Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Menemen Olayı ya da Kubilay Olayı, 23 Aralık 1930 günü, İzmir'in Menemen ilçesinde, askerliğini yedek subay olarak yapmakta olan öğretmen Mustafa Fehmi Kubilay'ın ve yardımına koşan bekçiler Hasan ve Şevki'nin şeriat isteyen bir grup tarafından öldürülmesi olayıdır. Şeriat ile laiklik arasındaki mücadeleyi vurgulaması açısından Cumhuriyet tarihinin önemli olaylarından biri kabul edilir. Olayların ardından bölgede sıkıyönetim ilan edilmiş, General Mustafa Muğlalı başkanlığında kurulan Divanıharp'te failler idam dâhil çeşitli cezalara çarptırılmıştır.
| Menemen Olayı | |
|---|---|
| Tarih | 23 Aralık 1930 |
| Konum | Menemen, İzmir |
| Diğer adı | Kubilay Olayı |
| Sonuç | Sıkıyönetim ilan edilip Divanıharp kuruldu. |
| Suçlama | Anayasayı cebren tağyir, eyleme iştirak, azmettirme veya Mehdi Mehmet'in mehdiliği için harekete geçtiğini bildikleri hâlde zamanında Hükûmete haber vermedikleri ve tekkelerin seddinden sonra ayini tarikat icra etmeleri. |
| Hüküm | 37 kişinin idamına, 40 kişinin salıverilmesine, 27 kişinin beraatine, 41 kişiye çeşitli hapis cezaları verilmesine karar verildi. |
Olayların gelişimi
23 Aralık 1930 sabahı Manisa'dan Menemen'e gelen dördü silahlı altı kişi, bir camiden aldıkları yeşil sancağı sabah namazından sonra ilçe meydanına dikerek silah zoruyla etraflarına adam toplamaya çalıştılar. Sarıklı ve cübbeli bu kişilerin, Şeyh Esat’ın Manisa’da Nakşibendi tarikatını yaymakla görevlendirdiği Laz İbrahim Hoca tarafından yönlendirildiği iddia edilir.
Halkın da isyana katılmasıyla isyancı grup kısa zamanda büyüdü. İlk eylemciler arasında, Giritli Derviş Mehmet, Şamlı Mehmet, Sütçü Mehmet Emin, Nalıncı Hasan ve Küçük Hasan vardı. Derviş Mehmet cemaate kendini mehdi olarak tanıttı ve dini korumaya geldiklerini söyledi. Arkalarında 70 bin kişilik halife ordusu olduğunu, öğle saatlerine kadar şeriat bayrağı altında toplanmayanların kılıçtan geçirileceğini söyledi.
Eylemciler meydana diktikleri ve şeriat sancağı olarak adlandırdıkları yeşil bayrağın çevresinde dönmeye, tekbir getirmeye ve zikretmeye başladılar. "Şapka giyen kafirdir. Yakında yine şeriata dönülecektir." diye bağırarak bir isyan hareketi başlattılar. Bayrağın altından ahaliden bazı kişileri geçirdiler. Bunlar arasında fabrika işçisi Hayimoğlu Jozef gibi gayrimüslimler de vardı. Eyleme katılan vatandaşların bir kısmının halife ordusunun geleceği endişesiyle boyun eğdiği iddia edilir.
Güvenlik güçlerinin müdahalesi
Olay devam ederken Yüzbaşı Fahri Bey gelmiştir. Yüzbaşı Fahri Bey, şeriat talep eden eylemcilere dağılmalarını söylemesine rağmen, Giritli Mehmet, şeriat ilan ettiklerini ve dağılmayacaklarını belirtmiştir. Yüzbaşı Fahri Bey, gerekli tedbirleri almak üzere olay yerinden ayrılıp, eylemcileri 43. Piyade Alayına bildirilmiştir. Olayların ilçedeki askerî birlikte duyulması üzerine alay komutanı, Kubilay'ı bir manga askerle birlikte olay yerine gönderdi. Kubilay diğer askerlerin yanından ayrılarak tek başına eylemcilerin arasına girdi ve teslim olmaya ikna etmeye çalıştı. Silahlı eylemcilerden birisinin ateş etmesiyle Kubilay yaralandı, bunu gören askerler tarafından savunma amaçlı olarak isyancılara ateş açıldı. Tüfeklerde öldürücü etkisi olmayan manevra fişekleri olduğundan dolayı Derviş Mehmet hasar almadı ve 'Bana kurşun işlemiyor' iddiasında bulunarak halkı kutsal bir vazifesi olduğuna ikna etmeye çalıştı. Kubilay yaralı halde uzaklaşarak cami avlusuna sığındı ancak Derviş Mehmet ve arkadaşları peşinden geldiler. Derviş Mehmet, çantasını açıp testere ağızlı bağ bıçağını çıkardı ve Kubilay'ın başını bedeninden ayırdı. Bir görgü tanığının ifadesine göre Derviş Mehmet, Kubilay'ın başını kestikten sonra akan kanını avuçlarıyla içmiştir. Kesik başı yeşil bayrağın sopasına dikmeye çalıştılar ancak başaramadılar. Bunun üzerine kesik başı bayrağın sopasına iple bağladılar.
