Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bahtiyar (Farsça: بختیار, ö. 978), daha çok İzzüddevle lakabıyla bilinir (Arapça: عز الدولة "Hanedanın Zaferi"), Irak'ın Büveyhî emiriydi (967–978).
| İzzüddevle | |
|---|---|
| Emirlerin emiri | |
 İzzüddevle'nin hükümdarlığında basılmış sikke | |
| Irak Büveyhî Emiri | |
| Hüküm süresi | 967-978 |
| Önce gelen | Müizzüddevle |
| Sonra gelen | Adudüddevle |
| Doğum | 943 Ahvaz, İran |
| Ölüm | 978 Irak |
| Eş(ler)i | 'ın kızı |
| Çocuk(lar)ı | Salar İsimsiz preses |
| Hanedan | Büveyhîler |
| Babası | Müizzüddevle |
| Dini | Şiilik |
Erken dönem hayatı
İzzüddevle, Bahtiyar olarak doğdu ve Müizzüddevle'nin oğluydu. Ayrıca Sanad al-Dawla, Marzuban ve Abu İshak İbrahim adında üç erkek kardeşi vardı. Bahtiyar, hayatının ilk yıllarında Deylemli subayı Lashkarwarz'ın kızıyla evlendi.
955 baharında Müizzüddevle çok hastalandı ve oğlunu halefi olarak seçmeye karar verdi. Beş yıl sonra halife, Bahtiyar'a "İzzüddevle" unvanını vererek bunu resmen kabul etti. İzzüddevle, babasının seferleri sırasında Bağdat'ta hüküm sürdü. Müizzüddevle 967'de öldü ve arkasında oğluna birkaç öğüt bıraktı. Türk komutan 'in hizmetlerinin sürdürülmesini, Türklerin isteklerine saygı gösterilmesini, kuzey İran'ı yöneten amcası Rüknüddevle'nin kıdemli amir olarak tanınmasını ve Fars'ta hüküm süren kuzeni Adudüddevle'ye saygı gösterilmesini tavsiye etti. Ayrıca Musul'un Hamdani emiri Ebu Tağlib ile başa çıkmak için bir strateji de verdi.
Hükümdarlığı
970 yılında İzzüddevle, ordusundaki Deylemliler ile Türkler arasındaki husumeti sona erdirmek için, Deylemi-Türk ilişkisini güçlendirmek için yüksek rütbeli Türklerle birkaç evlilik yapmaya başladı; oğlu Marzuban ibn Bahtiyar, Bukhtakin Azadruwayh'in kızıyla ve diğer oğlu Salar, Baktijur'un kızıyla evlendi.
İzzüddevle, babasının Irak bataklıklarına hükmeden Shahinidlerle savaşma politikasını sürdürdü, ancak onları yenemedi. Aynı zamanda, bunun halifenin halletmesi gereken bir mesele olduğunu düşünerek Bizans İmparatorluğu ile olan sınırı görmezden geldi. I. İoannis komutasındaki Bizanslılar 971'de Yukarı Mezopotamya'nın çoğunu istila ettiğinde, o Bağdat'a bile dönmedi. Irak'ı savunmayı kendine görev edinen kişi, Büveyhî'ye giderek yabancılaştığını hisseden Sebüktekin'di. İki yıl sonra İzzüddevle, İbn Bakiyye'yi vezir olarak atadı.
İzzüddevle'nin mali sorunları da vardı; 973'te babasının kendisine bıraktığı tavsiyeye karşı Musul Emirliği'ni işgal etti. Sefer bir felaketti; Ebu Tağlib komutasındaki Hamdaniler, Sebüktekin muhtemelen onları gizlice desteklerken Bağdat'a yürüdüler. Büveyhî emir daha sonra mali zorluklarını çoğu Huzistan'da bulunan Türk tımarlarına el koyarak çözmeye çalıştı. Aynı zamanda Sebüktekin'i görevinden aldı. Sebüktekin isyan çıkardı ve İzzüddevle'yi Vasıt'e yerleşmeye zorladı. Sebüktekin'in Irak'ın güneyi karşılığında Bağdat'tan vazgeçme teklifini reddetti. Sebüktekin daha sonra Vasıt'a yürüdü ve şehri kuşattı.
