Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli.Nisan 2020) () ( |
Bu madde, uygun değildir.Mayıs 2020) ( |
Kuvars, oldukça saf silisyum dioksit (SiO2) kristallerine verilen addır. Silisyum ve oksijen atomlarından oluşan sert, kristalli bir mineraldir. Birçoğu yarı değerli taşlar olan birçok farklı kuvars çeşidi vardır. Antik çağlardan beri, kuvars çeşitleri, özellikle Avrasya'da mücevher ve sert taş oymalarının yapımında en çok kullanılan mineraller olmuştur.
Oluşumu
Kuvars, granit ve diğer felsik magmatik kayaçların belirleyici bir bileşenidir. Kumtaşı ve şeyl gibi tortul kayaçlarda çok yaygındır. Şist, gnays, kuvarsit ve diğer metamorfik kayaçların ortak bir bileşenidir. Kuvars, Goldich çözünme serilerinde ayrışma için en düşük potansiyele sahiptir ve sonuç olarak akarsu tortularında ve artık topraklarda artık mineral olarak çok yaygındır.
Kuvarsın çoğunluğu erimiş magmadan kristalleşirken, çoğu kuvars aynı zamanda sıcak hidrotermal damarlardan gang olarak, bazen altın, gümüş ve bakır gibi cevher mineralleri ile kimyasal olarak çöker. Magmatik pegmatitlerde büyük kuvars kristalleri bulunur. İyi biçimlendirilmiş kristaller birkaç metre uzunluğa ulaşabilir ve yüzlerce kilogram ağırlığında olabilir.
Yarı iletken endüstrisinde son derece yüksek saflıkta silisyum yonga plakalar (wafer) elde edilmesinde kullanılan kuvars çok pahalı ve nadirdir. Yüksek saflıkta kuvars için önemli bir madencilik yeri, Amerika Birleşik Devletleri, North Carolina, Spruce Pine'daki Spruce Pine Gem Mine'dir.
Kuvars, İspanya Asturias'taki Caldoveiro Zirvesi'nde de bulunabilir.
Belgelendirilen en büyük kuvars kristali Itapore, Goiaz, Brezilya; yaklaşık 6.1 × 1.5 × 1.5 m ölçülerek 39.916 kilogram ağırlığındaydı.
Özellikleri
Özgül ağırlığı 2,65 g/cm³, sertliği 7 olan kuvarsa doğada çok rastlanır. Hekzagonal (altıgen) sistemde kristalleşen kuvars, doğada kristal ya da amorf (biçimsiz) hâlde bulunabilir. İçindeki yabancı maddelerin cins ve miktarına göre, saydam renkli ya da yarı saydam durumdadır.
Renkleri: Kuvarsın rengi beyaz (süt kuvars), mor (ametist), pembe kuvars, duman renkli, füme gibi çeşitli renklerde olabilir.
Önemli optik özellikleri
Renk: Renksiz
Şekil: öz şekilsiz, ender olarak ideal kristal şekline sahiptir.
Dilinim: Mikro örneklerde dilinim gözlenmez, ender olarak kristallerin kenar kısımlarında dilinim gözlenmiştir.
Sönme: Paralel, eğik ve dalgalı sönme gözlenebilir.
Çift kırması: Çok zayıftır,1.dizi beyaz veya sarımsı beyaz
Bozunma: Bozunmaya en dayanıklı mineraldir.
Beraber bulunduğu minareller: Alkali feldspatlar ve plajioklaslar.
Kristal Alışkanlığı ve Yapısı
Kuvars, trigonal kristal sistemine aittir. İdeal kristal şekli, her iki uçta altı taraflı piramitlerle sona eren altı taraflı bir prizmadır. İyi biçimlendirilmiş kristaller tipik olarak bir boşluğa sınırlandırılmamış bir büyüme gösteren bir 'yatakta' oluşur; genellikle kristaller diğer ucunda bir matrise bağlanır ve sadece bir sonlandırma piramidi bulunur. Bununla birlikte, iki kez sonlandırılmış kristaller, örneğin alçı taşı olmadan, bağlanma olmadan serbestçe geliştiklerinde meydana gelir. Bir kuvars jeot, boşluğun içeri doğru işaret eden bir kristal yatağı ile kaplı, yaklaşık olarak küresel bir şekle sahip olduğu bir durumdur.
Kuvars Çeşitleri(Rengine Göre)
Geleneksel olarak kaya kristali veya berrak kuvars olarak adlandırılan saf kuvars, renksiz ve şeffaf veya yarı saydamdır ve genellikle Lothair Kristali gibi sert taş oymaları için kullanılmıştır. Yaygın renkli çeşitler arasında sitrin, gül kuvars, ametist, dumanlı kuvars, sütlü kuvars ve diğerleri bulunur. Bu renk farklılaşmaları, mineralin kristal yapısına dahil edilen kromoforlardan kaynaklanır.
Kuvars türleri arasındaki en önemli ayrım, makrokristalin (çıplak gözle görülebilen tek kristaller) ve mikrokristalin veya kriptokristalin çeşitleridir (sadece yüksek büyütme altında görülebilen kristal agregaları). Kriptokristalin çeşitleri yarı saydam veya çoğunlukla opakken, şeffaf çeşitler makrokristalin olma eğilimindedir. Kalsedon, hem kuvars hem de monoklinik polimorf moganitinin ince iç büyümelerinden oluşan bir kriptokristalin silika formudur.
Ametist
Ametist, parlak canlı bir menekşeden koyu veya donuk lavanta gölgesine kadar uzanan bir kuvars şeklidir. Dünyanın en büyük Ametist yatakları Brezilya, Meksika, Uruguay, Rusya, Fransa, Namibya ve Fas'ta bulunabilir. Bazen aynı kristalde büyüyen Ametist ve sitrin bulunur. Daha sonra ametrine olarak adlandırılır. Oluştuğu bölgede demir olduğunda bir ametist oluşur.
