1454-1483 Osmanlı-Macar Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ile Macaristan Krallığı arasında 1454 yılından 1483 yılında imzalanan ateşkes antlaşmasına kadar fasılalarla ve çeşitli cephelerde süren savaş.
Osmanlı-Macar Savaşı (1454-1483) | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Osmanlı-Macaristan Savaşları | |||||||||||
Belgrad Kuşatması (1456) | |||||||||||
| |||||||||||
Taraflar | |||||||||||
Osmanlı İmparatorluğu | Macaristan Krallığı | ||||||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||||||
II. Mehmed | Matyas Corvinus Hunyadi Yanoş (ölü) Vlad Tepeş (ölü) | ||||||||||
Güçler | |||||||||||
40-60.000 | 40-60.000 |
Balkanlardaki merkezî orduya sahip bu iki devletin askerî mücadelesi, beş yıllık (1449-1454) bir mütarekeden sonra, özellikle taraflarca tampon devletler olarak görülen Sırp Despotluğu, Eflak Prensliği, Bosna Krallığı ve Boğdan Prensliği üzerindeki hakimiyet iddiaları çerçevesinde gelişti. Bununla birlikte, taraflar eşzamanlı olarak farklı cephelerde daha büyük çaplı savaşlarla meşgul olduklarından birbirleriyle bir topyekûn savaş haline girmekten çekindiler (Osmanlılar özellikle 1463-1479 arasında Venedik, 1465-1474 arasında Karaman ve 1461-1473 arasında Akkoyunlular'la; Macarlar ise 1468-1478 arasında Bohemya ve 1477-1488 arasında Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'yla yoğun bir askerî mücadele içindeydiler).
Savaş sonunda taraflar birbirlerinden toprak alamazken, (Belgrad hariç) Sırp Despotluğu ile (Yayçe ve Srebrenitsa hariç) Bosna Krallığı toprakları Osmanlılarca ilhak edildi, Eflak Prensliği tamamen, Boğdan Prensliği ise büyük oranda Osmanlı tâbiyetine girdi. Buna mukabil, Macaristan Krallığı 1521 yılındaki Belgrad Kuşatması'na kadar 38 yıl Osmanlı saldırılarına set çektiler.
Savaş öncesi ve başlangıcı
XIV. yüzyılın sonlarından itibaren Balkanlar'da iki kudretli askerî ve siyasî güç olarak ortayan çıkan Osmanlı Devleti ve Macar Krallığı özellikle 1396 yılındaki Niğbolu Muharebesi'nden 1448 yılındaki II. Kosova Muharebesi'ne kadar defalarca savaşa girmiş ve ana ordularıyla karşı karşıya gelmişlerdi.
Bu çerçevede özellikle Sırp Despotluğu, Eflak Prensliği ve Bosna Krallığı iki devlet arasında tampon ülkeler olarak kalmış, Osmanlı ve Macar devletleri bu devletler üzerindeki nüfuz çabalarını kıyasıya sürdürmüşlerdi. Osmanlıların II. Kosova Muharebesi'ndeki kesin galibiyetiyle Macarların Osmanlı topraklarına yönelik taarruzları kaydadeğer ölçüde durmuş, taraflar 1449 yılında geçici bir ateşkesle 1437'den beri kesintisiz devam eden savaş haline bir süreliğine son vermişlerdi (1437-44 Osmanlı-Macar Savaşı'nı sonlandıran Edirne-Segedin Antlaşması birkaç aylık geçici bir barış sağlayabilmişti).
II. Mehmed 1451 yılında (ikinci kez) Osmanlı tahtına çıktığında, İstanbul'un Fethi hedefine odaklanmış, bu çerçevede Osmanlı topraklarına batıdan gelebilecek tehditlere karşı muhtelif önlemler almıştı. Bu önlemlerden birincisi askerî alanda olup, yeni bir Karaman Seferi amacıyla Anadolu'ya geçerken, bir Macar saldırısı ihtimaline karşı Rumeli Beylerbeyi ’yı Sofya'ya gönderdi. Bu önlemlerden diğeri ise diplomatik alanda olup, 1449 yılından beri süren ateşkes halinin sürdürülmesine yönelikti. Bu çerçevede, Sadrazam Çandarlı Halil Paşa'ın gözetimindeki müzakereler sonucunda Osmanlı Devleti ve Macar Krallığı arasında 20 Kasım 1451 tarihinde üç yıllık bir ateşkes anlaşması imzalanmıştı.
II. Mehmed'in İstanbul'u fethettikten sonra dikkatini yönelttiği ilk bölge Sırbistan oldu. Zira, Sırp Despotu Brankoviç Alacahisar (Kruşevaç) ve çevresini zaptetmiş, ancak İstanbul'un fethedildiği haberini alınca nu bölgeyi Osmanlılara iade etmişti. II. Mehmed ise 1454 yazında Morava vadisine yaptığı seferde Omol (Omolridon) ve ’ı (Ostrovica) fethetti. Türk ordusu çekilince Sırplar (Kosova bölgesinde), Sırp Despotluğu'nu himaye iddiasındaki Macarlar ise (Vidin-Niş bölgesinde) karşı taarruza geçtiler ve bu şekilde beş yıllık kırılgan ateşkes hali bozulmuş oldu.
Sırbistan, Eflak ve Bosna üzerinde mücadele (1454-1464)
Sırbistan üzerinde mücadele (1454-1459)
Macar Krallığı ve Sırp Despotluğu'nun 1454'teki bu eşgüdümlü taarruzunun ardından II. Mehmed Osmanlı birliklerini 1455 yazında Sırbistan'ın güneyine yöneltti. Bu birlikler (Sırp Patrikliğinin merkezi) İpek, (gümüş madenlerine sahip) , Nobırda ve Lab vadisini ele geçirdikten sonra, Despot Brankoviç (Osmanlı kaynaklarında Vılkoğlu Brankoviç olarak geçmektedir) ateşkese razı oldu ve Vılk-ili olarak adlandırılan bölgeyi elinde tutması karşılığında Osmanlı tâbiyeti pekiştirildi.
II. Mehmed, Sırp Despotluğu'nu bu şekilde Macar Krallığı'ndan ayırmayı başardıktan sonra, müteakip sefer mevsiminde Macarların elindeki Sırp kalesi Belgrad'ı hedef aldı. Anılan kale II. Mehmed'in babası II. Murad tarafından da 1440 yılında kuşatılmış, ancak zaptedilememişti. Ancak, 1456 yılındaki Belgrad Kuşatması (4-22 Temmuz) Macar ordusunun kuşatmayı yarma harekâtı karşısında Osmanlı ordusu açısından esaslı bir yenilgiye dönüştü (Bu, Osmanlı ana ordusunun kuruluşundan beri Ankara Muharebesi'nin (1402) ardından ikinci yenilgisi oldu). Macar ordusu muzaffer çıkmakla birlikte, gerek çatışmalar sonucunda gerek çıkan salgın nedeniyle ağır kayıplara uğradı ve komutan Hunyadi Yanoş 11 Ağustos'ta hastalıktan öldü. Bununla birlikte, Osmanlılar 1521'e kadar Belgrad'a yönelmediler.
Despot Brankoviç'ten ölümünden (24 Aralık 1456) kısa süre sonra oğlu Lazar'ın da hayatını kaybetmesi (20 Şubat 1458) üzerine Sırbistan veraseti meselesi ortaya çıktı. Macar Krallığı ölen Despot Lazar'ın kızını Bosna Kralı 'la evlendirip onu Macar himayesi altına alma planını uygulamaya koydular. Osmanlılar ise Gregory'yi destekliyordu. II. Mehmed 1458 ilkbaharında Veli Mahmud Paşa komutasındaki bir orduyu Prens Gregory'yle birlikte Sırbistan'a gönderdi. Bu ordu Güvercinlik dahil birçok kaleyi fethederken, Macar Kralı Matyas Corvinus da ordusuyla Semendire civarına geldi. İhtiyaten Niş'e çekilen Mahmud Paşa ile Mora Seferi'nden dönen II. Mehmed Üsküp'te buluştu. Sonbahara doğru Sultan'ın Edirne'ye dönmesinin ardından taarruza geçen Matyas Corvinus Tahtalu Muharebesi'nde Osmanlı birliklerine yenilerek Tuna kuzeyine çekildi. Bu suretle, Macar Krallığı'nın Sırbistan'ın Osmanlılarca tamamen ilhakını engelleyebilecek direnci kalmadı. II. Mehmed 1459 ilkbaharında bizzat komuta ettiği orduyla Sırbistan'ın başkenti Semendire'ye yürüdü ve burayı ele geçirdi. Bu suretle Sırbistan 1878 yılına kadar bağımsızlığını kaybetti.