Bu noktada Rüknüddevle, Adudüddevle'ya Vasıt'a yürümesini ve İzzüddevle'yi rahatlatmasını emretti. Adudüddevle'nın seçimi biraz tuhaftı: Daha önce İzzüddevle'nin beceriksizliği algısı nedeniyle görevden alınmasını savunmuş ve Basra'da başarısız bir isyan başlatan Irak emirinin bir kardeşine sığınma hakkı vermişti. Buna rağmen Adudüddevle, Sebüktekin'e Vasıt'ı alt etme şansı vermek için olabildiğince yavaş seyahat etmesine rağmen emre uydu.
Ancak İzzüddevle direnmeyi başardı ve kuşatma sırasında Sebüktekin öldü. Adudüddevle bu nedenle sonunda onu Bağdat'ta geri getirmeye karar verdi. Ancak kısa bir süre sonra, İzzüddevle'nin Dailamlı paralı askerleri tarafından başlatılan bir isyan, Adudüddevle'ye kuzenini devirme fırsatı verdi. Bunu yapmış olsaydı, Irak'ı doğrudan yönetecekti, ancak Rüknüddevle buna şiddetle karşı çıktı. İzzüddevle bu nedenle Adudüddevle'nin Irak valisi oldu. İkincisinin Şiraz'a gitmesi, İzzüddevle'nin itaatini derhal geri çekmesine neden oldu.
İç savaş ve ölümü
Rüknüddevle 976'da öldü ve Büveyhî imparatorluğunu kaosa sürükledi. İzzüddevle, Adudüddevle'nin kıdemli emir pozisyonuna geçişini tanımayı reddetti. Kendisine yeni unvanlar aldı ve halifenin politikasını onayladığını gösteren halifenin kızlarından biriyle evlendi. Adudüddevle daha sonra Irak'ı işgal etmeye hazırlandı. Ordusunu ve müttefiklerini hazırlamasına rağmen İzzüddevle, 977'de Huzistan'da yenildi ve Vasıt'a çekilmek zorunda kaldı. Orada yeni bir ordu kurdu, ancak iki kuzen daha sonra müzakerelere girdi. Uzun bir süre sonra İzzüddevle'ye Hamdaniler ile ittifak yapmama sözü karşılığında Suriye'ye geçiş özgürlüğü verildi. Bu anlaşmayı bozduğunda, düşmanlıklar yeniden başladı. Hem İzzüddevle hem de Hamdaniler, 978 baharında Samarra'da yenildi ve Büveyhî yakalandı. Kısa süre sonra Adudüddevle'nin rızasıyla idam edildi.
Kaynakça
- Özel
- Genel
- ; Margoliouth, David S., (Ed.) (1921). The Eclipse of the 'Abbasid Caliphate. Original Chronicles of the Fourth Islamic Century, Vol. V: The concluding portion of The Experiences of Nations by Miskawaihi, Vol. II: Reigns of Muttaqi, Mustakfi, Muzi and Ta'i. Oxford: Basil Blackwell.
- Bosworth, C. E. (1975). "Iran under the Būyids". (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 250–305. ISBN .
- Donohue, John J. (2003). The Buwayhid Dynasty in Iraq 334 H./945 to 403 H./1012: Shaping Institutions for the Future (İngilizce). Leiden and Boston: Brill. ISBN .
- Kennedy, Hugh (2016). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century (İngilizce) (Second bas.). Oxford ve New York: Routledge. ISBN .
- (1990). "BUYIDS". BUYIDS – Encyclopaedia Iranica. Encyclopaedia Iranica, Vol. IV, Fasc. 6. Londra: Routledge & Kegan Paul. ss. 578-586.