Sitrin
Sitrin, rengi soluk sarıdan kahverengiye değişen çeşitli kuvarstır. Doğal sitrinler nadirdir; çoğu ticari sitrin ısıl işlem görmüş ametist veya dumanlı kuvarslardır. Bununla birlikte, ısıl işlem görmüş bir ametist, doğal bir sitrinin bulutlu veya dumanlı görünümünün aksine, kristalde küçük çizgilere sahip olacaktır. Kesilmiş sitrin ve sarı topaz arasında görsel olarak ayrım yapmak neredeyse imkânsızdır, ancak sertlik bakımından farklılık gösterirler. Brezilya, Rio Grande do Sul eyaletinden gelen üretiminin büyük bir kısmı ile citrine lider üreticisidir. Adı " sarı "anlamına gelir ve aynı zamanda kelime" citron "kökeni Latince kelime citrina türetilmiştir. Bazen sitrin ve ametist, daha sonra ametrin olarak adlandırılan aynı kristalde birlikte bulunabilir. Sitrin, refah getireceği bir batıl inanç nedeniyle "tüccarın taşı" veya "para taşı" olarak anılmıştır.
Sitrin ilk olarak Helenistik Çağ'da Yunanistan'da M.Ö. 300 ve 150 yılları arasında altın sarısı bir taş olarak takdir edilmiştir. Sarı kuvars, bundan önce takı ve aletleri süslemek için kullanıldı ancak çok aranmadı.
Sütlü kuvars
Süt kuvars veya sütlü kuvars, en yaygın kristal kuvars çeşididir. Beyaz renge, kristal oluşumu sırasında sıkışan çok az miktarda gaz, sıvı veya her ikisinin de sıvı kapanması neden olur. Optik ve kaliteli taş uygulamaları için çok az değer verir.
Gül kuvars
Gül kuvars, gül kırmızı renk soluk pembe sergileyen kuvars türüdür. Renk genellikle malzemede eser miktarda titanyum, demir veya manganez nedeniyle kabul edilir. Bazı gül kuvars iletilen ışıkta bir yıldız işareti üreten mikroskobik rutil iğneler içerir. Son X-ışını kırınım çalışmaları, rengin kuvars içindeki muhtemelen dumortieritin ince mikroskobik liflerinden kaynaklandığını göstermektedir.
Ek olarak, az miktarda fosfat veya alüminyumdan kaynaklandığı düşünülen renkte nadir bir pembe kuvars türü (sıklıkla kristal gül kuvars olarak da adlandırılır) vardır. Kristallerdeki renk görünüşte ışığa duyarlıdır ve solmaya tabidir. İlk kristaller pegmatit yakınlarında bulunan Rumford,Maine,ABD ve Minas Gerais,Brezilya.
Dumanlı kuvars
Dumanlı kuvars, kuvarsın gri, yarı saydam bir versiyonudur. Neredeyse tamamen şeffaflıktan neredeyse opak olan kahverengimsi gri bir kristale kadar netlik içinde değişir. Bazıları da siyah olabilir. Saydamlık, kristal içinde serbest silikon yaratan doğal ışınlamadan kaynaklanır.
Türleri
- Sarı renkli sitrin
- Portakal renginde madeira sitrini
- Yeşil renkli kloritli kuvars
- Menekşe renkli mor necef (ametist)
- Kan renginde yemani
- Pembe renkli hematoyit kuvars
- İçinde mika bulunan kırmızı renkli yıldız taşı (aventurin)
- İçinde tutam halinde rutil iğneleri bulunan Venüs saçı
- İçinde amyant lifleri bulunan kedigözü
- Saydam ya da renkli dağ kristali (necef taşı)
- Kahverengi dumanlı kuvars
Kullanım Alanları
Kumlarda bolca bulunan kuvarsın saf olmayanları içinde demir vardır. Beyaz kum olarak bilinen oldukça saf kuvarslar cam endüstrisinde kullanılır. Kuvars kristali mor-ötesi ve kızıl altı ışınımları saydamdır; bu bakımdan morötesi lambaların ve P. Curie tarafından ortaya kondu. Bu özelliğinden dolayı elektronik sanayiinde osilatör olarak kullanılır. Eritilen kuvarstan, ısınınca genleşme oranı çok düşük olan bir cam elde edilir. Ani sıcaklık değişikliklerinden etkilenmesi istenmeyen malzemelerin yapımında kuvarstan yararlanılır ve çakmaklarda kıvılcım çıkartarak çıkan gazın yanması sağlanır ve çakmağınız yanar. Benzer bir başka uygulama ise, yeni bir tür dizel motorlarda, dizel çevrimini gerçekleştirmek için gereken yakıt-oksijen karışımının, motor üst kapağında bulunan bölmede duran kuvars minerali tarafından piston çarpması sonucu çıkan kıvılcım tarafından yanması ve çevrimin gerçekleşmesidir.
Sentetik ve Yapay İşlemler
Tüm kuvars çeşitleri doğal olarak meydana gelmez. Bazı berrak kuvars kristalleri, doğal olarak oluşmayacağı yerlerde renk oluşturmak için ısı veya gama ışıması kullanılarak işlenebilir. Bu tür işlemlere yatkınlık, kuvarsın çıkarıldığı yere bağlıdır.
Zeytin renkli bir malzeme olan pandiolit ısıl işlemle üretilir; Polonya'daki Aşağı Silezya'da doğal prasiolit de gözlenmiştir. Sitrin'in doğal olarak ortaya çıkmasına rağmen, çoğunluğu ısıl işlem gören ametist veya dumanlı kuvarsın sonucudur. Carnelian rengini derinleştirmek için yaygın olarak ısıl işlem görür.