Mahalle bekçisi Hasan, olayı fark ettikten sonra hızla evine doğru koşmuş ve tabancasını alıp yüksek bir noktaya çıkmıştır. Hasan, saldırganlara karşı ateş açarak iki saldırganı yaralamıştır ancak, kendisi de bu çatışmada ölmüştür. Aynı zamanda, bekçi Şevki de saldırganlar tarafından öldürülmüştür.
Olay yerine gelen takviye birliklerin "Teslim ol!" çağrısına uymayan eylemciler ile askerler arasında çatışma çıkmıştır. Çatışma sırasında Şamdan Mehmet, Derviş Mehmet ve Sütçü Mehmet ölmüştür. Kaçmaya çalışan Dördüncü Mehmet ise yandaşlarıyla birlikte tutuklandı. Eylemcilerden Nalıncı Hasan ve Ali Oğlu küçük Hasan kargaşadan yararlanıp kaçarlar. Yaralı ele geçirilen Mehmet Emin daha sonradan sorgulanınca kaçan iki kişinin kimliği tespit edilmiştir. Kaçan bu iki eylemci daha sonra Manisa’nın Ahiler köyünde yakalanarak Menemen’e getirilmiştir.
Olayın Ankara'da duyulması
Dört gün sonra, 27 Aralık 1930 günü Dolmabahçe Sarayı’nda Mustafa Kemal Atatürk'ün başkanlığında bu konu ile ilgili bir toplantı yapıldı. 28 Aralık 1930'da orduya gönderdiği başsağlığı telgrafında, "mürtecilerin gösterdiği vahşet karşısında Menemen’deki ahaliden bazılarının alkışla tasvipkâr bulunmalarının bütün cumhuriyetçi ve vatanperverler için utanılacak bir hadise" olduğunu belirtti.
Sıkıyönetim ve mahkeme süreci
31 Aralık 1930 günü Menemen ilçesi ile Manisa ve Balıkesir’in merkez ilçelerinde 1 Ocak 1931’den itibaren 1 ay süre ile Fahrettin Altay komutasında sıkıyönetim ilan edildi ve 1. Kolordu Komutan Vekili General Mustafa Muğlalı başkanlığında bir Divanıharp kuruldu.
7 Ocak 1931'de bu kez İzmir'de yine Mustafa Kemal Paşa başkanlığında ikinci bir toplantı yapıldı. Olaya doğrudan veya dolaylı katılan 105 sanık; anayasayı cebren tağyir, eyleme iştirak ve azmettirme; Derviş Mehmet'in mehdilik iddiasıyla harekete geçtiğini bildikleri halde zamanında hükûmete haber vermeme veya tekkelerin tarikat ayini icra ettikleri suçlamalarıyla 15 Ocak 1931'den itibaren Divanıharp'te yargılanmaya başlandı.
24 Ocak 1931 günü iddianame okundu ve 29 Ocak'ta mahkeme 36 (ölmüş olan bir sanık ile birlikte 37) kişinin idama mahkûm edilmesine, 40 kişinin sorumsuzluğu nedeniyle salıverilmesine, 27 sanığın beraatine, 41 kişiye çeşitli hapis cezaları verilmesine hükmetti ve karar Meclis’in onayına sunuldu. İdam hükümlülerinin altısı küçük yaşta olduğundan cezaları ağır hapse çevrildi. TBMM Adalet Divanı ayrıca iki idamlığın cezasını iki yıl hapse çevirmiştir.
Diğer 28 idam mahkûmu, 3 Şubat 1931 gecesi Menemen'de idam edildi. Bazıları Kubilay'ın başının kesildiği yerde asıldı. Mahkûmlardan biri idam sehpasının önünden kaçtı. İki hafta sonra yakalandı ve ertesi gün idam edildi.
Sıkıyönetim, 28 Şubat 1931’de Manisa ve Balıkesir’den, 8 Mart 1931'de de Menemen’den kaldırıldı.
Vikikaynak'ta Atatürk'ün Menemen Olayı ardından orduya taziyenamesi ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
Tepkiler
"Kubilay devrim uğruna, vatan sevgisi ve bütünlüğü yolunda yalnız başına, kuvvet hesabı yapmayan bir idealist vatanseverlik örneğidir. Kubilay, millet yolunda canını her an fedaya hazır olan geleneksel Türk yaradılışının müstesna abidesidir."
