Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ermeni Bagratuni Krallığı veya Bagratuni Ermenistanı (Ermenice: Բագրատունյաց Հայաստան Bagratunyats Hayastan ya da Բագրատունիների թագավորություն, Bagratunineri t’agavorut’yun, "Bagratunis krallığı"), I. Aşot tarafından, Büyük Ermenistan'ın Arap Emeviler ve Abbasi egemenliği altında yaklaşık iki yüzyıl süren yabancı egemenliğinin ardından 880'lerin başında kurulan bağımsız bir devlettir. Bölgedeki iki çağdaş güç olan Abbasiler ve Bizanslılar, bölgedeki insanlara boyun eğdirmek ve Ermeni soylu ailelerinin birçoğunu dağıtmak için uğraşırken Aşot, Arapları Ermenistan'dan uzaklaştıracak bir hareketin öncüsü olarak kendini öne sürmeyi başardı.
Bagratuni Krallığı | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 880'ler-1045 | |||||||||||||||||||
 Bagratuni Ermenistan'ı, 1000 yıllarında | |||||||||||||||||||
| Başkent | (885–890) Şirakavan (890–929) Kars (929–961) Ani (961–1045) | ||||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Ermenice | ||||||||||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||||||||||
| Bagratuni Hanedanlığı | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||||||
• Toplam | 140.000 km2 | ||||||||||||||||||
| Para birimi | İperpiron Abbasi dinarı | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| Günümüzdeki durumu |  Ermenistan Azerbaycan Gürcistan İran Türkiye | ||||||||||||||||||
Hem Bizanslı hem de Arap liderler tarafından sınırlarına yakın bir tampon devleti korumaya istekli olmasıyla Aşot'un prestiji arttı. Halife, Aşot'ı 862'de "prenslerin prensi" olarak ve daha sonra 884 veya 885'te kral olarak tanıdı. Bagratuni krallığının kurulması daha sonra , Vaspurakan, Kars, Haçın ve Sünik gibi çeşitli Ermeni prenslik ve krallıklarının kurulmasına yol açtı. Tüm bu devletleri bir arada tutmak zorken Bizanslılar ve Araplar, krallığın durumunu kendi kazanımları için sömürme konusunda zaman kaybetmediler. III. Aşot yönetiminde Ani krallığın başkenti haline geldi ve gelişen bir ekonomi merkezi ve kültürel merkez haline geldi.
11. yüzyılın başlarında krallık düşmeye başladı ve daha sonra çöktü. İmparator II. Basileios'un Güneybatı Ermenistan'ın bazı kısımlarını topraklarına katmaya başlamasıyla Kral Hovhannes-Smbat topraklarını terk etmeye zorlandı ve 1022'de ölümünün ardından krallığını Bizanslılara “vereceğini” söyledi. Ancak Hovhannes-Smbat'ın 1041'de ölümünden sonra başa gelen halefi II. Gagik, Ani'yi teslim etmeyi reddetti ve 1045'e kadar direnişe devam etti. İç ve dış tehditlerle boğuşan krallığı sonunda Bizans kuvvetleri tarafından ele geçirildi.
Tarihi
Öncesi
7. yüzyılda Sassani İmparatorluğu'nun zayıflaması, başka bir bölgesel iktidar olan Müslüman Arapların yükselişine yol açtı. Emevî Araplar, Orta Doğu'da geniş toprak alanları ele geçirmiş ve kuzeye dönerek 640 yılında Ermenistan topraklarına düzenli olarak baskınlar yapmaya başlamıştır. Ermeni kuropalatis olan , halifeyle barış anlaşması imzalamış olsa da Araplar ve Bizanslılarla devam eden savaş Ermenistan'da daha fazla yıkıma yol açmıştır. 661'de Ermeni liderler Müslüman egemenliği altında teslim olmayı kabul ederken Grigor Mamikonian'ı güçlü Mamikonyalı ailesinden Ermenistan ishkhan''ı (ya da prensi) olarak tanımayı kabul etti.Dvin'deki başkenti ile "el-Arminiya" olarak bilinen il, bir veya vali tarafından yönetiliyordu.
Ancak, Ermenistan'daki Emeviler yönetimi, 8. yüzyılın başlarında zulüm etmeye başladı. Araplara karşı ayaklanmalar 705 yılına kadar arttı ve müzakereler için görüşme bahanesiyle, Nahçıvan'ın Arap ostikan'ı (valisi) neredeyse tüm Ermeni soylularını katletti. Araplar Ermenilerle uzlaşma girişiminde bulundu ancak daha yüksek vergiler, bölgesel ticaret eksikliği nedeniyle ülkenin fakirleşmesi ve Emeviler'in Mamikonyanlar üzerindeki Bagratuni ailesini tercihi (diğer önemli aileler , ve ) bunu başarmayı zorlaştırdı. Emevilerin Abbasiler tarafından devrilmesiyle ikinci bir isyan ortaya çıktı fakat Bagratuni ve Mamikonyan aileleri arasındaki sürtüşmeden dolayı kısmen başarısızlıkla sonuçlandı. İsyanın başarısızlıkla sonuçlanması kontrol ettiği toprağın çoğunu kaybeden Mamikonyan Hanedanlığı'nın neredeyse dağılmasına da neden oldu.