Doğal kuvars genellikle ikiz olduğu için endüstride kullanılmak üzere sentetik kuvars üretilir. Büyük, kusursuz, tekli kristaller hidrotermal bir işlem yoluyla otoklavda sentezlenir; zümrütler de bu şekilde sentezlenir.
Diğer kristaller gibi kuvars da, çekici bir parlaklık vermek için metal buharlarla kaplanabilir.
Madencilik
Kuvars açık ocak madenlerinden çıkarılır. Madenciler, derin bir kuvars dikişi ortaya çıkarmaları gerektiğinde nadir durumlarda patlayıcı kullanırlar. Bunun nedeni, kuvarsın sertliği ile bilinmesine rağmen, ansızın bir patlamanın neden olduğu bir sıcaklık değişikliğine maruz kalması durumunda kolayca zarar görmesidir. Bunun yerine, madencilik işlemleri toprak ve kili çıkarmak için buldozerler ve ekskavatör kullanır ve kayadaki kuvars kristal damarlarını açığa çıkarırlar.
Güvenlik
Kuvars bir tür silika olduğundan, çeşitli işyerlerinde endişe için olası bir nedendir. Doğal ve üretilmiş taş ürünlerinin kesilmesi, öğütülmesi, talaşlanması, zımparalanması, delinmesi ve parlatılması, işçilerin soluduğu havaya çok küçük, kristalin silika toz parçacıklarının tehlikeli seviyelerini salabilir. Solunabilir boyutta kristal silis bilinen bir insan kanserojenidir ve akciğer, silikoz ve akciğer fibrozu gibi hastalıklara hastalıklara yol açabilir.
Geçmiş
Kuvars, Avustralya Aborjin mitolojisinde mistik madde maban olarak tanımlanan en yaygın malzemedir. İrlanda'daki Newgrange veya Carrowmore gibi bir mezar bağlamında Avrupa'daki geçit mezarlıklarında düzenli olarak bulunur. İrlanda'nın kuvars kelimesi, 'sunstone' anlamına gelen grianchloch'tur. Kuvars, Prehistorik İrlanda'da ve diğer birçok ülkede taş aletler için de kullanılmıştır; hem damar kuvars hem de kaya kristali, tarih öncesi halkların litik teknolojisinin bir parçası olarak takılmıştı.
Roma doğa bilimci Pliny the Elder, kuvarsın uzun bir süre kalıcı olarak donmuş su buzu olduğuna inanıyordu. ("Kristal" kelimesi Yunanca κρύσταλλος, "buz" kelimesinden gelir.) Bu fikri, kuvarsın Alpler'deki buzulların yakınında bulunduğunu ancak volkanik dağlarda olmadığını ve büyük kuvars kristallerinin kürelere dönüştürüldüğünü söyleyerek destekledi. Bu fikir en azından 17. yüzyıla kadar devam etti. Ayrıca, kuvarsın ışığı bir spektruma bölme yeteneğini de biliyordu.
17. yüzyılda Nicolas Steno'nun kuvars çalışması modern kristalografinin yolunu açtı. Bir kuvars kristalinin boyutuna veya şekline bakılmaksızın, uzun prizma yüzlerinin her zaman mükemmel bir 60 ° açıyla birleştiğini keşfetti.
Kuvarsın piezoelektrik özellikleri Jacques ve Pierre Curie tarafından 1880'de keşfedildi. [39] [40] Kuvars osilatör veya rezonatör ilk olarak 1921'de Walter Guyton Cady tarafından geliştirilmiştir. George Washington Pierce 1923'te kuvars kristal osilatörleri tasarladı ve patentledi. Warren Marrison, 1927'de Cady ve Pierce'ın çalışmalarına dayanan ilk kuvars osilatör saatini yarattı.
1930'larda elektronik endüstrisi kuvars kristallerine bağımlı hale geldi. Uygun kristallerin tek kaynağı Brezilya idi; ancak II. Dünya Savaşında Brezilya'dan gelen tedarikleri aksattı, bu yüzden uluslar ticari ölçekte kuvars sentezlemeye çalıştı. Alman mineralog Richard Nacken (1884-1971) 1930'lar ve 1940'larda bazı başarılar elde etti. Savaştan sonra, birçok laboratuvar büyük kuvars kristalleri yetiştirmeye çalıştı. ABD'de ABD Ordusu Sinyal Kolordu, Nacken'in liderliğini takiben kristalleri sentezlemek için Bell Laboratuvarları ve Cleveland, Ohio'daki Brush Development Company ile anlaştı.(II. Dünya Savaşı öncesinde, Brush Development plak çalarlar için piezoelektrik kristaller üretti.) 1948'e kadar Brush Development, bugüne kadarki en büyük 3,8 cm (1,5 inç) çapında kristaller yetiştirdi. 1950'lere gelindiğinde, hidrotermal sentez teknikleri endüstriyel ölçekte sentetik kuvars kristalleri üretiyordu ve bugün modern elektronik endüstrisinde kullanılan hemen hemen tüm kuvars kristalleri sentetiktir.
Piezoelektriklik
Bazı kuvars kristalleri piezoelektrik özelliklere sahiptir; mekanik gerilimin uygulanması üzerine elektrik potansiyeli geliştirirler. Kuvars kristallerinin bu özelliğinin erken kullanımı fonograf manyetiklerinde olmuştur. Günümüzde kuvarsın en yaygın piezoelektrik kullanımlarından biri kristal osilatördür. Kuvars saat mineral kullanan tanıdık bir cihazdır. Bir kuvars kristal osilatörünün rezonans frekansı, mekanik olarak yüklenerek değiştirilir ve bu prensip, kuvars kristali mikro dengesinde ve ince film kalınlığı monitörlerinde çok küçük kütle değişikliklerinin çok hassas ölçümleri için kullanılır.