— İsmet İnönü
Kubilay'ın öldürülmesi sadece devlet katında değil, toplumda da büyük bir tepki yaratmıştı. Türkiye'nin 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren, o dönem 13 yaşında olduğunu ve yaşadıklarını, hissettiklerini şöyle anlatmıştır:
"Kubilay Olayı bende ve sınıftaki arkadaşlarım üzerinde büyük etki yarattı. Zira genç bir subayın öyle hunharca şehit edilmesi elbette ki bizi etkileyecekti. Bunun etkisi altında uzun süre kaldım. Bir aralık bu katliamı yapanların yakalandığını ve istasyonda tren beklediğini söylediler. 5-6 arkadaşla beraber hemen istasyona gittik. Onu şehit eden, Kubilay'ı şehit eden hainleri orada gördüm. Bende o kadar derin bir iz bırakmış ki bu, o sırada kara kalemle resme başlamıştım. İlk resmimi Kubilay'ın resmi olarak yaptım. Hatırlarım ve güzel de resimdi. Keşke saklasaydım da yanımda hatıra olarak kalsaydı."
Olayların siyasi boyutu
Siyasi bağlamda Kubilay Olayı, 1930'da Ali Fethi Okyar tarafından Mustafa Kemal Atatürk'ün tavsiyesiyle kurulmuş olan ve Menemen Olayı'ndan hemen önce 17 Kasım 1930'da kendi kendini fesheden, Türkiye Cumhuriyeti'nin ikinci ana muhalefet partisi Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın 99 günlük varlığı ile bir arada değerlendirilmektedir.
Menemen Olayı, zamanın Nakşibendi tarikatının lideri Şeyh Esat ve yandaşları tarafından planlanmış ve Menemen'de uygulamaya konulmuştur. Olaylar Menemen'de yaşandığı için genellikle Menemen Olayı olarak anılmaktadır.
Cezalandırılanlar
İdam cezası alanlar
- Manisa'dan Giritli Derviş Mehmet
- Manisa'dan Manifaturacı Osman
- Manisa'dan Hafız Cemal
- Manisa'dan Tabur İmamı İlyas Hoca
- Manisa'dan Alipaşazade Ragıp Bey
- Manisa'dan Şeyh Hafız Ahmet
- Manisa'dan Giritli İbrahimoğlu İsmail
- Menemen Bozalan'dan Koca Mustafa
- Menemen Bozalan'dan Hacı İsmail
- Menemen Bozalan'dan Hacı İsmailoğlu Hüseyin
- Menemen Bozalan'dan Göriceli Abdülkerim
- Menemen'den Yukarıcumalı Ramiz
- Menemen'den Çıtaklı Molla Süleyman
- Menemen'den Hayimoğlu Jozef
- Menemen'den Şımbıllı Ali Osmanoğlu Memet
- Menemen'den Arnavut Yusufoğlu Kâmil
- Menemen'den Kerimoğlu İbrahim
- Menemen'den Selimoğlu Boşnak Abbas
- Alaşehir'den Şeyh Ahmet Muhtar
- Alaşehir'den Esat’ın oğlu Mehmet Ali (Mehmet Ali Erbil'in dedesidir, dedesinin babası Şeyh Esat, çok yaşlı olduğu için idam cezası hapse çevrilmiş, oğlu Mehmet Ali idam edilmiştir.)
- Manisa Hastanesi imamlığından emekli Laz İbrahim Hoca
- Manisa'dan Emrullahoğlu Mehmet
İdam cezası hapis cezasına indirilenler
- Manisa'dan Nalıncı Hasan - idama bedel (24) yıl hapis (20) yaşında
- Manisa'dan Çoban Ramazan - idama bedel (24) yıl hapis (20) yaşında
- Manisa'dan Giritli Küçük Hasan - idama bedel (24) yıl hapis (17) yaşında
- Menemen'den Harputlu Ömeroğlu Memet - idama bedel (24) yıl hapis (65)i mütecaviz
- İzmir'den Laz Mehmet Ali Hoca - idama bedel (24) yıl hapis (65)i mütecaviz
- Erbilli Şeyh Esat - idama bedel (24) yıl hapis (65)i mütecaviz
- İsmail Mehmet - idama bedel (24) yıl hapis (65)i mütecaviz
Hapis cezalarına mahkûm edilenler
- Horus köyünden Selâhattin oğlu Naşit (15 yıl ağır hapis)
- Horus köyünden Yakupoğlu Ali (15 yıl ağır hapis)
- Horus köyünden Muhittinoğlu Ali Koç (15 yıl ağır hapis)
- Horus köyünden Hasanoğlu Ahmet (15 yıl ağır hapis)
- Horus köyünden Neciboğlu Mevlût (15 yıl ağır hapis)
- Horus köyünden Ragıboğlu Osman (15 yıl ağır hapis)
- Horus köyünden Mümtazoğlu Haşim 65 yaşını mütecaviz olduğundan 12,5 yıl ağır hapis
- 14 kişiye üçer yıl hapis
- 20 kişiye birer yıl hapis
Kaynakça
- ^ Devrimler ve Tepkiler. Mahmut Goloğlu. Türkiye İş Bankası. 18 Ekim 2017. ISBN .