İkinci olarak benzer şikâyetlerden kaynaklanan üçüncü ve son bir isyan, 774 yılında Mushegh Mamikonyan'ın önderliğinde ve diğer nakhararların desteğiyle başlatıldı. Ancak Abbasi Arapları, 30 bin kişilik bir orduyla Ermenistan'a yürüdüler ve 24 Nisan 775'te Bagrevand Savaşı sırasında isyancıları bastırdılar.
Bagratidlerin yükselişi
Bagratuni ailesi, 750 yılında iktidara geldiklerinden beri Abbasi halifeleri ile ilişkilerini geliştirmek için elinden geleni yapmıştı. Bagratuni ailesi üyeleri kısa bir süre sonra bölgedeki Ermenilerin liderleri olarak görülmeye başlandı. Birçok hanedanlığın ortadan yok olmasına neden olan üçüncü başkaldırıya katılmayan Bagratunilerin karşısında artık rakip kalmamıştı. Yine de, bölgeyi tam olarak kontrol altına almak için yapılan Ermenistan'a Arap göçü ve halifenin yeni oluşturulan idari bölgelerdeki (emirlikler) yönetime emirleri tayin etmesi ile daha da karmaşık hale geldi. Ermenistan'da ikamet eden Arapların sayısı çoğunluğu oluşturmaya yetmedi ve tayin edilen emirler halifeye tamamen bağlı kalmadı. Tarihçi 'ın gözlemlediği gibi, "Arap otoritesinin bu bölünmesi, Aşot Msaker (" Et-Yiyici ") tarafından yönetilen Bagratuni ailesinin yeniden dirilişi için fırsat sağlamıştır.
Aşot, daha önce Mamikonyalılara ait olan toprakları ilhak etmeye başlamış ve halifeye bağlılığını göstermek için emirlere karşı kampanya başlatmasıyla 804'te kendisine halife tarafından ishkhan unvanını bahşedilmiştir. 822'de ölümü üzerine Aşot topraklarını oğullarından ikisine bıraktı: en büyük oğlu Bagrat Bagratuni Taron ve Sasun aldı ve ishkhanats ishkhan ya da prenslerin prensi anlamına gelen prestijli unvanını miras alırken Smbat, İspir ile Tayk'ın 'i oldu.
Kardeşler, müslümanlara karşı birleşik bir cephe oluşturamadılar. Arap yönetimine karşı yeni bir Ermeni isyanı, 850 yılında Bagarat ve Aşot Artsruni Vaspurakan liderliğinde gerçekleşti ama önceki isyanlarda olduğu gibi bu isyan da başarısız oldu: Türk general liderliğindeki bir Arap ordusu, Bagarat, Smbat ve diğer Ermeni prensleri ele geçirdi ve isyanı acımasızca bastırdı.
Krallığın kuruluşu
Araplara karşı yürüttüğü başarılı askeri seferlerle Ermenistan'daki Abbasi yönetimini kesin olarak zayıflatan Bizans imparatoru I. Basileios ile Ermenilerin talihi dönmeye başladı. 857'de Smbat'tan sonra oğlu I. Aşot başa gelerek Araplar tarafından önceden tutulan bölgeleri yavaş yavaş geri almak için ölçülü bir yaklaşım benimsemiştir. 862'de prenslerin prensi unvanını aldı ve Arapları Tayk'taki üslerinden uzaklaştırmaya başladıklarında kardeşi Abas'ı sparapet olarak görevlendirdi. Arminiya'nın ostikanını sürmeye yönelik ilk çabaları başarısız oldu.
884 yılında, Ermeni prenslerin ve dini liderlerin taleplerine tepki veren Halife El-Mu'tamid, Ermenistan'ın Bizans etkisine girmesine izin veren güvenlik risklerini dikkate alarak Aşot'a bir taçgöndererek onu kral olarak tanıdı. II. Basileios de aynı şekilde Aşot'a taç yolladı. Ashot tahtını kentine taşıdı ve 884 ya da 885'te taç giyme töreni burada yapıldı.
