Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aminler, amonyaktaki bir veya daha fazla hidrojen atomunun ile değiştirilmesi yöntemiyle türetilmişorganik bileşikler ve fonksiyonel gruplardır. Yapısal olarak aminler amonyağa benzerler, ama bir veya daha fazla hidrojen atomu, alkil veya gibi organik ornatıklarla yer değiştirmiştir. Bu kuralın önemli bir istisnası RC(O)NR2 tipi bileşiklerdir (C(O) karbonil grubuna karşılık gelir), bunlara amin yerine amid denir. Amidler ve aminlerin yapıları ve özellikleri farklı olduğu için bu ayrım kimyasal olarak önemlidir. Adlandırma açısında biraz akıl karıştırıcı olan bir nokta, bir aminin N-H grubunun N-M (M= metal) ile değişmesi hâlinde buna da amid denmesidir. Örneğin (CH3)2NLi, lityum dimetilamid'dir.
Alifatik aminler
Aşağıdaki şekillerde gösterildiği üzere, amonyaktaki üç hidrojen atomundan biri organik bir ornatık ile yer değişirse bir birincil amin ortaya çıkar. İkincil aminlerde N'ye iki organik ornatık ve bir H bağlıdır. Üçüncül aminlerde üç hidrojenin de yerinde organik gruplar vardır. Bu terimler yerine sırasıyla primer amin, sekonder amin ve tersiyer amin de kullanılır. R gruplarının alttakıları organik ornatıkları birbirinden ayırt etmek için kullanılır (bu amaçla üsttakı kullanımı tercih edilir). Ancak, H atomlarındaki alttakılar o grupta kaç tane H atomu olduğunu belirtir. Bu bileşiklerdeki azot atomu yüklüdür, bunu dengeleyen tersyükünlerin (counterion) varlığı nedeniyle bunlara dördüncül (kuarterner) amonyum tuzları da denir.
| Birincil amin | İkincil amin | Üçüncül amin |
|---|---|---|
 |  |  |
Benzer şekilde, birden fazla amino grubuna sahip olan organik bileşiklere diamin, triamin, tetramin vb. adlandırılırlar.
Aromatik aminler
Aromatik aminlerde azot atomu bir aromatik halkaya bağlıdır, anilin örneğinde olduğu gibi. Aromatik halka, üzerindeki diğer ornatıklara bağlı olarak, aminin bazlığını büyük oranda azaltır. İlginç bir şekilde, bir amin grubu, elektron verici özelliğinden dolayı, takılı olduğu aromatik halkanın reaktivitesini kuvvetle arttırır. Aromatik aminlerin rol oynadığı bir organik tepkime .
Adlandırma kuralları
- "N-" öneki azot atomunun ornatığını belirtir
- "amino-" öneki
- "-amin" soneki
Bazı yaygın aminlerin sistematik adları:
| Küçük aminler-amin soneki ile adlandırılırlar. | Büyük aminlerde fonksiyonel grup olarak amino öneki olur.
|
- Birincil aminler:
- metilamin
- etanolamin veya 2-aminoetanol
- (veya daha yaygın olarak ) (bu bileşiğin HCl tuzu biyokimyada bir pH tampon ayıracı olarak kullanılır)
- İkincil aminler:
- ya da 2-(metilamino)etanol
- Halkalı aminler:
- (3-üyeli halka),
- (4-üyeli halka),
- (5-üyeli halka) ve
- (6-üyeli halka)
- Üçüncül aminler:
- veya 2-(dimetilamino)etanol
- (Biyokimyada kullanılan bir pH tampon ayıracı)
Fiziksel özellikler
Genel özellikler
- Hidrojen bağlanması birincil ve ikincil aminlerin, ayrıca protonlanmış tüm aminlerin özelliklerine önemli ölçüde etki eder. Böylece aminlerin kaynama noktası benzer fosfinlerinkinden daha yüksek ama genelde benzer alkollerinkinden daha düşüktür. Alkoller veya alkanoller, aminlere benzerler ama NR2 yerine bir -OH grubuna sahiptirler. Oksijen azottan daha elektronegatif olduğundan RO-H kendisine benzeyen R2N-H bileşiğine kıyasla daha asidiktir.
