brezilya Cin Ekvator El Salvador Fransa Endonezya Hindistan Hollanda Italya Kolombiya Kuba Meksika Paraguay Portekiz SSCB Sili Turkiye Uruguay Venezuela Yeni Zelanda Yugoslavya Yunanistan Sinema filmi tarihiYogun bir degisiklik gecirmis M5A1 Stuart Tank Girl filminde kahraman bir tank olarak goruldu Degistirilmis Stuart tanklari 1956 yilinda cevrilen Attack filminde Alman tanklari olarak kullanildi Cizgi roman tarihi was a DC Comics feature in its title starring an M3 Stuart scout tank commanded by Lieutenant Jeb Stuart a direct descendent and namesake of the great Civil War cavalry general The tank was haunted by the Confederate officer who would appear to warn his kinsman of impending danger or offer usually cryptic advice on how to handle a combat action The duration of the feature s run is second only to that of in the DC war comic book line Kulturel tarihioyununda Sgt Matt Baker en iyi arkadasi Sgt Risner bir M5A1 Stuart tankina komuta ediyordu Call of Duty 2 Big Red One ve Call of Duty 3 oyunlarinda Stuart tanklari gorulmektedir KaynakcaSteven Zaloga M3 amp M5 Stuart Light Tank 1940 45 Osprey New Vanguard 33 Dis baglantilarWikimedia Commons ta M3 Stuart ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir AFV Database26 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pictures7 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde OnWar Nase noviny The M3 M5 Honey Stuart Light Tank olu kirik baglanti M39 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde amp M59 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde variants photo galleries at ww2photo mimerswell com PDF of M5 Stuart Driving Manual olu kirik baglanti M5A1 Stuart Light Tank Photos and Walk Arounds on Prime Portal15 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde PDF of M5 Stuart Tank Crew Manual olu kirik baglanti Ayrica bakinizII Dunya Savasi Zirhli Arac Listesi