Böylece Aşot, Ermeni monarşisini yeniden kurdu ve 428'den beri Ermenistan'ın ilk kralı oldu. Hem Bizanslıların hem de Arapların lehine güvence verdi ancak sonunda II. Basileios'e sadakat göstererek 885'te Bizanslılarla bir ittifak yapmayı seçti. Aşot, bölgenin tek Ermeni prensi değildi (Sünik, Vaspurakan ve Taron'da başka beylikler vardı) ancak kral olmada otoritesini tanıyan diğer prenslerin tam desteğini aldı. Kral statüsüyle, otoritesi aynı zamanda komşu Gürcistan, Albanya ve Arap emirliklerine de taşındı. Aşot'un saltanatı kısa sürdü ve 890'daki ölümünden sonra oğlu başa geldi.
Ermenistan'ın Altın Çağı
III. Aşot'un Ermeni kralı olarak resmî töreni, Kutsal Makam'ın Vaspurakan'dan Ani şehri yakınlarında Argina'ya taşınmasının ardından 961'de yapıldı. Törende Ermeni ordusu, 40 pisikopos, Kafkas Arnavutluk kralı ile Kralı shahenshah unvanıyla taçlandıran Katolikos Anania Moeketsi yer aldı. Aynı yıl Aşot, başkenti Kars'tan Ani'ye taşıdı. Bagratuni kralları, Bagaran'dan Şirakavan'a Kars'a dönüşümlü olarak yerleşecek bir şehir seçmemişti; Kars, başkent olabilecek bir satüye sahip olmamıştı ve düşman emirlerine olan yakınlığı göz önüne alındığında Dvin de göz ardı edilmişti. Ani'nin doğal savunması, kuşatmaya dayanabilmesi ve Dvin'den Trabzon'a kadar bir ticari yola sahip olması başkent olmasını sağlamıştır.
Bu ticaret yolu sayesinde, şehir hızla büyümeye başladı ve Bagratuni Ermenistan'ın başpolitik, kültürel ve ekonomik merkezi oldu. Mağazalar, marketler, atölyeler, hanlar kentin tüccarları ve halkı tarafından kurulmuşken, nakharar elitleri muhteşem konak ve sarayların inşasına maddi destek sağladılar. İnşaat ayrıca Kral Aşot'un kendi hayırseverliği ile tamamlandı. Ani, manastırlar, hastaneler, okullar ve darülacezeler etrafında yapılmış olan ünlü "Ashotashen" duvarlarının inşasının maliyeti de Aşot tarafından sağlanmıştır. Aşot'un tüm bu yapıların inşasına dair yardımı ona “Voghormat” ya da “Merhametli” takma adını kazandırdı. Aşot aynı zamanda dış ilişkilerde de büyük ölçüde başarılı oldu. Bizans imparatoru I. İoannis tarafından yönetilen bir Bizans ordusu 973'te Taron'a girdiğinde Aşot 80 bin kişilik bir orduyla karşılarına çıktı. Ertesi yıl, Tzimiskes ile bir ittifak kurdu ve Halep ve Musul'daki Müslüman emirlere karşı imparatorla sefer yapmak için 10 bin Ermeni askeri gönderdi. Aşot aynı zamanda 953'te Şeddadilerden Dvin'i almak için şehri kuşattı fakat alma girişimi başarısızlıkla sonuçlandı.
Düşüş ve Bizans ilhakı
Bizanslılar, 10'uncu yüzyılın son on yılında Ermenistan'a doğru doğuya tarafa yavaş yavaş ilerliyordu. İmparator II. Basileios'un Araplara ve iç Arap mücadelelerine karşı sayısız zaferi, Kafkasya'ya doğru bir yol açılmasına yardımcı oldu. Konstantinopolis'in resmi politikası, hiçbir Hristiyan cemaatinin Bizans imparatoruna eşit ya da ondan bağımsız olmamasıydı. Zaman zaman diplomatik uzlaşmalarla maskelenmiş olsa bile imparatorluğun nihai hedefi Ermeni krallığının tam ilhakıydı. 10. yüzyılın ortalarına gelindiğinde Bizans İmparatorluğu, Ermenistan'ın batı sınırının tam uzunluğu boyunca uzanıyordu. Taron, Bizans İmparatorluğu'nun ele geçirdiği ilk Ermeni bölgesiydi. Belirli bir anlamda, Bizanslılar Taron'un Bagratuni prenslerini vassal olarak kabul ettiler. Taron'lu Aşot Bagratuni'nin 967'de ölümü ile (III. Aşot ile karıştırılmamalı) oğulları Gregori ve Bagrat, imparatorluğun baskısına dayanamadılar.
Kısa bir süre sonra 979 yılında topraklarından ayrılan III. David Kuropalates'in yönettiği toprakların ilhak edilmesi izledi. 1001, 1014 ve 1021 ya da 1022'deki üç seferde Karin, Malazgirt ve Tayk, İberya theması altında Bizans'a katıldı ve Karin (Bizanslılar tarafından Theodosiopolis olarak adlandırılmıştır) buranın başkenti olmuştur. Bu geniş alan Ermenistan'ın batı sınır bölgelerini kapsamakta ve Van Gölü'nün kuzeyindeki Malazgirt'e kadar uzanarak doğuya doğru derin bir şekilde eğilerek merkez platoya yükselmektedir.