Ayrıca bakınız
Erimiş kuvars
Mineraller listesi
Kuvars lifi
Kuvars resif madenciliği
Şok kuvars
Wikimedia Commons'ta Kuvars ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
- ^ Nelson, Sue (2 Ağustos 2009). "Silikon Vadisi'nin gizli tarifi" . BBC Haberleri . 5 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2009 .
- ^ Caldoveiro Madeni, Tameza, Asturias, İspanya" . mindat.org. 12 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi . Erişim tarihi: 15 Şubat 2018
- ^ Rickwood, PC (1981). "En büyük kristaller" (PDF) . Amerikalı Mineralog . 66 : 885-907 (903). 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF) . Erişim tarihi: 7 Mart 2013 .
- ^ . 27 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ Batıl İnançlar Ansiklopedisi Richard Webster, s. 19
- ^ . 18 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ Hurrell, Karen; Johnson, Mary L. (2016). Değerli Taşlar: Dünyanın Değerli ve Yarı Değerli Taşları için Eksiksiz Renk Referansı . Kitap Satışları. s. 97. ISBN 978-0-7858-3498-4.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Aralık 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ Rose Quartz 1 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machinesitesinde arşivlendi . Mindat.org (2013-02-18). Erişim tarihi: 2013-03-07.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Nisan 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mayıs 2020.
- ^ megacharger beslemeli dizel motor
- ^ . 23 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2020.
- ^ Missing or empty
|title=
(help) - ^ Hazard Alert - Worker Exposure to Silica during Countertop Manufacturing, Finishing and Installation (PDF). DHHS (NIOSH). p. 2. Retrieved 27 November 2019.
- ^ "Silica (crystalline, respirable)". OEHHA. California Office of Environmental Health Hazard Assessment. Retrieved 27 November2019.
- ^ Arsenic, Metals, Fibres and Dusts. A Review of Human Carcinogens (PDF) (100C ed.). International Agency for Research on Cancer. 2012. pp. 355–397. ISBN 978-92-832-1320-8. Retrieved 27 November 2019.
- ^ "Driscoll, Killian. 2010. Understanding quartz technology in early prehistoric Ireland". Archived from the original on 25 June 2017. Retrieved 19 July 2017.
- ^ Nicolaus Steno (Latinized name of Niels Steensen) with John Garrett Winter, trans., The Prodromus of Nicolaus Steno's Dissertation Concerning a Solid Body Enclosed by Process of Nature Within a Solid (New York, New York: Macmillan Co., 1916). On page 272 Archived 4 September 2015 at the Wayback Machine, Steno states his law of constancy of interfacial angles: "Figures 5 and 6 belong to the class of those which I could present in countless numbers to prove that in the plane of the axis both the number and the length of the sides are changed in various ways without changing the angles; … "
- ^ Cady, W. G. (1921). "The piezoelectric resonator". Physical Review. 17: 531–533. doi:10.1103/PhysRev.17.508.
- ^ "The Quartz Watch – Walter Guyton Cady". The Lemelson Center, National Museum of American History, Smithsonian Institution. Archived from the original on 4 January 2009.
- ^ Pierce, G. W. (1923). "Piezoelectric crystal resonators and crystal oscillators applied to the precision calibration of wavemeters". Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences. 59 (4): 81–106. doi:10.2307/20026061. hdl:2027/inu.30000089308260. JSTOR 20026061.
- ^ Pierce, George W. "Electrical system," U.S. Patent 2,133,642, filed: 25 February 1924; issued: 18 October 1938
- ^ "The Quartz Watch – George Washington Pierce". The Lemelson Center, National Museum of American History, Smithsonian Institution. Archived from the original on 4 January 2009.
- ^ "Kuvars İzle - Warren Marrison" . Lemelson Merkezi, Ulusal Amerikan Tarihi Müzesi, Smithsonian Enstitüsü . Arşivlenmiş orijinal 25 Ocak 2009 tarihinde.
- ^ Nacken, R. (1950) "Hidrotermal Sentez ve Grundlage für Züchtung von Quarz-Kristallen" (Kuvars kristallerinin üretimi için temel olarak hidrotermal sentez), Chemiker Zeitung, 74 : 745-749.
- ^ Hale, DR (1948). "Kuvarsın Laboratuvarda Büyümesi". Bilim . 107(2781): 393-394'te açıklanmaktadır. Bibcode : 1948Sci ... 107..393H . doi : 10.1126 / science.107.2781.393 . PMID 17783928 .
- ^ Lombardi, M. (2011). "Zaman ölçümünün evrimi, Bölüm 2: Kuvars saatler [Yeniden Kalibrasyon]" (PDF) . IEEE Enstrümantasyon ve Ölçüm Dergisi . 14 (5): 41-48. doi : 10.1109 / MIM.2011.6041381 . 27 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF) . Erişim tarihi: 30 Mart 2013 .
- ^ "Kayıt kristali," Popüler Bilim, 154 (2): 148 (Şubat 1949).
- ^ Brush Development'ın bilim adamları ekibi şunları içeriyordu: Danforth R. Hale, Andrew R. Sobek ve Charles Baldwin Sawyer (1895–1964). Şirketin ABD patentleri: Sobek, Andrew R. "Tek kuvars kristalleri yetiştirme aparatı," ABD Patenti 2,674,520 ; dosyalama: 11 Nisan 1950; yayınlanma tarihi: 6 Nisan 1954. Sobek, Andrew R. ve Hale, Danforth R. "Tek kuvars kristalleri yetiştirme yöntemi ve aparatı," ABD Patenti 2,675,303 ; dosyalama: 11 Nisan 1950; yayın tarihi: 13 Nisan 1954. Sawyer, Charles B. "Yapay kristal üretimi," ABD Patenti 3,013,867 ; dosyalama: 27 Mart 1959; (Bu patent, Eastlake, Ohio'daki Sawyer Research Products'a verilmiştir.)