- ^ Kubilay Icon of Secularism. Umut Azak. Leiden University. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ samet.ozturk (24 Aralık 2018). . Sözcü. 3 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ a b "Menemen Kubilay Anıtı'nın Açılışı" (PDF). History Studies International Journal of History. 2011. 23 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021.
- ^ Çölaşan, Emin (22 Aralık 2000). "70 Yıl Öncesini Unutmayın". Hürriyet. 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2024.
- ^ "Şeriat İsterim". Vakit. 24 Aralık 1930. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ "İnkılâp Şehitleri". Serbes Cumhuriyet. 24 Aralık 1930. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ a b Hikmet Çetinkaya (2 Mart 2012). Kubilay Olayı ve Tarikat Kampları. Cumhuriyet Kitapları. s. 23. ISBN .
- ^ a b c "TBMM Zabıt Ceridesi" (PDF). Cilt 25. TBMM. 2 Şubat 1931. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ "Zabıt Ceridesi". TBMM. Cilt 1. 5 Mayıs 1931. s. 24.
- ^ "İzmir'de Yapılan Tevkifat". Cumhuriyet. 29 Aralık 1930. s. 4. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ Kocahanoğlu, Osman Selim (2013). Divan-ı Harp zabıtlarına göre Menemen ve Kubilay olayı: Cumhuriyet ideolojisi ve tarikatlar. Yayın Tarih dizisi. İstanbul: Temel Yayınları. ISBN .
- ^ "Dirilen ve boğulan irtica" (2384). Cumhuriyet. 25 Aralık 1930. ss. 1 ve 4. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ Hâkimiyet-i Milliye, 29 Kanun-u Evvel (Aralık) 1930, Pazartesi, No. 3399, s. 1.
- ^ a b "Mürettep Bir İrtica Karşısındayız". Cumhuriyet. 28 Aralık 1930. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ "Zabıt Ceridesi" (PDF). TBMM. Cilt 24. 1 Ocak 1931. 26 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ Akça, Büşra Bigat (27 Mayıs 2022). "Menemen (Kubilay) Olayı Hakkında Yapılmış Çalışmalar Üzerinden Bir Değerlendirme". Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı. 20 (32): 47-77. doi:10.17518/canakkalearastirmalari.1061412. ISSN 2148-0877. 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ . Sabah. 24 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ a b "İrtica Doğduğu Gibi Boğuldu". Milliyet. 25 Aralık 1930. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ "İrtica". Hakimiyet-i Milliye. 25 Aralık 1930. s. 4. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ "Menemen'deki İrticaî Hareket". Cumhuriyet. 26 Aralık 1930. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ a b "Dünkü tevkifat" (2387). Cumhuriyet. 28 Aralık 1930. 5 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022.
- ^ (PDF). 2 Şubat 1931. 26 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2024.
- ^ Anıl, Şahin (2007). Mahkeme tutanaklarına göre Menemen irtica olayı davası. 1. baskı. Cağaloğlu, İstanbul: Kastaş Yayınevi. ISBN . OCLC 180194504.
- ^ (25 Aralık 2017). Menemen Gül Ateş, Sine ateş. Selis Kitaplar. ISBN .
- ^ Taşkın Yener (27 Aralık 2016). . 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2023.
- ^ "Cumhurbaşkanlarımız Belgeseli: Kenan Evren". 13 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Şubat 2021.
- ^ Zürcher, Erik Jan (1993). Turkey: a modern history. London ; New York: I.B. Tauris : [Distributed by St. Martin's Press]. ISBN .
- ^ Cebecioğlu, Prof Dr Ethem. Muhammed Esad Erbili. Erkam Yayin San. A.ş. ISBN . 24 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mayıs 2024.
- ^ Dilmen, Ömer (1 Ocak 2024). Nebevi Varisler 85 Muhammed Esad Erbili (Siyer Yayınları). Siyer Yayınları. ISBN . 24 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mayıs 2024.