Daha sonra Vaspurakan'ın Ardzruni Krallığı da ilhak edildi. 1003 yılında, Kral I. Gagik'in damadı olan Senekerim-Hovhannes'in krallığının son yöneticisi Vaspurakan'ın tek kralı olmak için yeğenlerini alt etti. Yönetimi, çeşitli Türkmen gruplarının yağmaladığı baskınlarla 11. yüzyılın ikinci on yılında daha da belirsiz hale geldi. 1016'da Senekerim-Hovhannes, 72 kale ve 3000-4000 köy dahil olmak üzere Vaspurakan topraklarını II. Basileios'e teklif etti. II. Basileios bu tekliften önce zaten Balkanlar'dan Vaspurakan'a bir ordu göndermişti. Ardzruni krallığının düşüşüyle Ermenistan topraklarında Bizans iktidarı sağlam bir şekilde kuruldu ve sadece Bagratuni ve Doğu Syunik ve Baghk krallıklarının bağımsız kaldı.
Notlar
Kaynakça
- Özel
- ^ Bloom & Blair 2009, s. 371.
- ^ Grigoryan 2012, s. 114–125.
- ^ Bournoutian 2006, s. 89.
- ^ Ter-Ghevondyan 1976, s. 202.
- ^ Ghafadaryan 1974, s. 407–412.
- ^ Bournoutian 2006, s. 87.
- ^ Ter-Ghevondyan 1965, s. 42–43.
- ^ Ter-Ghevondyan 1965, s. 45.
- ^ Bournoutian 2006, s. 74.
- ^ Bournoutian 2006, s. 75.
- ^ Ter-Ghevondyan 1965, s. 68–69.
- ^ Grigoryan 1983, s. 56.
- ^ Ter-Ghevondyan 1965, s. 83–86.
- ^ Arakelyan 1974, s. 486–487.
- ^ Toumanoff, Cyril. "The Bagratids[]." Iranica. Retrieved April 15, 2008.
- ^ Treadgold 1997, s. 460.
- ^ Grigoryan 1983, s. 116-117.
- ^ Arakelyan 1976, s. 53.
- ^ Arakelyan 1976, s. 52-58.
- ^ Asoghik 1885, s. 180–181.
- ^ Grigoryan 1983, s. 153–155.
- ^ Grigoryan 1983, s. 153–154, not 165.
- ^ Hovannisian 2004, s. 187–193.
- Genel
- Bloom, Jonathan M.; Blair, Sheila, (Ed.) (2009). The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture, Volume 3 (İngilizce). Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Ter-Ghevondyan, Aram N. (1976). "«Բագրատունիների Թագավորություն»" [Bagratuni Kingdom]. Sovyet Ermeni Ansiklopedisi (Ermenice). 2. Erivan, Ermenistan SSC: Ermeni Bilimler Akademisi.
- Grigoryan, M. (2012). [On Dating Bagratid Armenia]. Lraber Hasarakakan Gitutyunneri (Ermenice), 2-3. ss. 114-125. 10 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2018.
- Ghafadaryan, Karo (1974). "Անի" [Ani]. Sovyet Ermeni Ansiklopedisi (Ermenice). 1. Erivan, Ermenistan SSC: Ermeni Bilimler Akademisi.
- (2006). A Concise History of the Armenian People: From Ancient Times to the Present (İngilizce). Costa Mesa, CA: Mazda. ISBN .
- Ter-Ghevondyan, Aram N. (1965). Արաբական Ամիրայությունները Բագրատունյաց Հայաստանում [The Arab Emirates in Bagratuni Armenia] (Ermenice). Erivan, Ermenistan SSC: Ermeni Bilimler Akademisi.
- Arakelyan, Babken N. (1974). «Աշոտ Ա» [Ashot I] (Ermenice). i. Erivan, Ermenistan SSC: Ermeni Bilimler Akademisi.
- Grigoryan, Gnel (1983). Տարոնի Բագրատունիների Ֆեոդալական Իշխանությունը IX - X Դարերում [The Feudal Bagratuni Principality of Taron from the 9th to 10th Centuries] (Ermenice). Erivan, Ermenistan SSC: Ermeni Bilimler Akademisi.
- Arakelyan, Babken N. (1976). Բագրատունյաց թագավորության բարգավաճումը [The Flourishing of the Bagratuni Kingdom] (Ermenice). iii. Erivan, Ermenistan SSC: Ermeni Bilimler Akademisi.