- ^ Saigusa, Y. (2017). "Chapter 5 - Quartz-Based Piezoelectric Materials". In Uchino, Kenji (ed.). Advanced Piezoelectric Materials. Woodhead Publishing in Materials (2nd ed.). Woodhead Publishing. pp. 197–233. doi:10.1016/B978-0-08-102135-4.00005-9. ISBN 9780081021354.
Dış bağlantılar
- http://www.lithicsireland.ie/phd_quartz_lithic_technology_chap_1.html 8 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Mineral ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Kuvars haber gazete kitap akademik JSTOR Nisan 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mayis 2020 Kuvars oldukca saf silisyum dioksit SiO2 kristallerine verilen addir Silisyum ve oksijen atomlarindan olusan sert kristalli bir mineraldir Bircogu yari degerli taslar olan bircok farkli kuvars cesidi vardir Antik caglardan beri kuvars cesitleri ozellikle Avrasya da mucevher ve sert tas oymalarinin yapiminda en cok kullanilan mineraller olmustur KuvarsOlusumuKuvars granit ve diger felsik magmatik kayaclarin belirleyici bir bilesenidir Kumtasi ve seyl gibi tortul kayaclarda cok yaygindir Sist gnays kuvarsit ve diger metamorfik kayaclarin ortak bir bilesenidir Kuvars Goldich cozunme serilerinde ayrisma icin en dusuk potansiyele sahiptir ve sonuc olarak akarsu tortularinda ve artik topraklarda artik mineral olarak cok yaygindir Kuvarsin cogunlugu erimis magmadan kristallesirken cogu kuvars ayni zamanda sicak hidrotermal damarlardan gang olarak bazen altin gumus ve bakir gibi cevher mineralleri ile kimyasal olarak coker Magmatik pegmatitlerde buyuk kuvars kristalleri bulunur Iyi bicimlendirilmis kristaller birkac metre uzunluga ulasabilir ve yuzlerce kilogram agirliginda olabilir Yari iletken endustrisinde son derece yuksek saflikta silisyum yonga plakalar wafer elde edilmesinde kullanilan kuvars cok pahali ve nadirdir Yuksek saflikta kuvars icin onemli bir madencilik yeri Amerika Birlesik Devletleri North Carolina Spruce Pine daki Spruce Pine Gem Mine dir Kuvars Ispanya Asturias taki Caldoveiro Zirvesi nde de bulunabilir Belgelendirilen en buyuk kuvars kristali Itapore Goiaz Brezilya yaklasik 6 1 1 5 1 5 m olculerek 39 916 kilogram agirligindaydi OzellikleriOzgul agirligi 2 65 g cm sertligi 7 olan kuvarsa dogada cok rastlanir Hekzagonal altigen sistemde kristallesen kuvars dogada kristal ya da amorf bicimsiz halde bulunabilir Icindeki yabanci maddelerin cins ve miktarina gore saydam renkli ya da yari saydam durumdadir Renkleri Kuvarsin rengi beyaz sut kuvars mor ametist pembe kuvars duman renkli fume gibi cesitli renklerde olabilir Onemli optik ozellikleri Altigen formuyla kolayca tanimlanabilen kirec tasi icine gomulu olan kuvars minerali Renk Renksiz Sekil oz sekilsiz ender olarak ideal kristal sekline sahiptir Dilinim Mikro orneklerde dilinim gozlenmez ender olarak kristallerin kenar kisimlarinda dilinim gozlenmistir Sonme Paralel egik ve dalgali sonme gozlenebilir Cift kirmasi Cok zayiftir 1 dizi beyaz veya sarimsi beyaz Bozunma Bozunmaya en dayanikli mineraldir Beraber bulundugu minareller Alkali feldspatlar ve plajioklaslar Kristal Aliskanligi ve YapisiKuvars trigonal kristal sistemine aittir Ideal kristal sekli her iki ucta alti tarafli piramitlerle sona eren alti tarafli bir prizmadir Iyi bicimlendirilmis kristaller tipik olarak bir bosluga sinirlandirilmamis bir buyume gosteren bir yatakta olusur genellikle kristaller diger ucunda bir matrise baglanir ve sadece bir sonlandirma piramidi bulunur Bununla birlikte iki kez sonlandirilmis kristaller ornegin alci tasi olmadan baglanma olmadan serbestce gelistiklerinde meydana gelir Bir kuvars jeot boslugun iceri dogru isaret eden bir kristal yatagi ile kapli yaklasik olarak kuresel bir sekle sahip oldugu bir durumdur Kuvars Cesitleri Rengine Gore Geleneksel olarak kaya kristali veya berrak kuvars olarak adlandirilan saf kuvars renksiz ve seffaf veya yari saydamdir ve genellikle Lothair Kristali gibi sert tas oymalari icin kullanilmistir Yaygin renkli cesitler arasinda sitrin gul kuvars ametist dumanli kuvars sutlu kuvars ve digerleri bulunur Bu renk farklilasmalari mineralin kristal yapisina dahil edilen kromoforlardan kaynaklanir Kuvars turleri arasindaki en onemli ayrim makrokristalin ciplak gozle gorulebilen tek kristaller ve mikrokristalin veya kriptokristalin cesitleridir sadece yuksek buyutme altinda gorulebilen kristal agregalari Kriptokristalin cesitleri yari saydam veya cogunlukla opakken seffaf cesitler makrokristalin olma egilimindedir Kalsedon hem kuvars hem de monoklinik polimorf moganitinin ince ic buyumelerinden olusan bir kriptokristalin silika formudur Ametist Ametist parlak canli bir menekseden koyu veya donuk lavanta golgesine kadar uzanan bir kuvars seklidir Dunyanin en buyuk Ametist yataklari Brezilya Meksika Uruguay Rusya Fransa