- ^ ÖZTÜRK, MUHAMMET (25 Eylül 2023). BABA TARİH ÖABT TEK KİTAP TÜM BÖLÜMLER - 2024. ISBN . 24 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Mayıs 2024.
- ^ . Haber 7. 3 Şubat 1931. 22 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2005.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Menemen Olayi ya da Kubilay Olayi 23 Aralik 1930 gunu Izmir in Menemen ilcesinde askerligini yedek subay olarak yapmakta olan ogretmen Mustafa Fehmi Kubilay in ve yardimina kosan bekciler Hasan ve Sevki nin seriat isteyen bir grup tarafindan oldurulmesi olayidir Seriat ile laiklik arasindaki mucadeleyi vurgulamasi acisindan Cumhuriyet tarihinin onemli olaylarindan biri kabul edilir Olaylarin ardindan bolgede sikiyonetim ilan edilmis General Mustafa Muglali baskanliginda kurulan Divaniharp te failler idam dahil cesitli cezalara carptirilmistir Menemen OlayiTarih23 Aralik 1930 1930 12 23 KonumMenemen IzmirDiger adiKubilay OlayiSonucSikiyonetim ilan edilip Divaniharp kuruldu SuclamaAnayasayi cebren tagyir eyleme istirak azmettirme veya Mehdi Mehmet in mehdiligi icin harekete gectigini bildikleri halde zamaninda Hukumete haber vermedikleri ve tekkelerin seddinden sonra ayini tarikat icra etmeleri Hukum37 kisinin idamina 40 kisinin saliverilmesine 27 kisinin beraatine 41 kisiye cesitli hapis cezalari verilmesine karar verildi Olaylarin gelisimiYedek subay Mustafa Fehmi Kubilay 23 Aralik 1930 sabahi Manisa dan Menemen e gelen dordu silahli alti kisi bir camiden aldiklari yesil sancagi sabah namazindan sonra ilce meydanina dikerek silah zoruyla etraflarina adam toplamaya calistilar Sarikli ve cubbeli bu kisilerin Seyh Esat in Manisa da Naksibendi tarikatini yaymakla gorevlendirdigi Laz Ibrahim Hoca tarafindan yonlendirildigi iddia edilir Halkin da isyana katilmasiyla isyanci grup kisa zamanda buyudu Ilk eylemciler arasinda Giritli Dervis Mehmet Samli Mehmet Sutcu Mehmet Emin Nalinci Hasan ve Kucuk Hasan vardi Dervis Mehmet cemaate kendini mehdi olarak tanitti ve dini korumaya geldiklerini soyledi Arkalarinda 70 bin kisilik halife ordusu oldugunu ogle saatlerine kadar seriat bayragi altinda toplanmayanlarin kilictan gecirilecegini soyledi Eylemciler meydana diktikleri ve seriat sancagi olarak adlandirdiklari yesil bayragin cevresinde donmeye tekbir getirmeye ve zikretmeye basladilar Sapka giyen kafirdir Yakinda yine seriata donulecektir diye bagirarak bir isyan hareketi baslattilar Bayragin altindan ahaliden bazi kisileri gecirdiler Bunlar arasinda fabrika iscisi Hayimoglu Jozef gibi gayrimuslimler de vardi Eyleme katilan vatandaslarin bir kisminin halife ordusunun gelecegi endisesiyle boyun egdigi iddia edilir Guvenlik guclerinin mudahalesi Olay devam ederken Yuzbasi Fahri Bey gelmistir Yuzbasi Fahri Bey seriat talep eden eylemcilere dagilmalarini soylemesine ragmen Giritli Mehmet seriat ilan ettiklerini ve dagilmayacaklarini belirtmistir Yuzbasi Fahri Bey gerekli tedbirleri almak uzere olay yerinden ayrilip eylemcileri 43 Piyade Alayina bildirilmistir Olaylarin ilcedeki askeri birlikte duyulmasi uzerine alay komutani Kubilay i bir manga askerle birlikte olay yerine gonderdi Kubilay diger askerlerin yanindan ayrilarak tek basina eylemcilerin arasina girdi ve teslim olmaya ikna etmeye calisti Silahli eylemcilerden birisinin ates etmesiyle Kubilay yaralandi bunu goren askerler tarafindan savunma amacli olarak isyancilara ates acildi Tufeklerde oldurucu etkisi olmayan manevra fisekleri oldugundan dolayi Dervis Mehmet hasar almadi ve Bana kursun islemiyor iddiasinda bulunarak halki kutsal bir vazifesi olduguna ikna etmeye calisti Kubilay yarali halde uzaklasarak cami avlusuna sigindi ancak Dervis Mehmet ve arkadaslari pesinden geldiler Dervis Mehmet cantasini acip testere agizli bag bicagini cikardi ve Kubilay in