- Hovannisian, Richard G. (2004). The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume I: The Dynastic Periods: From Antiquity to the Fourteenth Century (İngilizce). New York: Palgrave Macmillan. ISBN .
- Asoghik, Stepanos (1885). Malhasyants, Stepan (Ed.). Պատմութիւն տիեզերական [Universal History] (Ermenice). Saint Petersburg: SPB.
- Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society (İngilizce). Stanford, Kaliforniya: Stanford University Press. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ermeni Bagratuni Kralligiveya Bagratuni Ermenistani Ermenice Բագրատունյաց Հայաստան Bagratunyats Hayastan ya da Բագրատունիների թագավորություն Bagratunineri t agavorut yun Bagratunis kralligi I Asot tarafindan Buyuk Ermenistan in Arap Emeviler ve Abbasi egemenligi altinda yaklasik iki yuzyil suren yabanci egemenliginin ardindan 880 lerin basinda kurulan bagimsiz bir devlettir Bolgedeki iki cagdas guc olan Abbasiler ve Bizanslilar bolgedeki insanlara boyun egdirmek ve Ermeni soylu ailelerinin bircogunu dagitmak icin ugrasirken Asot Araplari Ermenistan dan uzaklastiracak bir hareketin oncusu olarak kendini one surmeyi basardi Bagratuni Kralligi880 ler 1045Bagratuni Ermenistan i 1000 yillarindaBaskent 885 890 Sirakavan 890 929 Kars 929 961 Ani 961 1045 Yaygin dil ler ErmeniceHukumetMonarsiBagratuni Hanedanligi 885 890I Asot 890 914 914 928II Asot 928 953 953 977III Asot 977 989 989 1020I Gagik 1020 1040 1021 1039 es zamanli olarak 1042 1045Tarihce Kurulusu880 ler Dagilisi1045Yuzolcumu Toplam140 000 km2Para birimiIperpiron Abbasi dinariOnculler ArdillarArminiya Bizans ImparatorluguArtsah KralligiLori KralligiGunumuzdeki durumu Ermenistan Azerbaycan Gurcistan Iran Turkiye Hem Bizansli hem de Arap liderler tarafindan sinirlarina yakin bir tampon devleti korumaya istekli olmasiyla Asot un prestiji artti Halife Asot i 862 de prenslerin prensi olarak ve daha sonra 884 veya 885 te kral olarak tanidi Bagratuni kralliginin kurulmasi daha sonra Vaspurakan Kars Hacin ve Sunik gibi cesitli Ermeni prenslik ve kralliklarinin kurulmasina yol acti Tum bu devletleri bir arada tutmak zorken Bizanslilar ve Araplar kralligin durumunu kendi kazanimlari icin somurme konusunda zaman kaybetmediler III Asot yonetiminde Ani kralligin baskenti haline geldi ve gelisen bir ekonomi merkezi ve kulturel merkez haline geldi 11 yuzyilin baslarinda krallik dusmeye basladi ve daha sonra coktu Imparator II Basileios un Guneybati Ermenistan in bazi kisimlarini topraklarina katmaya baslamasiyla Kral Hovhannes Smbat topraklarini terk etmeye zorlandi ve 1022 de olumunun ardindan kralligini Bizanslilara verecegini soyledi Ancak Hovhannes Smbat in 1041 de olumunden sonra basa gelen halefi II Gagik Ani yi teslim etmeyi reddetti ve 1045 e kadar direnise devam etti Ic ve dis tehditlerle bogusan kralligi sonunda Bizans kuvvetleri tarafindan ele gecirildi TarihiOncesi Bagratid hanedanliginin kurulmasindan once Ermenistan in Arap yonetimi altinda emirligi 7 yuzyilda Sassani Imparatorlugu nun zayiflamasi baska bir bolgesel iktidar olan Musluman Araplarin yukselisine yol acti Emevi Araplar Orta Dogu da genis toprak alanlari ele gecirmis ve kuzeye donerek 640 yilinda Ermenistan topraklarina duzenli olarak baskinlar yapmaya baslamistir Ermeni kuropalatis olan halifeyle baris anlasmasi imzalamis olsa da Araplar ve Bizanslilarla devam eden savas Ermenistan da daha fazla yikima yol acmistir 661 de Ermeni liderler Musluman egemenligi altinda teslim olmayi kabul ederken Grigor Mamikonian i guclu Mamikonyali ailesinden Ermenistan ishkhan i ya da prensi olarak tanimayi kabul etti Dvin deki baskenti ile el Arminiya olarak bilinen il bir veya vali tarafindan yonetiliyordu Ancak Ermenistan daki Emeviler yonetimi 8 