Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İskelet, çoğu hayvanın vücudunu destekleyen yapısal çerçevedir. Farklı iskelet türleri vardır: bir organizmanın vücut şekline yapısal destek sağlayan sert bir dış kabuk olan dış iskelet; organların ve yumuşak dokuların bağlı olduğu iç sert bir çerçeve olan iç iskelet; ve vücut sıvılarının basıncı ile desteklenen esnek bir iç yapı olan .
| iskelet | |
|---|---|
 | |
| Latince isim | systema skeletale, ossa |
| Sistem | hayvan |
| Tanımlayıcılar | |
| JSTOR | skeleton |
| MeSH | D012863 |
Omurgalılar, merkezi bir etrafında merkezlenmiş, esas olarak kemik ve kıkırdaklardan oluşan bir iç iskelete sahip hayvanlardır. Omurgasızlar ise omurga kolonundan yoksundur ve sert dış iskeletler (eklembacaklılarda ve birçok yumuşakçada görülür), iç kaplamalı kabuklar (örneğin, bazı kafadanbacaklılardaki mürekkepbacaklı kemikleri), çubuk benzeri yapılar (ekinodermlerdeki kemikçikler gibi), hidrostatik basınçla desteklenen vücut boşlukları (çoğu omurgasızda yaygındır) ve spiküller (süngerlerde bulunur) gibi çeşitli iskelet türlerine sahiptir. Sert bir bağ dokusu olan kıkırdak, hem omurgalıların hem de omurgasızların iskelet sistemlerinde bulunur.
Etimoloji
İskelet terimi Eski Yunanca σκελετός (skeletós) "kurumuş" sözcüğünden gelmektedir.
Sınıflandırma
İskeletler çeşitli özelliklerle tanımlanabilir. Katı iskeletler kemik, kıkırdak veya gibi sert maddelerden oluşur. Bunlar konumlarına göre de ayrılabilir; iç iskeletler iç iskelet, dış iskeletler ise dış iskelettir. İskeletler sertliğe göre de tanımlanabilir; esnek iskeletler sert iskeletlerden daha elastiktir. Akışkan veya katı iskeletler gibi sert yapıya sahip değildir, bunun yerine basınçlı sıvılar aracılığıyla işlev görür. Hidrostatik iskeletler her zaman iç kısımdadır.
Dış iskeletler
Dış iskeletler, bir hayvanın vücudunu saran, doğal bir zırha benzeyen ve onları potansiyel tehditlerden koruyan dış koruyucu yapılardır. Bir omurgasızlar sınıfı olan eklembacaklılar, büyümelerine uyum sağlamak için periyodik deri değiştirme veya ekdiz gerektiren dış iskeletlere sahiptir. Ayrıca yumuşakçalar da bir tür dış iskelet olarak kabuk kullanırlar. Bu dış iskelet kaplamaları, kasların bağlanması için bir yüzey ve hareketi ve savunmayı kolaylaştıran özelleşmiş uzantılar sunar. Eklembacaklılarda dış iskelet duyusal algıda da rol oynar.
Dış iskeletlerin karada yaşayan organizmaların toplam vücut kütlesine kıyasla nispeten ağır olabileceğini ve sonuç olarak dış iskeletli canlıların karada genellikle nispeten küçük olduğunu belirtmek önemlidir. Bununla birlikte, suda yaşayan ve su tarafından yüzdürülen hayvanlar daha büyük dış iskeletleri destekleyebilir. Örneğin, Pasifik Okyanusu'nda bulunan devasa bir tuzlu su istiridyesi olan , büyük ve ağır bir kabuğa sahiptir. Bir başka örnek de, oldukça büyük bir kabuğa sahip bir deniz salyangozu türü olan 'tur.
İç iskeletler
İç iskeletler, omurgalıların çoğunda bulunan kemik iskeletler gibi oluşan bir hayvanın iç destek yapısıdır. İç iskeletler oldukça özelleşmişlerdir ve hayvanlar arasında önemli farklılıklar gösterirler. Karmaşıklıkları sadece destek işlevi görmekten (süngerler örneğinde olduğu gibi), kaslar için bir bağlanma yeri ve kas kuvvetlerini iletmek için bir mekanizma olarak hizmet etmeye kadar değişir. Gerçek bir iç iskelet (Mesodermal) dokusundan türetilir. İç iskeletler kordalılarda, ekinodermlerde ve süngerlerde görülür.
Sertlik
Doğal dünyada hayvanlar, genel olarak iki kategoride sınıflandırılabilecek çeşitli iskelet yapıları sergilerler: sert ve esnek iskeletler. Bu farklı iskelet sistemleri farklı amaçlara hizmet eder ve destekledikleri organizmaların özel ihtiyaçlarına uyacak şekilde uyarlanmıştır.
Esnek iskeletler dış strese maruz kaldıklarında deforme olabilirler. Genellikle çift kabuklular ve denizanası gibi sölenterlerin mezogleası gibi bazı omurgasızlarda bulunurlar. Esnek iskeletler avantajlıdır çünkü kaslar kasıldığında bükülebilir ve kaslar gevşediğinde orijinal şekillerini geri kazanabilirler. Kıkırdak, esnek bir iskelet oluşturabilen bir malzeme örneğidir, ancak çoğu esnek iskelet proteinler, polisakkaritler ve su karışımından oluşur. Bazı durumlarda, esnek iskeletler ek destek ve koruma için sert yapılarla takviye edilebilir. Bu tür iskeletler tipik olarak su ortamlarında yaşayan organizmalarda görülür, çünkü suyun kendisi sert bir iskeletin yokluğunda bile yapısal destek sağlar.
Öte yandan, sert iskeletler strese maruz kaldıklarında deforme olmazlar ve güçlü bir destek sağlarlar. Öncelikle karasal hayvanlarda bulunurlar ve sucul ortamlarda daha az yaygındırlar. Bu iskeletler, özellikle yüzmek için desteğe ihtiyaç duyan hızlı hareket eden hayvanlar için koruma ve yapısal destek gibi amaçlara hizmet eder. Sert iskeletler kitin (eklembacaklılarda bulunur), kalsiyum karbonat gibi kalsiyum bileşikleri (taşlı mercanlarda ve yumuşakçalarda görülür) ve silikat (diyatomlar ve tarafından kullanılır) gibi malzemelerden yapılır. Bu sağlam iskelet sistemleri, hayvanların verimli bir şekilde hareket etmesini sağladıkları ve midye ve salyangoz kabuklarında görüldüğü gibi dış tehditlere karşı koruma sağladıkları karasal ortamlarda özellikle değerlidir.
