Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bilim insanı, bilimci veya bilimadamı-bilimkadını, evrene ilişkin olgulara ve değişkenlere yönelik bilimsel veri elde etme yöntemlerini kullanarak sistematik bir şekilde bilgi elde etmeye çalışan kişidir. Daha sınırlı anlamda ise bilimsel yöntem kullanan bir bireydir. Kişi bilimin bir veya birden fazla alanında uzman olabilir. Bilim insanları; fiziksel, matematiksel ve sosyal alanlar da dâhil olmak üzere bilimin tüm alanlarında araştırmalar yaparlar. Onlar olaylar hakkında soru soran ve bu soruları sistematik olarak cevaplama yoluna giden insanlardır. Doğaları gereği meraklı ve iyi organize insanlardır. Diğer insanların aksine, bilim insanları bir şeyleri gözlemleme yeteneğine ve gözlemlediklerinde bir şeyler görebilme yetisine sahip olurlar.
Tanım
Bilim ve teknoloji insan varlığını mühendislik sürecinde niteler. Bir meslek olarak bilim insanlığı, bugün yaygın olarak icra edilir. Bilim insanlığı, kuramcılığı ve deneyciliği de içine alır. Kuramcı genellikle var olan bilgilerle yeni modellemeler yapar, yeni sonuçlar tahmin eder. Deneyci ise yeni modellemeleri gözlem yaparak test eder. Bu iki kavram arasında pek bir ayrım yoktur ve bilim insanı genellikle iki kavramı icra eder. Matematik genellikle bilimle aynı alanda gruplandırılır. Bazı büyük fizikçiler aynı zamanda çok iyi matematikçilerdi. Belirgin bir sınır olmadan teorik bilim insanlarından ampirik bilim insanına bir süreklilik vardır. Kişilik, eğitim ve mesleki aktivite açılarından teorik fizik ve uygulamalı matematik arasında küçük farklar vardır. Bilim insanlığına birkaç nedenden ilgi duyulabilir. Birçoğu dünyamızın nasıl bu duruma geldiğini anlamayı arzular, gerçeklik konusunda büyük bir merak sergilerler. Diğer kısım, akranları tarafından anlaşılmak ya da bilgilerini insanların sağlığına, yararına, uluslara, doğaya, endüstriye uygulamak ister.
Bilimin tarihsel gelişimi ve kökeni
İngiliz filozof ve bilim tarihçisi William Whewell 1833'te “bilim insanı” terimini icat etti ve bunu yazılarında anonim olarak kullandı. Whewell’in bu kavramı biraz değişiktir çünkü bu yeni literatüre kazandırdığı kelime ile doğal bilgi ve bilimin diğer formlarındaki kavramın arasındaki sınırın hızlı bir şekilde büyümesine bir tepkiydi. Whewell bilimde ayrılma ve parçalanma eğiliminin arttığını yazdı. Kimyacı, matematikçi natüralist genel anlamıyla ‘’filozof’’ gibi kavramlar artık bilimle uğraşan grupları, deneyci filozofların uyarıları olmadan bir araya getirmeye yetmiyordu. İngiliz Bilim Derneği (British Association for the Advancement of Science) üyeleri yaptıkları toplantılarda yeterli bir ifadenin olmayışından şikayet ediyorlardı. Whewell hazırladığı bir raporda kendisine de gönderme yaparak, “Bazı dâhiyane insanlar bilim kelimesini sanatçı ile kıyaslama yoluyla şekillendirebileceğini düşünüyor. Bu kavramları vicdan olamadan özgürleştirmekte endişe edecek bir şey yok ki zaten bizler ekonomist ve ateist gibi kelimeleri bağdaştırdık fakat bu durum makbul değildir.” ifadesinde bulunmuştu.
Whewell o kelimeyi bu sefer daha ciddi bir şekilde önerdi ve anonim olmadan kullandı (1840): “Doktor kelimesini Fizik için kullanamadığımızdan, fizikçi kelimesini türettim. Genel olarak bilimin yetiştiricilerini tanımlamak için özel bir isme ihtiyacımız vardır. Bilim insanı demeliyim. Nasıl müzikle, resimle ya da şiirle uğraşanlara artist diyorsak matematikle, fizikle ya da doğayla ilgilenenlere de bilim insanı demeliyiz.”
Aynı zamanda Whewell fizikçi kelimesinin Fransızcadaki ‘physicien’ kelimesine karşılık gelmesini amaçlamıştı. Bu kelimenin çok yerde kullanılması için onca yıl geçmesi gerekmişti. Fizikçi kelimesi 19. Yüzyılın sonlarına doğru Amerika’da ve 20. Yüzyılın başlarında İngiltere’de çok kullanılan bir kelime olmuştur.
Gary B. Ferngren şöyle demiştir: “Tarihte hiç kimse bizim anladığımız doğa felsefesini ve bilimi büyük Yunan filozofu ya da bilim insanının şekillendirdiği gibi yorumlayamaz. Aristoteles (MÖ 384-322), ki bunu kendisi bizlere iki bin yıldan fazladır en derin ve yaygın bir şekilde uygulamıştır.”
Bilim insanlarının sosyal rolleri ve onların öncelikleri, modern bilim disiplinin çıkışından önce çok kez evrim geçirmiştir. Farklı çağlarda yaşamış olan bilim insanları (ve onlardan öncekileri, doğa felsefecileri, matematikçiler, doğa tarihçileri, doğa teolojicileri, mühendisler ve bilime katkı sağlamış diğer bilim insanları) toplumda çok ayrı yerlere sahip oldular ve onlarla ilişkilendirilmiş sosyal normlar, ahlaki değerler ve epistemik erdemler (ve onlardan beklenmiş) zaman içerisinde çok değişmiştir. Modern bilimin temeli olarak alınmış olan bazı bilim insanları, farklı birçok tarihsel figür niteliğinde tarih sahnesinde yer aldı. Bazı tarihçiler bilimin modern formla fark edilebilir bir şekilde geliştiğini 17. Yüzyılda olduğuna işaret ediyor (daha çok bilinen şekliyle bilimsel devrim) ve doğal olarak da ilk bilim insanı olarak bilinenler, bu figürler olarak bilinirler. Eğer bilim insanı olarak çıkagelmiş kelimeyi, meslek olarak icraat eden insanlarla sınırlarsak bilim insanının sosyal rolü, temel olarak 19. Yüzyılda bilimi profesyonelleştirme kısmı olarak ortaya çıkar.
Antik ve Orta Çağ bilimi
Doğa hakkında bilgi, klasik antik çağda birçok bilgin tarafından takip ediliyordu. Antik Yunan’da insanlar bilime çok katkıda bulunmuşlardır — geometri işlerinde ve matematiksel astronomide, biyolojinin ilk uygulama sürecinde ve bitkiler ve hayvanları sınıflandırmada, bilginin teorilerinde ve öğrenmesinde— ki bu katkılar filozoflar ve doktorlar tarafındandı. Üstelik bu kişiler çeşitli esnaflardı. Bu insanların ortaya çıkardığı çeşitli bilgiler Roma İmparatorluğu'na süregelmiştir ve Avrupa'daki birçok dini kurumlarca tanınmıştır. Astroloji ve astronomi en önemli bilgi konumuna gelmiştir ve astronomlar ve astrolojiciler çeşitli din ve politika destekleyicileri tarafından himayesi altına alınmışlardır. Orta Çağ üniversitesindeki sistemde, bilgi ikiye ayrılmıştı. Bunlar trivium (Latincede 'üç yol' anlamına gelen sözcük. Orta Çağ Avrupası'nın üniversitelerinde bugünkü lisans eğitimine denk diyebileceğimiz eğitim sistemi. Dil bilgisi -gramer-, söylem -retorik- ve mantık derslerinden oluşur. Triviumdan sonra da quadrivium gelir.) ve quadriviumdur (Triviumu izleyen ikinci kısmı. Aritmetik, geometri, müzik ve astronomi, bunun kapsamındaki konular kendi içerisinde bütünlük halindedir, zira geometri, uzayda; müzik, zamanda; astronomi ise uzay ve zamanda aritmetiktir.). Bundan dolayı, Orta Çağ'ın bilim insanları ya matematikçi ya da filozoftu. Bitkiler ve hayvanlarla ilgili bilgiler daha çok doktorların ilgi alanına giriyordu. Orta Çağ İslam’ı zamanında bilim, doğa biliminin gelişmesinde yeni tarzlar oluşturdu ki bunlar filozof ve matematikçiler gibi sosyal rolünün sınırları içerisinde olmasına rağmen. İslam’ın altın çağı olarak nitelendirilen zamanın, Orta Çağ'ın ve Rönesans'ın bilim insanları polimat (hezarfen) olarak sayıldı çünkü icraatta bulundukları bazı şeyler modern bilim disipliniyle örtüşmüyordu. Birçok polimat dindardı. Örnek olarak, İbn-i Heysem ve Biruni İlm-î Kelâmcı idi (İslam dininin inanç/akaid konularını irdeleyen ve tarihsel olarak bu çerçevede gelişen dini-felsefi kuram ve teorilerle ilgilenen ilim dalına İlm-î Kelâm denir); Doktor olan İbn-i Sina ve İbn Nefis hafızdı; botanikçi Otto Brunfels teologtu ve Protestanlık tarihçisiydi; gök bilimcisi ve doktor olan Nicolaus Copernicus bir rahipti.
Bilim insanları tarihi
Descartes sadece analitik geometri nin öncüsü değildi, aynı zamanda mekanik konusunun teorisini formülize etti ve kas kasılması ve algı konularının kökenleri hakkındaki düşünceleri geliştirdi. Görme fizikçi Young ve Helmholtz tarafından araştırılmıştı. Hermann von Helmholtz aynı zamanda optik, işitme ve müzik konularıyla da uğraşmıştır. Newton Descartes'ın icat ettiği matematiğin dalı olan kalkülüsü genişletmiştir (Leibniz ile yeni zamana uygun şekli). O, klasik mekanik formülündeki anlamları geliştirdi ve ışık ve optikte çalışmalar yaptı. Fourier matematikte yeni bir dalı keşfetti —Fourier serisi—, ısı, akı ve kızılötesi üzerinde çalıştı ve sera etkisini keşfetti. Von Neumann, Turing, Aleksandr Khinchin, Andrey Markov ve Wiener, bu bütün matematikçiler bilime büyük katkı sağlamışlardır, olasılık, bilgisayarların çalışma mantığı ve istatistiksel mekanik ve kuantum mekaniği gibi konuların temelini ortaya atmışlardır. Birçok matematikçi, Galileoda dahil, aynı zamanda müzisyenlerdi. 19. yüzyılın sonlarında, Louis Pasteur, bir organik kimyacı, hastalıklara yol açan mikroorganizmaları keşfetti. Birkaç yıl önce, Amerikalı doktor Oliver Wendell Holmes, Sr., şair ve deneme yazarı, kadınlardaki çocuk doğumuyla olan sepsisin doktorların ve hemşirelerin eliyle yayıldığını söyledi. Sağlık ve biyoloji alanında birçok zorlayıcı hikâye vardır kan sirkülasyonu gibi, Galen Harvey. Genetik ve moleküler biyolojinin parlak dönemi 20. yüzyılda ünlü isimlerle dopdolu geçti. Ramón y Cajal Nobel Ödülü nü 1906'da nörobilim ile yaptığı gözlemlerle kazandı. Bazı kişiler gözlem ve deneysel bilimin arasında dikotomi(ikiye bölerek yapılan kapsamlı inceleme tanımı) olduğunu ileri sürüyor mesela astronomide, meteorolojide, okyanus biliminde, sismolojide. Astronomlar optikte temel bir araştırma yaptı, CCD (yüklenme iliştirilmiş araç) aracını geliştirdi ve son on yılda diğer gezegenlere araştırma yapması için uzay sondası gönderildi, ayrıca 14 milyar yıl önceki evrenin kökeni hakkında araştırma yapılması için Hubble Uzay Teleskobu kullanılıyor. Spektroskopi yıldızlar asındaki onlarca organik molekülü tanımlıyor. Laboratuvar deneyleriyle ve bilgisayar simülasyonuyla bu elde edilen veriler kimyaya yeni bir dal kazandırıyor. Bilgisayar modellemesi ve sayısal metotlar bilim alanındaki her öğrencinin ihtiyacı olan tekniklerdir.
Bilimde kadınlar
Bilimle uğraşan kadın sayısı genellikle mühendislik istatistiğiyle alakalı fakat yüzdeler gösteriyor ki bu kapsam içerindeki kadınların sayısı azdır. Bilim ve mühendislik alanında doktorası kabul gören kadın sayısı 1970'ten 1985'e sadece yüzde 7'den yüzde 34'e yükselmiştir. 1975'te fakülte mezunu 385 kadın sayısı 1985'te 11.000'e yükselmiştir. Özellikle çalışma konumları ve gelir düzeyinde bir eşitsizlik söz konusudur. Eisenhart ve Finkel’e göre, kadınlar ve erkekler aynı yeterliliklere sahip olmalarına rağmen, erkeklerin sahip olduğu imtiyazlı görevlerinden daha alt pozisyonlarda çalışmaktadırlar. “1989'da yüzde 65 erkek görev süresinde tutulurken, kadınlarda bu rakam yüzde 40. Gelir sorununa gelince, erkeklerin yıllık maaşı 48.000 dolar olurken kadınlarınki ise 42.000 dolar olmuştur.”
Bilim insanı tipleri
Bunlar daha çok mesleklerin sınırına önem verilme olarak düşünülebilir. Bunlar biyoloji ve kozmolojiyi içine alır özellikle moleküler biyolojiyi ve insan genomu projesini. Aktif araştırmanın diğer alanları maddenin temel parçacıklarını ölçümlerini içine alır. Bunlar parçacık fiziği ve nanoteknolojisi ile tanımlanır. Umulan şey ise, tüm bunlar mikroskobik bilgisayarları ve yapay zeka gibi elektronik cisimleri geliştirmesidir. Beyin fonksiyonları ve nörotransmitter önemli derecede keşfedilse de, zihin ve insan düşüncesinde daha bilinmezlik hüküm sürmektedir.
Alanlarına göre bilim insanları
- Ziraat Mühendisi
- Arkeolog
- Astronom
- Biyolog
- Biyoteknolog
- Biyoenformatör
- Biyofizikçi
- Botanikçi
- Çevrebilimci
- Böcekbilimci
- Evrimsel biyologu
- Genetik bilimci
- Herpotolog (sürüngenleri ve amfibileri inceleyen kimse)
- İmmünolog (bağışıklık bilimci)
- İhtiyolog (zoolojinin balıklarla ilgilenen alt dalıyla uğraşan kimse)
- Lepidopterist (Kelebek, güve gibi Lepidoptera sınıfındaki canlıları yakalayan, toplayan ve üzerlerinde araştırmalar yapan kimse)
- Mammalog (Memelileri inceleyen kimse)
- Deniz biyologu
- Biyomedikalci
- Mikrobiyolog
- Moleküler biyologu
- Mikolog (mantar bilimci)
- Nörobiyolog
- Diyetisyen
- Ornitolog (kuş bilimci)
- Paleontolog(fosil bilimci)
- Patolog (hastalık bilimci)
- Fizyolog (işlev bilimci)
- Virolog
- Zoolog (hayvan bilimci)
- Kimyager
- Analitik kimyager
- Biyokimyager
- İnorganik kimyager
- Organik kimyager
- Fiziksel kimyager
- Bilgisayar Bilimci
- Yer Bilimci
- Jeolog
- Jeofizikçi
- Glasiyolog (buzul bilimci)
- Hidrolog (su bilimci)
- Limnolog (suyun kimyasını inceleyen kimse)
- Meteorolog
- Mineralog
- Okyanus bilimci
- Paleontolog (fosil bilimci)
- Sismolog (deprem bilimci)
- Volkanolog
- Kütüphane Bilimcisi
- Matematikçi
- İstatikçi, Aktüer (finansal riskleri değerlendirebilen, çözümler öneren ve her çözümün uzun dönemdeki sonuçlarını irdeleyebilen bir profesyoneldir)
- Yöneylem araştırmacısı(belirli kısıtların olduğu bir durumda, belirli bir amaca yönelik en uygun çözümün bulunması için uğraşan kimse)
- Askeri Bilimci
- Fizikçi
- Uygulamalı fizikçi (fizik mühendisi)
- Nükleer fizikçi
- Astrofizikçi
- Psikolog
- Anormal psikologu (sıra dışı davranışları, duyguları ve düşünceleri inceler)
- Biyopsikolog
- Klinik psikologu
- Bilişsel psikolog (düşünme, hissetme, öğrenme, anımsama, karar verme, dil, problem çözme ve yargılama gibi zihinsel süreçlerin en geniş anlamda inceleyen kimse)
- Gelişim psikologu
- Eğitim psikologu
- Evrim psikologu
- Deneyci psikolog
- Danışman (meslek psikologu)
- Nöropsikolog, Parapsikolog (duyular-dışı algılama, psikokinezi, ölümden sonra yaşam gibi konulara ilişkin paranormal olayların; deneysel yöntem yoluyla uğraşan kimse)
- Psikofarmolog
- Psikofizikçi
- Sosyolog
- Antropolog (kültür bilimci)
- Budun bilimci (insanların etnik gruplara ayrılışını, bu grupların kökenini, oluşumunu, yeryüzüne yayılışını, aralarındaki bağıntıları ve bunların töre, dil ve kültür niteliklerini, genel yasalar çıkarmak amacıyla inceleyip karşılaştıran, geçmişte yaşamış ve hâlen yaşamakta olan değişik kültürleri karşılaştırmalı olarak inceleyen kimse)
- İletişim Bilimci
- Krimonolog (suç bilimci)
- Nüfus Bilimci
- İktisatçı
- Coğrafyacı
- Siyasi İktisatçı
- Oftalmolog (görme yolları hastalıkları ve cerrahisiyle ilgilenen kişi)
- Gerontolog (yaşlılık sürecini inceleyen kişi)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Murdoch 2000, s. 26.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bilim insani bilimci veya bilimadami bilimkadini evrene iliskin olgulara ve degiskenlere yonelik bilimsel veri elde etme yontemlerini kullanarak sistematik bir sekilde bilgi elde etmeye calisan kisidir Daha sinirli anlamda ise bilimsel yontem kullanan bir bireydir Kisi bilimin bir veya birden fazla alaninda uzman olabilir Bilim insanlari fiziksel matematiksel ve sosyal alanlar da dahil olmak uzere bilimin tum alanlarinda arastirmalar yaparlar Onlar olaylar hakkinda soru soran ve bu sorulari sistematik olarak cevaplama yoluna giden insanlardir Dogalari geregi merakli ve iyi organize insanlardir Diger insanlarin aksine bilim insanlari bir seyleri gozlemleme yetenegine ve gozlemlediklerinde bir seyler gorebilme yetisine sahip olurlar Elektrik pilinin mucidi ve metanin kasifi Alessandro Volta tarihteki en buyuk bilim adamlarindan birisi olarak kabul edilir Laboratuvarda calisan bilim insanlariTanimBilim ve teknoloji insan varligini muhendislik surecinde niteler Bir meslek olarak bilim insanligi bugun yaygin olarak icra edilir Bilim insanligi kuramciligi ve deneyciligi de icine alir Kuramci genellikle var olan bilgilerle yeni modellemeler yapar yeni sonuclar tahmin eder Deneyci ise yeni modellemeleri gozlem yaparak test eder Bu iki kavram arasinda pek bir ayrim yoktur ve bilim insani genellikle iki kavrami icra eder Matematik genellikle bilimle ayni alanda gruplandirilir Bazi buyuk fizikciler ayni zamanda cok iyi matematikcilerdi Belirgin bir sinir olmadan teorik bilim insanlarindan ampirik bilim insanina bir sureklilik vardir Kisilik egitim ve mesleki aktivite acilarindan teorik fizik ve uygulamali matematik arasinda kucuk farklar vardir Bilim insanligina birkac nedenden ilgi duyulabilir Bircogu dunyamizin nasil bu duruma geldigini anlamayi arzular gerceklik konusunda buyuk bir merak sergilerler Diger kisim akranlari tarafindan anlasilmak ya da bilgilerini insanlarin sagligina yararina uluslara dogaya endustriye uygulamak ister Bilimin tarihsel gelisimi ve kokeniIngiliz filozof ve bilim tarihcisi William Whewell 1833 te bilim insani terimini icat etti ve bunu yazilarinda anonim olarak kullandi Whewell in bu kavrami biraz degisiktir cunku bu yeni literature kazandirdigi kelime ile dogal bilgi ve bilimin diger formlarindaki kavramin arasindaki sinirin hizli bir sekilde buyumesine bir tepkiydi Whewell bilimde ayrilma ve parcalanma egiliminin arttigini yazdi Kimyaci matematikci naturalist genel anlamiyla filozof gibi kavramlar artik bilimle ugrasan gruplari deneyci filozoflarin uyarilari olmadan bir araya getirmeye yetmiyordu Ingiliz Bilim Dernegi British Association for the Advancement of Science uyeleri yaptiklari toplantilarda yeterli bir ifadenin olmayisindan sikayet ediyorlardi Whewell hazirladigi bir raporda kendisine de gonderme yaparak Bazi dahiyane insanlar bilim kelimesini sanatci ile kiyaslama yoluyla sekillendirebilecegini dusunuyor Bu kavramlari vicdan olamadan ozgurlestirmekte endise edecek bir sey yok ki zaten bizler ekonomist ve ateist gibi kelimeleri bagdastirdik fakat bu durum makbul degildir ifadesinde bulunmustu Whewell o kelimeyi bu sefer daha ciddi bir sekilde onerdi ve anonim olmadan kullandi 1840 Doktor kelimesini Fizik icin kullanamadigimizdan fizikci kelimesini turettim Genel olarak bilimin yetistiricilerini tanimlamak icin ozel bir isme ihtiyacimiz vardir Bilim insani demeliyim Nasil muzikle resimle ya da siirle ugrasanlara artist diyorsak matematikle fizikle ya da dogayla ilgilenenlere de bilim insani demeliyiz Ayni zamanda Whewell fizikci kelimesinin Fransizcadaki physicien kelimesine karsilik gelmesini amaclamisti Bu kelimenin cok yerde kullanilmasi icin onca yil gecmesi gerekmisti Fizikci kelimesi 19 Yuzyilin sonlarina dogru Amerika da ve 20 Yuzyilin baslarinda Ingiltere de cok kullanilan bir kelime olmustur Gary B Ferngren soyle demistir Tarihte hic kimse bizim anladigimiz doga felsefesini ve bilimi buyuk Yunan filozofu ya da bilim insaninin sekillendirdigi gibi yorumlayamaz Aristoteles MO 384 322 ki bunu kendisi bizlere iki bin yildan fazladir en derin ve yaygin bir sekilde uygulamistir Fizikci Isaac Newton tum zamanlarin en buyuk bilim insanlarindan birisi olarak sayiliyor Charles Darwin tum zamanlarin en sozu gecen bilim insanlarindan birisi olarak sayiliyor Louis Pasteur un olumune dogru ilk portresi Marie Curie bir kadin olarak fizige ve kimyaya olan katkisi ile biliniyor Fizikci Albert Einstein 20 yuzyilin bilinen en iyi bilim insanlarindan birisidir Atom fizikcisi Niels Bohr 20 yuzyilda sozu en cok gecen bilim insanlarindan birisidir Kuramsal fizikci Stephen Hawking kozmoloji ve kuantum kutlecekimi alaninda yaptigi katkilariyla bilinir Bilim insanlarinin sosyal rolleri ve onlarin oncelikleri modern bilim disiplinin cikisindan once cok kez evrim gecirmistir Farkli caglarda yasamis olan bilim insanlari ve onlardan oncekileri doga felsefecileri matematikciler doga tarihcileri doga teolojicileri muhendisler ve bilime katki saglamis diger bilim insanlari toplumda cok ayri yerlere sahip oldular ve onlarla iliskilendirilmis sosyal normlar ahlaki degerler ve epistemik erdemler ve onlardan beklenmis zaman icerisinde cok degismistir Modern bilimin temeli olarak alinmis olan bazi bilim insanlari farkli bircok tarihsel figur niteliginde tarih sahnesinde yer aldi Bazi tarihciler bilimin modern formla fark edilebilir bir sekilde gelistigini 17 Yuzyilda olduguna isaret ediyor daha cok bilinen sekliyle bilimsel devrim ve dogal olarak da ilk bilim insani olarak bilinenler bu figurler olarak bilinirler Eger bilim insani olarak cikagelmis kelimeyi meslek olarak icraat eden insanlarla sinirlarsak bilim insaninin sosyal rolu temel olarak 19 Yuzyilda bilimi profesyonellestirme kismi olarak ortaya cikar Antik ve Orta Cag bilimi Doga hakkinda bilgi klasik antik cagda bircok bilgin tarafindan takip ediliyordu Antik Yunan da insanlar bilime cok katkida bulunmuslardir geometri islerinde ve matematiksel astronomide biyolojinin ilk uygulama surecinde ve bitkiler ve hayvanlari siniflandirmada bilginin teorilerinde ve ogrenmesinde ki bu katkilar filozoflar ve doktorlar tarafindandi Ustelik bu kisiler cesitli esnaflardi Bu insanlarin ortaya cikardigi cesitli bilgiler Roma Imparatorlugu na suregelmistir ve Avrupa daki bircok dini kurumlarca taninmistir Astroloji ve astronomi en onemli bilgi konumuna gelmistir ve astronomlar ve astrolojiciler cesitli din ve politika destekleyicileri tarafindan himayesi altina alinmislardir Orta Cag universitesindeki sistemde bilgi ikiye ayrilmisti Bunlar trivium Latincede uc yol anlamina gelen sozcuk Orta Cag Avrupasi nin universitelerinde bugunku lisans egitimine denk diyebilecegimiz egitim sistemi Dil bilgisi gramer soylem retorik ve mantik derslerinden olusur Triviumdan sonra da quadrivium gelir ve quadriviumdur Triviumu izleyen ikinci kismi Aritmetik geometri muzik ve astronomi bunun kapsamindaki konular kendi icerisinde butunluk halindedir zira geometri uzayda muzik zamanda astronomi ise uzay ve zamanda aritmetiktir Bundan dolayi Orta Cag in bilim insanlari ya matematikci ya da filozoftu Bitkiler ve hayvanlarla ilgili bilgiler daha cok doktorlarin ilgi alanina giriyordu Orta Cag Islam i zamaninda bilim doga biliminin gelismesinde yeni tarzlar olusturdu ki bunlar filozof ve matematikciler gibi sosyal rolunun sinirlari icerisinde olmasina ragmen Islam in altin cagi olarak nitelendirilen zamanin Orta Cag in ve Ronesans in bilim insanlari polimat hezarfen olarak sayildi cunku icraatta bulunduklari bazi seyler modern bilim disipliniyle ortusmuyordu Bircok polimat dindardi Ornek olarak Ibn i Heysem ve Biruni Ilm i Kelamci idi Islam dininin inanc akaid konularini irdeleyen ve tarihsel olarak bu cercevede gelisen dini felsefi kuram ve teorilerle ilgilenen ilim dalina Ilm i Kelam denir Doktor olan Ibn i Sina ve Ibn Nefis hafizdi botanikci Otto Brunfels teologtu ve Protestanlik tarihcisiydi gok bilimcisi ve doktor olan Nicolaus Copernicus bir rahipti Bilim insanlari tarihi Descartes sadece analitik geometri nin oncusu degildi ayni zamanda mekanik konusunun teorisini formulize etti ve kas kasilmasi ve algi konularinin kokenleri hakkindaki dusunceleri gelistirdi Gorme fizikci Young ve Helmholtz tarafindan arastirilmisti Hermann von Helmholtz ayni zamanda optik isitme ve muzik konulariyla da ugrasmistir Newton Descartes in icat ettigi matematigin dali olan kalkulusu genisletmistir Leibniz ile yeni zamana uygun sekli O klasik mekanik formulundeki anlamlari gelistirdi ve isik ve optikte calismalar yapti Fourier matematikte yeni bir dali kesfetti Fourier serisi isi aki ve kizilotesi uzerinde calisti ve sera etkisini kesfetti Von Neumann Turing Aleksandr Khinchin Andrey Markov ve Wiener bu butun matematikciler bilime buyuk katki saglamislardir olasilik bilgisayarlarin calisma mantigi ve istatistiksel mekanik ve kuantum mekanigi gibi konularin temelini ortaya atmislardir Bircok matematikci Galileoda dahil ayni zamanda muzisyenlerdi 19 yuzyilin sonlarinda Louis Pasteur bir organik kimyaci hastaliklara yol acan mikroorganizmalari kesfetti Birkac yil once Amerikali doktor Oliver Wendell Holmes Sr sair ve deneme yazari kadinlardaki cocuk dogumuyla olan sepsisin doktorlarin ve hemsirelerin eliyle yayildigini soyledi Saglik ve biyoloji alaninda bircok zorlayici hikaye vardir kan sirkulasyonu gibi Galen Harvey Genetik ve molekuler biyolojinin parlak donemi 20 yuzyilda unlu isimlerle dopdolu gecti Ramon y Cajal Nobel Odulu nu 1906 da norobilim ile yaptigi gozlemlerle kazandi Bazi kisiler gozlem ve deneysel bilimin arasinda dikotomi ikiye bolerek yapilan kapsamli inceleme tanimi oldugunu ileri suruyor mesela astronomide meteorolojide okyanus biliminde sismolojide Astronomlar optikte temel bir arastirma yapti CCD yuklenme ilistirilmis arac aracini gelistirdi ve son on yilda diger gezegenlere arastirma yapmasi icin uzay sondasi gonderildi ayrica 14 milyar yil onceki evrenin kokeni hakkinda arastirma yapilmasi icin Hubble Uzay Teleskobu kullaniliyor Spektroskopi yildizlar asindaki onlarca organik molekulu tanimliyor Laboratuvar deneyleriyle ve bilgisayar simulasyonuyla bu elde edilen veriler kimyaya yeni bir dal kazandiriyor Bilgisayar modellemesi ve sayisal metotlar bilim alanindaki her ogrencinin ihtiyaci olan tekniklerdir Bilimde kadinlar Bilimle ugrasan kadin sayisi genellikle muhendislik istatistigiyle alakali fakat yuzdeler gosteriyor ki bu kapsam icerindeki kadinlarin sayisi azdir Bilim ve muhendislik alaninda doktorasi kabul goren kadin sayisi 1970 ten 1985 e sadece yuzde 7 den yuzde 34 e yukselmistir 1975 te fakulte mezunu 385 kadin sayisi 1985 te 11 000 e yukselmistir Ozellikle calisma konumlari ve gelir duzeyinde bir esitsizlik soz konusudur Eisenhart ve Finkel e gore kadinlar ve erkekler ayni yeterliliklere sahip olmalarina ragmen erkeklerin sahip oldugu imtiyazli gorevlerinden daha alt pozisyonlarda calismaktadirlar 1989 da yuzde 65 erkek gorev suresinde tutulurken kadinlarda bu rakam yuzde 40 Gelir sorununa gelince erkeklerin yillik maasi 48 000 dolar olurken kadinlarinki ise 42 000 dolar olmustur Bilim insani tipleriBunlar daha cok mesleklerin sinirina onem verilme olarak dusunulebilir Bunlar biyoloji ve kozmolojiyi icine alir ozellikle molekuler biyolojiyi ve insan genomu projesini Aktif arastirmanin diger alanlari maddenin temel parcaciklarini olcumlerini icine alir Bunlar parcacik fizigi ve nanoteknolojisi ile tanimlanir Umulan sey ise tum bunlar mikroskobik bilgisayarlari ve yapay zeka gibi elektronik cisimleri gelistirmesidir Beyin fonksiyonlari ve norotransmitter onemli derecede kesfedilse de zihin ve insan dusuncesinde daha bilinmezlik hukum surmektedir Alanlarina gore bilim insanlari Ziraat Muhendisi Arkeolog Astronom Astrofizikci Astrobiyolog Biyolog Biyoteknolog Biyoenformator Biyofizikci Botanikci Cevrebilimci Bocekbilimci Evrimsel biyologu Genetik bilimci Herpotolog surungenleri ve amfibileri inceleyen kimse Immunolog bagisiklik bilimci Ihtiyolog zoolojinin baliklarla ilgilenen alt daliyla ugrasan kimse Lepidopterist Kelebek guve gibi Lepidoptera sinifindaki canlilari yakalayan toplayan ve uzerlerinde arastirmalar yapan kimse Mammalog Memelileri inceleyen kimse Deniz biyologu Biyomedikalci Mikrobiyolog Molekuler biyologu Mikolog mantar bilimci Norobiyolog Diyetisyen Ornitolog kus bilimci Paleontolog fosil bilimci Patolog hastalik bilimci Fizyolog islev bilimci Virolog Zoolog hayvan bilimci Kimyager Analitik kimyager Biyokimyager Inorganik kimyager Organik kimyager Fiziksel kimyager Bilgisayar Bilimci Yer Bilimci Jeolog Jeofizikci Glasiyolog buzul bilimci Hidrolog su bilimci Limnolog suyun kimyasini inceleyen kimse Meteorolog Mineralog Okyanus bilimci Paleontolog fosil bilimci Sismolog deprem bilimci Volkanolog Kutuphane Bilimcisi Matematikci Istatikci Aktuer finansal riskleri degerlendirebilen cozumler oneren ve her cozumun uzun donemdeki sonuclarini irdeleyebilen bir profesyoneldir Yoneylem arastirmacisi belirli kisitlarin oldugu bir durumda belirli bir amaca yonelik en uygun cozumun bulunmasi icin ugrasan kimse Askeri Bilimci Fizikci Uygulamali fizikci fizik muhendisi Nukleer fizikci Astrofizikci Psikolog Anormal psikologu sira disi davranislari duygulari ve dusunceleri inceler Biyopsikolog Klinik psikologu Bilissel psikolog dusunme hissetme ogrenme animsama karar verme dil problem cozme ve yargilama gibi zihinsel sureclerin en genis anlamda inceleyen kimse Gelisim psikologu Egitim psikologu Evrim psikologu Deneyci psikolog Danisman meslek psikologu Noropsikolog Parapsikolog duyular disi algilama psikokinezi olumden sonra yasam gibi konulara iliskin paranormal olaylarin deneysel yontem yoluyla ugrasan kimse Psikofarmolog Psikofizikci Sosyolog Antropolog kultur bilimci Budun bilimci insanlarin etnik gruplara ayrilisini bu gruplarin kokenini olusumunu yeryuzune yayilisini aralarindaki bagintilari ve bunlarin tore dil ve kultur niteliklerini genel yasalar cikarmak amaciyla inceleyip karsilastiran gecmiste yasamis ve halen yasamakta olan degisik kulturleri karsilastirmali olarak inceleyen kimse Iletisim Bilimci Krimonolog suc bilimci Nufus Bilimci Iktisatci Cografyaci Siyasi Iktisatci Oftalmolog gorme yollari hastaliklari ve cerrahisiyle ilgilenen kisi Gerontolog yaslilik surecini inceleyen kisi Ayrica bakinizMuhendislik Fields madalyasi Hipokrat Yemini Bilim tarihi Cilgin bilim adami Doga bilimleri Nobel Odulu Onbilim Sozdebilim Sosyal bilimlerKaynakca Murdoch 2000 s 26