Eflak üzerinde mücadele (1459-1462)
Sırbistan'ın ardından Osmanlı-Macar mücadelesi Bosna ve Eflak üzerinde yoğunlaştı. 1458 yılında Bosna Kralı Osmanlılara bağlılığını sunarken, müteakip yıl ise Macar Krallığı'na tâbi oldu. Keza Vlad Tepeş (Kazıklı Voyvoda) yönetimindeki Eflak Prensliği de aynı yıl Osmanlı tâbiyetini reddederek Macar Krallığı'nın korumasına girdi. 1461 yılında Osmanlı topraklarına saldıran Vlad Tepeş'e karşı müteakip sene bizzat harekete geçen II. Mehmed ordusuyla Eflak kuvvetlerini dağıtarak ülkeye tamamen hakim oldu ve III. Radu'yu (Güzel/Yakışıklı Radu) 12.000 altın vergiyle voyvoda olarak atayarak Eflak Prensliği'ni kalıcı olarak Osmanlı tâbiyetine soktu. Kaçan Vlad Tepeş ise Macar topraklarına sığındı.
Bosna üzerinde mücadele ve Osmanlı karşıtı ittifak (1458-1464)
Ardından ise sıra Bosna Krallığı'na geldi. II. Mehmed 1463 yılında Kral Styepan Tomaşeviç'ten vergi ve bazı kalelerin Osmanlılara teslimini talep etti. Ardından talepleri reddeden Kralın üzerine yürüdü. Yıldırım hareketı şeklinde gelişen taarruza karşı direnemeyen Bosna Krallığı'nın toprakları Osmanlılarca ilhak edildi ve yakalanan Kral Tomaşeviç idam edildi.
Osmanlıların 1459-1463 arasında Macar Krallığı'nın 60 yıla yakın bir süre tampon devletler olarak gördüğü Sırbistan, Eflak ve Bosna'yı süratle ele geçirmeleri Macar Kralı Matyas Corvinus'u harekete geçirdi. Kral Matthias, yıllardır mücadele içinde oluğu Kutsal Roma Cermen İmparatoru III. Friedrich'le 3 Nisan 1462'de varmış olduğu antlaşmayı 19 Temmuz 1463 tarihinde onayladı ve tüm askerî kabiliyetlerini Osmanlı Devleti'ne karşı seferber etme olanağına kavuştu.
Aynı yıl Mora Yarımadası'nda Argos’un yerli bir Rum papazının yardımıyla Osmanlılar tarafından alınması (3 Nisan 1463) Venedik'i Osmanlı Devleti'ne karşı savaş kararı almaya götürdü (28 Temmuz 1463). Papa II. Pius'un teşvikiyle Macar Krallığı ile Venedik arasında 12 Eylül 1463'te bir ittifak antlaşması imzalandı. 19 Ekim 1463'te bu ittifaka Papalık ve Burgundiya Düklüğü'nün de katılmasıyla bu bağlaşıklık bir Haçlı ittifakına dönüştü. Bu ittifakın paylaşım planına göre, Osmanlıların mağlup edilmesi halinde, Venedik Mora Yarımadası, Böotya, Attika ile Epir sahil bölgesini, Arnavut lideri İskender Bey Makedonya’yı alacak, eski Doğu Roma İmparatorluğu'nun (Bizans) diğer bölgeleri Rum büyüklerine verilecek, Bulgaristan, Sırbistan, Bosna ve Eflak ise Macaristan’ın olacaktı.
Bu çerçevede; Venedik Mora Yarımadası'na asker çıkartırken, Macar Krallığı da Bosna'ya taarruz etti. Kral Matyas Corvinus bizzat ordusunun başında 23 Eylül 1463'te Osmanlıların küçük bir garnizon bıraktıkları Yayçe'yi kuşattı ve üç aylık kuşatmadan sonra 25 Aralık 1463'te kaleyi zaptetti. Macarlar, Yayçe çevresinde ele geçirdikleri 60 ufak yerleşim birimini de içine alacak şekilde Yayçe Banlığını kurdular ve bir sınır bölgesi olarak teşkilatlandırdılar.
II. Mehmed; 1464 ilkbaharında Veli Mahmud Paşa'yı Venediklilere karşı Mora Yarımadası'na gönderirken, kendisi de önce Mora Yarımadası'na doğru harekete geçti, ancak Lamya'ya vardığında zaferin kazanılmış olduğunu görüp, ordusuyla Macarlara karşı Bosna'ya doğru yürüdü. Osmanlı ordusu Macar işgalindeki Yayçe'yi 10 Temmuz-24 Ağustos arasında kuşattıysa da geri alamadı. II. Mehmed'in Eylül ayından Sofya'ya çekilmesi üzerine Macar Kralı Matyas Corvinus ikinci kez Bosna'ya doğru harekete geçti ve Osmanlıların elindeki İzvornik'i kuşattı. Ancak, II. Mehmed'in bölgeye gönderdiği Veli Mahmud Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Macar ordusunu 'nde mağlup ederek Kral Matthias'ı püskürtmeyi başardı.
Çatışmasızlık dönemi (1465-1473)
1465 yılına gelindiğinde gerek Osmanlılar gerek Macarlar ateşkes ve barış müzakerelerine meylettiler. Osmanlılar açısından; II. Mehmed'in gut hastalığının ağırlaşması, ordunun 1452'den beri 13 yıldır kesintisiz seferberlik/savaş halinde olması (Bosna'daki savaşlar sefer mevisiminin 1463 ve 1464 yıllarında kışa kadar sarkmasına neden olmuştu) nedeniyle huzursuzluğu ve Arnavutluk ile Karaman sınırlarındaki gerilim hali, gerek Macar Krallığı'yla gerek müttefiki Venedik'le ateşkes ya da barış yapma gereksinimini doğurdu. Esasen, Papa II. Pius'un 15 Ağustos 1464'te Ancona'da ölmesi de Haçlı ittifakını da fiilen dağıtmıştı. Macar Kralı Matyas Corvinus yeni Papa II. Paulus'tan maddi yardım alsa da, Osmanlıların üzerine düzenlenecek bir seferin gerektirdiği maddî yardımları diğer Hristiyan devletlerinden temin edemeyeceğini anladı ve Osmanlı karşıtı siyasetine geçici olarak ara verdi. Venedik ise 1463-1464 yıllarında Mora Yarımadası'nda ardı ardına aldığı yenilgilerden sonra Osmanlılarla barış müzakerelerine başlamıştı. Bununla birlikte, müzakerelerde Venedik'in Mora Yarımadası ve Midilli'yi, müttefiki Macar Krallığı için ise Bosna’nın kuzey kısmını talep etmesine mukabil, II. Mehmed'in de Bosna’nın Macarlarca tamamen boşaltılması talebini öne sürmesi müzakerelerin sonuçsuz kalmasına neden oldu
Osmanlılar 1465-1467 döneminde dikkatlerini Arnavutluk'taki İskender Bey önderliğindeki direnişin bastırılmasına yoğunlaştırdılar, ardından ise 1468'de Karaman Beyliği üzerine yürüdüler. Macar Krallığı ise aynı yıl Bohemya Krallığı'yla (1478'e kadar sürecek) bir savaşa girişti. II. Mehmed 1470'te yeniden batıya yönelerek Venedik'in Ege Denizi'ndeki en önemli üssü ve toprağını teşkil eden Eğriboz'u fethetti. Bununla birlikte, doğuda Akkoyunlu tehlikesi baş gösterince batıda Macar-Venedik ittifakıyla yeniden ateşkes arayışına girdi. Eşzamanlı olarak Macarlar’a karşı savunma durumu alarak, Bosna topraklarını korumak ve Belgrad'ı tehdit altında bulundurmak amacıyla 1471 yılında Tuna üzerinde Böğürdelen Kalesi'ni (Šabac) inşa ettirdi. Akkoyunluları Otlukbeli Muharebesi'nde kesin bir yenilgiye uğrattıktan sonra huzuruna gelen Macar elçisini kabul etti. Macar elçinin Böğürdelen Kalesi ya da Güvercinlik Kalesi'nin (Golubac) terkini veya yıkılması talebine mukabil, II. Mehmed de Yayçe'nin iadesini istedi. Müzakereler bir kez daha sonuçsuz kaldı.