yuzyilin baslarinda zulum etmeye basladi Araplara karsi ayaklanmalar 705 yilina kadar artti ve muzakereler icin gorusme bahanesiyle Nahcivan in Arap ostikan i valisi neredeyse tum Ermeni soylularini katletti Araplar Ermenilerle uzlasma girisiminde bulundu ancak daha yuksek vergiler bolgesel ticaret eksikligi nedeniyle ulkenin fakirlesmesi ve Emeviler in Mamikonyanlar uzerindeki Bagratuni ailesini tercihi diger onemli aileler ve bunu basarmayi zorlastirdi Emevilerin Abbasiler tarafindan devrilmesiyle ikinci bir isyan ortaya cikti fakat Bagratuni ve Mamikonyan aileleri arasindaki surtusmeden dolayi kismen basarisizlikla sonuclandi Isyanin basarisizlikla sonuclanmasi kontrol ettigi topragin cogunu kaybeden Mamikonyan Hanedanligi nin neredeyse dagilmasina da neden oldu Ikinci olarak benzer sikayetlerden kaynaklanan ucuncu ve son bir isyan 774 yilinda Mushegh Mamikonyan in onderliginde ve diger nakhararlarin destegiyle baslatildi Ancak Abbasi Araplari 30 bin kisilik bir orduyla Ermenistan a yuruduler ve 24 Nisan 775 te Bagrevand Savasi sirasinda isyancilari bastirdilar Bagratidlerin yukselisi Bagratuni ailesi 750 yilinda iktidara geldiklerinden beri Abbasi halifeleri ile iliskilerini gelistirmek icin elinden geleni yapmisti Bagratuni ailesi uyeleri kisa bir sure sonra bolgedeki Ermenilerin liderleri olarak gorulmeye baslandi Bircok hanedanligin ortadan yok olmasina neden olan ucuncu baskaldiriya katilmayan Bagratunilerin karsisinda artik rakip kalmamisti Yine de bolgeyi tam olarak kontrol altina almak icin yapilan Ermenistan a Arap gocu ve halifenin yeni olusturulan idari bolgelerdeki emirlikler yonetime emirleri tayin etmesi ile daha da karmasik hale geldi Ermenistan da ikamet eden Araplarin sayisi cogunlugu olusturmaya yetmedi ve tayin edilen emirler halifeye tamamen bagli kalmadi Tarihci in gozlemledigi gibi Arap otoritesinin bu bolunmesi Asot Msaker Et Yiyici tarafindan yonetilen Bagratuni ailesinin yeniden dirilisi icin firsat saglamistir Asot daha once Mamikonyalilara ait olan topraklari ilhak etmeye baslamis ve halifeye bagliligini gostermek icin emirlere karsi kampanya baslatmasiyla 804 te kendisine halife tarafindan ishkhanunvanini bahsedilmistir 822 de olumu uzerine Asot topraklarini ogullarindan ikisine birakti en buyuk oglu Bagrat Bagratuni Taron ve Sasun aldi ve ishkhanats ishkhan ya da prenslerin prensi anlamina gelen prestijli unvanini miras alirken Smbat Ispir ile Tayk in i oldu Kardesler muslumanlara karsi birlesik bir cephe olusturamadilar Arap yonetimine karsi yeni bir Ermeni isyani 850 yilinda Bagarat ve Asot Artsruni Vaspurakan liderliginde gerceklesti ama onceki isyanlarda oldugu gibi bu isyan da basarisiz oldu Turk general liderligindeki bir Arap ordusu Bagarat Smbat ve diger Ermeni prensleri ele gecirdi ve isyani acimasizca bastirdi Kralligin kurulusu Bagratid hanedanligi altinda Ermenistan Kralligi nin yukselisi Araplara karsi yuruttugu basarili askeri seferlerle Ermenistan daki Abbasi yonetimini kesin olarak zayiflatan Bizans imparatoru I Basileios ile Ermenilerin talihi donmeye basladi 857 de Smbat tan sonra oglu I Asot basa gelerek Araplar tarafindan onceden tutulan bolgeleri yavas yavas geri almak icin olculu bir yaklasim benimsemistir 862 de prenslerin prensi unvanini aldi ve Araplari Tayk taki uslerinden uzaklastirmaya basladiklarinda kardesi Abas i sparapetolarak gorevlendirdi Arminiya nin ostikanini surmeye yonelik ilk cabalari basarisiz oldu 884 yilinda Ermeni prenslerin ve dini liderlerin taleplerine tepki veren Halife El Mu tamid Ermenistan in Bizans etkisine girmesine izin veren guvenlik risklerini dikkate alarak Asot a bir tacgondererek onu kral olarak tanidi II Basileios de ayni sekilde Asot a tac yolladi Ashot tahtini kentine