basini bedeninden ayirdi Bir gorgu taniginin ifadesine gore Dervis Mehmet Kubilay in basini kestikten sonra akan kanini avuclariyla icmistir Kesik basi yesil bayragin sopasina dikmeye calistilar ancak basaramadilar Bunun uzerine kesik basi bayragin sopasina iple bagladilar Mahalle bekcisi Hasan olayi fark ettikten sonra hizla evine dogru kosmus ve tabancasini alip yuksek bir noktaya cikmistir Hasan saldirganlara karsi ates acarak iki saldirgani yaralamistir ancak kendisi de bu catismada olmustur Ayni zamanda bekci Sevki de saldirganlar tarafindan oldurulmustur Olay yerine gelen takviye birliklerin Teslim ol cagrisina uymayan eylemciler ile askerler arasinda catisma cikmistir Catisma sirasinda Samdan Mehmet Dervis Mehmet ve Sutcu Mehmet olmustur Kacmaya calisan Dorduncu Mehmet ise yandaslariyla birlikte tutuklandi Eylemcilerden Nalinci Hasan ve Ali Oglu kucuk Hasan kargasadan yararlanip kacarlar Yarali ele gecirilen Mehmet Emin daha sonradan sorgulaninca kacan iki kisinin kimligi tespit edilmistir Kacan bu iki eylemci daha sonra Manisa nin Ahiler koyunde yakalanarak Menemen e getirilmistir Olayin Ankara da duyulmasi Dort gun sonra 27 Aralik 1930 gunu Dolmabahce Sarayi nda Mustafa Kemal Ataturk un baskanliginda bu konu ile ilgili bir toplanti yapildi 28 Aralik 1930 da orduya gonderdigi bassagligi telgrafinda murtecilerin gosterdigi vahset karsisinda Menemen deki ahaliden bazilarinin alkisla tasvipkar bulunmalarinin butun cumhuriyetci ve vatanperverler icin utanilacak bir hadise oldugunu belirtti Sikiyonetim ve mahkeme sureci 31 Aralik 1930 gunu Menemen ilcesi ile Manisa ve Balikesir in merkez ilcelerinde 1 Ocak 1931 den itibaren 1 ay sure ile Fahrettin Altay komutasinda sikiyonetim ilan edildi ve 1 Kolordu Komutan Vekili General Mustafa Muglali baskanliginda bir Divaniharp kuruldu 7 Ocak 1931 de bu kez Izmir de yine Mustafa Kemal Pasa baskanliginda ikinci bir toplanti yapildi Olaya dogrudan veya dolayli katilan 105 sanik anayasayi cebren tagyir eyleme istirak ve azmettirme Dervis Mehmet in mehdilik iddiasiyla harekete gectigini bildikleri halde zamaninda hukumete haber vermeme veya tekkelerin tarikat ayini icra ettikleri suclamalariyla 15 Ocak 1931 den itibaren Divaniharp te yargilanmaya baslandi Izmir in Menemen ilcesi 24 Ocak 1931 gunu iddianame okundu ve 29 Ocak ta mahkeme 36 olmus olan bir sanik ile birlikte 37 kisinin idama mahkum edilmesine 40 kisinin sorumsuzlugu nedeniyle saliverilmesine 27 sanigin beraatine 41 kisiye cesitli hapis cezalari verilmesine hukmetti ve karar Meclis in onayina sunuldu Idam hukumlulerinin altisi kucuk yasta oldugundan cezalari agir hapse cevrildi TBMM Adalet Divani ayrica iki idamligin cezasini iki yil hapse cevirmistir Diger 28 idam mahkumu 3 Subat 1931 gecesi Menemen de idam edildi Bazilari Kubilay in basinin kesildigi yerde asildi Mahkumlardan biri idam sehpasinin onunden kacti Iki hafta sonra yakalandi ve ertesi gun idam edildi Sikiyonetim 28 Subat 1931 de Manisa ve Balikesir den 8 Mart 1931 de de Menemen den kaldirildi Vikikaynak ta Ataturk un Menemen Olayi ardindan orduya taziyenamesi ile ilgili metin bulabilirsiniz Tepkiler Kubilay devrim ugruna vatan sevgisi ve butunlugu yolunda yalniz basina kuvvet hesabi yapmayan bir idealist vatanseverlik ornegidir Kubilay millet yolunda canini her an fedaya hazir olan geleneksel Turk yaradilisinin mustesna abidesidir Ismet Inonu Kubilay in oldurulmesi sadece devlet katinda degil toplumda da buyuk bir tepki yaratmisti Turkiye nin 7 Cumhurbaskani Kenan Evren o donem 13 yasinda oldugunu ve yasadiklarini hissettiklerini soyle anlatmistir Kubilay Olayi bende ve siniftaki arkadaslarim uzerinde buyuk etki yaratti Zira genc bir subayin oyle hunharca sehit edilmesi elbette ki bizi etkileyecekti Bunun etkisi altinda uzun sure kaldim Bir