Yeniden çatışma dönemi (1474-1481)
1473 sonbaharındaki müzakerelerin sonuçsuz kalması üzerine, Semendire Beyi Mihaloğlu Ali Bey (II. Mehmed'in emriyle) 1474 kışında Macaristan'a büyük bir akın düzenleyerek Varadin'e dek ilerledi ve 16.000 esirle geri döndü. Aynı dönemde Macar Krallığı kuzeyde Bohemya Krallığı ve Lehistan Krallığı'yla Silezya'daki çatışmalarla meşguldü. Buna karşılık, Papa IV. Sixtus 1475 yılında Macar Kralı Matyas Corvinus'a gönderdiği mektuplarla Kralı Osmanlılarla savaşa teşvik ediyordu. Bu yazışmaların ardından, Macar Kralı da kuzeyindeki çarpışmaları sonlandırarak Osmanlılarla mücadeleye ağırlık verdi.
1474 yılında Osmanlılar, III. Ştefan döneminde daha bağımsız hareket etmeye başlayan Boğdan Prensliği'nin Osmanlı tâbiyetindeki Eflak Prensliği'ne müdahalesine karşı harekete geçip Eflâk'ı ve Boğdan'ın güneyini istila ettiler. Kral Matthias, Prens Ştefan'ın talebine cevaben, Balázs Magyar komutasında 1.500 kişilik Macar birliğini Boğdan'a takviye olarak gönderdi. Bu birliklerin de katılımıyla Boğdan ordusu, 10 Ocak 1475 tarihinde Racova Muharebesi'nde Hadım Süleyman Paşa komutasındaki Rumeli ordusunu yenilgiye uğrattı. II. Mehmed, 1475 yılında Cenevizlilerin Karadeniz'deki mevcudiyetlerini sonlandırarak Kırım Hanlığı'nın Osmanlı devleti'ne tâbi kılan seferle meşgul olduğundan ve müteakip yıl da Boğdan Prensliği üzerine sefere hazırlandığından, Macar Kralına ateşkes teklif ettiyse de (1475 Kasım sonu) Kral Matthias bu teklifi reddetti ve 1475 kışında bizzat Osmanlılara karşı harekete geçti. Bu süreçte, Boğdan Prensi Ştefan da Osmanlıların Racova yenilgisini telafi etmek için ana ordularıyla taarruz edeceğini tahmin ettiğinden 12 Temmuz 1475'te Macar Kralından himaye talep etmiş, bu çerçevede Macar ordusu Eflak üzerine yürürse kendisinin de Boğdan ordusuyla destek vereceği taahhüdünde bulunmuştu. Macar Kralı Matthias 15 Ağustos 1475'te Boğdan'ın himaye talebini kabul etti. Öte yandan, Kral Matthias emrindeki Kara Ordu'nun maliyetini karşılamak için Budin'de Diet toplamış, gerekli finansmanı Osmanlılar üzerine açılacak bir sefer koşuluyla temin edebilmişti. Bu çerçevede, büyük çaplı bir Osmanlı karşı saldırısını tetiklememek adına daha küçük bir hedef seçerek Sava nehrinin güneyinde Belgrad'ı tehdit altında bulunduran Böğürdelen Kalesi'nin ele geçirilmesini hedefledi. 1475 sonunda kış koşullarında harekete geçen yaklaşık 40.000 kişilik ağır süvari ve piyade ağırlıklı Macar ordusu (330 parçalık ince donanma da eşlik ediyordu) yaklaşık 1.200 kişilik bir garnizona sahip Böğürdelen'i 1476 Ocak ayının ilk günlerinde kuşattı. Bununla birlikte, 1 ay süren bombardımandan sonuç alamayan Macar Kralı ordusunu yeterince hasar almamış kaleye taarruza kaldırınca, ağır kayıplara uğradı. Buna mukabil, uzayan kuşatma karşısında direnme olanağı kalmayan kalenin garnizonu vire ile 15 Şubat 1476'da teslim oldu. Kral Matthias kaleyi yerlebir etmek yerine tahkim ederek Macaristan'ın güneyini Osmanlılara karşı koruyan kale zincirinin güçlü bir halkası haline getirdi ve oluşturduğu banlığın merkezi yaptı. Ayrıca, Osmanlı topraklarında Semendire'yi tehdit altında bulunduracak üç hisar (Hram [Ram] ve Koyluca [Kulič]) inşa etti. Ardından ise, 14 yıldır hapis olan Vlad Tepeş (Kazıklı Voyvoda) ve Voyvodina hâkimi Sırp prensi 'i Bosna üzerine gönderdi. Bu ikilinin komutasındaki Macar-Sırp birlikleri 1476 Şubat-Mart aylarında Srebrenitsa, İzvornik ve Kuslat'ı yıkıma uğrattı.
II. Mehmed ise 1475 yılında gut hastalığının ağır bir evresini geçirirken ordusunun başında sefere çıkmamış, bunun yerine son Kırım'daki son Ceneviz kolonilerini ele geçirmek üzere Gedik Ahmed Paşa komutasındaki Türk donanmasını Karadeniz'e sevketmişti. 1476'da sağlığı düzelen Sultan, beklendiği üzere Boğdan Prensliği üzerine yürüdü ve 26 Temmuz'da Prens Ştefan komutasındaki Boğdan ordusunu Akdere Muharebesi'nde yenilgiye uğrattı. Buradan süratle Sırbistan cihetine yönelen II. Mehmed 1477 Ocak ayında Macar Kralı Matthias'ın Osmanlı topraklarında inşa ettirdiği üç hisarı geri aldı ve tahkim ettirdi. Aynı yıl Osmanlı akıncıları Slavonya'yı istila ederek bölgenin başkenti 'ü (Bjelovar-Križevci) yaktılar.
II. Mehmed'in Boğdan ordusunu Akdere Muharebesi'nde yenmesi bölgede Osmanlı egemenliğinin kesin olarak yerleşmesi için yeterli olmadı. Macar Kralı Matthias Bosna'yı yıkıma uğratan Vlad Tepeş ve 'i komutasında Erdel Saksonlar'dan oluşan bir orduyla (1462'den beri Osmanlı hâkimiyetindeki) Eflak'a yönlendirdi. Boğdan Prensi Ştefan'ın da toparladığı birliklerle taarruza geçen karma ordu 16 Kasım 1476'da Bükreş'e girerek Osmanlı'ya bağlı Eflak Prensi kaçmaya zorladı. 26 Kasım'da Vlad Tepeş tahta çıktığını ilan etti.
Bununla birlikte, Osmanlılar bu oldubittiyi de karşılıksız bırakmadı. Devrik Eflak Prensi Basarab Laiotă'nın eşlik ettiği Mihaloğlu Ali Bey komutasındaki Türk birliği, Vlad Tepeş'in birliklerini 'da ve öldürülen Tepeş'in kellesi İstanbul'a gönderildi. Basarab Laiotă da yeniden Eflak tahtına oturtuldu (1477 başı).
Bu şekilde Osmanlılar, Macarların 1475-1476 yıllarında Boğdan, Sırbistan ve Eflak'a yönelik teşebbüslerini boşa çıkarmayı başarmışlardı. Macar Kralı Matyas Corvinus 1477'de dikkatini yeniden savaş açtığı Avusturya Arşidüklüğü üzerine yöneltirken, Osmanlılar da 1477-1479 döneminde (1463'ten beri) savaş halinde oldukları Venedik'ni kesin olarak mağlup etmeye ve Arnavut direnişini sonlandırmaya yoğunlaştılar. 1478'de Akçahisar, 1479'da da İşkodra'nın fethiyle bu hedeflerine 1479'da ulaştılar. 25 Ocak 1479'da imzalanan Osmanlı-Venedik Antlaşması'nın ardından Osmanlılar dikkatlerini yeniden Macaristan'a yöneltme olanağı buldular. Erdel'i istila eden Mihaloğlu Ali Bey komutasındaki Eflak destekli Osmanlı akıncı birliği, 13 Ekim 1479'da komutasındaki Kara Ordu ve komutasındaki Erdel ordusu tarafından büyük bir yenilgiye uğratıldı. 1480 yılında ise bizzat Kral Matyas Corvinus komutasındaki Macar ordusu Osmanlıların Bosna topraklarına girerek Saraybosna'yı tahrip etti.