- Metilamin, dimetilamin, trimetilamin ve standart şartlarda gaz halindedir, oysa ve sıvıdırlar. Çoğu diğer alkil aminler sıvıdırlar; yüksek molekül ağırlıklı aminler tabiî katıdırlar.
- Gaz aminlerin karakteristik bir amonyak kokusu vardır. Sıvı aminlerin kendilerine has "balığımsı" bir kokuları vardır.
- Çoğu alifatik amin hidrojen bağı kurma yeteneğnden dolayı suda çözünebilir. Karbon atomu sayısı arttıkça çözünürlük azalır, özellikle 6'dan sonra.
- Alifatik aminler organik çözücülerde önemli derecede çözünürlüğe sahiptirler. Birincil aminler ketonlarla (aseton gibi) tepkirler ve çoğu amin kloroform ve karbon tetraklorür ile uyumsuzdur.
- Anilin gibi aromatik aminlerdeki elektron çiftleri benzen halkası ile eşleniklenir, bu yüzden hidrojen bağı kurma yetenekleri azalmıştır.
Kirallik
NHR'R ve NRR'R" tipinde aminler : azot grubunun dört ornatığı vardır, tek elektron çifti de sayılırsa. Stereo merkezin enerji engeli nispeten düşüktür, örneğin trialkilamin için ~7 kcal/mol'dür. Stereoizomerlerlerin evirtimi açık bir şemsiyenin rüzgarda tersyüz olmasına benzetilebilir. Bu düşük engel yüzünden NHRR' gibi aminlerin optik izomerleri optik olarak birbirlerinden ayırt edilemezler, NRR'R" tipi moleküller ise ancak R, R', and R" grupları halkalı yapılar içinde sabitlendiklerinde ayırt edilebilirler.
Baz özellikleri
Amonyak gibi aminler de nispeten kuvvetli bazdırlar. Eşlenik (konjuge) asit Ka değerleri için tabloya bakınız). Aminlerin bazlıkları belirleyen faktörler şunlardır:
- Azot üzerindeki yalın elektron çiftinin serbestlik derecesi
- Ornatıkların elektronik özellikleri (alkil gruplar balığı pekiştirir, ariller onu azaltır).
- Protonlaşmış aminin su moleküllerine bağlanma (solvation) derecesi.
Azot atomunda bir bulunur, buna H+ bağlanarak R3NH+ şeklinde bir oluşur. Bu metinde yalın elektron çifti N'nin yanında iki nokta olarak gösterilmektedir. Aminlerin suda çözünürlüğü büyük ölçüde su moleküllerindeki protonlar ile bu elektron çiftleri arasında hidrojen bağı oluşmasına bağlıdır.
- Alkil grupların
| Bileşiğin iyonu | Kb |
|---|---|
| Amonyak NH3 | 1.8·10−5 M |
| Metilamin CH3NH2 | 4.4·10−4 M |
| CH3CH2CH2NH2 | 4.7·10−4 M |
| (CH3)2CHNH2 | 5.3·10−4 M |
| (CH3)2NH | 9.6·10−4 M |
- Alkil grupların endüktif etkisi yalın elektron çiftinin enerjisini yükselterek bazlığını yükselmesine neden olur.
- Aromatik sistemlerin
| Bileşiğin iyonu | Kb |
|---|---|
| Amonyak NH3 | 1.8·10−5 M |
| C6H5NH2 | 3.8·10−10 M |
| 4-CH3C6H4NH2 | 1.2·10−9 M |
- Aromatik halkanın mezomerik etkisi yalın elektron çiftini halkaya doğru yersizleştirerek (delokalize ederek) bazlığını azalmasına neden olur.
- Protonlaşmış aminlerin protonlaşma derecesi:
| bileşiğin iyonu | En çok H-bağı |
|---|---|
| NH4+ | 4 H2O'da çözünürlüğü çok |
| RNH3+ | 3 |
| R2NH2+ | 2 |
| R3NH+ | 1 H2O en az çözünür |
Sentez
Laboratuvarda aminlerin hazırlanması için aşağıdaki yöntemler vardır.
- ile yoluyla
- aminler iminlerden ile hazırlanabilirler.
- Amidlerin / Bu tepk'me yalnizca birincil aminlerin hazırlanması için geçerlidir. Başka aminler karışmadan yüksek randımanlı olarak birincil aminler verir.
- kuvvetli bir bazla tepkiyince Hofmann eliminasyonu meydana gelir.
- Nitril, amid ve indirgenmesi ile:
Nitriller nikel katalizör kullanarak aminlere indirgenirler, ama -CN grubunun kaybetmemek için asit veya alkali şartlar kullanılmamalıdır. LiAlH4 laboratuvar ölçeğinde nitrillerin indirgenmesinde daha sık kullanılır. LiAlH4, amidleri aminlere indirger:
Nitro bileşiklerinin aminlere indirgenmesi için asitle çinko, kalay veya demir kullanılır.
- Haloalkanların nükleofilik ornatımı. Birincil aminler ayrıca amopnyağın alkillenmesi ile sentezlenirler. Haloalkanlar aminlerle tepkiyip alkil-ornatık aminler oluştururlar, bir halojen asit salarak. Bu tepkimeler özellikle alkil iodür ve bromürler için faydalıdır, ama alkillenme derecesini kontrol etmek zor olduğu için ender olarak kullanılırlar. Eğer tepkimeye giren amin üçüncül ise, bir meydana gelir. Bu yolla pek çok hazırlanabilir, bunların çeşitli R grupları ve pek çok halojenür ve psödohalojenür anyonu olabilir.
- ile, halojenürler ve heksaminden.
- Aril aminler aminler ve aril halojenürlerden ile elde edilebilir.
Tepkimeler
Aminler çeşitli yollarla tepkirler:
- ile. ve birincil ve ikincil aminlerle soğukta tepkiyerek amidler oluştururlar. Üçüncül aminler yer değişebilecek bir hidrojene sahip olmadıklarından asillenemezler. Çok daha az etkin olan durumunda tepkimesini kolaylaştırmak için alkali kullanılır.
- Aminler bazik oldukları için karboksilik asitleri nötürleştirip amonyum karboksilat tuzları oluştururlar. 200 °C'de ısıtılınca birincil ve ikincil tuzlar su kaybedip amidlere dönüşürler.
- Amonyum tuzu oluşmasıyla. Üçüncül aminler (R3N) , hidroklorik asit veya hidrobromik asit gibi kuvvetli asitlerle nötürleşme tepkimelerine girip R3NH+ oluşturular.
- oluşumu ile. (HNO2) çok kararsız olduğu için onu dolaylı olarak üretmek için NaNO2 ve deriçik hidroklorik asit veya sülfürik asit kullanılır. Nitröz asit ile birincil alifatik aminler tepkiyince çok kararsız olan diazonium tuzları oluştururlar bunlar da N2 kaybederek kendiliklerinden yılıma uğrayarak karbonyum iyonuna dönüşürler. Karbonyum iyonu başlıca alkanollar olmak üzere alken, alkanol ve alkil halojenürlerden oluşan bir karışım oluşturur. Bu tepkime sentez için önemli değildir çünkü oluşan diazonyum tuzu soğuk çözeltilerde dahi çok kararsızdır.
- NaNO2 + HCl → HNO2 + NaCl
- Birincil aromatik aminler, örneğin anilin (fenilamin), 0–5 °C'de daha kararlı iyonları oluştururlar. 5 °C üstünde yıkıma uğrayıp fenol ve N22ye dönüşürler. Arendiazonyum tuzları kristal halde izole edileiblirler ama genelde hazırlandıktan sonra hemen çüzeltide kullanılırlar, hızla yıkıma uğradıkları için. Katı arendiazonyum tuzları sadmeyle veya ısınmayla patlayabilirler. Arendiazonyum tuzları alifatik benzerlerine kıyasla daha kararlı oldukları için sentez tepkimelerinde daha faydalıdırlar. Diazonyum tuzunun saflaştırılması gerekli olmadığından oluştuktan sonra başka bir tepkin, örneğin , karışıma eklenebilir ve çözeltinin hafif ısıtılmasıyla azot gazının salındığı bir değişim tepkimesi gerçekleşir. Ayrıca, arendiazonyum iyonları, fenol gibi etkinleştirilmiş bir aromatik bileşik ile birleşerek olulşturabilir.
- ile. Birincil aminler keton ve aldehitlerle tepkiyip iminler oluştururlar. Formaldehit durumunda (R' = H), bu ürünler halkalı trimerler olur.
- RNH2 + R'2C=O → R'2C=NR + H2O
- ikincil aminler keton ve aldehitlerlertepkiyip oluşturur.
- R2NH + R'(R"CH2)C=O → R"CH=C(NR2)R' + H2O
- Aminler yükseltgenerek oluştururlar, örneğin ile tepkiyerek.
- üçüncül aminlere indirgenirler.
- N-alkil anilinler aril ornatıklanmış anilinlere dönüşürler.
- birincil ve ikincil aminler piridinium tuzları ile tepkir.
Biyolojik etkileri
Aminlerin kendilerine has, kuvvetli, kötü kokuları vardır ve toksiktirler. Amonyak, balık, idrar, çürüyen et ve sperm kokuları aminlerden oluşur. Pek çok biyolojik etkinlik amino asitlerin parçalanması sonucu aminler oluşturur.
Aminlerin kullanımı
Boyalar
Birincil aromatik aminler azo boyalarının yapımı için başlangıç malzemesi olarak kullanılır. Nitrik (III) asit ile tepkiyip diazonyum tuzları oluşturur, bu da birleşme tepkimesi sonucunda azo bileşiği oluşturur. Azo bileşikleri renkli olduklarından boya endüstrisinde yaygın olarak kullanılırlar. Bu maddelere bazı örnekler:
İlaçlar
- Klorfeniramin bir antihistamindir, soğuk algınlığı, saman nezlesi, böcek sokması gibi durumlar için kullanılır.
- Klorpromazin bir sakinleştiricidir. Anksiyete, heyecan, yerinde durama ve hatta akıl hastalıklarında kullanılır.
- Amfetamin, metamfetamin illegal ilaçlardır.
Gaz arıtımı
- Suda çözünmüş , diglikolamin, dietanolamin, diisopropanolamin ve metildietamolamin endüstride yaygın olarak kullanılırlar, doğal gaz hatlarından ve rafineri artıklarından karbon dioksit ve hidrojen sülfür gazlarını arıtmak için. Ayrıca bacalardan CO2'nin arıtılması için de kullanılabilirler ve sera etkisinin önüne geçme potansiyelleri vardır.
Ayrıca bakınız
- Aminlerin adlandırılması için
Kaynakça
- ^ "amine." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aminler amonyaktaki bir veya daha fazla hidrojen atomunun ile degistirilmesi yontemiyle turetilmisorganik bilesikler ve fonksiyonel gruplardir Yapisal olarak aminler amonyaga benzerler ama bir veya daha fazla hidrojen atomu alkil veya gibi organik ornatiklarla yer degistirmistir Bu kuralin onemli bir istisnasi RC O NR2 tipi bilesiklerdir C O karbonil grubuna karsilik gelir bunlara amin yerine amid denir Amidler ve aminlerin yapilari ve ozellikleri farkli oldugu icin bu ayrim kimyasal olarak onemlidir Adlandirma acisinda biraz akil karistirici olan bir nokta bir aminin N H grubunun N M M metal ile degismesi halinde buna da amid denmesidir Ornegin CH3 2NLi lityum dimetilamid dir Aminin kimyasal yapisiAlifatik aminlerAsagidaki sekillerde gosterildigi uzere amonyaktaki uc hidrojen atomundan biri organik bir ornatik ile yer degisirse bir birincil amin ortaya cikar Ikincil aminlerde N ye iki organik ornatik ve bir H baglidir Ucuncul aminlerde uc hidrojenin de yerinde organik gruplar vardir Bu terimler yerine sirasiyla primer amin sekonder amin ve tersiyer amin de kullanilir R gruplarinin alttakilari organik ornatiklari birbirinden ayirt etmek icin kullanilir bu amacla usttaki kullanimi tercih edilir Ancak H atomlarindaki alttakilar o grupta kac tane H atomu oldugunu belirtir Bu bilesiklerdeki azot atomu yukludur bunu dengeleyen tersyukunlerin counterion varligi nedeniyle bunlara dorduncul kuarterner amonyum tuzlari da denir Birincil amin Ikincil amin Ucuncul amin Benzer sekilde birden fazla amino grubuna sahip olan organik bilesiklere diamin triamin tetramin vb adlandirilirlar Aromatik aminlerAromatik aminlerde azot atomu bir aromatik halkaya baglidir anilin orneginde oldugu gibi Aromatik halka uzerindeki diger ornatiklara bagli olarak aminin bazligini buyuk oranda azaltir Ilginc bir sekilde bir amin grubu elektron verici ozelliginden dolayi takili oldugu aromatik halkanin reaktivitesini kuvvetle arttirir Aromatik aminlerin rol oynadigi bir organik tepkime Adlandirma kurallari N oneki azot atomunun ornatigini belirtir amino oneki amin soneki Bazi yaygin aminlerin sistematik adlari Kucuk aminler amin soneki ile adlandirilirlar metilamin Buyuk aminlerde fonksiyonel grup olarak amino oneki olur 2 aminopentan veya bazen pent 2 il amin veya pentan 2 amin Birincil aminler metilamin etanolamin veya 2 aminoetanol veya daha yaygin olarak bu bilesigin HCl tuzu biyokimyada bir pH tampon ayiraci olarak kullanilir Ikincil aminler ya da 2 metilamino etanol Halkali aminler 3 uyeli halka 4 uyeli halka 5 uyeli halka ve 6 uyeli halka Ucuncul aminler veya 2 dimetilamino etanol Biyokimyada kullanilan bir pH tampon ayiraci Fiziksel ozelliklerGenel ozellikler Hidrojen baglanmasi birincil ve ikincil aminlerin ayrica protonlanmis tum aminlerin ozelliklerine onemli olcude etki eder Boylece aminlerin kaynama noktasi benzer fosfinlerinkinden daha yuksek ama genelde benzer alkollerinkinden daha dusuktur Alkoller veya alkanoller aminlere benzerler ama NR2 yerine bir OH grubuna sahiptirler Oksijen azottan daha elektronegatif oldugundan RO H kendisine benzeyen R2N H bilesigine kiyasla daha asidiktir Metilamin dimetilamin trimetilamin ve standart sartlarda gaz halindedir oysa ve sividirlar Cogu diger alkil aminler sividirlar yuksek molekul agirlikli aminler tabii katidirlar Gaz aminlerin karakteristik bir amonyak kokusu vardir Sivi aminlerin kendilerine has baligimsi bir kokulari vardir Cogu alifatik amin hidrojen bagi kurma yetenegnden dolayi suda cozunebilir Karbon atomu sayisi arttikca cozunurluk azalir ozellikle 6 dan sonra Alifatik aminler organik cozuculerde onemli derecede cozunurluge sahiptirler Birincil aminler ketonlarla aseton gibi tepkirler ve cogu amin kloroform ve karbon tetraklorur ile uyumsuzdur Anilin gibi aromatik aminlerdeki elektron ciftleri benzen halkasi ile esleniklenir bu yuzden hidrojen bagi kurma yetenekleri azalmistir Kirallik amin evirtimi NHR R ve NRR R tipinde aminler azot grubunun dort ornatigi vardir tek elektron cifti de sayilirsa Stereo merkezin enerji engeli nispeten dusuktur ornegin trialkilamin icin 7 kcal mol dur Stereoizomerlerlerin evirtimi acik bir semsiyenin ruzgarda tersyuz olmasina benzetilebilir Bu dusuk engel yuzunden NHRR gibi aminlerin optik izomerleri optik olarak birbirlerinden ayirt edilemezler NRR R tipi molekuller ise ancak R R and R gruplari halkali yapilar icinde sabitlendiklerinde ayirt edilebilirler Baz ozellikleri Amonyak gibi aminler de nispeten kuvvetli bazdirlar Eslenik konjuge asit Ka degerleri icin tabloya bakiniz Aminlerin bazliklari belirleyen faktorler sunlardir Azot uzerindeki yalin elektron ciftinin serbestlik derecesi Ornatiklarin elektronik ozellikleri alkil gruplar baligi pekistirir ariller onu azaltir Protonlasmis aminin su molekullerine baglanma solvation derecesi Azot atomunda bir bulunur buna H baglanarak R3NH seklinde bir olusur Bu metinde yalin elektron cifti N nin yaninda iki nokta olarak gosterilmektedir Aminlerin suda cozunurlugu buyuk olcude su molekullerindeki protonlar ile bu elektron ciftleri arasinda hidrojen bagi olusmasina baglidir Alkil gruplarinBilesigin iyonu KbAmonyak NH3 1 8 10 5 MMetilamin CH3NH2 4 4 10 4 MCH3CH2CH2NH2 4 7 10 4 M CH3 2CHNH2 5 3 10 4 M CH3 2NH 9 6 10 4 MAlkil gruplarin enduktif etkisi yalin elektron ciftinin enerjisini yukselterek bazligini yukselmesine neden olur Aromatik sistemlerinBilesigin iyonu KbAmonyak NH3 1 8 10 5 MC6H5NH2 3 8 10 10 M4 CH3C6H4NH2 1 2 10 9 MAromatik halkanin mezomerik etkisi yalin elektron ciftini halkaya dogru yersizlestirerek delokalize ederek bazligini azalmasina neden olur Protonlasmis aminlerin protonlasma derecesi bilesigin iyonu En cok H bagiNH4 4 H2O da cozunurlugu cokRNH3 3R2NH2 2R3NH 1 H2O en az cozunurSentezLaboratuvarda aminlerin hazirlanmasi icin asagidaki yontemler vardir The Gabriel synthesisile yoluyla aminler iminlerden ile hazirlanabilirler Amidlerin Bu tepk me yalnizca birincil aminlerin hazirlanmasi icin gecerlidir Baska aminler karismadan yuksek randimanli olarak birincil aminler verir The Hofmann rearrangmentkuvvetli bir bazla tepkiyince Hofmann eliminasyonu meydana gelir Nitril amid ve indirgenmesi ile Nitrile reduction Nitriller nikel katalizor kullanarak aminlere indirgenirler ama CN grubunun kaybetmemek icin asit veya alkali sartlar kullanilmamalidir LiAlH4 laboratuvar olceginde nitrillerin indirgenmesinde daha sik kullanilir LiAlH4 amidleri aminlere indirger Reduction of amides to amines Nitro bilesiklerinin aminlere indirgenmesi icin asitle cinko kalay veya demir kullanilir Haloalkanlarin nukleofilik ornatimi Birincil aminler ayrica amopnyagin alkillenmesi ile sentezlenirler Haloalkanlar aminlerle tepkiyip alkil ornatik aminler olustururlar bir halojen asit salarak Bu tepkimeler ozellikle alkil iodur ve bromurler icin faydalidir ama alkillenme derecesini kontrol etmek zor oldugu icin ender olarak kullanilirlar Eger tepkimeye giren amin ucuncul ise bir meydana gelir Bu yolla pek cok hazirlanabilir bunlarin cesitli R gruplari ve pek cok halojenur ve psodohalojenur anyonu olabilir Amine alkylationAmine alkylationile halojenurler ve heksaminden Aril aminler aminler ve aril halojenurlerden ile elde edilebilir TepkimelerAminler cesitli yollarla tepkirler ile ve birincil ve ikincil aminlerle sogukta tepkiyerek amidler olustururlar Ucuncul aminler yer degisebilecek bir hidrojene sahip olmadiklarindan asillenemezler Cok daha az etkin olan durumunda tepkimesini kolaylastirmak icin alkali kullanilir Amide formationAminler bazik olduklari icin karboksilik asitleri noturlestirip amonyum karboksilat tuzlari olustururlar 200 C de isitilinca birincil ve ikincil tuzlar su kaybedip amidlere donusurler Amine reaction with carboxylic acidsAmonyum tuzu olusmasiyla Ucuncul aminler R3N hidroklorik asit veya hidrobromik asit gibi kuvvetli asitlerle noturlesme tepkimelerine girip R3NH olusturular olusumu ile HNO2 cok kararsiz oldugu icin onu dolayli olarak uretmek icin NaNO2 ve dericik hidroklorik asit veya sulfurik asit kullanilir Nitroz asit ile birincil alifatik aminler tepkiyince cok kararsiz olan diazonium tuzlari olustururlar bunlar da N2 kaybederek kendiliklerinden yilima ugrayarak karbonyum iyonuna donusurler Karbonyum iyonu baslica alkanollar olmak uzere alken alkanol ve alkil halojenurlerden olusan bir karisim olusturur Bu tepkime sentez icin onemli degildir cunku olusan diazonyum tuzu soguk cozeltilerde dahi cok kararsizdir NaNO2 HCl HNO2 NaClNitrous acid reactionBirincil aromatik aminler ornegin anilin fenilamin 0 5 C de daha kararli iyonlari olustururlar 5 C ustunde yikima ugrayip fenol ve N22ye donusurler Arendiazonyum tuzlari kristal halde izole edileiblirler ama genelde hazirlandiktan sonra hemen cuzeltide kullanilirlar hizla yikima ugradiklari icin Kati arendiazonyum tuzlari sadmeyle veya isinmayla patlayabilirler Arendiazonyum tuzlari alifatik benzerlerine kiyasla daha kararli olduklari icin sentez tepkimelerinde daha faydalidirlar Diazonyum tuzunun saflastirilmasi gerekli olmadigindan olustuktan sonra baska bir tepkin ornegin karisima eklenebilir ve cozeltinin hafif isitilmasiyla azot gazinin salindigi bir degisim tepkimesi gerceklesir Ayrica arendiazonyum iyonlari fenol gibi etkinlestirilmis bir aromatik bilesik ile birleserek olulsturabilir Aromatic diazonium saltsile Birincil aminler keton ve aldehitlerle tepkiyip iminler olustururlar Formaldehit durumunda R H bu urunler halkali trimerler olur RNH2 R 2C O R 2C NR H2Oikincil aminler keton ve aldehitlerlertepkiyip olusturur R2NH R R CH2 C O R CH C NR2 R H2OAminler yukseltgenerek olustururlar ornegin ile tepkiyerek ucuncul aminlere indirgenirler N alkil anilinler aril ornatiklanmis anilinlere donusurler birincil ve ikincil aminler piridinium tuzlari ile tepkir Biyolojik etkileriAminlerin kendilerine has kuvvetli kotu kokulari vardir ve toksiktirler Amonyak balik idrar curuyen et ve sperm kokulari aminlerden olusur Pek cok biyolojik etkinlik amino asitlerin parcalanmasi sonucu aminler olusturur Aminlerin kullanimiBoyalar Birincil aromatik aminler azo boyalarinin yapimi icin baslangic malzemesi olarak kullanilir Nitrik III asit ile tepkiyip diazonyum tuzlari olusturur bu da birlesme tepkimesi sonucunda azo bilesigi olusturur Azo bilesikleri renkli olduklarindan boya endustrisinde yaygin olarak kullanilirlar Bu maddelere bazi ornekler Gun batimi sarisiIlaclar Klorfeniramin bir antihistamindir soguk alginligi saman nezlesi bocek sokmasi gibi durumlar icin kullanilir Klorpromazin bir sakinlestiricidir Anksiyete heyecan yerinde durama ve hatta akil hastaliklarinda kullanilir Amfetamin metamfetamin illegal ilaclardir Gaz aritimi Suda cozunmus diglikolamin dietanolamin diisopropanolamin ve metildietamolamin endustride yaygin olarak kullanilirlar dogal gaz hatlarindan ve rafineri artiklarindan karbon dioksit ve hidrojen sulfur gazlarini aritmak icin Ayrica bacalardan CO2 nin aritilmasi icin de kullanilabilirler ve sera etkisinin onune gecme potansiyelleri vardir Ayrica bakinizAminlerin adlandirilmasi icinKaynakca amine Oxford Dictionary of English 2e Oxford University Press 2003