tasidi ve 884 ya da 885 te tac giyme toreni burada yapildi Boylece Asot Ermeni monarsisini yeniden kurdu ve 428 den beri Ermenistan in ilk krali oldu Hem Bizanslilarin hem de Araplarin lehine guvence verdi ancak sonunda II Basileios e sadakat gostererek 885 te Bizanslilarla bir ittifak yapmayi secti Asot bolgenin tek Ermeni prensi degildi Sunik Vaspurakan ve Taron da baska beylikler vardi ancak kral olmada otoritesini taniyan diger prenslerin tam destegini aldi Kral statusuyle otoritesi ayni zamanda komsu Gurcistan Albanya ve Arap emirliklerine de tasindi Asot un saltanati kisa surdu ve 890 daki olumunden sonra oglu basa geldi Ermenistan in Altin Cagi Kral I Gagik in heykeli III Asot un Ermeni krali olarak resmi toreni Kutsal Makam in Vaspurakan dan Ani sehri yakinlarinda Argina ya tasinmasinin ardindan 961 de yapildi Torende Ermeni ordusu 40 pisikopos Kafkas Arnavutluk krali ile Krali shahenshah unvaniyla taclandiran Katolikos Anania Moeketsi yer aldi Ayni yil Asot baskenti Kars tan Ani ye tasidi Bagratuni krallari Bagaran dan Sirakavan a Kars a donusumlu olarak yerlesecek bir sehir secmemisti Kars baskent olabilecek bir satuye sahip olmamisti ve dusman emirlerine olan yakinligi goz onune alindiginda Dvin de goz ardi edilmisti Ani nin dogal savunmasi kusatmaya dayanabilmesi ve Dvin den Trabzon a kadar bir ticari yola sahip olmasi baskent olmasini saglamistir Bu ticaret yolu sayesinde sehir hizla buyumeye basladi ve Bagratuni Ermenistan in baspolitik kulturel ve ekonomik merkezi oldu Magazalar marketler atolyeler hanlar kentin tuccarlari ve halki tarafindan kurulmusken nakhararelitleri muhtesem konak ve saraylarin insasina maddi destek sagladilar Insaat ayrica Kral Asot un kendi hayirseverligi ile tamamlandi Ani manastirlar hastaneler okullar ve darulacezeler etrafinda yapilmis olan unlu Ashotashen duvarlarinin insasinin maliyeti de Asot tarafindan saglanmistir Asot un tum bu yapilarin insasina dair yardimi ona Voghormat ya da Merhametli takma adini kazandirdi Asot ayni zamanda dis iliskilerde de buyuk olcude basarili oldu Bizans imparatoru I Ioannis tarafindan yonetilen bir Bizans ordusu 973 te Taron a girdiginde Asot 80 bin kisilik bir orduyla karsilarina cikti Ertesi yil Tzimiskes ile bir ittifak kurdu ve Halep ve Musul daki Musluman emirlere karsi imparatorla sefer yapmak icin 10 bin Ermeni askeri gonderdi Asot ayni zamanda 953 te Seddadilerden Dvin i almak icin sehri kusatti fakat alma girisimi basarisizlikla sonuclandi Bagratid Ermenistan i ve komsu Ermeni devletleri Vaspurakan Taron Syunik Baghk Khachen vb Dusus ve Bizans ilhaki Bizanslilar 10 uncu yuzyilin son on yilinda Ermenistan a dogru doguya tarafa yavas yavas ilerliyordu Imparator II Basileios un Araplara ve ic Arap mucadelelerine karsi sayisiz zaferi Kafkasya ya dogru bir yol acilmasina yardimci oldu Konstantinopolis in resmi politikasi hicbir Hristiyan cemaatinin Bizans imparatoruna esit ya da ondan bagimsiz olmamasiydi Zaman zaman diplomatik uzlasmalarla maskelenmis olsa bile imparatorlugun nihai hedefi Ermeni kralliginin tam ilhakiydi 10 yuzyilin ortalarina gelindiginde Bizans Imparatorlugu Ermenistan in bati sinirinin tam uzunlugu boyunca uzaniyordu Taron Bizans Imparatorlugu nun ele gecirdigi ilk Ermeni bolgesiydi Belirli bir anlamda Bizanslilar Taron un Bagratuni prenslerini vassal olarak kabul ettiler Taron lu Asot Bagratuni nin 967 de olumu ile III Asot ile karistirilmamali ogullari Gregori ve Bagrat imparatorlugun baskisina dayanamadilar Kisa bir sure sonra 979 yilinda topraklarindan ayrilan III David Kuropalates in yonettigi topraklarin ilhak edilmesi izledi 1001 1014 ve 1021 ya da 1022 deki uc seferde Karin Malazgirt ve Tayk Iberya themasi altinda Bizans a katildi ve Karin Bizanslilar