Karşılıklı barış arayışları ve ateşkes (1480-1483)
Osmanlı Devleti ve Macaristan Krallığı arasında 1454 yılından beri süren savaş hali iki ülke arasındaki dört tampon devletten ikisinin (Bosna Krallığı ve Sırbistan Prensliği) Osmanlılarca ilhakı, birinin (Eflak Prensliği) Osmanlı tâbiyetine girmesi ve birinin (Boğdan Prensliği) ise Osmanlılarca etkisiz hale getirilmesiyle sonuçlanmış, taraflar uzun bir doğrudan sınır hattında karşı karşıya kalmışlardı. Buna karşılık; Balkanların bu iki kudretli devleti 1456'dan itibaren birbirleriyle ana ordularıyla karşı karşıya gelmekten kaçınmışlar, genellikle hasımlarının bölgede olmadıkları dönemlerde askerî harekâtlarını yürütmüşlerdi.
1478 yılında esasen gerek Osmanlı Sultanı II. Mehmed gerek Macar Kralı Matyas Corvinus güç dengesinin farkına varmış, barış müzakerelerine başlamışlardı. Ekmek Otlak Muharebesi'nden sonra, 1480 yılında II. Mehmed Bosna Sancakbeyi Davut Paşa aracılığıyla Macar Kralına mektup göndererek Macaristan'la barışın yanı sıra, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu topraklarına saldırmak için Macar topraklarından serbest geçiş hakkı talep etti. Macar Kralı ikinci talebi reddetse de, barış müzakereleri sürdü
Mektuplaşmalar sürerken, II. Mehmed 3 Mayıs 1481 tarihinde öldü ve tahta çıkan II. Bayezid ile kardeşi Cem Sultan arasında, Cem'in 29 Temmuz 1482'de Rodos'a sığınmasına kadar şiddetli bir iç savaş başladı. Bu iç savaştan galip çıkan II. Bayezid 1483 yılında Sırbistan-Bosna yönündeki ilk seferine çıkıp Hersek Düklüğü'nün topraklarını Osmanlı Devleti'ne ilhak ederken, ahşap ve topraktan sedde sahip Hram ve Koyluca hisarlarını 2 ay süren bir inşaatla taştan kalelere dönüştürdüğü gibi, Hram kalesi Balkanlar'da inşa edilen ilk topçu takviyeli kale oldu
1482-1483 yıllarından Macar tarafında II. Bayezid nezdinden barış arayan Macar elçileri Erdel hakimi ve Sırp despotu (Bosna'nın kuzeyindeki Macar kalelerinin komutanı) oldu. 1483 sonbaharında ateşkes anlaşması nihayet imzalandı ve taraflar arasında 1454'ten beri süren savaş hali sona erdi (Ahidnâme'nin Osmanlıca nüshasında yazan "Matyaş kıral ile bizim aramızdaki musalaha ve dostluk" ifadesi)
Savaş sonrası
- Osmanlı Devleti ile Macaristan Krallığı arasında 1483 yılında başlayan ateşkes/barış hali 1492-1495 arası müstesna, 1521'e dek yaklaşık 40 yıl devam etti. 1488 yılında yenilenen ateşkes Macar Kralı Matyas Corvinus'un 1490'da ölümüyle fiilen sona erse de, 1495 yılında yeniden akdedilen ateşkes/barış haline dair anlaşmalar 1498, 1503, 1509, 1510, 1514, 1516 ve 1519 yıllarında uzatıldı.
- II. Mehmed'in 1454-1464 arasındaki seri seferleriyle bölgenin kaderi bir anlamda dört yüzyıllığına belli oldu. Nitekim, Bosna, Sırbistan ve (Eflak ile Boğdan'ın 1859'da birleşmesiyle oluşan) Romanya 1878'e kadar Osmanlı Devleti'ne bağlı kaldı.
- Osmanlılar, Tuna'nın güneyindeki egemenliklerini kesin olarak kurmalarına rağmen, Tuna'nın kuzeyindeki asıl Macar topraklarını 1521'e dek hedef almadılar. Bununla birlikte, Osmanlıların gerek batıda Venedik'le (1499-1503), kuzeyde Lehistan (1497-1500) ve Boğdan (1474-79 ve 1484-86) ve doğuda Safevîler (1511-16) ve güneyde Kölemenler'le (1485-91 ve 1516-17) savaşları devam etti.
- Macarlar da eşzamanlı olarak 1488'e dek Avusturya ile savaşlarına (1477-88) yoğunlaştı. Ardından ise, Kral Matyas Corvinus'un 1490'da ölümüyle gerileme dönemine girdi. Önce prensler ve bağlıların yetkilerini merkezî otorite aleyhine genişletmeleri, ardından çok yüksek maliyeti nedeniyle Kara Ordu'nun feshi ve çıkan köylü isyanları 1490-1520 arasında Macar Krallığını giderek zayıflattı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ ""The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century", John V. A. Fine, University of Michigan Press (1987), s. 568-569". 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2021.
- ^ ""The Siege of Belgrade by Muhammad II, July 1-23, 1456", R. Nisbet Bain, The English Historical Review Vol. 7, No. 26 (Apr., 1892), pp. 235-252, Oxford University Press". 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2021.
- ^ ""A History of the Crusades", Kenneth Meyer Settons c.6, University of Wisconsin Press (1969), s. 324-325". 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2021.
- ^ ""An Historical Geography of the Ottoman Empire", Donald Edgar Pitcher, Brill (1972), s. 90". 29 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2021.
- ^ "Osmanlı Tarihi-1", İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu - Türk Tarih Kurumu Yayınları (1988)
- ^ "Slovak History: Chronology & Lexicon", Bartl, Július; Čičaj, Viliam; Kohútova, Mária; Letz, Róbert; Segeš, Vladimír; Škvarna, Dušan, Bolchazy-Carducci Publishers (2002), Slovenské Pedegogické Nakladatel'stvo.
- ^ "The Papacy and the Levant (1204–1571), Volume II: The Fifteenth Century", Kenneth M. Setton, DIANE Publishing (1978),
- ^ "Jajcza (bánság, vár és város) története 1450–1527 [Yayçe (Banlık, kale ve şehir) tarihi 1450–1527] (Macarca)", Budapeşte (1915), yeni baskı: . s. 101-107
- ^ ""The Sultan of Vezirs: The Life and Times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angeloviů (1453-1474)", Theoharis Stavrides, Brill (2021), s. 157-159". 30 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Aralık 2021.
- ^ "History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Empire of the Gazis - The Rise and Decline of the Ottoman Empire, 1280–1808", Stanford Jay Shaw, Ezel Kural, Cambridge University Press (1976),
- ^ "Croatia Through History", Branka Magaš, SAQI (2007),
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "II. Mehmed" maddesi, Tük Diyanet Vakfı, Ankara (2003), c. 28, s. 399". 30 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Aralık 2021.
- ^ "The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526", Pál Engel, I.B. Tauris Publishers (2001),
- ^ "Anti-Turkish Correspondence between Matthias Corvinus and Pope Sixtus IV: A Contribution to the History of Propaganda in the International Relations in the Late Middle Ages", Piotr Tafilowski, Rocznik Orientalistyczny (2013), T. LXVI, z. 2, s. 18-20[]
- ^ "Matthias Rex", András Kubinyi, Balassi Kiadó(2008),
- ^ "From Nicopolis to Mohács: A History of Ottoman-Hungarian Warfare, 1389-1526, Tamás Pálosfalvi, Brill (2018), s. 242
- ^ "From Nicopolis to Mohács: A History of Ottoman-Hungarian Warfare, 1389-1526, Tamás Pálosfalvi, Brill (2018), s. 253
- ^ Battle of Breadfield (1479), 'Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia, Vol. 1, ed. Alexander Mikaberidze, (ABC-CLIO, 2011), 215.
- ^ ""The Process of Bordering at the Late Fifteenth-Century Hungarian-Ottoman Frontier", Davor Salihoviç, Cambridge University (2019), History in Flux, s. 1014-105". 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ocak 2022.
- ^ ""XV. Yüzyılın ikinci yarısında Balkanlarda Osmanlı serhad organizasyonunun oluşumu: Kaleler ağı, askeri personel, finansman ve mali külfet", Göksel Baş, Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi Yıl: 2018-1 Sayı: 33, s. 158". 9 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2022.
- ^ ""Ottoman Law of War and Peace: The Ottoman Empire and Its Tribute-Payers", Viorel Panaite, Brill, Boston (2019), s. 178". 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ocak 2022.
- ^ ""The Last Muslim Conquest: The Ottoman Empire and Its Wars in Europe", Gábor Ágoston, Princeton University Press (2021), s. 144". 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ocak 2022.