aralik bu katliami yapanlarin yakalandigini ve istasyonda tren bekledigini soylediler 5 6 arkadasla beraber hemen istasyona gittik Onu sehit eden Kubilay i sehit eden hainleri orada gordum Bende o kadar derin bir iz birakmis ki bu o sirada kara kalemle resme baslamistim Ilk resmimi Kubilay in resmi olarak yaptim Hatirlarim ve guzel de resimdi Keske saklasaydim da yanimda hatira olarak kalsaydi Olaylarin siyasi boyutuSehit Kubilay Aniti Heykeltiras Ratip Asir Acudogu tarafindan 1932 yilinda yapilan anit Kubilay Kislasi 57 Topcu Tugay Komutan Yardimciligi icerisindeki etrafi cam agaclariyla cevrili en yuksek rakimli tepenin uzerindedir Elinde mizragiyla ufka dogru bakan genc heykeli Turk gencligini temsil eder Onun altinda ise Ataturk un Genclige Hitabesi nin bir bolumu yer alir Arka alanda yan yana yukselmekte olan uc sutundan soldaki Bekci Sevki ortadaki Astegmen Kubilay ve sagdaki ise Bekci Hasan i temsil eder Anitin arka tarafinda ise Inandilar dovustuler olduler Biraktiklari emanetin bekcisiyiz yazilidir Siyasi baglamda Kubilay Olayi 1930 da Ali Fethi Okyar tarafindan Mustafa Kemal Ataturk un tavsiyesiyle kurulmus olan ve Menemen Olayi ndan hemen once 17 Kasim 1930 da kendi kendini fesheden Turkiye Cumhuriyeti nin ikinci ana muhalefet partisi Serbest Cumhuriyet Firkasi nin 99 gunluk varligi ile bir arada degerlendirilmektedir Menemen Olayi zamanin Naksibendi tarikatinin lideri Seyh Esat ve yandaslari tarafindan planlanmis ve Menemen de uygulamaya konulmustur Olaylar Menemen de yasandigi icin genellikle Menemen Olayi olarak anilmaktadir CezalandirilanlarIdam cezasi alanlar Manisa dan Giritli Dervis Mehmet Manisa dan Manifaturaci Osman Manisa dan Hafiz Cemal Manisa dan Tabur Imami Ilyas Hoca Manisa dan Alipasazade Ragip Bey Manisa dan Seyh Hafiz Ahmet Manisa dan Giritli Ibrahimoglu Ismail Menemen Bozalan dan Koca Mustafa Menemen Bozalan dan Haci Ismail Menemen Bozalan dan Haci Ismailoglu Huseyin Menemen Bozalan dan Goriceli Abdulkerim Menemen den Yukaricumali Ramiz Menemen den Citakli Molla Suleyman Menemen den Hayimoglu Jozef Menemen den Simbilli Ali Osmanoglu Memet Menemen den Arnavut Yusufoglu Kamil Menemen den Kerimoglu Ibrahim Menemen den Selimoglu Bosnak Abbas Alasehir den Seyh Ahmet Muhtar Alasehir den Esat in oglu Mehmet Ali Mehmet Ali Erbil in dedesidir dedesinin babasi Seyh Esat cok yasli oldugu icin idam cezasi hapse cevrilmis oglu Mehmet Ali idam edilmistir Manisa Hastanesi imamligindan emekli Laz Ibrahim Hoca Manisa dan Emrullahoglu MehmetIdam cezasi hapis cezasina indirilenler Manisa dan Nalinci Hasan idama bedel 24 yil hapis 20 yasinda Manisa dan Coban Ramazan idama bedel 24 yil hapis 20 yasinda Manisa dan Giritli Kucuk Hasan idama bedel 24 yil hapis 17 yasinda Menemen den Harputlu Omeroglu Memet idama bedel 24 yil hapis 65 i mutecaviz Izmir den Laz Mehmet Ali Hoca idama bedel 24 yil hapis 65 i mutecaviz Erbilli Seyh Esat idama bedel 24 yil hapis 65 i mutecaviz Ismail Mehmet idama bedel 24 yil hapis 65 i mutecavizHapis cezalarina mahkum edilenler Horus koyunden Selahattin oglu Nasit 15 yil agir hapis Horus koyunden Yakupoglu Ali 15 yil agir hapis Horus koyunden Muhittinoglu Ali Koc 15 yil agir hapis Horus koyunden Hasanoglu Ahmet 15 yil agir hapis Horus koyunden Neciboglu Mevlut 15 yil agir hapis Horus koyunden Ragiboglu Osman 15 yil agir hapis Horus koyunden Mumtazoglu Hasim 65 yasini mutecaviz oldugundan 12 5 yil agir hapis 14 kisiye ucer yil hapis 20 kisiye birer yil hapisKaynakca Devrimler ve Tepkiler Mahmut Gologlu Turkiye Is Bankasi 18 Ekim 2017 ISBN 9789754589115 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Kubilay Icon of Secularism Umut Azak Leiden University 28 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2023 samet ozturk 24 Aralik 2018 Sozcu 3 