Namibya ve Fas ta bulunabilir Bazen ayni kristalde buyuyen Ametist ve sitrin bulunur Daha sonra ametrine olarak adlandirilir Olustugu bolgede demir oldugunda bir ametist olusur Sitrin Sitrin rengi soluk saridan kahverengiye degisen cesitli kuvarstir Dogal sitrinler nadirdir cogu ticari sitrin isil islem gormus ametist veya dumanli kuvarslardir Bununla birlikte isil islem gormus bir ametist dogal bir sitrinin bulutlu veya dumanli gorunumunun aksine kristalde kucuk cizgilere sahip olacaktir Kesilmis sitrin ve sari topaz arasinda gorsel olarak ayrim yapmak neredeyse imkansizdir ancak sertlik bakimindan farklilik gosterirler Brezilya Rio Grande do Sul eyaletinden gelen uretiminin buyuk bir kismi ile citrine lider ureticisidir Adi sari anlamina gelir ve ayni zamanda kelime citron kokeni Latince kelime citrina turetilmistir Bazen sitrin ve ametist daha sonra ametrin olarak adlandirilan ayni kristalde birlikte bulunabilir Sitrin refah getirecegi bir batil inanc nedeniyle tuccarin tasi veya para tasi olarak anilmistir Sitrin Sitrin ilk olarak Helenistik Cag da Yunanistan da M O 300 ve 150 yillari arasinda altin sarisi bir tas olarak takdir edilmistir Sari kuvars bundan once taki ve aletleri suslemek icin kullanildi ancak cok aranmadi Sutlu kuvars Sut kuvars veya sutlu kuvars en yaygin kristal kuvars cesididir Beyaz renge kristal olusumu sirasinda sikisan cok az miktarda gaz sivi veya her ikisinin de sivi kapanmasi neden olur Optik ve kaliteli tas uygulamalari icin cok az deger verir Gul kuvars Gul kuvars gul kirmizi renk soluk pembe sergileyen kuvars turudur Renk genellikle malzemede eser miktarda titanyum demir veya manganez nedeniyle kabul edilir Bazi gul kuvars iletilen isikta bir yildiz isareti ureten mikroskobik rutil igneler icerir Son X isini kirinim calismalari rengin kuvars icindeki muhtemelen dumortieritin ince mikroskobik liflerinden kaynaklandigini gostermektedir Gul Kuvars Ek olarak az miktarda fosfat veya aluminyumdan kaynaklandigi dusunulen renkte nadir bir pembe kuvars turu siklikla kristal gul kuvars olarak da adlandirilir vardir Kristallerdeki renk gorunuste isiga duyarlidir ve solmaya tabidir Ilk kristaller pegmatit yakinlarinda bulunan Rumford Maine ABD ve Minas Gerais Brezilya Dumanli kuvars Dumanli kuvars kuvarsin gri yari saydam bir versiyonudur Neredeyse tamamen seffafliktan neredeyse opak olan kahverengimsi gri bir kristale kadar netlik icinde degisir Bazilari da siyah olabilir Saydamlik kristal icinde serbest silikon yaratan dogal isinlamadan kaynaklanir TurleriAmetistSari renkli sitrin Portakal renginde madeira sitrini Yesil renkli kloritli kuvars Menekse renkli mor necef ametist Kan renginde yemani Pembe renkli hematoyit kuvars Icinde mika bulunan kirmizi renkli yildiz tasi aventurin Icinde tutam halinde rutil igneleri bulunan Venus saci Icinde amyant lifleri bulunan kedigozu Saydam ya da renkli dag kristali necef tasi Kahverengi dumanli kuvarsKullanim AlanlariKumlarda bolca bulunan kuvarsin saf olmayanlari icinde demir vardir Beyaz kum olarak bilinen oldukca saf kuvarslar cam endustrisinde kullanilir Kuvars kristali mor otesi ve kizil alti isinimlari saydamdir bu bakimdan morotesi lambalarin ve P Curie tarafindan ortaya kondu Bu ozelliginden dolayi elektronik sanayiinde osilator olarak kullanilir Eritilen kuvarstan isininca genlesme orani cok dusuk olan bir cam elde edilir Ani sicaklik degisikliklerinden etkilenmesi istenmeyen malzemelerin yapiminda kuvarstan yararlanilir ve cakmaklarda kivilcim cikartarak cikan gazin yanmasi saglanir ve cakmaginiz yanar Benzer bir baska uygulama ise yeni bir tur dizel motorlarda dizel cevrimini gerceklestirmek icin gereken yakit oksijen karisiminin motor ust kapaginda bulunan bolmede duran kuvars minerali tarafindan piston carpmasi sonucu cikan kivilcim tarafindan yanmasi ve cevrimin gerceklesmesidir Sentetik ve Yapay IslemlerTum kuvars cesitleri dogal olarak meydana gelmez Bazi berrak kuvars kristalleri dogal olarak olusmayacagi yerlerde renk olusturmak icin isi veya gama isimasi kullanilarak islenebilir Bu tur islemlere yatkinlik kuvarsin cikarildigi yere baglidir Hidrotermal yontemle yetistirilen yaklasik 19 cm uzunlugunda ve yaklasik 127 gram agirliginda sentetik bir kuvars kristali Zeytin renkli bir malzeme olan pandiolit isil islemle uretilir Polonya daki Asagi Silezya da dogal prasiolit de gozlenmistir Sitrin in dogal olarak ortaya cikmasina ragmen cogunlugu isil islem goren ametist veya dumanli kuvarsin sonucudur Carnelian rengini derinlestirmek icin yaygin olarak isil islem gorur Dogal kuvars genellikle ikiz oldugu icin endustride kullanilmak uzere sentetik kuvars uretilir Buyuk kusursuz tekli kristaller hidrotermal bir islem yoluyla otoklavda sentezlenir zumrutler de bu sekilde sentezlenir Diger kristaller