- Hachmeier, Klaus (2018). "ʿIzz al- Dawla". Fleet, Kate; ; Matringe, Denis; Nawas, John; (Ed.). Encyclopaedia of Islam, THREE (İngilizce). Brill Online. doi:10.1163/1573-3912_ei3_COM_32652. ISSN 1873-9830.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bahtiyar Farsca بختیار o 978 daha cok Izzuddevle lakabiyla bilinir Arapca عز الدولة Hanedanin Zaferi Irak in Buveyhi emiriydi 967 978 IzzuddevleEmirlerin emiriIzzuddevle nin hukumdarliginda basilmis sikkeIrak Buveyhi EmiriHukum suresi967 978Once gelenMuizzuddevleSonra gelenAdududdevleDogum943 Ahvaz IranOlum978 IrakEs ler i in kiziCocuk lar iSalar Isimsiz presesHanedanBuveyhilerBabasiMuizzuddevleDiniSiilikErken donem hayatiEbu Mansur Iz el Amir al Bahtiyar ibn Muizzuddevle nin adi ve unvanlarinin yazili oldugu Altin Ibrik Izzuddevle Bahtiyar olarak dogdu ve Muizzuddevle nin ogluydu Ayrica Sanad al Dawla Marzuban ve Abu Ishak Ibrahim adinda uc erkek kardesi vardi Bahtiyar hayatinin ilk yillarinda Deylemli subayi Lashkarwarz in kiziyla evlendi 955 baharinda Muizzuddevle cok hastalandi ve oglunu halefi olarak secmeye karar verdi Bes yil sonra halife Bahtiyar a Izzuddevle unvanini vererek bunu resmen kabul etti Izzuddevle babasinin seferleri sirasinda Bagdat ta hukum surdu Muizzuddevle 967 de oldu ve arkasinda ogluna birkac ogut birakti Turk komutan in hizmetlerinin surdurulmesini Turklerin isteklerine saygi gosterilmesini kuzey Iran i yoneten amcasi Ruknuddevle nin kidemli amir olarak taninmasini ve Fars ta hukum suren kuzeni Adududdevle ye saygi gosterilmesini tavsiye etti Ayrica Musul un Hamdani emiri Ebu Taglib ile basa cikmak icin bir strateji de verdi Izzuddevle ye ait bes dinarlik altin sikke MS 974 5 bir geyigi olduren bir aslani ve bir dag kecisini olduren bir parsi tasvir ediyor Hukumdarligi9 10 yuzyillarda Irak Haritasi 970 yilinda Izzuddevle ordusundaki Deylemliler ile Turkler arasindaki husumeti sona erdirmek icin Deylemi Turk iliskisini guclendirmek icin yuksek rutbeli Turklerle birkac evlilik yapmaya basladi oglu Marzuban ibn Bahtiyar Bukhtakin Azadruwayh in kiziyla ve diger oglu Salar Baktijur un kiziyla evlendi Izzuddevle babasinin Irak batakliklarina hukmeden Shahinidlerle savasma politikasini surdurdu ancak onlari yenemedi Ayni zamanda bunun halifenin halletmesi gereken bir mesele oldugunu dusunerek Bizans Imparatorlugu ile olan siniri gormezden geldi I Ioannis komutasindaki Bizanslilar 971 de Yukari Mezopotamya nin cogunu istila ettiginde o Bagdat a bile donmedi Irak i savunmayi kendine gorev edinen kisi Buveyhi ye giderek yabancilastigini hisseden Sebuktekin di Iki yil sonra Izzuddevle Ibn Bakiyye yi vezir olarak atadi Izzuddevle nin mali sorunlari da vardi 973 te babasinin kendisine biraktigi tavsiyeye karsi Musul Emirligi ni isgal etti Sefer bir felaketti Ebu Taglib komutasindaki Hamdaniler Sebuktekin muhtemelen onlari gizlice desteklerken Bagdat a yuruduler Buveyhi emir daha sonra mali zorluklarini cogu Huzistan da bulunan Turk timarlarina el koyarak cozmeye calisti Ayni zamanda Sebuktekin i gorevinden aldi Sebuktekin isyan cikardi ve Izzuddevle yi Vasit e yerlesmeye zorladi Sebuktekin in Irak in guneyi karsiliginda Bagdat tan vazgecme teklifini