Dış bağlantılar
- "İktisat Tarihinde 'Bosna'da Toprak Meselesi'", Aslıhan Nakiboğlu, Bengü Doğangün Yasa ve Ayberk Nuri Berkman, Politik Ekonomik Kuram (2017), c.1, sayı: 2, s. 54-55 24 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "Mehmed the Conqueror (1432-1481) and His Time", Halil İnalcık, Speculum, Vol. 35, No. 3 (Temmuz, 1960), s. 408-427 18 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1454 1483 Osmanli Macar Savasi Osmanli Imparatorlugu ile Macaristan Kralligi arasinda 1454 yilindan 1483 yilinda imzalanan ateskes antlasmasina kadar fasilalarla ve cesitli cephelerde suren savas Osmanli Macar Savasi 1454 1483 Osmanli Macaristan SavaslariBelgrad Kusatmasi 1456 Tarih1454 1483BolgeSirbistan Eflak Bogdan Erdel Bosna SlavonyaSebepMacaristan Kralligi nin a saldiran Osmanlilara karsi taarruza gecmesiSonucOsmanli Macar Antlasmasi 1483 askeri denge stratejik Osmanli zaferi Macaristan Kralligi Osmanli Devleti yle dogrudan komsu oldu ancak kendi topraklarina yonelik Osmanli saldirilarini engellediCografi DegisikliklerOsmanlilar Sirbistan ve Bosna yi ilhak etti Eflak i kesin olarak tabiyetine aldi Bogdan i haraca bagladiTaraflarOsmanli ImparatorluguMacaristan KralligiKomutanlar ve liderlerII Mehmed Veli Mahmud Pasa Hadim Suleyman Pasa Mihaloglu Ali BeyMatyas Corvinus Hunyadi Yanos olu Vlad Tepes olu Gucler40 60 00040 60 000 Balkanlardaki merkezi orduya sahip bu iki devletin askeri mucadelesi bes yillik 1449 1454 bir mutarekeden sonra ozellikle taraflarca tampon devletler olarak gorulen Sirp Despotlugu Eflak Prensligi Bosna Kralligi ve Bogdan Prensligi uzerindeki hakimiyet iddialari cercevesinde gelisti Bununla birlikte taraflar eszamanli olarak farkli cephelerde daha buyuk capli savaslarla mesgul olduklarindan birbirleriyle bir topyekun savas haline girmekten cekindiler Osmanlilar ozellikle 1463 1479 arasinda Venedik 1465 1474 arasinda Karaman ve 1461 1473 arasinda Akkoyunlular la Macarlar ise 1468 1478 arasinda Bohemya ve 1477 1488 arasinda Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu yla yogun bir askeri mucadele icindeydiler Savas sonunda taraflar birbirlerinden toprak alamazken Belgrad haric Sirp Despotlugu ile Yayce ve Srebrenitsa haric Bosna Kralligi topraklari Osmanlilarca ilhak edildi Eflak Prensligi tamamen Bogdan Prensligi ise buyuk oranda Osmanli tabiyetine girdi Buna mukabil Macaristan Kralligi 1521 yilindaki Belgrad Kusatmasi na kadar 38 yil Osmanli saldirilarina set cektiler Savas oncesi ve baslangiciII Mehmed XIV yuzyilin sonlarindan itibaren Balkanlar da iki kudretli askeri ve siyasi guc olarak ortayan cikan Osmanli Devleti ve Macar Kralligi ozellikle 1396 yilindaki Nigbolu Muharebesi nden 1448 yilindaki II Kosova Muharebesi ne kadar defalarca savasa girmis ve ana ordulariyla karsi karsiya gelmislerdi Bu cercevede ozellikle Sirp Despotlugu Eflak Prensligi ve Bosna Kralligi iki devlet arasinda tampon ulkeler olarak kalmis Osmanli ve Macar devletleri bu devletler uzerindeki nufuz cabalarini kiyasiya surdurmuslerdi Osmanlilarin II Kosova Muharebesi ndeki kesin galibiyetiyle Macarlarin Osmanli topraklarina yonelik taarruzlari kaydadeger olcude durmus taraflar 1449 yilinda gecici bir ateskesle 1437 den beri kesintisiz devam eden savas haline bir sureligine son vermislerdi 1437 44 Osmanli Macar Savasi ni sonlandiran Edirne Segedin Antlasmasi birkac aylik gecici bir baris saglayabilmisti II Mehmed 1451 yilinda ikinci kez Osmanli tahtina ciktiginda Istanbul un Fethi hedefine odaklanmis bu cercevede Osmanli topraklarina batidan gelebilecek tehditlere karsi muhtelif onlemler almisti Bu onlemlerden birincisi askeri alanda olup yeni bir Karaman Seferi amaciyla Anadolu ya gecerken bir Macar saldirisi ihtimaline karsi Rumeli Beylerbeyi yi Sofya ya gonderdi Bu onlemlerden digeri ise diplomatik alanda olup 1449 yilindan beri suren ateskes halinin surdurulmesine yonelikti Bu cercevede Sadrazam Candarli Halil Pasa in gozetimindeki muzakereler sonucunda Osmanli Devleti ve Macar Kralligi arasinda 20 Kasim 1451 tarihinde uc yillik bir ateskes anlasmasi imzalanmisti II Mehmed in Istanbul u fethettikten sonra dikkatini yonelttigi ilk bolge Sirbistan oldu Zira Sirp Despotu Brankovic Alacahisar Krusevac ve cevresini zaptetmis ancak Istanbul un fethedildigi haberini alinca nu bolgeyi Osmanlilara iade etmisti II Mehmed ise 1454 yazinda Morava vadisine yaptigi seferde Omol Omolridon ve i Ostrovica fethetti Turk ordusu cekilince Sirplar Kosova bolgesinde Sirp Despotlugu nu himaye iddiasindaki Macarlar ise Vidin Nis bolgesinde karsi taarruza gectiler ve bu sekilde bes yillik kirilgan ateskes hali bozulmus oldu Sirbistan Eflak ve Bosna uzerinde mucadele 1454 1464 Sirbistan uzerinde mucadele 1454 1459 1455 1459 arasinda Sirp Despotlugu Macar Kralligi ve Sirp Despotlugu nun 1454 teki bu esgudumlu taarruzunun ardindan II Mehmed Osmanli birliklerini 1455 yazinda Sirbistan in guneyine yoneltti Bu birlikler Sirp Patrikliginin merkezi Ipek gumus madenlerine sahip Nobirda ve Lab vadisini ele gecirdikten sonra Despot Brankovic Osmanli kaynaklarinda Vilkoglu Brankovic olarak gecmektedir ateskese razi oldu ve Vilk ili olarak adlandirilan bolgeyi elinde tutmasi karsiliginda Osmanli tabiyeti pekistirildi II Mehmed Sirp Despotlugu nu bu sekilde Macar Kralligi ndan ayirmayi basardiktan sonra muteakip sefer mevsiminde Macarlarin elindeki Sirp kalesi Belgrad i hedef aldi Anilan kale II Mehmed in babasi II Murad tarafindan da 1440 yilinda kusatilmis ancak zaptedilememisti Ancak 1456 yilindaki Belgrad Kusatmasi 4 22 Temmuz Macar ordusunun kusatmayi yarma harekati karsisinda Osmanli ordusu acisindan esasli bir yenilgiye donustu Bu Osmanli ana ordusunun kurulusundan beri Ankara Muharebesi nin 1402 ardindan ikinci yenilgisi oldu Macar ordusu muzaffer cikmakla birlikte gerek catismalar sonucunda gerek cikan salgin nedeniyle agir kayiplara ugradi ve komutan Hunyadi Yanos 11 Agustos ta hastaliktan oldu Bununla birlikte Osmanlilar 1521 e kadar Belgrad a yonelmediler Hunername de Belgrad Kusatmasi 1456 Despot Brankovic ten olumunden 24 Aralik 1456 kisa sure sonra oglu Lazar in da hayatini kaybetmesi 20 Subat 1458 uzerine Sirbistan veraseti meselesi ortaya cikti Macar Kralligi olen Despot Lazar in kizini Bosna Krali la evlendirip onu Macar himayesi altina alma planini uygulamaya koydular Osmanlilar ise Gregory yi destekliyordu II Mehmed 1458 ilkbaharinda Veli Mahmud Pasa komutasindaki bir orduyu Prens Gregory yle birlikte Sirbistan a gonderdi Bu ordu Guvercinlik dahil bircok kaleyi fethederken Macar Krali Matyas Corvinus da ordusuyla Semendire civarina geldi Ihtiyaten Nis e cekilen Mahmud Pasa ile Mora Seferi nden donen II Mehmed Uskup te bulustu Sonbahara dogru