gibi kuvars da cekici bir parlaklik vermek icin metal buharlarla kaplanabilir MadencilikKuvars acik ocak madenlerinden cikarilir Madenciler derin bir kuvars dikisi ortaya cikarmalari gerektiginde nadir durumlarda patlayici kullanirlar Bunun nedeni kuvarsin sertligi ile bilinmesine ragmen ansizin bir patlamanin neden oldugu bir sicaklik degisikligine maruz kalmasi durumunda kolayca zarar gormesidir Bunun yerine madencilik islemleri toprak ve kili cikarmak icin buldozerler ve ekskavator kullanir ve kayadaki kuvars kristal damarlarini aciga cikarirlar GuvenlikKuvars bir tur silika oldugundan cesitli isyerlerinde endise icin olasi bir nedendir Dogal ve uretilmis tas urunlerinin kesilmesi ogutulmesi talaslanmasi zimparalanmasi delinmesi ve parlatilmasi iscilerin soludugu havaya cok kucuk kristalin silika toz parcaciklarinin tehlikeli seviyelerini salabilir Solunabilir boyutta kristal silis bilinen bir insan kanserojenidir ve akciger silikoz ve akciger fibrozu gibi hastaliklara hastaliklara yol acabilir Gecmis1959 da pilot hidrotermal kuvars tesisinde gosterilen otoklavda uretilen sentetik kuvars kristalleri Kuvars Avustralya Aborjin mitolojisinde mistik madde maban olarak tanimlanan en yaygin malzemedir Irlanda daki Newgrange veya Carrowmore gibi bir mezar baglaminda Avrupa daki gecit mezarliklarinda duzenli olarak bulunur Irlanda nin kuvars kelimesi sunstone anlamina gelen grianchloch tur Kuvars Prehistorik Irlanda da ve diger bircok ulkede tas aletler icin de kullanilmistir hem damar kuvars hem de kaya kristali tarih oncesi halklarin litik teknolojisinin bir parcasi olarak takilmisti Roma doga bilimci Pliny the Elder kuvarsin uzun bir sure kalici olarak donmus su buzu olduguna inaniyordu Kristal kelimesi Yunanca krystallos buz kelimesinden gelir Bu fikri kuvarsin Alpler deki buzullarin yakininda bulundugunu ancak volkanik daglarda olmadigini ve buyuk kuvars kristallerinin kurelere donusturuldugunu soyleyerek destekledi Bu fikir en azindan 17 yuzyila kadar devam etti Ayrica kuvarsin isigi bir spektruma bolme yetenegini de biliyordu 17 yuzyilda Nicolas Steno nun kuvars calismasi modern kristalografinin yolunu acti Bir kuvars kristalinin boyutuna veya sekline bakilmaksizin uzun prizma yuzlerinin her zaman mukemmel bir 60 aciyla birlestigini kesfetti Kuvarsin piezoelektrik ozellikleri Jacques ve Pierre Curie tarafindan 1880 de kesfedildi 39 40 Kuvars osilator veya rezonator ilk olarak 1921 de Walter Guyton Cady tarafindan gelistirilmistir George Washington Pierce 1923 te kuvars kristal osilatorleri tasarladi ve patentledi Warren Marrison 1927 de Cady ve Pierce in calismalarina dayanan ilk kuvars osilator saatini yaratti 1930 larda elektronik endustrisi kuvars kristallerine bagimli hale geldi Uygun kristallerin tek kaynagi Brezilya idi ancak II Dunya Savasinda Brezilya dan gelen tedarikleri aksatti bu yuzden uluslar ticari olcekte kuvars sentezlemeye calisti Alman mineralog Richard Nacken 1884 1971 1930 lar ve 1940 larda bazi basarilar elde etti Savastan sonra bircok laboratuvar buyuk kuvars kristalleri yetistirmeye calisti ABD de ABD Ordusu Sinyal Kolordu Nacken in liderligini takiben kristalleri sentezlemek icin Bell Laboratuvarlari ve Cleveland Ohio daki Brush Development Company ile anlasti II Dunya Savasi oncesinde Brush Development plak calarlar icin piezoelektrik kristaller uretti 1948 e kadar Brush Development bugune kadarki en buyuk 3 8 cm 1 5 inc capinda kristaller yetistirdi 1950 lere gelindiginde hidrotermal sentez teknikleri endustriyel olcekte sentetik kuvars kristalleri uretiyordu ve bugun modern elektronik endustrisinde kullanilan hemen hemen tum kuvars kristalleri sentetiktir PiezoelektriklikBazi kuvars kristalleri piezoelektrik ozelliklere sahiptir mekanik gerilimin uygulanmasi uzerine elektrik potansiyeli gelistirirler Kuvars kristallerinin bu ozelliginin erken kullanimi fonograf manyetiklerinde olmustur Gunumuzde kuvarsin en yaygin piezoelektrik kullanimlarindan biri kristal osilatordur Kuvars saat mineral kullanan tanidik bir cihazdir Bir kuvars kristal osilatorunun rezonans frekansi mekanik olarak yuklenerek degistirilir ve bu prensip kuvars kristali mikro dengesinde ve ince film kalinligi monitorlerinde cok kucuk kutle degisikliklerinin cok hassas olcumleri icin kullanilir Ayrica bakinizErimis kuvars Mineraller listesi Kuvars lifi Kuvars resif madenciligi Kuvarsit Sok kuvars Wikimedia Commons ta Kuvars ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Kaynakca Nelson Sue 2 Agustos 2009 Silikon Vadisi nin gizli tarifi BBC Haberleri 5 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Eylul 2009 Caldoveiro Madeni Tameza Asturias Ispanya mindat org 12 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2018 Rickwood PC 1981 En buyuk kristaller PDF