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2024 a b Menemen Kubilay Aniti nin Acilisi PDF History Studies International Journal of History 2011 23 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Mayis 2021 Colasan Emin 22 Aralik 2000 70 Yil Oncesini Unutmayin Hurriyet 27 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2024 Seriat Isterim Vakit 24 Aralik 1930 28 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2023 Inkilap Sehitleri Serbes Cumhuriyet 24 Aralik 1930 28 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2023 a b Hikmet Cetinkaya 2 Mart 2012 Kubilay Olayi ve Tarikat Kamplari Cumhuriyet Kitaplari s 23 ISBN 9789757720065 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim a b c TBMM Zabit Ceridesi PDF Cilt 25 TBMM 2 Subat 1931 28 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Aralik 2023 Zabit Ceridesi TBMM Cilt 1 5 Mayis 1931 s 24 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Izmir de Yapilan Tevkifat Cumhuriyet 29 Aralik 1930 s 4 28 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2023 Kocahanoglu Osman Selim 2013 Divan i Harp zabitlarina gore Menemen ve Kubilay olayi Cumhuriyet ideolojisi ve tarikatlar Yayin Tarih dizisi Istanbul Temel Yayinlari ISBN 978 975 410 111 9 Dirilen ve bogulan irtica 2384 Cumhuriyet 25 Aralik 1930 ss 1 ve 4 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Hakimiyet i Milliye 29 Kanun u Evvel Aralik 1930 Pazartesi No 3399 s 1 a b Murettep Bir Irtica Karsisindayiz Cumhuriyet 28 Aralik 1930 28 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2023 Zabit Ceridesi PDF TBMM Cilt 24 1 Ocak 1931 26 Mart 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Aralik 2023 Akca Busra Bigat 27 Mayis 2022 Menemen Kubilay Olayi Hakkinda Yapilmis Calismalar Uzerinden Bir Degerlendirme Canakkale Arastirmalari Turk Yilligi 20 32 47 77 doi 10 17518 canakkalearastirmalari 1061412 ISSN 2148 0877 23 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mayis 2024 Sabah 24 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2024 a b Irtica Dogdugu Gibi Boguldu Milliyet 25 Aralik 1930 28 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2023 Irtica Hakimiyet i Milliye 25 Aralik 1930 s 4 28 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2023 Menemen deki Irticai Hareket Cumhuriyet 26 Aralik 1930 28 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2023 a b Dunku tevkifat 2387 Cumhuriyet 28 Aralik 1930 5 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Agustos 2022 PDF 2 Subat 1931 26 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 25 Mayis 2024 Anil Sahin 2007 Mahkeme tutanaklarina gore Menemen irtica olayi davasi 1 baski Cagaloglu Istanbul Kastas Yayinevi ISBN 978 975 282 093 7 OCLC 180194504 25 Aralik 2017 Menemen Gul Ates Sine ates Selis Kitaplar ISBN 9786059311151 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Taskin Yener 27 Aralik 2016 19 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ocak 2023 Cumhurbaskanlarimiz Belgeseli Kenan Evren 13 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Subat 2021 Zurcher Erik Jan 1993 Turkey a modern history London New York I B Tauris Distributed by St Martin s Press ISBN 978 1 85043 614 0 Cebecioglu Prof Dr Ethem Muhammed Esad Erbili Erkam Yayin San A s ISBN 978 605 302 778 2 24 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mayis 2024 Dilmen Omer 1 Ocak 2024 Nebevi Varisler 85 Muhammed Esad Erbili Siyer Yayinlari Siyer Yayinlari ISBN 978 625 6766 60 0 24 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mayis 2024 OZTURK MUHAMMET 25 Eylul 2023 BABA TARIH OABT TEK KITAP TUM BOLUMLER 2024 ISBN 978 605 06830 1 1 24 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Mayis 2024 Haber 7 3 Subat 1931 22 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Eylul 2005