Sultan in Edirne ye donmesinin ardindan taarruza gecen Matyas Corvinus Tahtalu Muharebesi nde Osmanli birliklerine yenilerek Tuna kuzeyine cekildi Bu suretle Macar Kralligi nin Sirbistan in Osmanlilarca tamamen ilhakini engelleyebilecek direnci kalmadi II Mehmed 1459 ilkbaharinda bizzat komuta ettigi orduyla Sirbistan in baskenti Semendire ye yurudu ve burayi ele gecirdi Bu suretle Sirbistan 1878 yilina kadar bagimsizligini kaybetti Eflak uzerinde mucadele 1459 1462 Kazikli Voyvoda Sirbistan in ardindan Osmanli Macar mucadelesi Bosna ve Eflak uzerinde yogunlasti 1458 yilinda Bosna Krali Osmanlilara bagliligini sunarken muteakip yil ise Macar Kralligi na tabi oldu Keza Vlad Tepes Kazikli Voyvoda yonetimindeki Eflak Prensligi de ayni yil Osmanli tabiyetini reddederek Macar Kralligi nin korumasina girdi 1461 yilinda Osmanli topraklarina saldiran Vlad Tepes e karsi muteakip sene bizzat harekete gecen II Mehmed ordusuyla Eflak kuvvetlerini dagitarak ulkeye tamamen hakim oldu ve III Radu yu Guzel Yakisikli Radu 12 000 altin vergiyle voyvoda olarak atayarak Eflak Prensligi ni kalici olarak Osmanli tabiyetine soktu Kacan Vlad Tepes ise Macar topraklarina sigindi Bosna uzerinde mucadele ve Osmanli karsiti ittifak 1458 1464 Ardindan ise sira Bosna Kralligi na geldi II Mehmed 1463 yilinda Kral Styepan Tomasevic ten vergi ve bazi kalelerin Osmanlilara teslimini talep etti Ardindan talepleri reddeden Kralin uzerine yurudu Yildirim hareketi seklinde gelisen taarruza karsi direnemeyen Bosna Kralligi nin topraklari Osmanlilarca ilhak edildi ve yakalanan Kral Tomasevic idam edildi Osmanlilarin 1459 1463 arasinda Macar Kralligi nin 60 yila yakin bir sure tampon devletler olarak gordugu Sirbistan Eflak ve Bosna yi suratle ele gecirmeleri Macar Krali Matyas Corvinus u harekete gecirdi Kral Matthias yillardir mucadele icinde olugu Kutsal Roma Cermen Imparatoru III Friedrich le 3 Nisan 1462 de varmis oldugu antlasmayi 19 Temmuz 1463 tarihinde onayladi ve tum askeri kabiliyetlerini Osmanli Devleti ne karsi seferber etme olanagina kavustu Ayni yil Mora Yarimadasi nda Argos un yerli bir Rum papazinin yardimiyla Osmanlilar tarafindan alinmasi 3 Nisan 1463 Venedik i Osmanli Devleti ne karsi savas karari almaya goturdu 28 Temmuz 1463 Papa II Pius un tesvikiyle Macar Kralligi ile Venedik arasinda 12 Eylul 1463 te bir ittifak antlasmasi imzalandi 19 Ekim 1463 te bu ittifaka Papalik ve Burgundiya Duklugu nun de katilmasiyla bu baglasiklik bir Hacli ittifakina donustu Bu ittifakin paylasim planina gore Osmanlilarin maglup edilmesi halinde Venedik Mora Yarimadasi Bootya Attika ile Epir sahil bolgesini Arnavut lideri Iskender Bey Makedonya yi alacak eski Dogu Roma Imparatorlugu nun Bizans diger bolgeleri Rum buyuklerine verilecek Bulgaristan Sirbistan Bosna ve Eflak ise Macaristan in olacakti Bu cercevede Venedik Mora Yarimadasi na asker cikartirken Macar Kralligi da Bosna ya taarruz etti Kral Matyas Corvinus bizzat ordusunun basinda 23 Eylul 1463 te Osmanlilarin kucuk bir garnizon biraktiklari Yayce yi kusatti ve uc aylik kusatmadan sonra 25 Aralik 1463 te kaleyi zaptetti Macarlar Yayce cevresinde ele gecirdikleri 60 ufak yerlesim birimini de icine alacak sekilde Yayce Banligini kurdular ve bir sinir bolgesi olarak teskilatlandirdilar II Mehmed 1464 ilkbaharinda Veli Mahmud Pasa yi Venediklilere karsi Mora Yarimadasi na gonderirken kendisi de once Mora Yarimadasi na dogru harekete gecti ancak Lamya ya vardiginda zaferin kazanilmis oldugunu gorup ordusuyla Macarlara karsi Bosna ya dogru yurudu Osmanli ordusu Macar isgalindeki Yayce yi 10 Temmuz 24 Agustos arasinda kusattiysa da geri alamadi II Mehmed in Eylul ayindan Sofya ya cekilmesi uzerine Macar Krali Matyas Corvinus ikinci kez Bosna ya dogru harekete gecti ve Osmanlilarin elindeki Izvornik i kusatti Ancak II Mehmed in bolgeye gonderdigi Veli Mahmud Pasa komutasindaki Osmanli ordusu Macar ordusunu nde maglup ederek Kral Matthias i puskurtmeyi basardi Catismasizlik donemi 1465 1473 Macar Krali Matyas Corvinus 1465 yilina gelindiginde gerek Osmanlilar gerek Macarlar ateskes ve baris muzakerelerine meylettiler Osmanlilar acisindan II Mehmed in gut hastaliginin agirlasmasi ordunun 1452 den beri 13 yildir kesintisiz seferberlik savas halinde olmasi Bosna daki savaslar sefer mevisiminin 1463 ve 1464 yillarinda kisa kadar sarkmasina neden olmustu nedeniyle huzursuzlugu ve Arnavutluk ile Karaman sinirlarindaki gerilim hali gerek Macar Kralligi yla gerek muttefiki Venedik le ateskes ya da baris yapma gereksinimini dogurdu Esasen Papa II Pius un 15 Agustos 1464 te Ancona da olmesi de Hacli ittifakini da fiilen dagitmisti Macar Krali Matyas Corvinus yeni Papa II Paulus tan maddi yardim alsa da Osmanlilarin uzerine duzenlenecek bir seferin gerektirdigi maddi yardimlari diger Hristiyan devletlerinden temin edemeyecegini anladi ve Osmanli karsiti siyasetine gecici olarak ara verdi Venedik ise 1463 1464 yillarinda Mora Yarimadasi nda ardi ardina aldigi yenilgilerden sonra Osmanlilarla baris muzakerelerine baslamisti Bununla birlikte muzakerelerde Venedik in Mora Yarimadasi ve Midilli yi muttefiki Macar Kralligi icin ise Bosna nin kuzey kismini talep etmesine mukabil II Mehmed in de Bosna nin Macarlarca tamamen bosaltilmasi talebini one surmesi muzakerelerin sonucsuz kalmasina neden oldu Osmanlilar 1465 1467 doneminde dikkatlerini Arnavutluk taki Iskender Bey onderligindeki direnisin bastirilmasina yogunlastirdilar ardindan ise 1468 de Karaman Beyligi uzerine yuruduler Macar Kralligi ise ayni yil Bohemya Kralligi yla 1478 e kadar surecek bir savasa giristi II Mehmed 1470 te yeniden batiya yonelerek Venedik in Ege Denizi ndeki en onemli ussu ve topragini teskil eden Egriboz u fethetti Bununla birlikte doguda Akkoyunlu tehlikesi bas gosterince batida Macar Venedik ittifakiyla yeniden ateskes arayisina girdi Eszamanli olarak Macarlar a karsi savunma durumu alarak Bosna topraklarini korumak ve Belgrad i tehdit altinda bulundurmak amaciyla 1471 yilinda Tuna uzerinde Bogurdelen Kalesi ni Sabac insa ettirdi Akkoyunlulari Otlukbeli Muharebesi nde kesin bir yenilgiye ugrattiktan sonra huzuruna gelen Macar elcisini kabul etti Macar elcinin Bogurdelen Kalesi ya da Guvercinlik Kalesi nin Golubac terkini veya yikilmasi talebine mukabil II Mehmed de Yayce nin iadesini istedi Muzakereler bir kez daha sonucsuz kaldi Yeniden catisma donemi 1474 1481 Macar Kara Ordu nun sefer ve muharebeleri 1473 sonbaharindaki muzakerelerin sonucsuz kalmasi uzerine Semendire Beyi Mihaloglu Ali Bey II Mehmed in emriyle 1474 kisinda Macaristan a buyuk bir akin duzenleyerek Varadin e dek ilerledi ve 16 000 esirle geri dondu Ayni donemde Macar Kralligi kuzeyde Bohemya Kralligi