Hidrostatik iskeletler
Hidrostatik iskeletler, denizanası, yassı solucanlar, nematodlar ve solucanlar da dahil olmak üzere bazı türlerinde görülen, sıvı basıncı yoluyla yapı sağlayan bir hayvanın içindeki esnek boşluklardır. Bu boşlukların duvarları kas ve bağ dokusundan yapılmıştır. Bir hayvanın vücuduna yapı sağlamanın yanı sıra, hidrostatik iskeletler kas kasılma kuvvetlerini ileterek bir hayvanın uzunluğu boyunca kasların dönüşümlü olarak kasılması ve genişlemesiyle hareket etmesini sağlar.
Hücre iskeleti
Hücre iskeleti hücrelerin formunu stabilize etmek ve korumak için kullanılır. Hücre şeklini koruyan, hücreyi koruyan, flagella, ve lamellipodia gibi yapıları kullanarak hücresel hareketi ve ve organellelerin hareketi gibi hücreler içinde taşınmayı sağlayan ve hücresel bölünmede rol oynayan dinamik bir yapıdır. Hücre iskeleti, bir hayvanın vücudu için yapısal sistem sağlaması anlamında bir iskelet değildir; daha ziyade hücresel düzeyde benzer bir işlev görür.
Omurgalı iskeletleri
Omurgalıların çoğunun anatomisinde, iskeletin birincil yapısal bileşeni kemiktir. Bu kemik iskelet, farklı hayvan türleri arasında bileşim ve yapı bakımından değişiklik gösterir. İskelet sistemindeki bir diğer temel unsur da kıkırdaktır ve öncelikle memelilerde eklem bölgelerinde yoğunlaşır. Bununla birlikte, köpekbalıkları gibi kıkırdaklı balıklar gibi bazı hayvanlarda iskeletin tamamı kıkırdaktan oluşur. Tüm omurgalılarda, iskelet yapısını karakterize eden, özellikle omurga ve göğüs kafesi gibi bileşenlerde belirgin olan, tekrar eden bir segment modeli vardır.
Kemikler, omurgalıların iç iskeletinin ayrılmaz bir parçası olan sert organlardır. Vücudun yapısına destek sağlamak, kaslarla etkileşim yoluyla hareketi kolaylaştırmak ve hayati iç organların etrafında koruyucu kılıflar oluşturmak gibi birçok önemli işleve hizmet ederler. Kemikler ağırlıklı olarak minerallerden oluşur; hidroksiapatit bunun en belirgin örneğidir, geri kalan kısım ise organik bir matris ve sudan oluşur. İçi boş boru şeklindeki tasarımları, hafif bir kaliteyi korurken sıkıştırmaya karşı önemli bir direnç sağlar. Kemiklerdeki ana hücre tipleri , ve .
Kemik dokusu yoğun bir bağ dokusu olarak kategorize edilir ve mineralize doku, sertliğine ve üç boyutlu bal peteği benzeri iç yapısına katkıda bulunan bir bileşendir. Yapısal desteğin ötesinde, kemikler aynı zamanda kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin üretiminde rol oynar ve hücresel düzeyde kalsiyum ve fosfat için depolama alanları olarak hizmet eder. Kemiklerde ilik, , , sinirler, kan damarları ve kıkırdağı kapsayan çeşitli doku türleri bir arada bulunur.
Embriyonik gelişim aşamasında, kemikler hem ektoderm hem de mezoderm germ tabakalarındaki spesifik iskeletojenik hücrelerden köken alır. Bu hücreler farklı kemik, kıkırdak ve eklem bileşenlerine farklılaşır ve nihayetinde olgun iskelet sistemini oluşturmak için birbirleriyle bağlantı kurar. Benzersiz özelleşmiş iskelet dokuları omurgalıların karakteristik özelliğidir. Kıkırdak kemikten daha hızlı büyür, bu da yavaş yavaş kemikle yer değiştirmeden önce bir hayvanın yaşamının erken aşamalarında daha belirgin hale getirir. Omurgalılarda kıkırdak aynı zamanda iskelet içindeki eklem noktalarında strese karşı koymaya yarar ve tipik olarak ile kaplıdır. Bağlar ve tendonlar, sırasıyla kemikleri diğer kemiklere ve kasları kemiklere bağlamaktan sorumlu elastik dokulardır.
Amfibiler ve sürüngenler
Kaplumbağaların iskeletleri, göğüs kafesinden bir geliştirerek bir dış iskelet oluşturacak şekilde evrimleşmiştir.Yılanlar ve keseliler iskeletleri diğer hayvanlara göre önemli ölçüde daha fazla omura sahiptir. Kertenkelelerde tipik olan 65 omurla karşılaştırıldığında yılanlarda genellikle 300'ün üzerinde omur bulunur.
Kuşlar
Kuşların iskeletleri için uyarlanmıştır. Kuş iskeletlerindeki kemikler, uçuşun metabolik maliyetini azaltmak için içi boş ve hafiftir. Kemiklerin şekli ve yapısının çeşitli özellikleri, yuvarlak ve ince ve iskelet elemanlarının tek halinde kaynaşması dahil olmak üzere uçuşla ilişkili fiziksel strese dayanacak şekilde optimize edilmiştir. Bu nedenle, kuşlar genellikle diğer karasal omurgalılardan daha az sayıda kemiğe sahiptir. Kuşlar ayrıca dişlerden ve hatta gerçek bir yoksundur, bunun yerine çok daha hafif olan bir gaga geliştirmişlerdir. Birçok yavru kuşun gagasında adı verilen ve amniyotik yumurtadan çıkışlarını kolaylaştıran bir çıkıntı bulunur.
Balık
Balıkların içindeki destek yapısını oluşturan iskelet ya Chondrichthyes'de olduğu gibi kıkırdaktan ya da Osteichthyes'de olduğu gibi kemikten yapılır. Ana iskelet elemanı, hafif ancak güçlü olan eklemli omurlardan oluşan omurga sütunudur. Kaburgalar omurgaya bağlanır ve uzuvlar ya da uzuv kemerleri yoktur. Sadece kaslar tarafından desteklenirler. Balıkların ana dış özellikleri olan , kuyruk yüzgeci (kuyruk yüzgeci) hariç, omurga ile doğrudan bağlantısı olmayan ışın adı verilen kemikli veya yumuşak dikenlerden oluşur. Gövdenin ana kısmını oluşturan kaslar tarafından desteklenirler.
Köpekbalıkları, vatozlar, patenler ve kimeralar gibi kıkırdaklı balıkların iskeletleri tamamen kıkırdaktan oluşur. Kıkırdağın daha hafif olması bu balıkların yüzerken daha az enerji harcamasını sağlar.
Memeliler
Deniz memelileri
Deniz memelilerinin suda hareketini kolaylaştırmak için arka ayaklar ya balinalar ve 'nda olduğu gibi tamamen kaybolmuş ya da yüzgeçayaklılar (foklar)'da olduğu gibi tek bir 'nde birleşmiştir. Balinada, tipik olarak kaynaşmıştır, bu da yüzme sırasında esnekliği dengeyle takas eden bir adaptasyondur.