tarafindan Theodosiopolis olarak adlandirilmistir buranin baskenti olmustur Bu genis alan Ermenistan in bati sinir bolgelerini kapsamakta ve Van Golu nun kuzeyindeki Malazgirt e kadar uzanarak doguya dogru derin bir sekilde egilerek merkez platoya yukselmektedir Daha sonra Vaspurakan in Ardzruni Kralligi da ilhak edildi 1003 yilinda Kral I Gagik in damadi olan Senekerim Hovhannes in kralliginin son yoneticisi Vaspurakan in tek krali olmak icin yegenlerini alt etti Yonetimi cesitli Turkmen gruplarinin yagmaladigi baskinlarla 11 yuzyilin ikinci on yilinda daha da belirsiz hale geldi 1016 da Senekerim Hovhannes 72 kale ve 3000 4000 koy dahil olmak uzere Vaspurakan topraklarini II Basileios e teklif etti II Basileios bu tekliften once zaten Balkanlar dan Vaspurakan a bir ordu gondermisti Ardzruni kralliginin dususuyle Ermenistan topraklarinda Bizans iktidari saglam bir sekilde kuruldu ve sadece Bagratuni ve Dogu Syunik ve Baghk kralliklarinin bagimsiz kaldi Notlar Sempad the Constable a gore Bizans ordusunun asil amaci Bagratuni Kralligi ni isgal etmekti diger tarihciler ise Bizanslilar 966 yilinda ilhak ettiklerinde askeri bir thema haline gelen Taron uzerindeki guclerini pekistirmek istedikleri seklinde aciklarlar KaynakcaOzel Bloom amp Blair 2009 s 371 Grigoryan 2012 s 114 125 Bournoutian 2006 s 89 Ter Ghevondyan 1976 s 202 Ghafadaryan 1974 s 407 412 Bournoutian 2006 s 87 Ter Ghevondyan 1965 s 42 43 Ter Ghevondyan 1965 s 45 Bournoutian 2006 s 74 Bournoutian 2006 s 75 Ter Ghevondyan 1965 s 68 69 Grigoryan 1983 s 56 Ter Ghevondyan 1965 s 83 86 Arakelyan 1974 s 486 487 Toumanoff Cyril The Bagratids olu kirik baglanti Iranica Retrieved April 15 2008 Treadgold 1997 s 460 Grigoryan 1983 s 116 117 Arakelyan 1976 s 53 Arakelyan 1976 s 52 58 Asoghik 1885 s 180 181 Grigoryan 1983 s 153 155 Grigoryan 1983 s 153 154 not 165 Hovannisian 2004 s 187 193 GenelBloom Jonathan M Blair Sheila Ed 2009 The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture Volume 3 Ingilizce Oxford Oxford University Press ISBN 9780195309911 Ter Ghevondyan Aram N 1976 Բագրատունիների Թագավորություն Bagratuni Kingdom Sovyet Ermeni Ansiklopedisi Ermenice 2 Erivan Ermenistan SSC Ermeni Bilimler Akademisi Grigoryan M 2012 On Dating Bagratid Armenia Lraber Hasarakakan Gitutyunneri Ermenice 2 3 ss 114 125 10 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Mart 2018 Ghafadaryan Karo 1974 Անի Ani Sovyet Ermeni Ansiklopedisi Ermenice 1 Erivan Ermenistan SSC Ermeni Bilimler Akademisi 2006 A Concise History of the Armenian People From Ancient Times to the Present Ingilizce Costa Mesa CA Mazda ISBN 978 1 56859 141 4 Ter Ghevondyan Aram N 1965 Արաբական Ամիրայությունները Բագրատունյաց Հայաստանում The Arab Emirates in Bagratuni Armenia Ermenice Erivan Ermenistan SSC Ermeni Bilimler Akademisi Arakelyan Babken N 1974 Աշոտ Ա Ashot I Ermenice i Erivan Ermenistan SSC Ermeni Bilimler Akademisi Grigoryan Gnel 1983 Տարոնի Բագրատունիների Ֆեոդալական Իշխանությունը IX X Դարերում The Feudal Bagratuni Principality of Taron from the 9th to 10th Centuries Ermenice Erivan Ermenistan SSC Ermeni Bilimler Akademisi Arakelyan Babken N 1976 Բագրատունյաց թագավորության բարգավաճումը The Flourishing of the Bagratuni Kingdom Ermenice iii Erivan Ermenistan SSC Ermeni Bilimler Akademisi Hovannisian Richard G 2004 The Armenian People From Ancient to Modern Times Volume I The Dynastic Periods From Antiquity to the Fourteenth Century Ingilizce New York Palgrave Macmillan ISBN 1 4039 6421 1 Asoghik Stepanos 1885 Malhasyants Stepan Ed Պատմութիւն տիեզերական Universal History Ermenice Saint Petersburg SPB Treadgold Warren 1997 A History of the Byzantine State and Society Ingilizce Stanford Kaliforniya Stanford University Press ISBN 0 8047 2630 2