ve Lehistan Kralligi yla Silezya daki catismalarla mesguldu Buna karsilik Papa IV Sixtus 1475 yilinda Macar Krali Matyas Corvinus a gonderdigi mektuplarla Krali Osmanlilarla savasa tesvik ediyordu Bu yazismalarin ardindan Macar Krali da kuzeyindeki carpismalari sonlandirarak Osmanlilarla mucadeleye agirlik verdi Bogurdelen Kalesi 1474 yilinda Osmanlilar III Stefan doneminde daha bagimsiz hareket etmeye baslayan Bogdan Prensligi nin Osmanli tabiyetindeki Eflak Prensligi ne mudahalesine karsi harekete gecip Eflak i ve Bogdan in guneyini istila ettiler Kral Matthias Prens Stefan in talebine cevaben Balazs Magyar komutasinda 1 500 kisilik Macar birligini Bogdan a takviye olarak gonderdi Bu birliklerin de katilimiyla Bogdan ordusu 10 Ocak 1475 tarihinde Racova Muharebesi nde Hadim Suleyman Pasa komutasindaki Rumeli ordusunu yenilgiye ugratti II Mehmed 1475 yilinda Cenevizlilerin Karadeniz deki mevcudiyetlerini sonlandirarak Kirim Hanligi nin Osmanli devleti ne tabi kilan seferle mesgul oldugundan ve muteakip yil da Bogdan Prensligi uzerine sefere hazirlandigindan Macar Kralina ateskes teklif ettiyse de 1475 Kasim sonu Kral Matthias bu teklifi reddetti ve 1475 kisinda bizzat Osmanlilara karsi harekete gecti Bu surecte Bogdan Prensi Stefan da Osmanlilarin Racova yenilgisini telafi etmek icin ana ordulariyla taarruz edecegini tahmin ettiginden 12 Temmuz 1475 te Macar Kralindan himaye talep etmis bu cercevede Macar ordusu Eflak uzerine yururse kendisinin de Bogdan ordusuyla destek verecegi taahhudunde bulunmustu Macar Krali Matthias 15 Agustos 1475 te Bogdan in himaye talebini kabul etti Ote yandan Kral Matthias emrindeki Kara Ordu nun maliyetini karsilamak icin Budin de Diet toplamis gerekli finansmani Osmanlilar uzerine acilacak bir sefer kosuluyla temin edebilmisti Bu cercevede buyuk capli bir Osmanli karsi saldirisini tetiklememek adina daha kucuk bir hedef secerek Sava nehrinin guneyinde Belgrad i tehdit altinda bulunduran Bogurdelen Kalesi nin ele gecirilmesini hedefledi 1475 sonunda kis kosullarinda harekete gecen yaklasik 40 000 kisilik agir suvari ve piyade agirlikli Macar ordusu 330 parcalik ince donanma da eslik ediyordu yaklasik 1 200 kisilik bir garnizona sahip Bogurdelen i 1476 Ocak ayinin ilk gunlerinde kusatti Bununla birlikte 1 ay suren bombardimandan sonuc alamayan Macar Krali ordusunu yeterince hasar almamis kaleye taarruza kaldirinca agir kayiplara ugradi Buna mukabil uzayan kusatma karsisinda direnme olanagi kalmayan kalenin garnizonu vire ile 15 Subat 1476 da teslim oldu Kral Matthias kaleyi yerlebir etmek yerine tahkim ederek Macaristan in guneyini Osmanlilara karsi koruyan kale zincirinin guclu bir halkasi haline getirdi ve olusturdugu banligin merkezi yapti Ayrica Osmanli topraklarinda Semendire yi tehdit altinda bulunduracak uc hisar Hram Ram ve Koyluca Kulic insa etti Ardindan ise 14 yildir hapis olan Vlad Tepes Kazikli Voyvoda ve Voyvodina hakimi Sirp prensi i Bosna uzerine gonderdi Bu ikilinin komutasindaki Macar Sirp birlikleri 1476 Subat Mart aylarinda Srebrenitsa Izvornik ve Kuslat i yikima ugratti Macar komutani Pal Kiniszi II Mehmed ise 1475 yilinda gut hastaliginin agir bir evresini gecirirken ordusunun basinda sefere cikmamis bunun yerine son Kirim daki son Ceneviz kolonilerini ele gecirmek uzere Gedik Ahmed Pasa komutasindaki Turk donanmasini Karadeniz e sevketmisti 1476 da sagligi duzelen Sultan beklendigi uzere Bogdan Prensligi uzerine yurudu ve 26 Temmuz da Prens Stefan komutasindaki Bogdan ordusunu Akdere Muharebesi nde yenilgiye ugratti Buradan suratle Sirbistan cihetine yonelen II Mehmed 1477 Ocak ayinda Macar Krali Matthias in Osmanli topraklarinda insa ettirdigi uc hisari geri aldi ve tahkim ettirdi Ayni yil Osmanli akincilari Slavonya yi istila ederek bolgenin baskenti u Bjelovar Krizevci yaktilar II Mehmed in Bogdan ordusunu Akdere Muharebesi nde yenmesi bolgede Osmanli egemenliginin kesin olarak yerlesmesi icin yeterli olmadi Macar Krali Matthias Bosna yi yikima ugratan Vlad Tepes ve i komutasinda Erdel Saksonlar dan olusan bir orduyla 1462 den beri Osmanli hakimiyetindeki Eflak a yonlendirdi Bogdan Prensi Stefan in da toparladigi birliklerle taarruza gecen karma ordu 16 Kasim 1476 da Bukres e girerek Osmanli ya bagli Eflak Prensi kacmaya zorladi 26 Kasim da Vlad Tepes tahta ciktigini ilan etti Ekmek Otlak Muharebesi 1479 Bununla birlikte Osmanlilar bu oldubittiyi de karsiliksiz birakmadi Devrik Eflak Prensi Basarab Laiotă nin eslik ettigi Mihaloglu Ali Bey komutasindaki Turk birligi Vlad Tepes in birliklerini da ve oldurulen Tepes in kellesi Istanbul a gonderildi Basarab Laiotă da yeniden Eflak tahtina oturtuldu 1477 basi Bu sekilde Osmanlilar Macarlarin 1475 1476 yillarinda Bogdan Sirbistan ve Eflak a yonelik tesebbuslerini bosa cikarmayi basarmislardi Macar Krali Matyas Corvinus 1477 de dikkatini yeniden savas actigi Avusturya Arsiduklugu uzerine yoneltirken Osmanlilar da 1477 1479 doneminde 1463 ten beri savas halinde olduklari Venedik ni kesin olarak maglup etmeye ve Arnavut direnisini sonlandirmaya yogunlastilar 1478 de Akcahisar 1479 da da Iskodra nin fethiyle bu hedeflerine 1479 da ulastilar 25 Ocak 1479 da imzalanan Osmanli Venedik Antlasmasi nin ardindan Osmanlilar dikkatlerini yeniden Macaristan a yoneltme olanagi buldular Erdel i istila eden Mihaloglu Ali Bey komutasindaki Eflak destekli Osmanli akinci birligi 13 Ekim 1479 da komutasindaki Kara Ordu ve komutasindaki Erdel ordusu tarafindan buyuk bir yenilgiye ugratildi 1480 yilinda ise bizzat Kral Matyas Corvinus komutasindaki Macar ordusu Osmanlilarin Bosna topraklarina girerek Saraybosna yi tahrip etti Karsilikli baris arayislari ve ateskes 1480 1483 1485 civarinda Avrupa siyasi haritasi Eflak Bogdan Kirim Ragusa ve Karadag Osmanlilara bagli devletlerdir Osmanli Devleti ve Macaristan Kralligi arasinda 1454 yilindan beri suren savas hali iki ulke arasindaki dort tampon devletten ikisinin Bosna Kralligi ve Sirbistan Prensligi Osmanlilarca ilhaki birinin Eflak Prensligi Osmanli tabiyetine girmesi ve birinin Bogdan Prensligi ise Osmanlilarca etkisiz hale getirilmesiyle sonuclanmis taraflar uzun bir dogrudan sinir hattinda karsi karsiya kalmislardi Buna karsilik Balkanlarin bu iki kudretli devleti 1456 dan itibaren birbirleriyle ana ordulariyla karsi karsiya gelmekten kacinmislar genellikle hasimlarinin bolgede olmadiklari donemlerde askeri harekatlarini yurutmuslerdi 1478 yilinda esasen gerek Osmanli Sultani II Mehmed gerek Macar Krali Matyas Corvinus guc dengesinin farkina varmis baris muzakerelerine baslamislardi Ekmek Otlak Muharebesi nden sonra 1480 yilinda II Mehmed Bosna Sancakbeyi Davut Pasa araciligiyla Macar Kralina mektup gondererek