İnsanlar
İnsan iskeleti, bağlar, tendonlar, kaslar ve kıkırdak ile birbirine bağlanan ve desteklenen tek tek ve kaynaşmış kemiklerden oluşan karmaşık bir yapıdır. Bu iskelet organları desteklemek, kasları sabitlemek ve beyin, akciğerler, kalp ve omurilik gibi kritik organları korumak gibi hayati işlevler sağlar.
Yetişkin insan vücudunda iskelet, toplam vücut ağırlığının yaklaşık %13,1'ini oluşturur ve bu ağırlığın yarısı sudan oluşur. Vücuttaki en büyük kemik üst bacaktaki uyluk kemiği iken, en küçüğü orta kulaktaki stapes kemiğidir. Pelvis ve kafatasında olduğu gibi bazı kemikler birbirine kaynaşmışken, diğerleri ayrı kalır. Bağlantısız kemiklere örnek olarak, her bir orta kulakta bulunan ve yalnızca birbirleriyle eklemleşen üç kemikçik verilebilir. Boyunda bulunan ve dilin bağlanma noktası olarak görev yapan hyoid kemiği diğer kemiklere bağlı değildir ve kas ve bağ desteğine dayanır.
Yetişkin insanların iskeletinde tipik olarak 206 kemik bulunur, ancak bu sayı belirli kemiklerin nasıl gruplandığına bağlı olarak değişebilir. Örneğin, her iki taraftaki kalça kemikleri bir veya üç ayrı kemik (ilium, ve ) olarak sayılabilir. Benzer şekilde, kuyruk kemiği veya kuyruk sokumu tek bir kemik veya dört ayrı kemik olarak sayılabilir ve kafatası sütürleri arasındaki bazı küçük solucan kemikleri sayıma dahil edilmez. Sakrum, kaynaşmış beş omurdan oluşmasına rağmen genellikle tek bir kemik olarak kabul edilir. Ek olarak, tendonlarda bulunan değişken sesamoid kemikler vardır; patella veya diz kapağı, her zaman sayılan daha büyük sesamoid kemiklere bir örnektir. Kemik sayısı bireyler arasında farklılık gösterebilir ve bazı kemikler zamanla birbirine kaynaştığı için yaşla birlikte değişebilir. İskelet iki ana bölüme ayrılır: vücudun merkezi ekseni boyunca uzanan aksiyal iskelet ve uzuvları ve eklerini içeren apendiküler iskelet.
İnsan iskeletinin tam gelişime ulaşması yaklaşık 20 yıl sürer ve kemikler kan hücrelerinin üretilmesinden sorumlu olan ilik içerir.
Erkek ve kadın iskeletleri arasında önemli farklılıklar vardır. Erkek iskeleti genellikle kadın iskeletinden daha büyük ve ağırdır. Kadınlarda kafatası kemikleri daha az köşelidir ve daha geniş, daha kısa göğüs kemiğine ve daha ince bileklere sahiptirler. En önemli farklılıklar, dişinin üreme yetenekleriyle ilgili olarak leğen kemiğindedir. Kadın pelvisi erkek pelvisine göre daha geniş ve sığdır, pelvis çıkışı genişlemiş ve pelvis girişi daha geniş, daha daireseldir. Kasık kemikleri arasındaki açı erkeklerde daha keskindir, bu da daha dairesel, daha dar ve kalp şeklinde bir pelvisle sonuçlanır.
Omurgasız iskeletleri
Omurgasızlar omurganın olmaması ile tanımlanır ve kemik iskeletleri yoktur. Eklembacaklıların dış iskeletleri, ekinodermlerin ise iç iskeletleri vardır. Denizanası ve solucan gibi bazı yumuşak vücutlu organizmalar hidrostatik iskelete sahiptir.
Eklembacaklılar
Böcekler, kabuklular ve araknidler dahil olmak üzere eklembacaklıların iskeletleri kütiküllü dış iskeletlerdir. Bunlar epidermis tarafından salgılanan kitin'den oluşur.Kutikula, bir hayvanın vücudunu kaplayan ve sindirim sisteminin parçaları da dahil olmak üzere belirli iç organları kaplayan koruyucu bir dış tabakadır. Eklembacaklıların büyüme sürecinde, yeni bir dış iskelet geliştirdikleri, eski dış iskeletin bir kısmını parçalayıp emdikleri ve geri kalanını geride bıraktıkları, ekdiz olarak bilinen bir prosedür olan deri değiştirme geçirirler. Bir eklembacaklının dış iskeleti çeşitli temel işlevlere hizmet eder: vücudu korumak ve desteklemek için bir bariyer görevi görür, uzantılar aracılığıyla hareket ve savunma için araçlar sağlar ve duyusal algıya yardımcı olur. Kabuklular gibi bazı eklembacaklılar, çevrelerinden kalsiyum karbonat gibi biyomineralleri emerek kütiküllerinin gücünü artırır.
Ekinodermler
Deniz yıldızı ve deniz kestanesi gibi iskeletleri, hayvanın vücudunu örtmek için bitişik veya üst üste binen büyük, iyi gelişmiş sklerit plakalardan oluşan iç iskeletlerdir. Deniz hıyarı iskeletleri bir istisnadır, beslenme ve harekete yardımcı olmak için küçültülmüş bir boyuta sahiptir. Echinoderm iskeletleri bir yapıya sahip kalsit'ten oluşan 'dan oluşur. Ayrıca iskeletin bileşiminin %15'ini oluşturan önemli bir magnezyum içeriğine sahiptirler. Stereom yapısı gözeneklidir ve hayvan yaşlandıkça gözenekler bağlayıcı doku ile dolar. Deniz kestanelerinin on kadar stereom yapısı çeşidi vardır. Günümüz hayvanları arasında bu tür iskeletler ekinodermlere özgüdür, ancak benzer iskeletler bazı Paleozoik hayvanlar tarafından kullanılmıştır. Ekinodermlerin iskeletleri çoğunlukla yumuşak doku ile kaplı olduğu için mezodermdir. İskelet plakaları birbirine kenetlenebilir veya kaslar ve bağlar aracılığıyla bağlanabilir. Ekinodermlerdeki iskelet elemanları oldukça özelleşmiştir ve genellikle bir çeşit simetriyi korumalarına rağmen birçok şekil alırlar. Deniz kestanelerinin dikenleri en büyük ekinoderm iskelet yapısı türüdür.
Yumuşakçalar
Deniz kabukluları, deniz tarakları ve salyangozlar gibi bazı yumuşakçaların dış iskelet görevi gören kabukları vardır. Bunlar hayvanın 'sundan salgılanan proteinler ve mineraller tarafından üretilir.
Süngerler
Süngerler küçük kalkerli veya silisli spiküllerden oluşan bir iskelete sahiptir. Süngerler arasında demosponglar çoğunluğu oluşturur ve tüm sünger türlerinin %90'ını oluşturur. Bu demosponglar, protein spongin lifleri, mineral silika veya bazen her ikisinin bir kombinasyonu ile inşa edilen spiküllerden yapılmış iskeletlere sahiptir. Silika bazlı spiküller mevcut olduğunda, aksi takdirde oldukça benzer olan cam süngerlerde bulunanlara kıyasla farklı şekiller sergilerler.
Kıkırdak
Kıkırdak, içinde kondrosit adı verilen özelleşmiş hücrelerden oluşan bağlayıcı bir iskelet dokusudur. Bu matriks tipik olarak Tip II kolajen lifleri, proteoglikan ve sudan oluşur. Elastik kıkırdak, , ve lipohiyalin kıkırdak dahil olmak üzere birçok kıkırdak türü vardır.
Diğer bağ dokularının aksine, kıkırdak kan damarları içermez. Kondrositler, eklem kıkırdağının sıkıştırılması veya elastik kıkırdağın bükülmesiyle oluşan pompalama hareketinin yardımıyla difüzyon yoluyla beslenir. Bu nedenle, diğer bağ dokularına kıyasla kıkırdak daha yavaş büyür ve onarılır.
Kaynakça
- ^ "Definition of SCELETON". www.merriam-webster.com (İngilizce). 31 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Temmuz 2022.
- ^ Ruppert, Fox & Barnes 2003, s. 102.
- ^ "Why animals developed four types of skeletons". National Geographic (İngilizce). 19 Ekim 2021. 31 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Temmuz 2022.
- ^ "Why animals developed four types of skeletons". Animals (İngilizce). 19 Ekim 2021. 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ekim 2023.
- ^ de Buffrénil, Vivian; de Ricqlès, Armand J; Zylberberg, Louise; Padian, Kevin; Laurin, Michel; Quilhac, Alexandra (2021). Vertebrate skeletal histology and paleohistology. Boca Raton, FL: CRC Press. ss. xii + 825. ISBN . 31 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından
|arşiv-url=kullanmak için|url=gerekiyor (). - ^ Ruppert, Edward E.; Fox, Richard S.; Barnes, Robert D. (2004). Invertebrate zoology : a functional evolutionary approach. Internet Archive. Belmont, CA : Thomson-Brooks/Cole. ISBN .
- ^ Pechenik 2015.
- ^ Kier, William M. (15 Nisan 2012). "The diversity of hydrostatic skeletons". Journal of Experimental Biology. 215 (8): 1247-1257. doi:10.1242/jeb.056549. ISSN 0022-0949. (PMID) 22442361.
- ^ Fletcher, Daniel A.; Mullins, R. Dyche (2010). "Cell mechanics and the cytoskeleton". Nature (İngilizce). 463 (7280): 485-492. Bibcode:2010Natur.463..485F. doi:10.1038/nature08908. ISSN 1476-4687. (PMC) 2851742 $2. (PMID) 20110992.
- ^ Buffrénil, Vivian de; Ricqlès, Armand J. de; Zylberberg, Louise; Padian, Kevin (24 Haziran 2021). Vertebrate Skeletal Histology and Paleohistology (İngilizce). CRC Press. ISBN .
- ^ Billet, Guillaume; Bardin, Jérémie (13 Ekim 2021). "Segmental Series and Size: Clade-Wide Investigation of Molar Proportions Reveals a Major Evolutionary Allometry in the Dentition of Placental Mammals". Systematic Biology. 70 (6): 1101-1109. doi:10.1093/sysbio/syab007. (PMID) 33560370.
- ^ Buffrénil, Vivian de; Quilhac, Alexandra (2021). "An Overview of the Embryonic Development of the Bony Skeleton". Vertebrate Skeletal Histology and Paleohistology. CRC Press: 29-38. doi:10.1201/9781351189590-2. ISBN . 31 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ekim 2023.
- ^ Vorvick, Linda J. (13 Ağustos 2020). "Tendon vs. Ligament". A.D.A.M. Medical Encyclopedia. Ebix. 18 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ağustos 2021 – MedLinePlus vasıtasıyla.
- ^ Nagashima, Hiroshi; Kuraku, Shigehiro; Uchida, Katsuhisa; Kawashima-Ohya, Yoshie; Narita, Yuichi; Kuratani, Shigeru (1 Mart 2012). "Kaplumbağaların vücut planı: anatomik, gelişimsel ve evrimsel bir bakış açısı". Anatomical Science International (İngilizce). 87 (1): 1-13. doi:10.1007/s12565-011-0121-y. ISSN 1447-073X. (PMID) 22131042.
- ^ M. Woltering, Joost (1 Haziran 2012). "From Lizard to Snake; Behind the Evolution of an Extreme Body Plan". Current Genomics. 13 (4): 289-299. doi:10.2174/138920212800793302. (PMC) 3394116 $2. (PMID) 23204918.
- ^ Dumont, Elizabeth R. (22 Temmuz 2010). "Bone density and the lightweight skeletons of birds". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 277 (1691): 2193-2198. doi:10.1098/rspb.2010.0117. (PMC) 2880151 $2. (PMID) 20236981.
- ^ Bebej, Ryan M; Smith, Kathlyn M (17 Mart 2018). "Lumbar mobility in archaeocetes (Mammalia: Cetacea) and the evolution of aquatic locomotion in the earliest whales". Zoological Journal of the Linnean Society. 182 (3): 695-721. doi:10.1093/zoolinnean/zlx058. ISSN 0024-4082. 7 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2022.
- ^ Reynolds, William W.; Karlotski, William J. (1977). "The Allometric Relationship of Skeleton Weight to Body Weight in Teleost Fishes: A Preliminary Comparison with Birds and Mammals". Copeia. 1977 (1): 160-163. doi:10.2307/1443520. ISSN 0045-8511. 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ekim 2023.
- ^ "Skeletal System: Facts, Function & Diseases". Live Science. 7 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2017.
- ^ Tözeren 2000, ss. 6–10.
- ^ Balaban 2008, s. 61
- ^ Stein 2007, s. 73.
- ^ Langley, Liz (19 Ekim 2021). "Why animals developed four types of skeletons". National Geographic. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Kasım 2022.
- ^ Vincent, Julian F. V. (1 Ekim 2002). "Arthropod cuticle: a natural composite shell system". Composites Part A: Applied Science and Manufacturing (İngilizce). 33 (10): 1311-1315. doi:10.1016/S1359-835X(02)00167-7. ISSN 1359-835X.
- ^ Politi, Yael; Bar-On, Benny; Fabritius, Helge-Otto (2019), Estrin, Yuri; Bréchet, Yves; Dunlop, John; Fratzl, Peter (Ed.), "Mechanics of Arthropod Cuticle-Versatility by Structural and Compositional Variation", Architectured Materials in Nature and Engineering: Archimats (İngilizce), Cham: Springer International Publishing, ss. 287-327, doi:10.1007/978-3-030-11942-3_10, ISBN
- ^ Kokorin, A. I.; Mirantsev, G. V.; Rozhnov, S. V. (1 Aralık 2014). "Ekinoderm iskelet oluşumunun genel özellikleri". Paleontological Journal (İngilizce). 48 (14): 1532-1539. doi:10.1134/S0031030114140056. ISSN 1555-6174.
- ^ Nebelsick, James H.; Dynowski, Janina F.; Grossmann, Jan Nils; Tötzke, Christian (2015), Hamm, Christian (Ed.), "Echinoderms: Hiyerarşik Olarak Düzenlenmiş Hafif İskeletler", Hafif Yapıların Evrimi: Analyses and Technical Applications (İngilizce), Dordrecht: Springer Netherlands, ss. 141-155, doi:10.1007/978-94-017-9398-8_8, ISBN , erişim tarihi: 31 Temmuz 2022
- ^ Barnes, Fox & Barnes, ss. 105-106.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Iskelet cogu hayvanin vucudunu destekleyen yapisal cercevedir Farkli iskelet turleri vardir bir organizmanin vucut sekline yapisal destek saglayan sert bir dis kabuk olan dis iskelet organlarin ve yumusak dokularin bagli oldugu ic sert bir cerceve olan ic iskelet ve vucut sivilarinin basinci ile desteklenen esnek bir ic yapi olan iskeletLatince isimsystema skeletale ossaSistemhayvanTanimlayicilarJSTORskeletonMeSHD012863 Omurgalilar merkezi bir etrafinda merkezlenmis esas olarak kemik ve kikirdaklardan olusan bir ic iskelete sahip hayvanlardir Omurgasizlar ise omurga kolonundan yoksundur ve sert dis iskeletler eklembacaklilarda ve bircok yumusakcada gorulur ic kaplamali kabuklar ornegin bazi kafadanbacaklilardaki murekkepbacakli kemikleri cubuk benzeri yapilar ekinodermlerdeki kemikcikler gibi hidrostatik basincla desteklenen vucut bosluklari cogu omurgasizda yaygindir ve spikuller sungerlerde bulunur gibi cesitli iskelet turlerine sahiptir Sert bir bag dokusu olan kikirdak hem omurgalilarin hem de omurgasizlarin iskelet sistemlerinde bulunur EtimolojiIskelet terimi Eski Yunanca skeletos skeletos kurumus sozcugunden gelmektedir SiniflandirmaIskeletler cesitli ozelliklerle tanimlanabilir Kati iskeletler kemik kikirdak veya gibi sert maddelerden olusur Bunlar konumlarina gore de ayrilabilir ic iskeletler ic iskelet dis iskeletler ise dis iskelettir Iskeletler sertlige gore de tanimlanabilir esnek iskeletler sert iskeletlerden daha elastiktir Akiskan veya kati iskeletler gibi sert yapiya sahip degildir bunun yerine basincli sivilar araciligiyla islev gorur Hidrostatik iskeletler her zaman ic kisimdadir Bir karincanin dis iskeleti Dis iskeletler Dis iskeletler bir hayvanin vucudunu saran dogal bir zirha benzeyen ve onlari potansiyel tehditlerden koruyan dis koruyucu yapilardir Bir omurgasizlar sinifi olan eklembacaklilar buyumelerine uyum saglamak icin periyodik deri degistirme veya ekdiz gerektiren dis iskeletlere sahiptir Ayrica yumusakcalar da bir tur dis iskelet olarak kabuk kullanirlar Bu dis iskelet kaplamalari kaslarin baglanmasi icin bir yuzey ve hareketi ve savunmayi kolaylastiran ozellesmis uzantilar sunar Eklembacaklilarda dis iskelet duyusal algida da rol oynar Dis iskeletlerin karada yasayan organizmalarin toplam vucut kutlesine kiyasla nispeten agir olabilecegini ve sonuc olarak dis iskeletli canlilarin karada genellikle nispeten kucuk oldugunu belirtmek onemlidir Bununla birlikte suda yasayan ve su tarafindan yuzdurulen hayvanlar daha buyuk dis iskeletleri destekleyebilir Ornegin Pasifik Okyanusu nda bulunan devasa bir tuzlu su istiridyesi olan buyuk ve agir bir kabuga sahiptir Bir baska ornek de oldukca buyuk bir kabuga sahip bir deniz salyangozu turu olan tur Ic iskeletler Bir yarasanin ic iskeleti Ic iskeletler omurgalilarin cogunda bulunan kemik iskeletler gibi olusan bir hayvanin ic destek yapisidir Ic iskeletler oldukca ozellesmislerdir ve hayvanlar arasinda onemli farkliliklar gosterirler Karmasikliklari sadece destek islevi gormekten sungerler orneginde oldugu gibi kaslar icin bir baglanma yeri ve kas kuvvetlerini iletmek icin bir mekanizma olarak hizmet etmeye kadar degisir Gercek bir ic iskelet Mesodermal dokusundan turetilir Ic iskeletler kordalilarda ekinodermlerde ve sungerlerde gorulur Sertlik Dogal dunyada hayvanlar genel olarak iki kategoride siniflandirilabilecek cesitli iskelet yapilari sergilerler sert ve esnek iskeletler Bu farkli iskelet sistemleri farkli amaclara hizmet eder ve destekledikleri organizmalarin ozel ihtiyaclarina uyacak sekilde uyarlanmistir Esnek iskeletler dis strese maruz kaldiklarinda deforme olabilirler Genellikle cift kabuklular ve denizanasi gibi solenterlerin mezogleasi gibi bazi omurgasizlarda bulunurlar Esnek iskeletler avantajlidir cunku kaslar kasildiginda bukulebilir ve kaslar gevsediginde orijinal sekillerini geri kazanabilirler Kikirdak esnek bir iskelet olusturabilen bir malzeme ornegidir ancak cogu esnek iskelet proteinler polisakkaritler ve su karisimindan olusur Bazi durumlarda esnek iskeletler ek destek ve koruma icin sert yapilarla takviye edilebilir Bu tur iskeletler tipik olarak su ortamlarinda yasayan organizmalarda gorulur cunku suyun kendisi sert bir iskeletin yoklugunda bile yapisal destek saglar Ote yandan sert iskeletler strese maruz kaldiklarinda deforme olmazlar ve guclu bir destek saglarlar Oncelikle karasal hayvanlarda bulunurlar ve sucul ortamlarda daha az yaygindirlar Bu iskeletler ozellikle yuzmek icin destege ihtiyac duyan hizli hareket eden hayvanlar icin koruma ve yapisal destek gibi amaclara hizmet eder Sert iskeletler kitin eklembacaklilarda bulunur kalsiyum karbonat gibi kalsiyum bilesikleri tasli mercanlarda ve yumusakcalarda gorulur ve silikat diyatomlar ve tarafindan kullanilir gibi malzemelerden yapilir Bu saglam iskelet sistemleri hayvanlarin verimli bir sekilde hareket etmesini sagladiklari ve midye ve salyangoz kabuklarinda goruldugu gibi dis tehditlere karsi koruma sagladiklari karasal ortamlarda ozellikle degerlidir Hidrostatik iskeletler Hidrostatik iskeletler denizanasi yassi solucanlar nematodlar ve solucanlar da dahil olmak uzere bazi turlerinde gorulen sivi basinci yoluyla yapi saglayan bir hayvanin icindeki esnek bosluklardir Bu bosluklarin duvarlari kas ve bag dokusundan yapilmistir Bir hayvanin vucuduna yapi saglamanin yani sira hidrostatik iskeletler kas kasilma kuvvetlerini ileterek bir hayvanin uzunlugu boyunca kaslarin donusumlu olarak kasilmasi ve genislemesiyle hareket etmesini saglar Hucre iskeleti Hucre iskeleti hucrelerin formunu stabilize etmek ve korumak icin kullanilir Hucre seklini koruyan hucreyi koruyan flagella ve lamellipodia gibi yapilari kullanarak hucresel hareketi ve ve organellelerin hareketi gibi hucreler icinde tasinmayi saglayan ve hucresel bolunmede rol oynayan dinamik bir yapidir Hucre iskeleti bir hayvanin vucudu icin yapisal sistem saglamasi anlaminda bir iskelet degildir daha ziyade hucresel duzeyde benzer bir islev gorur Omurgali iskeletleriPithecometra Thomas Huxley in 1863 tarihli adli eserinde maymun iskeletleri ile insanlar karsilastirilmistir Omurgalilarin cogunun anatomisinde iskeletin birincil yapisal bileseni kemiktir Bu kemik iskelet farkli hayvan turleri arasinda bilesim ve yapi bakimindan degisiklik gosterir Iskelet sistemindeki bir diger temel unsur da kikirdaktir ve oncelikle memelilerde eklem bolgelerinde yogunlasir Bununla birlikte kopekbaliklari gibi kikirdakli baliklar gibi bazi hayvanlarda iskeletin tamami kikirdaktan olusur Tum omurgalilarda iskelet yapisini karakterize eden ozellikle omurga ve gogus kafesi gibi bilesenlerde belirgin olan tekrar eden bir segment modeli vardir Kemikler omurgalilarin ic iskeletinin ayrilmaz bir parcasi olan sert organlardir Vucudun yapisina destek saglamak kaslarla etkilesim yoluyla hareketi kolaylastirmak ve hayati ic organlarin etrafinda koruyucu kiliflar olusturmak gibi bircok onemli isleve hizmet ederler Kemikler agirlikli olarak minerallerden olusur hidroksiapatit bunun en belirgin ornegidir geri kalan kisim ise organik bir matris ve sudan olusur Ici bos boru seklindeki tasarimlari hafif bir kaliteyi korurken sikistirmaya karsi onemli bir direnc saglar Kemiklerdeki ana hucre tipleri ve Kemik dokusu yogun bir bag dokusu olarak kategorize edilir ve mineralize doku sertligine ve uc boyutlu bal petegi benzeri ic yapisina katkida bulunan bir bilesendir Yapisal destegin otesinde kemikler ayni zamanda kirmizi ve beyaz kan hucrelerinin uretiminde rol oynar ve hucresel duzeyde kalsiyum ve fosfat icin depolama alanlari olarak hizmet eder Kemiklerde ilik sinirler kan damarlari ve kikirdagi kapsayan cesitli doku turleri bir arada bulunur Embriyonik gelisim asamasinda kemikler hem ektoderm hem de mezoderm germ tabakalarindaki spesifik iskeletojenik hucrelerden koken alir Bu hucreler farkli kemik kikirdak ve eklem bilesenlerine farklilasir ve nihayetinde olgun iskelet sistemini olusturmak icin birbirleriyle baglanti kurar Benzersiz ozellesmis iskelet dokulari omurgalilarin karakteristik ozelligidir Kikirdak kemikten daha hizli buyur bu da yavas yavas kemikle yer degistirmeden once bir hayvanin yasaminin erken asamalarinda daha belirgin hale getirir Omurgalilarda kikirdak ayni zamanda iskelet icindeki eklem noktalarinda strese karsi koymaya yarar ve tipik olarak ile kaplidir Baglar ve tendonlar sirasiyla kemikleri diger kemiklere ve kaslari kemiklere baglamaktan sorumlu elastik dokulardir Amfibiler ve surungenler Kaplumbagalarin iskeletleri gogus kafesinden bir gelistirerek bir dis iskelet olusturacak sekilde evrimlesmistir Yilanlar ve keseliler iskeletleri diger hayvanlara gore onemli olcude daha fazla omura sahiptir Kertenkelelerde tipik olan 65 omurla karsilastirildiginda yilanlarda genellikle 300 un uzerinde omur bulunur Kuslar Kuslarin iskeletleri icin uyarlanmistir Kus iskeletlerindeki kemikler ucusun metabolik maliyetini azaltmak icin ici bos ve hafiftir Kemiklerin sekli ve yapisinin cesitli ozellikleri yuvarlak ve ince ve iskelet elemanlarinin tek halinde kaynasmasi dahil olmak uzere ucusla iliskili fiziksel strese dayanacak sekilde optimize edilmistir Bu nedenle kuslar genellikle diger karasal omurgalilardan daha az sayida kemige sahiptir Kuslar ayrica dislerden ve hatta gercek bir yoksundur bunun yerine cok daha hafif olan bir gaga gelistirmislerdir Bircok yavru kusun gagasinda adi verilen ve amniyotik yumurtadan cikislarini kolaylastiran bir cikinti bulunur Balik Baliklarin icindeki destek yapisini olusturan iskelet ya Chondrichthyes de oldugu gibi kikirdaktan ya da Osteichthyes de oldugu gibi kemikten yapilir Ana iskelet elemani hafif ancak guclu olan eklemli omurlardan olusan omurga sutunudur Kaburgalar omurgaya baglanir ve uzuvlar ya da uzuv kemerleri yoktur Sadece kaslar tarafindan desteklenirler Baliklarin ana dis ozellikleri olan kuyruk yuzgeci kuyruk yuzgeci haric omurga ile dogrudan baglantisi olmayan isin adi verilen kemikli veya yumusak dikenlerden olusur Govdenin ana kismini olusturan kaslar tarafindan desteklenirler Kopekbaliklari vatozlar patenler ve kimeralar gibi kikirdakli baliklarin iskeletleri tamamen kikirdaktan olusur Kikirdagin daha hafif olmasi bu baliklarin yuzerken daha az enerji harcamasini saglar Memeliler Deniz memelileri Deniz memelilerinin suda hareketini kolaylastirmak icin arka ayaklar ya balinalar ve nda oldugu gibi tamamen kaybolmus ya da yuzgecayaklilar foklar da oldugu gibi tek bir nde birlesmistir Balinada tipik olarak kaynasmistir bu da yuzme sirasinda esnekligi dengeyle takas eden bir adaptasyondur Insanlar Insan iskeleti baglar tendonlar kaslar ve kikirdak ile birbirine baglanan ve desteklenen tek tek ve kaynasmis kemiklerden olusan karmasik bir yapidir Bu iskelet organlari desteklemek kaslari sabitlemek ve beyin akcigerler kalp ve omurilik gibi kritik organlari korumak gibi hayati islevler saglar Yetiskin insan vucudunda iskelet toplam vucut agirliginin yaklasik 13 1 ini olusturur ve bu agirligin yarisi sudan olusur Vucuttaki en buyuk kemik ust bacaktaki uyluk kemigi iken en kucugu orta kulaktaki stapes kemigidir Pelvis ve kafatasinda oldugu gibi bazi kemikler birbirine kaynasmisken digerleri ayri kalir Baglantisiz kemiklere ornek olarak her bir orta kulakta bulunan ve yalnizca birbirleriyle eklemlesen uc kemikcik verilebilir Boyunda bulunan ve dilin baglanma noktasi olarak gorev yapan hyoid kemigi diger kemiklere bagli degildir ve kas ve bag destegine dayanir Iskelet Calismasi y 1510 Leonardo da Vinci tarafindan Yetiskin insanlarin iskeletinde tipik olarak 206 kemik bulunur ancak bu sayi belirli kemiklerin nasil gruplandigina bagli olarak degisebilir Ornegin her iki taraftaki kalca kemikleri bir veya uc ayri kemik ilium ve olarak sayilabilir Benzer sekilde kuyruk kemigi veya kuyruk sokumu tek bir kemik veya dort ayri kemik olarak sayilabilir ve kafatasi suturleri arasindaki bazi kucuk solucan kemikleri sayima dahil edilmez Sakrum kaynasmis bes omurdan olusmasina ragmen genellikle tek bir kemik olarak kabul edilir Ek olarak tendonlarda bulunan degisken sesamoid kemikler vardir patella veya diz kapagi her zaman sayilan daha buyuk sesamoid kemiklere bir ornektir Kemik sayisi bireyler arasinda farklilik gosterebilir ve bazi kemikler zamanla birbirine kaynastigi icin yasla birlikte degisebilir Iskelet iki ana bolume ayrilir vucudun merkezi ekseni boyunca uzanan aksiyal iskelet ve uzuvlari ve eklerini iceren apendikuler iskelet Insan iskeletinin tam gelisime ulasmasi yaklasik 20 yil surer ve kemikler kan hucrelerinin uretilmesinden sorumlu olan ilik icerir Erkek ve kadin iskeletleri arasinda onemli farkliliklar vardir Erkek iskeleti genellikle kadin iskeletinden daha buyuk ve agirdir Kadinlarda kafatasi kemikleri daha az koselidir ve daha genis daha kisa gogus kemigine ve daha ince bileklere sahiptirler En onemli farkliliklar disinin ureme yetenekleriyle ilgili olarak legen kemigindedir Kadin pelvisi erkek pelvisine gore daha genis ve sigdir pelvis cikisi genislemis ve pelvis girisi daha genis daha daireseldir Kasik kemikleri arasindaki aci erkeklerde daha keskindir bu da daha dairesel daha dar ve kalp seklinde bir pelvisle sonuclanir Omurgasiz iskeletleriCommon minke balinasinin iskeleti Omurgasizlar omurganin olmamasi ile tanimlanir ve kemik iskeletleri yoktur Eklembacaklilarin dis iskeletleri ekinodermlerin ise ic iskeletleri vardir Denizanasi ve solucan gibi bazi yumusak vucutlu organizmalar hidrostatik iskelete sahiptir Eklembacaklilar Bocekler kabuklular ve araknidler dahil olmak uzere eklembacaklilarin iskeletleri kutikullu dis iskeletlerdir Bunlar epidermis tarafindan salgilanan kitin den olusur Kutikula bir hayvanin vucudunu kaplayan ve sindirim sisteminin parcalari da dahil olmak uzere belirli ic organlari kaplayan koruyucu bir dis tabakadir Eklembacaklilarin buyume surecinde yeni bir dis iskelet gelistirdikleri eski dis iskeletin bir kismini parcalayip emdikleri ve geri kalanini geride biraktiklari ekdiz olarak bilinen bir prosedur olan deri degistirme gecirirler Bir eklembacaklinin dis iskeleti cesitli temel islevlere hizmet eder vucudu korumak ve desteklemek icin bir bariyer gorevi gorur uzantilar araciligiyla hareket ve savunma icin araclar saglar ve duyusal algiya yardimci olur Kabuklular gibi bazi eklembacaklilar cevrelerinden kalsiyum karbonat gibi biyomineralleri emerek kutikullerinin gucunu artirir Ekinodermler Deniz yildizi ve deniz kestanesi gibi iskeletleri hayvanin vucudunu ortmek icin bitisik veya ust uste binen buyuk iyi gelismis sklerit plakalardan olusan ic iskeletlerdir Deniz hiyari iskeletleri bir istisnadir beslenme ve harekete yardimci olmak icin kucultulmus bir boyuta sahiptir Echinoderm iskeletleri bir yapiya sahip kalsit ten olusan dan olusur Ayrica iskeletin bilesiminin 15 ini olusturan onemli bir magnezyum icerigine sahiptirler Stereom yapisi gozeneklidir ve hayvan yaslandikca gozenekler baglayici doku ile dolar Deniz kestanelerinin on kadar stereom yapisi cesidi vardir Gunumuz hayvanlari arasinda bu tur iskeletler ekinodermlere ozgudur ancak benzer iskeletler bazi Paleozoik hayvanlar tarafindan kullanilmistir Ekinodermlerin iskeletleri cogunlukla yumusak doku ile kapli oldugu icin mezodermdir Iskelet plakalari birbirine kenetlenebilir veya kaslar ve baglar araciligiyla baglanabilir Ekinodermlerdeki iskelet elemanlari oldukca ozellesmistir ve genellikle bir cesit simetriyi korumalarina ragmen bircok sekil alirlar Deniz kestanelerinin dikenleri en buyuk ekinoderm iskelet yapisi turudur Yumusakcalar Deniz kabuklulari deniz taraklari ve salyangozlar gibi bazi yumusakcalarin dis iskelet gorevi goren kabuklari vardir Bunlar hayvanin sundan salgilanan proteinler ve mineraller tarafindan uretilir Sungerler Sungerler kucuk kalkerli veya silisli spikullerden olusan bir iskelete sahiptir Sungerler arasinda demosponglar cogunlugu olusturur ve tum sunger turlerinin 90 ini olusturur Bu demosponglar protein spongin lifleri mineral silika veya bazen her ikisinin bir kombinasyonu ile insa edilen spikullerden yapilmis iskeletlere sahiptir Silika bazli spikuller mevcut oldugunda aksi takdirde oldukca benzer olan cam sungerlerde bulunanlara kiyasla farkli sekiller sergilerler KikirdakKikirdak icinde kondrosit adi verilen ozellesmis hucrelerden olusan baglayici bir iskelet dokusudur Bu matriks tipik olarak Tip II kolajen lifleri proteoglikan ve sudan olusur Elastik kikirdak ve lipohiyalin kikirdak dahil olmak uzere bircok kikirdak turu vardir Diger bag dokularinin aksine kikirdak kan damarlari icermez Kondrositler eklem kikirdaginin sikistirilmasi veya elastik kikirdagin bukulmesiyle olusan pompalama hareketinin yardimiyla difuzyon yoluyla beslenir Bu nedenle diger bag dokularina kiyasla kikirdak daha yavas buyur ve onarilir Kaynakca Definition of SCELETON www merriam webster com Ingilizce 31 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Temmuz 2022 Ruppert Fox amp Barnes 2003 s 102 Why animals developed four types of skeletons National Geographic Ingilizce 19 Ekim 2021 31 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Temmuz 2022 Why animals developed four types of skeletons Animals Ingilizce 19 Ekim 2021 4 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ekim 2023 de Buffrenil Vivian de Ricqles Armand J Zylberberg Louise Padian Kevin Laurin Michel Quilhac Alexandra 2021 Vertebrate skeletal histology and paleohistology Boca Raton FL CRC Press ss xii 825 ISBN 978 1351189576 31 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan arsiv url kullanmak icin url gerekiyor yardim erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Ruppert Edward E Fox Richard S Barnes Robert D 2004 Invertebrate zoology a functional evolutionary approach Internet Archive Belmont CA Thomson Brooks Cole ISBN 978 0 03 025982 1 Pechenik 2015 Kier William M 15 Nisan 2012 The diversity of hydrostatic skeletons Journal of Experimental Biology 215 8 1247 1257 doi 10 1242 jeb 056549 ISSN 0022 0949 PMID 22442361 Fletcher Daniel A Mullins R Dyche 2010 Cell mechanics and the cytoskeleton Nature Ingilizce 463 7280 485 492 Bibcode 2010Natur 463 485F doi 10 1038 nature08908 ISSN 1476 4687 PMC 2851742 2 PMID 20110992 Buffrenil Vivian de Ricqles Armand J de Zylberberg Louise Padian Kevin 24 Haziran 2021 Vertebrate Skeletal Histology and Paleohistology Ingilizce CRC Press ISBN 978 1 351 18957 6 Billet Guillaume Bardin Jeremie 13 Ekim 2021 Segmental Series and Size Clade Wide Investigation of Molar Proportions Reveals a Major Evolutionary Allometry in the Dentition of Placental Mammals Systematic Biology 70 6 1101 1109 doi 10 1093 sysbio syab007 PMID 33560370 Buffrenil Vivian de Quilhac Alexandra 2021 An Overview of the Embryonic Development of the Bony Skeleton Vertebrate Skeletal Histology and Paleohistology CRC Press 29 38 doi 10 1201 9781351189590 2 ISBN 978 1351189590 31 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ekim 2023 Vorvick Linda J 13 Agustos 2020 Tendon vs Ligament A D A M Medical Encyclopedia Ebix 18 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Agustos 2021 MedLinePlus vasitasiyla Nagashima Hiroshi Kuraku Shigehiro Uchida Katsuhisa Kawashima Ohya Yoshie Narita Yuichi Kuratani Shigeru 1 Mart 2012 Kaplumbagalarin vucut plani anatomik gelisimsel ve evrimsel bir bakis acisi Anatomical Science International Ingilizce 87 1 1 13 doi 10 1007 s12565 011 0121 y ISSN 1447 073X PMID 22131042 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim M Woltering Joost 1 Haziran 2012 From Lizard to Snake Behind the Evolution of an Extreme Body Plan Current Genomics 13 4 289 299 doi 10 2174 138920212800793302 PMC 3394116 2 PMID 23204918 Dumont Elizabeth R 22 Temmuz 2010 Bone density and the lightweight skeletons of birds Proceedings of the Royal Society B Biological Sciences 277 1691 2193 2198 doi 10 1098 rspb 2010 0117 PMC 2880151 2 PMID 20236981 Bebej Ryan M Smith Kathlyn M 17 Mart 2018 Lumbar mobility in archaeocetes Mammalia Cetacea and the evolution of aquatic locomotion in the earliest whales Zoological Journal of the Linnean Society 182 3 695 721 doi 10 1093 zoolinnean zlx058 ISSN 0024 4082 7 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2022 Reynolds William W Karlotski William J 1977 The Allometric Relationship of Skeleton Weight to Body Weight in Teleost Fishes A Preliminary Comparison with Birds and Mammals Copeia 1977 1 160 163 doi 10 2307 1443520 ISSN 0045 8511 10 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ekim 2023 Skeletal System Facts Function amp Diseases Live Science 7 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2017 Tozeren 2000 ss 6 10 Balaban 2008 s 61 Stein 2007 s 73 Langley Liz 19 Ekim 2021 Why animals developed four types of skeletons National Geographic 29 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Kasim 2022 Vincent Julian F V 1 Ekim 2002 Arthropod cuticle a natural composite shell system Composites Part A Applied Science and Manufacturing Ingilizce 33 10 1311 1315 doi 10 1016 S1359 835X 02 00167 7 ISSN 1359 835X Politi Yael Bar On Benny Fabritius Helge Otto 2019 Estrin Yuri Brechet Yves Dunlop John Fratzl Peter Ed Mechanics of Arthropod Cuticle Versatility by Structural and Compositional Variation Architectured Materials in Nature and Engineering Archimats Ingilizce Cham Springer International Publishing ss 287 327 doi 10 1007 978 3 030 11942 3 10 ISBN 978 3 030 11942 3 Kokorin A I Mirantsev G V Rozhnov S V 1 Aralik 2014 Ekinoderm iskelet olusumunun genel ozellikleri Paleontological Journal Ingilizce 48 14 1532 1539 doi 10 1134 S0031030114140056 ISSN 1555 6174 Nebelsick James H Dynowski Janina F Grossmann Jan Nils Totzke Christian 2015 Hamm Christian Ed Echinoderms Hiyerarsik Olarak Duzenlenmis Hafif Iskeletler Hafif Yapilarin Evrimi Analyses and Technical Applications Ingilizce Dordrecht Springer Netherlands ss 141 155 doi 10 1007 978 94 017 9398 8 8 ISBN 978 94 017 9398 8 erisim tarihi 31 Temmuz 2022 Barnes Fox amp Barnes ss 105 106