reddetti Sebuktekin daha sonra Vasit a yurudu ve sehri kusatti Bu noktada Ruknuddevle Adududdevle ya Vasit a yurumesini ve Izzuddevle yi rahatlatmasini emretti Adududdevle nin secimi biraz tuhafti Daha once Izzuddevle nin beceriksizligi algisi nedeniyle gorevden alinmasini savunmus ve Basra da basarisiz bir isyan baslatan Irak emirinin bir kardesine siginma hakki vermisti Buna ragmen Adududdevle Sebuktekin e Vasit i alt etme sansi vermek icin olabildigince yavas seyahat etmesine ragmen emre uydu Ancak Izzuddevle direnmeyi basardi ve kusatma sirasinda Sebuktekin oldu Adududdevle bu nedenle sonunda onu Bagdat ta geri getirmeye karar verdi Ancak kisa bir sure sonra Izzuddevle nin Dailamli parali askerleri tarafindan baslatilan bir isyan Adududdevle ye kuzenini devirme firsati verdi Bunu yapmis olsaydi Irak i dogrudan yonetecekti ancak Ruknuddevle buna siddetle karsi cikti Izzuddevle bu nedenle Adududdevle nin Irak valisi oldu Ikincisinin Siraz a gitmesi Izzuddevle nin itaatini derhal geri cekmesine neden oldu Ic savas ve olumu Ruknuddevle 976 da oldu ve Buveyhi imparatorlugunu kaosa surukledi Izzuddevle Adududdevle nin kidemli emir pozisyonuna gecisini tanimayi reddetti Kendisine yeni unvanlar aldi ve halifenin politikasini onayladigini gosteren halifenin kizlarindan biriyle evlendi Adududdevle daha sonra Irak i isgal etmeye hazirlandi Ordusunu ve muttefiklerini hazirlamasina ragmen Izzuddevle 977 de Huzistan da yenildi ve Vasit a cekilmek zorunda kaldi Orada yeni bir ordu kurdu ancak iki kuzen daha sonra muzakerelere girdi Uzun bir sure sonra Izzuddevle ye Hamdaniler ile ittifak yapmama sozu karsiliginda Suriye ye gecis ozgurlugu verildi Bu anlasmayi bozdugunda dusmanliklar yeniden basladi Hem Izzuddevle hem de Hamdaniler 978 baharinda Samarra da yenildi ve Buveyhi yakalandi Kisa sure sonra Adududdevle nin rizasiyla idam edildi KaynakcaOzel biddr com 24 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Amedroz amp Margoliouth 1921 s 302 Bosworth 1975 p 265 Bosworth 1975 p 266 Bosworth 1975 p 267 Kennedy 2004 pp 272 230 Genel Margoliouth David S Ed 1921 The Eclipse of the Abbasid Caliphate Original Chronicles of the Fourth Islamic Century Vol V The concluding portion of The Experiences of Nations by Miskawaihi Vol II Reigns of Muttaqi Mustakfi Muzi and Ta i Oxford Basil Blackwell Bosworth C E 1975 Iran under the Buyids Ed The Cambridge History of Iran Volume 4 From the Arab Invasion to the Saljuqs Ingilizce Cambridge Cambridge University Press ss 250 305 ISBN 0 521 20093 8 Donohue John J 2003 The Buwayhid Dynasty in Iraq 334 H 945 to 403 H 1012 Shaping Institutions for the Future Ingilizce Leiden and Boston Brill ISBN 90 04 12860 3 Kennedy Hugh 2016 The Prophet and the Age of the Caliphates The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century Ingilizce Second bas Oxford ve New York Routledge ISBN 978 1 138 78761 2 1990 BUYIDS BUYIDS Encyclopaedia Iranica Encyclopaedia Iranica Vol IV Fasc 6 Londra Routledge amp Kegan Paul ss 578 586 Hachmeier Klaus 2018 ʿIzz al Dawla Fleet Kate Matringe Denis Nawas John Ed Encyclopaedia of Islam THREE Ingilizce Brill Online doi 10 1163 1573 3912 ei3 COM 32652 ISSN 1873 9830