Macaristan la barisin yani sira Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu topraklarina saldirmak icin Macar topraklarindan serbest gecis hakki talep etti Macar Krali ikinci talebi reddetse de baris muzakereleri surdu Mektuplasmalar surerken II Mehmed 3 Mayis 1481 tarihinde oldu ve tahta cikan II Bayezid ile kardesi Cem Sultan arasinda Cem in 29 Temmuz 1482 de Rodos a siginmasina kadar siddetli bir ic savas basladi Bu ic savastan galip cikan II Bayezid 1483 yilinda Sirbistan Bosna yonundeki ilk seferine cikip Hersek Duklugu nun topraklarini Osmanli Devleti ne ilhak ederken ahsap ve topraktan sedde sahip Hram ve Koyluca hisarlarini 2 ay suren bir insaatla tastan kalelere donusturdugu gibi Hram kalesi Balkanlar da insa edilen ilk topcu takviyeli kale oldu 1482 1483 yillarindan Macar tarafinda II Bayezid nezdinden baris arayan Macar elcileri Erdel hakimi ve Sirp despotu Bosna nin kuzeyindeki Macar kalelerinin komutani oldu 1483 sonbaharinda ateskes anlasmasi nihayet imzalandi ve taraflar arasinda 1454 ten beri suren savas hali sona erdi Ahidname nin Osmanlica nushasinda yazan Matyas kiral ile bizim aramizdaki musalaha ve dostluk ifadesi Savas sonrasiOsmanli Devleti ile Macaristan Kralligi arasinda 1483 yilinda baslayan ateskes baris hali 1492 1495 arasi mustesna 1521 e dek yaklasik 40 yil devam etti 1488 yilinda yenilenen ateskes Macar Krali Matyas Corvinus un 1490 da olumuyle fiilen sona erse de 1495 yilinda yeniden akdedilen ateskes baris haline dair anlasmalar 1498 1503 1509 1510 1514 1516 ve 1519 yillarinda uzatildi II Mehmed in 1454 1464 arasindaki seri seferleriyle bolgenin kaderi bir anlamda dort yuzyilligina belli oldu Nitekim Bosna Sirbistan ve Eflak ile Bogdan in 1859 da birlesmesiyle olusan Romanya 1878 e kadar Osmanli Devleti ne bagli kaldi Osmanlilar Tuna nin guneyindeki egemenliklerini kesin olarak kurmalarina ragmen Tuna nin kuzeyindeki asil Macar topraklarini 1521 e dek hedef almadilar Bununla birlikte Osmanlilarin gerek batida Venedik le 1499 1503 kuzeyde Lehistan 1497 1500 ve Bogdan 1474 79 ve 1484 86 ve doguda Safeviler 1511 16 ve guneyde Kolemenler le 1485 91 ve 1516 17 savaslari devam etti Macarlar da eszamanli olarak 1488 e dek Avusturya ile savaslarina 1477 88 yogunlasti Ardindan ise Kral Matyas Corvinus un 1490 da olumuyle gerileme donemine girdi Once prensler ve baglilarin yetkilerini merkezi otorite aleyhine genisletmeleri ardindan cok yuksek maliyeti nedeniyle Kara Ordu nun feshi ve cikan koylu isyanlari 1490 1520 arasinda Macar Kralligini giderek zayiflatti Ayrica bakiniz1444 1449 Osmanli Macar Savasi 1492 1495 Osmanli Macar Savasi 1463 1479 Osmanli Venedik SavasiKaynakca The Late Medieval Balkans A Critical Survey from the Late Twelfth Century John V A Fine University of Michigan Press 1987 s 568 569 29 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2021 The Siege of Belgrade by Muhammad II July 1 23 1456 R Nisbet Bain The English Historical Review Vol 7 No 26 Apr 1892 pp 235 252 Oxford University Press 29 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2021 A History of the Crusades Kenneth Meyer Settons c 6 University of Wisconsin Press 1969 s 324 325 29 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2021 An Historical Geography of the Ottoman Empire Donald Edgar Pitcher Brill 1972 s 90 29 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2021 Osmanli Tarihi 1 Ismail Hakki Uzuncarsili Ataturk Kultur Dil ve Tarih Yuksek Kurumu Turk Tarih Kurumu Yayinlari 1988 Slovak History Chronology amp Lexicon Bartl Julius Cicaj Viliam Kohutova Maria Letz Robert Seges Vladimir Skvarna Dusan Bolchazy Carducci Publishers 2002 Slovenske Pedegogicke Nakladatel stvo ISBN 0 86516 444 4 The Papacy and the Levant 1204 1571 Volume II The Fifteenth Century Kenneth M Setton DIANE Publishing 1978 ISBN 0 87169 127 2 Jajcza bansag var es varos tortenete 1450 1527 Yayce Banlik kale ve sehir tarihi 1450 1527 Macarca Budapeste 1915 yeni baski ISBN 978 2 253 05575 4 s 101 107 The Sultan of Vezirs The Life and Times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angeloviu 1453 1474 Theoharis Stavrides Brill 2021 s 157 159 30 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Aralik 2021 History of the Ottoman Empire and Modern Turkey Empire of the Gazis The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280 1808 Stanford Jay Shaw Ezel Kural Cambridge University Press 1976 ISBN 978 0 521 29163 7 Croatia Through History Branka Magas SAQI 2007 ISBN 978 0 86356 775 9 Islam Ansiklopedisi II Mehmed maddesi Tuk Diyanet Vakfi Ankara 2003 c 28 s 399 30 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Aralik 2021 The Realm of St Stephen A History of Medieval Hungary 895 1526 Pal Engel I B Tauris Publishers 2001 ISBN 1 86064 061 3 Anti Turkish Correspondence between Matthias Corvinus and Pope Sixtus IV A Contribution to the History of Propaganda in the International Relations in the Late Middle Ages Piotr Tafilowski Rocznik Orientalistyczny 2013 T LXVI z 2 s 18 20 olu kirik baglanti Matthias Rex Andras Kubinyi Balassi Kiado 2008 ISBN 978 963 506 767 1 From Nicopolis to Mohacs A History of Ottoman Hungarian Warfare 1389 1526 Tamas Palosfalvi Brill 2018 s 242 From Nicopolis to Mohacs A History of Ottoman Hungarian Warfare 1389 1526 Tamas Palosfalvi Brill 2018 s 253 Battle of Breadfield 1479 Conflict and Conquest in the Islamic World A Historical Encyclopedia Vol 1 ed Alexander Mikaberidze ABC CLIO 2011 215 The Process of Bordering at the Late Fifteenth Century Hungarian Ottoman Frontier Davor Salihovic Cambridge University 2019 History in Flux s 1014 105 18 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ocak 2022 XV Yuzyilin ikinci yarisinda Balkanlarda Osmanli serhad organizasyonunun olusumu Kaleler agi askeri personel finansman ve mali kulfet Goksel Bas Guney Dogu Avrupa Arastirmalari Dergisi Yil 2018 1 Sayi 33 s 158 9 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2022 Ottoman Law of War and Peace The Ottoman Empire and Its Tribute Payers Viorel Panaite Brill Boston 2019 s 178 18 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ocak 2022 The Last Muslim Conquest The Ottoman Empire and Its Wars in Europe Gabor Agoston Princeton University Press 2021 s 144 18 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ocak 2022 Dis baglantilar Iktisat Tarihinde Bosna da Toprak Meselesi Aslihan Nakiboglu Bengu Dogangun Yasa ve Ayberk Nuri Berkman Politik Ekonomik Kuram 2017 c 1 sayi 2 s 54 55 24 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mehmed the Conqueror 1432 1481 and His Time Halil Inalcik Speculum Vol 35 No 3 Temmuz 1960 s 408 427 18 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde