Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Birinci Çekoslovak Cumhuriyeti (Çekçe: První československá republika, Slovakça: Prvá československá republika), genellikle halk arasında Birinci Cumhuriyet olarak anılır (Çekçe: První republika, Slovakça: Prvá republika), 1918'den 1938'e kadar var olan etnik Çekler ve Slovakların oluşan ilk Çekoslovak devletiydi. Ülke genellikle Çek ve Slovakya'nın bir bileşimi olan Çekoslovakya (Çekçe ve Slovakça: Československo) olarak adlandırılıyordu; halefi devletler için yavaş yavaş en yaygın kullanılan isim haline geldi. Devlet, eskiden Avusturya (Bohemya, Moravya, Silezya'nın küçük bir kısmı) ve Macar topraklarından (çoğunlukla Yukarı Macaristan ve Karpat Rutenya) farklı yönetim sistemlerini miras alan eski Avusturya-Macaristan topraklarından oluşuyordu.
| 1918-1938 | |||||||||||||||
 Çekoslovakya bayrağı  Arma | |||||||||||||||
 1938'de Çekoslovak Cumhuriyeti | |||||||||||||||
| Başkent | Prag | ||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Çekçe, Slovakça, Almanca, Macarca, Rusince, Çingenece, Lehçe ve Yidiş | ||||||||||||||
| Hükûmet | Cumhuriyet | ||||||||||||||
| Cumhurbaşkanı | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Başbakan | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Yasama organı | Ulusal Meclis | ||||||||||||||
• Üst | Senato | ||||||||||||||
• Alt | Temsilciler Meclisi | ||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||
• Toplam | 140,800 km2 | ||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||
• Sayılan | 13,410,750 | ||||||||||||||
| Para birimi | Çekoslovak korunası | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Günümüzdeki durumu | Çekya, Slovakya ve Ukrayna | ||||||||||||||
1933'ten sonra Çekoslovakya, bir parlamenter cumhuriyet olarak örgütlenmiş, Orta Avrupa'da fiilen işleyen tek demokrasi olarak kaldı. Komşu Nazi Almanyası tarafından desteklenen Südet Alman azınlığının baskısı altındaki Çekoslovakya, Münih Anlaşmasının bir parçası olarak 1 Ekim 1938'de Sudetenland bölgesini Almanya'ya bırakmak zorunda kaldı. Ayrıca Slovakya'nın güney kısımlarını ve Karpat Rutenya'yı Macaristan'a ve Silezya'daki Trans-Olza bölgesini Polonya'ya bıraktı. Bu, fiilen Birinci Çekoslovak Cumhuriyeti'ni sona erdirdi. Yerini, Almanya'nın Mart 1939'da Çekoslovakya'nın geri kalanını işgal etmesinden önce yarım yıldan az süren İkinci Çekoslovak Cumhuriyeti aldı.
Geçmiş
Çekoslovakya'nın bağımsızlığı 28 Ekim 1918'de Prag'da Çekoslovak Ulusal Konseyi tarafından ilan edildi. Farklı tarihsel, siyasi ve ekonomik geleneklere sahip birçok etnik grup ve bölge, yeni bir devlet yapısında harmanlanmak zorunda kaldı. Birinci Cumhuriyet'in kökeni, Woodrow Wilson'ın On Dört Maddesinin 10. Maddesinde yatmaktadır: "Uluslar arasındaki yerinin korunmasını ve güvence altına alınmasını istediğimiz Avusturya-Macaristan halklarına, özerk gelişme için en özgür fırsat tanınmalıdır."
Ülkenin tüm sınırları ve hükûmet teşkilatı nihayet 1920 Çekoslovak Anayasası'nda belirlendi. Tomáš Garrigue Masaryk, Birinci Dünya Savaşı Müttefikleri tarafından Geçici Çekoslovak Hükûmeti'nin lideri olarak tanındı ve 1920'de ülkenin ilk başbakanı seçildi. 1925 ve 1929'da yeniden seçildi ve sağlık sorunları nedeniyle istifa ettiği 14 Aralık 1935'e kadar cumhurbaşkanı olarak görev yaptı. Yerine Edvard Beneš geçti.
Mart 1938'de Almanya'nın Avusturya Anschluss'unu takiben, Nazi lideri Adolf Hitler'in bir sonraki ilhak hedefi Çekoslovakya idi. Bahanesi, Çekoslovakya'nın topluca Sudetenland olarak bilinen kuzey ve batı sınır bölgelerinde yaşayan etnik Alman nüfusunun çektiği yoksunluklardı. Nazi Almanyasına katılmaları, Çekoslovakya'nın geri kalanını müteakip işgale direnme konusunda güçsüz bırakacaktı.
Politika
Çekoslovak demokrasisi büyük ölçüde ülkenin ilk cumhurbaşkanı Tomáš Masaryk tarafından bir arada tutuldu. Cumhuriyetin başlıca kurucu babası olarak Masaryk, Amerika Birleşik Devletleri'nde George Washington'a benzer şekilde görülüyordu. Böylesine evrensel bir saygı, Masaryk'in görünüşte çözülemez görünen siyasi sorunların üstesinden gelmesini sağladı. Masaryk, bugün hala Çekler ve Slovaklar için Çekoslovak demokrasisinin sembolü olarak görülüyor.
1920 Anayasası, 1918 geçici anayasasını temel özellikleriyle onayladı. Çekoslovak devleti, üyeleri genel oy hakkı temelinde seçilecek olan Senato ve Temsilciler Meclisi'nden oluşan Ulusal Meclis tarafından yönetilen bir parlamenter demokrasi olarak tasavvur edildi. Ulusal Meclis, yasama girişiminden sorumluydu ve yürütme ve yargı üzerinde de denetim kontrolü verildi. Her yedi yılda bir başkanı seçer ve onun tarafından atanan kabineyi onaylardı. Yürütme gücü, başkan ve kabine tarafından paylaşılacaktı; Ulusal Meclis'e karşı sorumlu olan ikincisi galip gelecekti. Bununla birlikte, Masaryk ve halefi Beneš'in güçlü başkanlıkları sırasında gerçek bu idealden biraz farklıydı. 1920 Anayasası, merkezi hükûmetin yerel yönetim üzerinde yüksek derecede kontrol sahibi olmasını sağladı. 1928 ve 1940'tan itibaren Çekoslovakya dört bölgeye ayrıldı (Çekçe: "země", Slovakça: "krajiny"); Bohemya, Moravya-Silezya, Slovakya ve Karpat Rutenya. 1927'de Bohemya, Slovakya ve Rutenya'da meclisler oluşturulmuş olsa da, yetkileri merkezi hükûmetin kanun ve yönetmeliklerini yerel ihtiyaçlara göre ayarlamakla sınırlıydı. Bu meclislerin üyelerinin üçte birini merkezi hükûmet atadı. Anayasa, "Çekoslovak ulusunu" Çekoslovak devletinin yaratıcısı ve temel bileşeni olarak tanımladı ve Çekçe ve Slovakça'yı resmi diller olarak belirledi. Çekoslovak ulusu kavramı, Çekoslovakya'nın varlığını meşrulaştırabilmek için gerekliydi, çünkü aksi takdirde örneğin Sudetenland bölgesinde Çeklerin istatistiksel çoğunluğu Almanlara kıyasla oldukça zayıf olurdu. Ulusal azınlıklara özel koruma sağlandı; Nüfusun %20'sini oluşturdukları ilçelerde, azınlık gruplarının üyelerine günlük yaşamda, okullarda ve yetkililerle ilgili konularda dillerini kullanma konusunda tam özgürlük verildi.
Yeni Çekoslovak hükûmetinin işleyişi istikrarla ayırt edildi. Bundan büyük ölçüde, gerçek iktidar merkezleri olarak ortaya çıkan iyi örgütlenmiş siyasi partiler sorumluydu. Koalisyonun tutmadığı Mart 1926'dan Kasım 1929'a kadar olan dönem hariç, beş Çekoslovak partisinden oluşan bir koalisyon hükûmetin bel kemiğini oluşturdu: Tarım ve Küçük Çiftlik Halkı Cumhuriyetçi Partisi, Çekoslovak Sosyal Demokrat Partisi, Çekoslovak Ulusal Sosyal Partisi, Çekoslovak Halk Partisi Parti ve Çekoslovak Ulusal Demokrat Parti. Bu partilerin liderleri "Pětka" (Beşli) olarak tanındı. Pětka'ya, 1920'lerin çoğunda başbakanlık görevini yürüten ve 1938'e kadar ayakta kalan bir koalisyon siyaseti modeli tasarlayan Antonín Švehla başkanlık ediyordu. Koalisyonun politikası, "Anlaşacağımız konusunda anlaştık" sloganıyla ifade ediliyordu. 1926'nın başında Alman partileri de hükûmete katıldı. Macaristan'dan gelen irredentist propagandadan etkilenen Macar partileri, Çekoslovak hükûmetine hiçbir zaman katılmadı, ancak açıkça düşman olmadılar:
- Cumhuriyet Tarım ve Küçük Toprak Sahipleri Partisi, 1922'de Çek Tarım Partisi ile Slovak Tarım Partisi'nin birleşmesiyle kuruldu. Svehla liderliğindeki yeni parti, esas olarak küçük ve orta ölçekli çiftlikleri olan köylüleri temsil ederek, tarımla uğraşan nüfusun başlıca sesi haline geldi. Svehla, ilerici sosyal yasama desteğini demokratik bir bakış açısıyla birleştirdi. Partisi, 1922 ile 1938 arasındaki tüm hükûmet koalisyonlarının çekirdeğini oluşturuyordu.
- Çekoslovak Sosyal Demokrat Partisi, 1921'de komünistlerin Çekoslovakya Komünist Partisi'ni kurmak için ayrılmasıyla önemli ölçüde zayıflamıştı, ancak 1929'da gücünü yeniden kazanmaya başladı. Bir ılımlılık partisi olan Çekoslovak Sosyal Demokrat Partisi, 1930'da parlamenter demokrasiden yana olduğunu ilan etti. Antonín Hampl partinin başkanıydı ve Ivan Dérer, Slovak şubesinin lideriydi.
- Çekoslovak Ulusal Sosyal Partisi (1926'ya kadar Çek Sosyalist Partisi olarak anılır), Birinci Dünya Savaşı'ndan önce sosyalistler Sosyal Demokrat Parti'den ayrıldığında kuruldu. Sınıf mücadelesini reddetti ve milliyetçiliği destekledi. Václav Klofáč tarafından yönetilen, üyeleri esas olarak alt orta sınıf, memurlar ve entelijansiyadan (Beneš dahil) geliyordu.
- Çekoslovak Halk Partisi (birkaç Katolik parti, grup ve işçi sendikasının birleşmesi), 1918'de Bohemya'da ve 1919'da daha güçlü bir şekilde Katolik Moravya'da ayrı ayrı gelişti. 1922'de Jan Šrámek başkanlığında ortak bir yürütme komitesi kuruldu. Çekoslovak Halk Partisi, Hristiyan ahlaki ilkelerini ve Papa XIII. Leo'nun sosyal ansiklopedilerini benimsedi.
- Çekoslovak Ulusal Demokrat Partisi, Birinci Dünya Savaşı sonrasında Genç Çek Partisi'nin diğer sağcı ve merkez partilerle birleşmesinden doğdu. İdeolojik olarak, ulusal radikalizm ve ekonomik liberalizm ile karakterize edildi. Kramář ve Alois Rašín liderliğindeki Çekoslovak Ulusal Demokrat Partisi, büyük iş dünyasının, bankacılığın ve sanayinin partisi oldu. Ancak partinin etkisi 1920'den sonra azaldı.
Dış politika
1918'den 1935'e kadar Çekoslovak dışişleri bakanı olan Edvard Beneš, 1938'e kadar cumhuriyetin uluslararası duruşunu belirleyen ittifaklar sistemini yarattı. Batı yönelimli demokratik bir devlet adamı olan Beneš, savaş sonrası statükonun ve yeni kurulan devletlerin güvenliği Macar rövanşizmine ve Habsburg restorasyonuna karşı 1921'de Küçük Antant'ı (Yugoslavya ve Romanya ile bir ittifak) müzakere etti. Fransa ile ayrı bir ittifak kurdu. Beneš'in Batı politikası daha 1925'te ciddi bir darbe aldı. Almanya'nın Milletler Cemiyeti'ne kabulünün yolunu açan Locarno Antlaşmaları, Almanya'nın batı sınırını garanti altına aldı. Böylece Fransız birlikleri sınır hatlarından çekildi ve bu da Fransızların Çekoslovakya'ya yardımını zorlaştırdı. Ayrıca antlaşma, Almanya'nın doğu sınırının müzakereye tabi tutulmasını şart koşuyordu. Adolf Hitler 1933'te iktidara geldiğinde, Doğu Orta Avrupa'da Alman saldırganlığı korkusu yaygınlaştı. Beneš, Batı politikasına sadık kalarak daha güçlü bir Orta Avrupa ittifak sistemi olasılığını görmezden geldi. Bununla birlikte, Beneš'in Sovyet rejimine karşı daha önceki tutumu ihtiyatlı olmasına karşın Sovyetler Birliği'nin Fransa'yı da içerecek bir ittifaka katılımını istedi. 1935'te Sovyetler Birliği, Fransa ve Çekoslovakya ile anlaşmalar imzaladı. Özünde, antlaşmalar, Sovyetler Birliği'nin ancak Fransız yardımı önce gelirse Çekoslovakya'nın yardımına geleceğini öngörüyordu.
1935'te Beneš, Masaryk'in cumhurbaşkanı olarak yerini aldığında, başbakan Milan Hodža Dışişleri Bakanlığı'nı devraldı. Hodža'nın Orta Avrupa'daki ittifakları güçlendirme çabaları geç kalınmış bir çabanın ürünüydü. Şubat 1936'da dışişleri bakanlığı, Beneš'in çizgisine bağlı Kamil Krofta'nın yönetimine girdi.
Çekoslovak Cumhuriyeti, Chaco Savaşı (1932–35) sırasında Bolivya'ya silah sattı ve savaşın sonuna doğru, Bolivya'yı Paraguay ile Chaco savaşında desteklemek ve Çekoslovak'ın Bolivya'ya olan ilgisini ilerletmek için resmi olmayan bir eğitim misyonu gönderdi.
Ekonomi
Yeni ulusun nüfusu 13,5 milyondan fazlaydı. Porselen ve cam endüstrileri ve şeker rafinerileri dahil olmak üzere Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun tüm endüstrisinin % 70 ila 80'ini miras almıştı; tüm içki ve bira fabrikalarının %40'ından fazlası; silah, lokomotif, otomobil ve makine üreten Škoda Pilsen Fabrikası (Plzeň); ve kuzey Bohemya'nın kimya endüstrisi Çek kısmında yer alıyordu. 19. yüzyılın sonlarında Slovakya'da gelişen tüm Macar endüstrisinin yüzde on yedisi de cumhuriyetin eline geçti. Çekoslovakya, dünyanın en sanayileşmiş 10 devletinden biriydi.
Çek toprakları Slovakya'dan çok daha sanayileşmişti. Bohemya, Moravya ve Silezya'da nüfusun %39'u sanayide, %31'i tarım ve ormancılıkta çalışıyordu. Hafif ve ağır sanayinin çoğu Sudetenland'da bulunuyordu ve Almanlara aitti ve Alman bankaları tarafından kontrol ediliyordu. Çekler, tüm endüstrinin yalnızca %20 ila %30'unu kontrol ediyordu. Slovakya'da nüfusun %17,1'i sanayide, %60,4'ü ise tarım ve ormancılıkta çalışıyordu. Slovakya'daki tüm endüstrinin yalnızca %5'i Slovakların elindeydi. Karpat Rutenyası esasen sanayisizdi.
Tarım sektöründe, cumhuriyetin kuruluşundan kısa bir süre sonra uygulamaya konulan bir reform programı, eşitsiz toprak dağılımını düzeltmeyi amaçlıyordu. Tüm tarım arazilerinin ve ormanların üçte biri, birkaç aristokrat toprak sahibine (çoğunlukla Almanlar (veya Almanlaşmış Çekler; örneğin Kinsky, Czernin veya Kaunitz) ve Macarlar) ve Roma Katolik Kilisesi'ne aitti. Tüm işletmelerin yarısı 20.000m²'nin altındaydı. Nisan 1919 tarihli Arazi Kontrol Yasası, 1,5 kilometrekarelik ekilebilir araziyi veya genel olarak 2,5 kilometrekarelik araziyi (mutlak maksimum 5 kilometrekare) aşan tüm mülklerin kamulaştırılmasını gerektiriyordu. Yeniden dağıtım kademeli olarak devam edecekti; mal sahipleri bu arada mülkiyete devam edecekti.
Etnik gruplar
1921 etnik-ulusal nüfus sayımı
Ulusal anlaşmazlıklar, daha çok sayıda Çek'in merkezi hükûmete ve diğer ulusal kurumlara hakim olması nedeniyle ortaya çıktı ve bunların tümü Bohemya'nın başkenti Prag'da yer buldu. Slovak orta sınıfı 1919'da son derece küçüktü çünkü daha önce Macarlar, Almanlar ve Yahudiler çoğu idari, profesyonel ve ticari pozisyonu doldurmuşlardı ve sonuç olarak, Çeklerin idari ve profesyonel görevleri üstlenmeleri için daha geri Slovakya'ya gönderilmeleri gerekiyordu. Yahudi cemaatinin, özellikle Slovakya'daki konumu belirsizdi ve giderek artan bir şekilde önemli bir kısmı Siyonizm'e yöneldi.
Ayrıca, Çekoslovakya endüstrisinin çoğu Bohemya ve Moravya'da ve orada esas olarak Almanca konuşulan Sınır Bölgelerinde bulunuyordu, oysa Slovakya ekonomisinin çoğu tarımdan geliyordu. Karpat Ukrayna'da durum daha da kötüydü ve temelde hiç endüstri yoktu. Bu nedenle Sınır Bölgeleri, dünya ekonomik krizinden daha ağır bir şekilde etkilendi. Bu gerçek ve merkezi hükûmetin yardım etmek için çok az şey yapması ancak yapılan az yardım da Çek şirketlerine yapılması Alman toplumu arasındaki işsizliğin Çek toplumundakinden iki kat fazla olmasına neden oldu. Daha önce eski Avusturya imparatorluğunda istihdam edilen Almanca konuşan ve Çekçe bilmeyen devlet memurlarının işsiz kalması veya büyük mülklerin kamulaştırılması gibi ileri adımlar, ayrışmayı artırıyordu. Ancak yine de 1929'da, örneğin, ağırlıklı olarak Bavyera dilinin konuşulduğu Carlsbad semtinde, %46 hâlâ Sosyalistlere ve Komünistlere oy veriyordu. Bu özellikle ilginçtir, çünkü Bohemya Ülkelerinin Almanca konuşan topluluğu çoğu kez ve birçok yönden milliyetçi ve faşist olmakla suçlanır. Avrupa'nın en sanayileşmiş bölgelerinden birinde yaşam aynı zamanda Komünist ve Sosyalist Partiler için büyük bir desteği de beraberinde getiriyordu.
Yine de milliyetçilik Çek olmayan milletler arasında yükseldi ve Konrad Henlein liderliğindeki Südet Alman Partisi ve Andrej Hlinka liderliğindeki Hlinka'nın Slovak Halk Partisi gibi daha geniş siyasi özerklik amacıyla birkaç parti ve hareket kuruldu.
Sudetenland'da yaşayan Alman azınlık, bastırıldıklarını ve baskı altına alındıklarını iddia ederek Çekoslovak hükûmetinden özerklik talep etti. 1935 Parlamento seçimlerinde, Konrad Henlein liderliğindeki ve çoğunlukla Nazi Alman parasıyla finanse edilen yeni kurulan Südet Alman Partisi, Südet Alman oylarının üçte ikisinden fazlasını aldı. Sonuç olarak, Almanlar ve Çekler arasındaki diplomatik ilişkiler daha da kötüleşti.
İdari bölümler
- 1918–1923: Eski Avusturya topraklarındaki (Bohemya, Moravya, Silezya'nın küçük bir bölümü) eski Macar topraklarındaki (çoğunlukla Yukarı Macaristan ve Karpat Rutenya) farklı sistemler: üç ülke (země) (bölge birimleri (kraje) olarak da adlandırılır): Bohemya, Moravya, Silezya, artı bugünkü Slovakya'da 21 ilçe (župy) ve bugünün Rutenyasında hem topraklar hem de ilçelere (okresy) bölünmüştü.
- 1923–1927: Slovakya ve Rutenya ilçelerinin Slovakya'da altı (veľ)župy) ve Ruthenia'da bir (büyük) ilçe ile değiştirilmesi ve okresy'nin sayıları ve sınırlarının değiştirilmesi dışında yukarıdaki gibi bu iki bölgeden oluşmaktaydı.
- 1928–1938: Ülke, "dört ülke"ye bölünmüştü; (Çekçe: země, Slovakça: krajiny): Bohemya, Moravya-Silezya, Slovakya ve alt Karpat Rutenya.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 14 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ Olivova, Vera (21 Ağu 2000). "Dejiny prvni republiky". Praha : Karolinum – Internet Archive vasıtasıyla.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 29 Nisan 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ . 10 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 29 Nisan 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ . 4 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Československé zbraně a diplomacie ve válce o Gran Chaco - Bibliografie dějin Českých zemí". biblio.hiu.cas.cz. 21 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Birinci Cekoslovak Cumhuriyeti Cekce Prvni ceskoslovenska republika Slovakca Prva ceskoslovenska republika genellikle halk arasinda Birinci Cumhuriyet olarak anilir Cekce Prvni republika Slovakca Prva republika 1918 den 1938 e kadar var olan etnik Cekler ve Slovaklarin olusan ilk Cekoslovak devletiydi Ulke genellikle Cek ve Slovakya nin bir bilesimi olan Cekoslovakya Cekce ve Slovakca Ceskoslovensko olarak adlandiriliyordu halefi devletler icin yavas yavas en yaygin kullanilan isim haline geldi Devlet eskiden Avusturya Bohemya Moravya Silezya nin kucuk bir kismi ve Macar topraklarindan cogunlukla Yukari Macaristan ve Karpat Rutenya farkli yonetim sistemlerini miras alan eski Avusturya Macaristan topraklarindan olusuyordu Turkce Birinci Cekoslovak Cumhuriyeti Cekce Prvni ceskoslovenska republika Slovakca Prva ceskoslovenska republika1918 1938Cekoslovakya bayragi ArmaMilli mars Cekce Evim nerede source source track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track track Nad Tatrou sa blyska Slovakca Tatras Uzerinde Yildirim source source track track track track track track track track track track track 1938 de Cekoslovak CumhuriyetiBaskentPragYaygin dil ler Cekce Slovakca Almanca Macarca Rusince Cingenece Lehce ve YidisHukumetCumhuriyetCumhurbaskani 1918 1935Tomas Garrigue Masaryk 1935 1938Edvard BenesBasbakan 1918 1919 ilk Karel Kramar 1938 son Jan SyroviYasama organiUlusal Meclis UstSenato AltTemsilciler MeclisiTarihce Kurulusu1918 Bagimsizlik ilan edildi18 Ekim 1918 Anayasa kabul edildi29 Subat 1920 Munih Anlasmasi30 Eylul 1938 Dagilisi1938Yuzolcumu Toplam140 800 km2Nufus Sayilan13 410 750Para birimiCekoslovak korunasiOnculler ArdillarAvusturya Macaristan Imparatorlugu Ikinci Cekoslovak CumhuriyetiMacaristan Kralligi 1920 1946 Ikinci Polonya CumhuriyetiGunumuzdeki durumuCekya Slovakya ve Ukrayna 1933 ten sonra Cekoslovakya bir parlamenter cumhuriyet olarak orgutlenmis Orta Avrupa da fiilen isleyen tek demokrasi olarak kaldi Komsu Nazi Almanyasi tarafindan desteklenen Sudet Alman azinliginin baskisi altindaki Cekoslovakya Munih Anlasmasinin bir parcasi olarak 1 Ekim 1938 de Sudetenland bolgesini Almanya ya birakmak zorunda kaldi Ayrica Slovakya nin guney kisimlarini ve Karpat Rutenya yi Macaristan a ve Silezya daki Trans Olza bolgesini Polonya ya birakti Bu fiilen Birinci Cekoslovak Cumhuriyeti ni sona erdirdi Yerini Almanya nin Mart 1939 da Cekoslovakya nin geri kalanini isgal etmesinden once yarim yildan az suren Ikinci Cekoslovak Cumhuriyeti aldi GecmisCekoslovakya nin bagimsizligi 28 Ekim 1918 de Prag da Cekoslovak Ulusal Konseyi tarafindan ilan edildi Farkli tarihsel siyasi ve ekonomik geleneklere sahip bircok etnik grup ve bolge yeni bir devlet yapisinda harmanlanmak zorunda kaldi Birinci Cumhuriyet in kokeni Woodrow Wilson in On Dort Maddesinin 10 Maddesinde yatmaktadir Uluslar arasindaki yerinin korunmasini ve guvence altina alinmasini istedigimiz Avusturya Macaristan halklarina ozerk gelisme icin en ozgur firsat taninmalidir Ulkenin tum sinirlari ve hukumet teskilati nihayet 1920 Cekoslovak Anayasasi nda belirlendi Tomas Garrigue Masaryk Birinci Dunya Savasi Muttefikleri tarafindan Gecici Cekoslovak Hukumeti nin lideri olarak tanindi ve 1920 de ulkenin ilk basbakani secildi 1925 ve 1929 da yeniden secildi ve saglik sorunlari nedeniyle istifa ettigi 14 Aralik 1935 e kadar cumhurbaskani olarak gorev yapti Yerine Edvard Benes gecti Mart 1938 de Almanya nin Avusturya Anschluss unu takiben Nazi lideri Adolf Hitler in bir sonraki ilhak hedefi Cekoslovakya idi Bahanesi Cekoslovakya nin topluca Sudetenland olarak bilinen kuzey ve bati sinir bolgelerinde yasayan etnik Alman nufusunun cektigi yoksunluklardi Nazi Almanyasina katilmalari Cekoslovakya nin geri kalanini muteakip isgale direnme konusunda gucsuz birakacakti PolitikaCekoslovak demokrasisi buyuk olcude ulkenin ilk cumhurbaskani Tomas Masaryk tarafindan bir arada tutuldu Cumhuriyetin baslica kurucu babasi olarak Masaryk Amerika Birlesik Devletleri nde George Washington a benzer sekilde goruluyordu Boylesine evrensel bir saygi Masaryk in gorunuste cozulemez gorunen siyasi sorunlarin ustesinden gelmesini sagladi Masaryk bugun hala Cekler ve Slovaklar icin Cekoslovak demokrasisinin sembolu olarak goruluyor 1920 Anayasasi 1918 gecici anayasasini temel ozellikleriyle onayladi Cekoslovak devleti uyeleri genel oy hakki temelinde secilecek olan Senato ve Temsilciler Meclisi nden olusan Ulusal Meclis tarafindan yonetilen bir parlamenter demokrasi olarak tasavvur edildi Ulusal Meclis yasama girisiminden sorumluydu ve yurutme ve yargi uzerinde de denetim kontrolu verildi Her yedi yilda bir baskani secer ve onun tarafindan atanan kabineyi onaylardi Yurutme gucu baskan ve kabine tarafindan paylasilacakti Ulusal Meclis e karsi sorumlu olan ikincisi galip gelecekti Bununla birlikte Masaryk ve halefi Benes in guclu baskanliklari sirasinda gercek bu idealden biraz farkliydi 1920 Anayasasi merkezi hukumetin yerel yonetim uzerinde yuksek derecede kontrol sahibi olmasini sagladi 1928 ve 1940 tan itibaren Cekoslovakya dort bolgeye ayrildi Cekce zeme Slovakca krajiny Bohemya Moravya Silezya Slovakya ve Karpat Rutenya 1927 de Bohemya Slovakya ve Rutenya da meclisler olusturulmus olsa da yetkileri merkezi hukumetin kanun ve yonetmeliklerini yerel ihtiyaclara gore ayarlamakla sinirliydi Bu meclislerin uyelerinin ucte birini merkezi hukumet atadi Anayasa Cekoslovak ulusunu Cekoslovak devletinin yaraticisi ve temel bileseni olarak tanimladi ve Cekce ve Slovakca yi resmi diller olarak belirledi Cekoslovak ulusu kavrami Cekoslovakya nin varligini mesrulastirabilmek icin gerekliydi cunku aksi takdirde ornegin Sudetenland bolgesinde Ceklerin istatistiksel cogunlugu Almanlara kiyasla oldukca zayif olurdu Ulusal azinliklara ozel koruma saglandi Nufusun 20 sini olusturduklari ilcelerde azinlik gruplarinin uyelerine gunluk yasamda okullarda ve yetkililerle ilgili konularda dillerini kullanma konusunda tam ozgurluk verildi Savaslar arasi donemde CekoslovakyaTomas Garrigue Masaryk Cekoslovak Cumhuriyeti nin kurucu babasi ve ilk Cumhurbaskani Yeni Cekoslovak hukumetinin isleyisi istikrarla ayirt edildi Bundan buyuk olcude gercek iktidar merkezleri olarak ortaya cikan iyi orgutlenmis siyasi partiler sorumluydu Koalisyonun tutmadigi Mart 1926 dan Kasim 1929 a kadar olan donem haric bes Cekoslovak partisinden olusan bir koalisyon hukumetin bel kemigini olusturdu Tarim ve Kucuk Ciftlik Halki Cumhuriyetci Partisi Cekoslovak Sosyal Demokrat Partisi Cekoslovak Ulusal Sosyal Partisi Cekoslovak Halk Partisi Parti ve Cekoslovak Ulusal Demokrat Parti Bu partilerin liderleri Petka Besli olarak tanindi Petka ya 1920 lerin cogunda basbakanlik gorevini yuruten ve 1938 e kadar ayakta kalan bir koalisyon siyaseti modeli tasarlayan Antonin Svehla baskanlik ediyordu Koalisyonun politikasi Anlasacagimiz konusunda anlastik sloganiyla ifade ediliyordu 1926 nin basinda Alman partileri de hukumete katildi Macaristan dan gelen irredentist propagandadan etkilenen Macar partileri Cekoslovak hukumetine hicbir zaman katilmadi ancak acikca dusman olmadilar Cumhuriyet Tarim ve Kucuk Toprak Sahipleri Partisi 1922 de Cek Tarim Partisi ile Slovak Tarim Partisi nin birlesmesiyle kuruldu Svehla liderligindeki yeni parti esas olarak kucuk ve orta olcekli ciftlikleri olan koyluleri temsil ederek tarimla ugrasan nufusun baslica sesi haline geldi Svehla ilerici sosyal yasama destegini demokratik bir bakis acisiyla birlestirdi Partisi 1922 ile 1938 arasindaki tum hukumet koalisyonlarinin cekirdegini olusturuyordu Cekoslovak Sosyal Demokrat Partisi 1921 de komunistlerin Cekoslovakya Komunist Partisi ni kurmak icin ayrilmasiyla onemli olcude zayiflamisti ancak 1929 da gucunu yeniden kazanmaya basladi Bir ilimlilik partisi olan Cekoslovak Sosyal Demokrat Partisi 1930 da parlamenter demokrasiden yana oldugunu ilan etti Antonin Hampl partinin baskaniydi ve Ivan Derer Slovak subesinin lideriydi Cekoslovak Ulusal Sosyal Partisi 1926 ya kadar Cek Sosyalist Partisi olarak anilir Birinci Dunya Savasi ndan once sosyalistler Sosyal Demokrat Parti den ayrildiginda kuruldu Sinif mucadelesini reddetti ve milliyetciligi destekledi Vaclav Klofac tarafindan yonetilen uyeleri esas olarak alt orta sinif memurlar ve entelijansiyadan Benes dahil geliyordu Cekoslovak Halk Partisi birkac Katolik parti grup ve isci sendikasinin birlesmesi 1918 de Bohemya da ve 1919 da daha guclu bir sekilde Katolik Moravya da ayri ayri gelisti 1922 de Jan Sramek baskanliginda ortak bir yurutme komitesi kuruldu Cekoslovak Halk Partisi Hristiyan ahlaki ilkelerini ve Papa XIII Leo nun sosyal ansiklopedilerini benimsedi Cekoslovak Ulusal Demokrat Partisi Birinci Dunya Savasi sonrasinda Genc Cek Partisi nin diger sagci ve merkez partilerle birlesmesinden dogdu Ideolojik olarak ulusal radikalizm ve ekonomik liberalizm ile karakterize edildi Kramar ve Alois Rasin liderligindeki Cekoslovak Ulusal Demokrat Partisi buyuk is dunyasinin bankaciligin ve sanayinin partisi oldu Ancak partinin etkisi 1920 den sonra azaldi Dis politika1918 den 1935 e kadar Cekoslovak disisleri bakani olan Edvard Benes 1938 e kadar cumhuriyetin uluslararasi durusunu belirleyen ittifaklar sistemini yaratti Bati yonelimli demokratik bir devlet adami olan Benes savas sonrasi statukonun ve yeni kurulan devletlerin guvenligi Macar rovansizmine ve Habsburg restorasyonuna karsi 1921 de Kucuk Antant i Yugoslavya ve Romanya ile bir ittifak muzakere etti Fransa ile ayri bir ittifak kurdu Benes in Bati politikasi daha 1925 te ciddi bir darbe aldi Almanya nin Milletler Cemiyeti ne kabulunun yolunu acan Locarno Antlasmalari Almanya nin bati sinirini garanti altina aldi Boylece Fransiz birlikleri sinir hatlarindan cekildi ve bu da Fransizlarin Cekoslovakya ya yardimini zorlastirdi Ayrica antlasma Almanya nin dogu sinirinin muzakereye tabi tutulmasini sart kosuyordu Adolf Hitler 1933 te iktidara geldiginde Dogu Orta Avrupa da Alman saldirganligi korkusu yayginlasti Benes Bati politikasina sadik kalarak daha guclu bir Orta Avrupa ittifak sistemi olasiligini gormezden geldi Bununla birlikte Benes in Sovyet rejimine karsi daha onceki tutumu ihtiyatli olmasina karsin Sovyetler Birligi nin Fransa yi da icerecek bir ittifaka katilimini istedi 1935 te Sovyetler Birligi Fransa ve Cekoslovakya ile anlasmalar imzaladi Ozunde antlasmalar Sovyetler Birligi nin ancak Fransiz yardimi once gelirse Cekoslovakya nin yardimina gelecegini ongoruyordu 1935 te Benes Masaryk in cumhurbaskani olarak yerini aldiginda basbakan Milan Hodza Disisleri Bakanligi ni devraldi Hodza nin Orta Avrupa daki ittifaklari guclendirme cabalari gec kalinmis bir cabanin urunuydu Subat 1936 da disisleri bakanligi Benes in cizgisine bagli Kamil Krofta nin yonetimine girdi Cekoslovak Cumhuriyeti Chaco Savasi 1932 35 sirasinda Bolivya ya silah satti ve savasin sonuna dogru Bolivya yi Paraguay ile Chaco savasinda desteklemek ve Cekoslovak in Bolivya ya olan ilgisini ilerletmek icin resmi olmayan bir egitim misyonu gonderdi EkonomiCekoslovakya 1920 1938 Yeni ulusun nufusu 13 5 milyondan fazlaydi Porselen ve cam endustrileri ve seker rafinerileri dahil olmak uzere Avusturya Macaristan Imparatorlugu nun tum endustrisinin 70 ila 80 ini miras almisti tum icki ve bira fabrikalarinin 40 indan fazlasi silah lokomotif otomobil ve makine ureten Skoda Pilsen Fabrikasi Plzen ve kuzey Bohemya nin kimya endustrisi Cek kisminda yer aliyordu 19 yuzyilin sonlarinda Slovakya da gelisen tum Macar endustrisinin yuzde on yedisi de cumhuriyetin eline gecti Cekoslovakya dunyanin en sanayilesmis 10 devletinden biriydi Cek topraklari Slovakya dan cok daha sanayilesmisti Bohemya Moravya ve Silezya da nufusun 39 u sanayide 31 i tarim ve ormancilikta calisiyordu Hafif ve agir sanayinin cogu Sudetenland da bulunuyordu ve Almanlara aitti ve Alman bankalari tarafindan kontrol ediliyordu Cekler tum endustrinin yalnizca 20 ila 30 unu kontrol ediyordu Slovakya da nufusun 17 1 i sanayide 60 4 u ise tarim ve ormancilikta calisiyordu Slovakya daki tum endustrinin yalnizca 5 i Slovaklarin elindeydi Karpat Rutenyasi esasen sanayisizdi Tarim sektorunde cumhuriyetin kurulusundan kisa bir sure sonra uygulamaya konulan bir reform programi esitsiz toprak dagilimini duzeltmeyi amacliyordu Tum tarim arazilerinin ve ormanlarin ucte biri birkac aristokrat toprak sahibine cogunlukla Almanlar veya Almanlasmis Cekler ornegin Kinsky Czernin veya Kaunitz ve Macarlar ve Roma Katolik Kilisesi ne aitti Tum isletmelerin yarisi 20 000m nin altindaydi Nisan 1919 tarihli Arazi Kontrol Yasasi 1 5 kilometrekarelik ekilebilir araziyi veya genel olarak 2 5 kilometrekarelik araziyi mutlak maksimum 5 kilometrekare asan tum mulklerin kamulastirilmasini gerektiriyordu Yeniden dagitim kademeli olarak devam edecekti mal sahipleri bu arada mulkiyete devam edecekti Etnik gruplar1921 etnik ulusal nufus sayimi Ulusal anlasmazliklar daha cok sayida Cek in merkezi hukumete ve diger ulusal kurumlara hakim olmasi nedeniyle ortaya cikti ve bunlarin tumu Bohemya nin baskenti Prag da yer buldu Slovak orta sinifi 1919 da son derece kucuktu cunku daha once Macarlar Almanlar ve Yahudiler cogu idari profesyonel ve ticari pozisyonu doldurmuslardi ve sonuc olarak Ceklerin idari ve profesyonel gorevleri ustlenmeleri icin daha geri Slovakya ya gonderilmeleri gerekiyordu Yahudi cemaatinin ozellikle Slovakya daki konumu belirsizdi ve giderek artan bir sekilde onemli bir kismi Siyonizm e yoneldi Ayrica Cekoslovakya endustrisinin cogu Bohemya ve Moravya da ve orada esas olarak Almanca konusulan Sinir Bolgelerinde bulunuyordu oysa Slovakya ekonomisinin cogu tarimdan geliyordu Karpat Ukrayna da durum daha da kotuydu ve temelde hic endustri yoktu Bu nedenle Sinir Bolgeleri dunya ekonomik krizinden daha agir bir sekilde etkilendi Bu gercek ve merkezi hukumetin yardim etmek icin cok az sey yapmasi ancak yapilan az yardim da Cek sirketlerine yapilmasi Alman toplumu arasindaki issizligin Cek toplumundakinden iki kat fazla olmasina neden oldu Daha once eski Avusturya imparatorlugunda istihdam edilen Almanca konusan ve Cekce bilmeyen devlet memurlarinin issiz kalmasi veya buyuk mulklerin kamulastirilmasi gibi ileri adimlar ayrismayi artiriyordu Ancak yine de 1929 da ornegin agirlikli olarak Bavyera dilinin konusuldugu Carlsbad semtinde 46 hala Sosyalistlere ve Komunistlere oy veriyordu Bu ozellikle ilginctir cunku Bohemya Ulkelerinin Almanca konusan toplulugu cogu kez ve bircok yonden milliyetci ve fasist olmakla suclanir Avrupa nin en sanayilesmis bolgelerinden birinde yasam ayni zamanda Komunist ve Sosyalist Partiler icin buyuk bir destegi de beraberinde getiriyordu Yine de milliyetcilik Cek olmayan milletler arasinda yukseldi ve Konrad Henlein liderligindeki Sudet Alman Partisi ve Andrej Hlinka liderligindeki Hlinka nin Slovak Halk Partisi gibi daha genis siyasi ozerklik amaciyla birkac parti ve hareket kuruldu Sudetenland da yasayan Alman azinlik bastirildiklarini ve baski altina alindiklarini iddia ederek Cekoslovak hukumetinden ozerklik talep etti 1935 Parlamento secimlerinde Konrad Henlein liderligindeki ve cogunlukla Nazi Alman parasiyla finanse edilen yeni kurulan Sudet Alman Partisi Sudet Alman oylarinin ucte ikisinden fazlasini aldi Sonuc olarak Almanlar ve Cekler arasindaki diplomatik iliskiler daha da kotulesti Idari bolumler1918 1923 Eski Avusturya topraklarindaki Bohemya Moravya Silezya nin kucuk bir bolumu eski Macar topraklarindaki cogunlukla Yukari Macaristan ve Karpat Rutenya farkli sistemler uc ulke zeme bolge birimleri kraje olarak da adlandirilir Bohemya Moravya Silezya arti bugunku Slovakya da 21 ilce zupy ve bugunun Rutenyasinda hem topraklar hem de ilcelere okresy bolunmustu 1923 1927 Slovakya ve Rutenya ilcelerinin Slovakya da alti veľ zupy ve Ruthenia da bir buyuk ilce ile degistirilmesi ve okresy nin sayilari ve sinirlarinin degistirilmesi disinda yukaridaki gibi bu iki bolgeden olusmaktaydi 1928 1938 Ulke dort ulke ye bolunmustu Cekce zeme Slovakca krajiny Bohemya Moravya Silezya Slovakya ve alt Karpat Rutenya Kaynakca Arsivlenmis kopya 2 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya PDF 14 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Olivova Vera 21 Agu 2000 Dejiny prvni republiky Praha Karolinum Internet Archive vasitasiyla Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Arsivlenmis kopya PDF 29 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 15 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 10 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 2 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya PDF 29 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 21 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 4 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 2 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 6 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 7 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 18 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Ceskoslovenske zbrane a diplomacie ve valce o Gran Chaco Bibliografie dejin Ceskych zemi biblio hiu cas cz 21 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2023 Arsivlenmis kopya 13 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 29 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Arsivlenmis kopya 5 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023