Amerikali Mineralog 66 885 907 903 25 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 7 Mart 2013 27 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Arsivlenmis kopya 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Arsivlenmis kopya 3 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Batil Inanclar Ansiklopedisi Richard Webster s 19 18 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Hurrell Karen Johnson Mary L 2016 Degerli Taslar Dunyanin Degerli ve Yari Degerli Taslari icin Eksiksiz Renk Referansi Kitap Satislari s 97 ISBN 978 0 7858 3498 4 Arsivlenmis kopya 19 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2020 Rose Quartz 1 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machinesitesinde arsivlendi Mindat org 2013 02 18 Erisim tarihi 2013 03 07 Arsivlenmis kopya 1 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mayis 2020 megacharger beslemeli dizel motor 23 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2020 Missing or empty title help Hazard Alert Worker Exposure to Silica during Countertop Manufacturing Finishing and Installation PDF DHHS NIOSH p 2 Retrieved 27 November 2019 Silica crystalline respirable OEHHA California Office of Environmental Health Hazard Assessment Retrieved 27 November2019 Arsenic Metals Fibres and Dusts A Review of Human Carcinogens PDF 100C ed International Agency for Research on Cancer 2012 pp 355 397 ISBN 978 92 832 1320 8 Retrieved 27 November 2019 Driscoll Killian 2010 Understanding quartz technology in early prehistoric Ireland Archived from the original on 25 June 2017 Retrieved 19 July 2017 Nicolaus Steno Latinized name of Niels Steensen with John Garrett Winter trans The Prodromus of Nicolaus Steno s Dissertation Concerning a Solid Body Enclosed by Process of Nature Within a Solid New York New York Macmillan Co 1916 On page 272 Archived 4 September 2015 at the Wayback Machine Steno states his law of constancy of interfacial angles Figures 5 and 6 belong to the class of those which I could present in countless numbers to prove that in the plane of the axis both the number and the length of the sides are changed in various ways without changing the angles Cady W G 1921 The piezoelectric resonator Physical Review 17 531 533 doi 10 1103 PhysRev 17 508 The Quartz Watch Walter Guyton Cady The Lemelson Center National Museum of American History Smithsonian Institution Archived from the original on 4 January 2009 Pierce G W 1923 Piezoelectric crystal resonators and crystal oscillators applied to the precision calibration of wavemeters Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences 59 4 81 106 doi 10 2307 20026061 hdl 2027 inu 30000089308260 JSTOR 20026061 Pierce George W Electrical system U S Patent 2 133 642 filed 25 February 1924 issued 18 October 1938 The Quartz Watch George Washington Pierce The Lemelson Center National Museum of American History Smithsonian Institution Archived from the original on 4 January 2009 Kuvars Izle Warren Marrison Lemelson Merkezi Ulusal Amerikan Tarihi Muzesi Smithsonian Enstitusu Arsivlenmis orijinal 25 Ocak 2009 tarihinde Nacken R 1950 Hidrotermal Sentez ve Grundlage fur Zuchtung von Quarz Kristallen Kuvars kristallerinin uretimi icin temel olarak hidrotermal sentez Chemiker Zeitung 74 745 749 Hale DR 1948 Kuvarsin Laboratuvarda Buyumesi Bilim 107 2781 393 394 te aciklanmaktadir Bibcode 1948Sci 107 393H doi 10 1126 science 107 2781 393 PMID 17783928 Lombardi M 2011 Zaman olcumunun evrimi Bolum 2 Kuvars saatler Yeniden Kalibrasyon PDF IEEE Enstrumantasyon ve Olcum Dergisi 14 5 41 48 doi 10 1109 MIM 2011 6041381 27 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 30 Mart 2013 Kayit kristali Populer Bilim 154 2 148 Subat 1949 Brush Development in bilim adamlari ekibi sunlari iceriyordu Danforth R Hale Andrew R Sobek ve Charles Baldwin Sawyer 1895 1964 Sirketin ABD patentleri Sobek Andrew R Tek kuvars kristalleri yetistirme aparati ABD Patenti 2 674 520 dosyalama 11 Nisan 1950 yayinlanma tarihi 6 Nisan 1954 Sobek Andrew R ve Hale Danforth R Tek kuvars kristalleri yetistirme yontemi ve aparati ABD Patenti 2 675 303 dosyalama 11 Nisan 1950 yayin tarihi 13 Nisan 1954 Sawyer Charles B Yapay kristal uretimi ABD Patenti 3 013 867 dosyalama 27 Mart 1959 Bu patent Eastlake Ohio daki Sawyer Research Products a verilmistir Saigusa Y 2017 Chapter 5 Quartz Based Piezoelectric Materials In Uchino Kenji ed Advanced Piezoelectric Materials Woodhead Publishing in Materials 2nd ed Woodhead Publishing pp 197 233 doi 10 1016 B978 0 08 102135 4 00005 9 ISBN 9780081021354 Dis baglantilarhttp www lithicsireland ie phd quartz lithic technology chap 1 html 8 Mayis 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mineral ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz