Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şavşat (Gürcüce: შავშეთი; okunuşu: "şavşeti"; Rusça: Шавшети (Şavşeti), Ermenice: Շավշեթ (Şavşet), Osmanlıca: شوشاد /Şavşad ya da شاوشت / Şavşet), Karadeniz Bölgesi’nin doğu ucunda, Artvin iline bağlı ilçe ve bu ilçenin merkezidir.
| Şavşat | |
|---|---|
 | |
 Şavşat'ın Artvin ilindeki konumu | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Artvin |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Kübra Sivaslıoğlu |
| • Belediye başkanı | Durmuş Aydın (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1316 km² |
| Rakım | 1134 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 17,606 |
| • Kır | - |
| • Şehir | - |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| Posta kodu | 08700 |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
Resmî site Şavşat Belediyesi | |
Şavşat adı Gürcüce Şavşeti’den gelir ve Şavşat kasabası tarihsel Şavşeti bölgesinin yerleşim yerlerinden biridir. Bununla birlikte Şavşeti bölgesinde Satleli, Sinkoti, Tsihisdziri gibi yerler orta çağ boyunca daha önemli yerleşmelerdi. Nitekim sonradan mahallesi haline getirilen Satleli (Söğütlü) dışında Şavşat kasabasında tarihsel bir yapı da bulunmamaktadır.
Küçük bir yerleşme olan Şavşat 2015 yılında Cittaslow kapsamına alındı ve Türkiye'nin sakin şehirleri arasında yer aldı. Artvin kentine 71 km uzaklıktadır.
Etimoloji
Gürcülerin eski çağlarda Kahi, Kuhi, Klarci, Şavşi, Cavahi gibi çeşitli boylardan oluştuğu kabul edilir. Bu boyların yaşadıkları bölgelerin çoğu, boyun adına Gürcüce yer bildiren –eti (–ეთი ) eki getirilerek ifade ediliyordu. Şavşilerin yaşadığı bölgeye Şavşeti (შავშეთი) deniyordu ve Şavşeti “Şavşilerin yurdu” anlamına gelmektedir.
Şavşeti yer adının bazı kaynaklarda ileri sürüldüğü gibi Gürcücede “siyah” anlamına gelen “şavi” (შავი) ya da “odun” anlamına gelen "şeşa" (შეშა) kelimeleriyle ilişkisi yoktur. Örneğin bu yer adı eğer “şavi” kelimesinden türetilmiş olsaydı, Şavşeti değil Şaveti olması gerekirdi. Şavşeti adının "Sakaların Savuş" boyuyla ilişkili olduğu ileri sürülmüştür. Ancak "Savuş" adından Gürcüce sonekle Şavşeti kelimesini türetmek mümkün değildir.
Tarihçe
Tao-Klarceti içinde yer alan Şavşeti bölgesi ve Şavşat kasabasının bulunduğu coğrafya eski çağlarda çeşitli devletlerin sınırları içinde yer alıyordu. Bir bölge ve yerleşme olarak Şavşat’ın adı yazılı kaynaklarda ilk kez Giorgi Merçule’nin 951 yılında yazdığı Grigol Hantsteli'nin Yaşamı adlı eserde geçer. Bu eserde Şavşeti bölgesinde kalan köylerin adları da yer alır.
Şavşat bölgesi erken Orta Çağ'da Gürcü prensler ve Gürcü krallar tarafından yönetildi. Gürcüler Şavşat’a bağlı Satleli, Sinkoti, Tsihisdziri gibi köylerde 9. yüzyıldan itibaren manastırlar kurup kiliseler ve kaleler inşa ettiler. Nitekim Şavşat Kalesi’ni de İberia kralı I. Adarnase (öl. 923) inşa ettirmiştir. 11. yüzyılda Melik Şah’ın askerleri tarafından istila edilen Şavşat ve güneybatı Gürcistan yaklaşık 40 yıl boyunca Büyük Selçuklular tarafından kontrol edildi. 1960’lardan başlayarak, özellikle de 1990’lardan itibaren yazılan Türkçe kitap ve makalelerde Gürcü kralı Kurucu Davit’in (öl. 1125) Şavşat’ın da içinde yer aldığı bölgeye Kıpçakları yerleştirdiği ileri sürülse de bu durum tarihsel gerçeklerle bağdaşmamaktadır. Çünkü Didgori Savaşı’ndan (1121) önce Kıpçakları Büyük Selçukluların kontrol ettiği bu bölgeye yerleştirmesi mümkün değildi. Kurucu Davit Didgori Savaşı’nda Kıpçakların da desteğiyle Büyük Selçukluları güneybatı Gürcistan’dan çıkardığında, Kuzey Kafkasya’dan 45.000 Kıpçak aileyi 1118’de getirmiş ve doğu Gürcistan’a zaten yerleştirmişti. Davit iki yıl sonra da 40.000 paralı Kıpçak askere sahip olmuştu.
Şavşat 13. yüzyıldan itibaren Gürcü atabeyleri tarafından yönetildi. 1547 yılında Osmanlılar kenti ele geçirdi. Şavşat, Tao-Klarceti bölgesinde kurulan Çıldır Eyaleti’ne bağlı Şavşat livasının merkezi oldu. Uzun süre Osmanlı yönetimi altında kalan yerleşmeyi 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Ruslar ele geçirdi. Rus yönetimi altında Şavşat ve İmerhevi Şavşat-İmerhevi adıyla Artvin ilinin (okrug) bir ilçesiydi (uçastka).
I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rusların bölgeden çekilmesinin ardından Şavşat 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan sınırları içinde yer aldı. 1921’de, Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti kuvvetleri de harekete geçip Artvin, Ardahan ve Batum’u ele geçirdi. Bu tarihten itibaren Şavşat Türkiye sınırları içinde kaldı. 1926 nüfus tahririne göre Artvin iline bağlı bir kaza olan Şavşat, Merya, İmerhevi ve merkez nahiye olmak üzere üç nahiyeden oluşuyordu. Bu sırada Şavşat kazasına 56 köy bağlıydı.
Rus yönetimi altında 1886 yılında yapılan Şavşat-İmerhev uçastkasında (Rusça: ШАВШЕТО-ИМЕРХЕВСКИЙ; okunuşu: Shavsheto-İmerhevsky) nüfus sayımına göre ilçede 1.280 Ermeni, 7.556 Gürcü, 9.401 Türk ve 82 kişi Poşa olarak kaydedilmiştir.
| Gürcü | Türk | Ermeni | Poşa | Toplam | |
|---|---|---|---|---|---|
| Şavşat-İmerhev | 7.556 (%41.2) | 9.401 (%51.3) | 1.280 (%7.0) | 82 (%0.4) | 18.319 |
Tarihsel yapılar
Şavşat kasabasındaki en önemli tarihsel yapı, Şavşat Kalesi olarak da adlandırılan Satleli Kalesi’dir. Satleli aslında eski bir yerleşimdi ve bir de kalesi vardı. Satleli’nin adı 1925’te Söğütlü olarak değiştirildi; ancak köy daha sonra Şavşat kasabasının bir mahallesi haline getirildi. Satleli Kalesi bundan dolayı Şavşat Kalesi olarak da adlandırılır oldu. Şavşat kasabasının iki kilometre dışında, iki akarsuyun birleştiği yerde bulunan Şavşat Kalesi 9. yüzyılda Gürcü kralı I. Adarnase tarafından yaptırılmıştır. Moloz taş ve kireç harcından inşa edilmiş olan yapı orta ölçekli (80 x 70 m) bir kaledir. Kalenin 15 metre yüksekliğinde bir kulesi vardır. Kale Şavşat bölgesinin en önemli kalelerinden biri sayılır.
Şavşat ilçesinde ayrıca iki kilise kalıntısı bulunmaktadır. Söğütlü (Satleli) mahallesindeki bazilika tipi kilise 9-10. yüzyılda inşa edilmiştir. Günümüzde bir büyük ölçüde ayaktadır. Satle Kilisesi olarak bilinen yapı Himşiaşvililerin ikametgâhının batısında, Himşiaşvili ailesinin mezarlığında yer alır. İkinci kilise ise Şavşat Kalesi içindedir.
Ayrıca Şavşat ilçesine bağlı cevizli köyü içerisinde Tibet Kilisesi yer almaktadır. Tibet kilisesi 899-914 yılları arasında bölgeye hakim olan Bagratlı Prenslerinden Aşot Koukhi döneminde yaptırıldığı bilinmektedir. Yontma taştan yapılmış dört yüzeyden ibaret olan çatısının her yüzeyinde “Koç heykeli” bulunmaktadır. İç mekanda “Havari” figürleri mevcuttur. Düzgün taş işçiliği ve bitkisel plastik süslemeleri ile dikkat çekmektedir. Tek nefli yapıdan geriye yıkıntıları kalmıştır. Kale mevkiinde 2013 yılında yapılan arkeolojik kazılar sırasında temizlenip restore edilmiştir.
Coğrafya
Şavşat, doğuda Ardahan il merkezi ile Hanak İlçesi, kuzeydoğuda Posof İlçesi, güney ve güney batıda Ardanuç, batıda Artvin Merkez ve Borçka İlçesi, kuzeyden de Gürcistan Devleti ile çevrilidir.
1.317 kilometrekarelik dağlık ve engebeli bir arazi üzerine yayılmış bulunan Şavşat İlçesinin dört yanı yüksek dağlarla çevrilidir. 3.537 metreye yükselen Kaçkar Dağları, ilçenin batı ve kuzeybatı yönünü sınırlandırır. Kuzeyde 2.750 metre yükseklikteki Sivritepe (Arsiyan) dağları ile 3.000 metreyi aşan Cin dağları bulunmaktadır. Doğuda Ardahan-Artvin sınırlarını teşkil eden Yalnızçam dağ sinsilesinden 2.850 metre yükseklikteki Sahara Dağları, Güneyde ise 3.050 Metreyi bulan Karagöl dağları vardır.
İlçenin rakımı minimum 950 metre, maksimum ise 1800 metredir. İlçe Merkezin rakımı 1100 metredir. Türkiye'nin en güzel ilçelerinden biridir.
Şavşat ilçesi akarsu bakımından zengindir. İlçede çok sayıda buzul gölü bulunmaktadır. Bu göller nispeten küçük göllerdir. Göllerin en büyüğü Karagöl dağlarında bulunan ve bu dağa kendi adını veren Karagöl’ dür. Bol miktarda alabalık bulunan gölden sulama amaçlı olarak yararlanılmaktadır. Meşeli Köyü orman içi mevkiinde milli parklar kapsamı içerisinde bulunan ikinci bir Karagöl mevcut olup piknik, mesire yeri özelliğine sahiptir. Pınarlı köyü yakınlarında Balık Gölü, Arsiyan yaylasında ise Kız Gölü, Boğa Gölü ve Koyun Gölü isminde göller bulunmaktadır. Ayrıca Aşağı Koyunlu Köyü sınırları içerisinde, yayla yolu üzerinde görebileceğiniz 65 m civarında yüksekliği ile Türkiye'nin en yüksek şelalelerinden biri bulunur. Halk arasında Suatılan şelalesi olarak adlandırılır. Debisinin az olmasına rağmen bulunduğu yerin doğal ve tarih özellikleri itibarıyla görülmeye değer bir yerdir.
İlçe dahilinde şifalı maden suları mevcuttur. Bunlardan Çermik-Çoraklı Köyü sınırları içerisinde bulunan sıcak su kaplıcası romatizma hastalıklara iyi gelmektedir.
İlçede tipik Türkiye'de Karadeniz iklimi hakimdir.4 mevsim yağmurlu kışları kar yağışlıdır. Yüksek rakımlı olan yerlerde kışlar çok uzun sürer. Bu bölgelerde kasım ayında başlayan kar yağışları nisan ayı ortalarına kadar sürer.
İlçe bitki örtüsü bakımından zengindir. Zengin iğne yapraklı ormanlar mevcut olduğu gibi alçak rakımlı yerlerde geniş yapraklı ağaçlara da rastlamak mümkündür.
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927 | 28.354 | 392 | 27.962 |
| 1935 | 34.037 | 669 | 33.368 |
| 1940 | 34.157 | 507 | 33.650 |
| 1945 | 36.530 | 537 | 35.993 |
| 1950 | 41.068 | 1.681 | 39.387 |
| 1955 | 44.088 | 1.506 | 42.582 |
| 1960 | 47.702 | 1.748 | 45.954 |
| 1965 | 48.917 | 2.301 | 46.616 |
| 1970 | 48.453 | 3.376 | 45.077 |
| 1975 | 45.690 | 3.078 | 42.612 |
| 1980 | 45.179 | 4.015 | 41.164 |
| 1985 | 38.427 | 4.916 | 33.511 |
| 1990 | 33.315 | 4.850 | 28.465 |
| 2000 | 25.624 | 7.325 | 18.299 |
| 2007 | 18.780 | 7.652 | 11.128 |
| 2008 | 18.240 | 6.942 | 11.298 |
| 2009 | 18.058 | 6.666 | 11.392 |
| 2010 | 17.866 | 6.540 | 11.326 |
| 2011 | 17.932 | 6.518 | 11.414 |
| 2012 | 17.660 | 6.753 | 10.907 |
| 2013 | 17.507 | 6.588 | 10.919 |
| 2014 | 19.024 | 10.312 | 8.712 |
| 2015 | 17.524 | 6.890 | 10.634 |
| 2016 | 17.144 | 6.601 | 10.543 |
| 2017 | 16.471 | 6.258 | 10.213 |
| 2018 | 17.606 | 6.162 | 11.444 |
| 2019 | 17.116 | 6.074 | 11.042 |
| 2020 | 17.024 | 6.123 | 10.901 |
| 2021 | 16.975 | 6.048 | 10.927 |
İdari yapı
- İlçenin Merkez Belediyesi ve 65 köyü bulunmaktadır. Meydancık Belde Belediyesi, Büyükşehir Belediyesi Kanununda yapılan nüfusu 2.000 altında kalan yerlerin köye dönüştürülmesiyle ilgili değişiklikle belediyeliği düşmüştür. Köylerde binalar genellikle iki katlı olarak ve ahşaptan yapılmıştır.
İlk okul Şavşat yöresinde Balıklı Köyünde 1800'lü yıllarda Ermeniler tarafından 3 derslik halinde açılmıştır. Daha sonra 3 katlı kâgir yapımı tiyatro ve yemek salonlu merkezi bir ilkokul yapılmıştır. Okulda laboratuvar mevcuttu.
Ekonomi
Şavşat, Artvin’in diğer ilçelerinde olduğu gibi engebeli araziye sahip bir ilçedir. İlçede, tarımsal arazilerin sınırlı olması, sanayi tesislerinin bulunmaması, başlıca diğer sektörlerin de gelişmemiş olmasının sonucu olarak istihdam olanakları yetersiz kalmaktadır. Gelişime uygun potansiyeli bulunan turizm sektörünün ilçe ve il ekonomisine katkısının artırılması amaçlı çalışmalar sürdürülmektedir.
İlçe ekonomisi büyük ölçüde tarımsal üretime dayalıdır. Tarımsal üretim, ağırlıklı olarak, geleneksel aile tipi işletme yapısı şeklinde görülür. İlçe ekonomisinde önemli yeri bulunan hayvancılık, giderek azalan bir trend izlemektedir. 61 köyü bulunan ilçede, 16.037 adet büyükbaş ve 12.535 adet de küçükbaş hayvan bulunmaktadır.
Hayvancılık açısından son derece elverişli imkânlara sahip ilçede, hayvancılığın teşvik edilmesi amaçlı çalışmalar sürdürülmekte olup, bu kapsamda yönlendirme ve kamusal destekler sağlanmaktadır.
Şavşat büyük ve küçükbaş hayvancılık yanında arıcılık açısından da son derece uygun koşullara sahiptir.Arıcılık alanında da üreticilere, kamusal imkânlar dahilinde teşvik ve yönlendirme desteği sağlanmaktadır.
Başlangıcında, Çoruh havzasında uygulanan seracılık-örtü altı yetiştiriciliğinin iklim koşullarının uygunluğu ve çiftçilerden gelen talepler üzerine il genelinde yaygınlaşması ile Şavşat’ta da seracılık faaliyetlerine başlanılmıştır. 1997 yılında Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı parasal desteği ile başlatılan seracılık faaliyetleri yaygınlaşmaktadır. Bu kapsamda amaçlanan yeni istihdam alanlarının yaratılması, tarımsal üretimde çeşitlilik ve verimin sağlanması hedefine ulaşılmıştır.
1.317 kilometrekare yüzölçümü bulunan ilçenin tarım arazisi varlığı 175.696 dekar, sulu arazisi 54.840 dekar, kuru tarım alanı 120.856 dekar, mera alanı 364.166 dekar, orman alanı 552.565 dekar ve kültür dışı arazi de 224.573 dekardır. İlçenin tarım arazileri genellikle çayır olarak değerlendirilmektedir.
İlçede yetiştirilen başlıca ürünler fındık, mısır, patates, armut, elma, ayva, erik, kiraz,vişne,dut,ahududu, kızılcık ve cevizdir. Ancak bu ürünler az miktarda geleneksel yöntemlerle yetiştirilmektedir.
İlçede Tarım kesimi ile Esnaf kesimine kredi sağlayan Ziraat Bankası bulunmaktadır.
Kültür ve Sanat
İlçe genelindeki ahşap malzemeden yapılan geleneksel Şavşat Evi, Türk Patent ve Marka Kurumundan Şavşat Evi Marka Tescil Belgesi’ni almaya hak kazanmıştır. Şavşat evleri; 200 yıllık tarihi ile yerel malzeme, geleneksel yapım sistemi ve özgün detaylarla inşa edilmiş malzeme ve yapım sistemi açısından yörenin en iyi korunmuş örneklerinden biridir. Geniş bir bahçe içinde kendine ait samanlıkla birlikte yer alan yapı, ahır katı, yaşama hacimlerinin bulunduğu giriş katı ve ambar katından oluşmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca Şavşat İlçesinde Geleneksel Şavşat Evi olarak tescillenmiş çok sayıda bina mevcuttur. Şavşat Evlerini incelemek üzere çok sayıda yerli ve yabancı ziyaretçiye ev sahipliği yapılmaktadır.
Spor
Şavşat ilçesinde Şavşat Gençlikspor Kulübü bulunmaktadır. Şavşat ilçesinde futbol sahası bulunmamaktadır. Maçlarını Ardanuçspor'un sahasında oynamaktadır. Şavşat Gençlikspor, Artvin 1. Amatör liginde oynamaktadır. 2022-2023 sezonunda ligi 8. sırada tamamlamıştır.
Ulaşım
Şavşat'a Rize-Artvin Havalimanından 180 km, Kars Havalimanı 142 km, Batum Havalimanı 166 km uzaklıktaki uçakla gelebilir, buradan da toplu taşıma araçlarıyla Şavşat'a ulaşabilirsiniz. Ayrıca Artvin'e her gün düzenlenen otobüs seferleriyle ulaşıp oradan saat başı yapılan Artvin-Şavşat minibüs seferleriyle Şavşat'a ulaşabilirsiniz.
Şavşat, Artvin'e 71 km, Ankara'ya 1070 km, Antalya'ya 1539 km, Bursa'ya 1386 km, İstanbul'a 1388 km, İzmir'e 1636 km, Samsun'a 651 km, Trabzon'a ise 305 km uzaklıktadır.
Galeri
-
![image]()
Şavşatta köy yaşamı -
![image]()
Şavşattan bir görünüm -
![image]()
Köknar ormanları -
![image]()
Karagöl, Şavşat (Sahara Milli Parkı) -
![image]()
Tarihi Şavşat evleri -
![image]()
Efkar Tepesi
Kaynakça
- Akdes, Nimet Kurat (2002). Türk Kavimleri ve Devletleri. Murat Kitap ve Yayınevi. s. 83-84. ISBN .
- Kırzıoğlu, M. Fahrettin (1992). Yukarı - Kür ve Çoruk Boyları'nda Kıpçaklar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN .
- ^ "İl ve ilçe yüz ölçümleri" (PDF). Harita Genel Müdürlüğü. 12 Mayıs 2016. Erişim tarihi: 12 Kasım 2016.
- ^ . 13 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2014.
- ^ Kartlis Tskhovreba (İngilizce), Tiflis, 2014, s. 256, .
- ^ Özhan Öztürk, Karadeniz - Ansiklopedik Sözlük, İstanbul, 2005, 2. cilt, s. 1057,
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, s.245, İstanbul, 2013
- ^ (PDF). 3 Ekim 2019. 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2019.
- ^ İvane Cavahişvili, Niko Berdzenişvili ve Simon Canaşia, Gürcistan Tarihi, Tiflis, 1943, s. 167.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis 1979, s. 107.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010, s. 139, 188-189, .
- ^ . 18 Ocak 2015. 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2022.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 311, .
- ^ . 3 Ekim 2019. 26 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2019.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 163, .
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Şavşat Nüfusu - Artvin". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Artvin Şavşat Nüfusu". nufusune.com.
- ^ . 21 Temmuz 2023. 15 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023.
- ^ "Meydancık Belediyesi Köy Oldu". 21 Temmuz 2023. 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023.
- ^ "Geleneksel Şavşat Evi Artık Tescilli". Şavşat Belediyesi. 21 Temmuz 2023. 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023.
- ^ İSTANBULLU, UĞUR (21 Temmuz 2023). "ŞAVŞAT GENÇLİK SPOR KULÜBÜ, İLÇEDE FUTBOL SAHASI OLMADIĞI İÇİN MAÇLARINI 75 KİLOMETRE UZAKLIKTAKİ ARDANUÇ'TA OYNAYACAK". anka haber ajansı. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023.
- ^ "Artvin 1.Amatör Ligi - 2022/23 Puan Durumu". 21 Temmuz 2023. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023.
- ^ "Şavşat Nerededir Nasıl Gidilir?". 21 Temmuz 2023. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Şavşat ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Şavşat Kaymakamlığı resmi web sitesi 13 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Şavşat Belediyesi resmi web sitesi 16 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- https://artvin.ktb.gov.tr/TR-55881/tibeti-kilisesi.html 26 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://www.savsat.gov.tr/tibeti-kilisesi 26 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Savsat Gurcuce შავშეთი okunusu savseti Rusca Shavsheti Savseti Ermenice Շավշեթ Savset Osmanlica شوشاد Savsad ya da شاوشت Savset Karadeniz Bolgesi nin dogu ucunda Artvin iline bagli ilce ve bu ilcenin merkezidir SavsatIlceSavsat in Artvin ilindeki konumuIlce sinirlari haritasiUlkeTurkiyeIlArtvinCografi bolgeKaradeniz BolgesiIdare KaymakamKubra Sivaslioglu Belediye baskaniDurmus Aydin AK Parti Yuzolcumu Toplam1316 km Rakim1134 mNufus 2018 Toplam17 606 Kir Sehir Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Posta kodu08700Il alan kodu0466Il plaka kodu08Resmi site Savsat Belediyesi Savsat adi Gurcuce Savseti den gelir ve Savsat kasabasi tarihsel Savseti bolgesinin yerlesim yerlerinden biridir Bununla birlikte Savseti bolgesinde Satleli Sinkoti Tsihisdziri gibi yerler orta cag boyunca daha onemli yerlesmelerdi Nitekim sonradan mahallesi haline getirilen Satleli Sogutlu disinda Savsat kasabasinda tarihsel bir yapi da bulunmamaktadir Kucuk bir yerlesme olan Savsat 2015 yilinda Cittaslow kapsamina alindi ve Turkiye nin sakin sehirleri arasinda yer aldi Artvin kentine 71 km uzakliktadir EtimolojiGurculerin eski caglarda Kahi Kuhi Klarci Savsi Cavahi gibi cesitli boylardan olustugu kabul edilir Bu boylarin yasadiklari bolgelerin cogu boyun adina Gurcuce yer bildiren eti ეთი eki getirilerek ifade ediliyordu Savsilerin yasadigi bolgeye Savseti შავშეთი deniyordu ve Savseti Savsilerin yurdu anlamina gelmektedir Savseti yer adinin bazi kaynaklarda ileri suruldugu gibi Gurcucede siyah anlamina gelen savi შავი ya da odun anlamina gelen sesa შეშა kelimeleriyle iliskisi yoktur Ornegin bu yer adi eger savi kelimesinden turetilmis olsaydi Savseti degil Saveti olmasi gerekirdi Savseti adinin Sakalarin Savus boyuyla iliskili oldugu ileri surulmustur Ancak Savus adindan Gurcuce sonekle Savseti kelimesini turetmek mumkun degildir TarihceTao Klarceti icinde yer alan Savseti bolgesi ve Savsat kasabasinin bulundugu cografya eski caglarda cesitli devletlerin sinirlari icinde yer aliyordu Bir bolge ve yerlesme olarak Savsat in adi yazili kaynaklarda ilk kez Giorgi Mercule nin 951 yilinda yazdigi Grigol Hantsteli nin Yasami adli eserde gecer Bu eserde Savseti bolgesinde kalan koylerin adlari da yer alir Savsat bolgesi erken Orta Cag da Gurcu prensler ve Gurcu krallar tarafindan yonetildi Gurculer Savsat a bagli Satleli Sinkoti Tsihisdziri gibi koylerde 9 yuzyildan itibaren manastirlar kurup kiliseler ve kaleler insa ettiler Nitekim Savsat Kalesi ni de Iberia krali I Adarnase ol 923 insa ettirmistir 11 yuzyilda Melik Sah in askerleri tarafindan istila edilen Savsat ve guneybati Gurcistan yaklasik 40 yil boyunca Buyuk Selcuklular tarafindan kontrol edildi 1960 lardan baslayarak ozellikle de 1990 lardan itibaren yazilan Turkce kitap ve makalelerde Gurcu krali Kurucu Davit in ol 1125 Savsat in da icinde yer aldigi bolgeye Kipcaklari yerlestirdigi ileri surulse de bu durum tarihsel gerceklerle bagdasmamaktadir Cunku Didgori Savasi ndan 1121 once Kipcaklari Buyuk Selcuklularin kontrol ettigi bu bolgeye yerlestirmesi mumkun degildi Kurucu Davit Didgori Savasi nda Kipcaklarin da destegiyle Buyuk Selcuklulari guneybati Gurcistan dan cikardiginda Kuzey Kafkasya dan 45 000 Kipcak aileyi 1118 de getirmis ve dogu Gurcistan a zaten yerlestirmisti Davit iki yil sonra da 40 000 parali Kipcak askere sahip olmustu Savsat Kalesi olarak da bilinen Satleli Kalesi Savsat 13 yuzyildan itibaren Gurcu atabeyleri tarafindan yonetildi 1547 yilinda Osmanlilar kenti ele gecirdi Savsat Tao Klarceti bolgesinde kurulan Cildir Eyaleti ne bagli Savsat livasinin merkezi oldu Uzun sure Osmanli yonetimi altinda kalan yerlesmeyi 1877 1878 Osmanli Rus Savasi sirasinda Ruslar ele gecirdi Rus yonetimi altinda Savsat ve Imerhevi Savsat Imerhevi adiyla Artvin ilinin okrug bir ilcesiydi ucastka I Dunya Savasi nin sonlarina dogru Ruslarin bolgeden cekilmesinin ardindan Savsat 1918 1921 arasinda bagimsiz olan Gurcistan sinirlari icinde yer aldi 1921 de Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Ankara Hukumeti kuvvetleri de harekete gecip Artvin Ardahan ve Batum u ele gecirdi Bu tarihten itibaren Savsat Turkiye sinirlari icinde kaldi 1926 nufus tahririne gore Artvin iline bagli bir kaza olan Savsat Merya Imerhevi ve merkez nahiye olmak uzere uc nahiyeden olusuyordu Bu sirada Savsat kazasina 56 koy bagliydi Rus yonetimi altinda 1886 yilinda yapilan Savsat Imerhev ucastkasinda Rusca ShAVShETO IMERHEVSKIJ okunusu Shavsheto Imerhevsky nufus sayimina gore ilcede 1 280 Ermeni 7 556 Gurcu 9 401 Turk ve 82 kisi Posa olarak kaydedilmistir Savsat Imerhev Bolgesi Nufus Sayimi 1886 Gurcu Turk Ermeni Posa ToplamSavsat Imerhev 7 556 41 2 9 401 51 3 1 280 7 0 82 0 4 18 319Tarihsel yapilarSavsat kasabasindaki en onemli tarihsel yapi Savsat Kalesi olarak da adlandirilan Satleli Kalesi dir Satleli aslinda eski bir yerlesimdi ve bir de kalesi vardi Satleli nin adi 1925 te Sogutlu olarak degistirildi ancak koy daha sonra Savsat kasabasinin bir mahallesi haline getirildi Satleli Kalesi bundan dolayi Savsat Kalesi olarak da adlandirilir oldu Savsat kasabasinin iki kilometre disinda iki akarsuyun birlestigi yerde bulunan Savsat Kalesi 9 yuzyilda Gurcu krali I Adarnase tarafindan yaptirilmistir Moloz tas ve kirec harcindan insa edilmis olan yapi orta olcekli 80 x 70 m bir kaledir Kalenin 15 metre yuksekliginde bir kulesi vardir Kale Savsat bolgesinin en onemli kalelerinden biri sayilir Savsat ilcesinde ayrica iki kilise kalintisi bulunmaktadir Sogutlu Satleli mahallesindeki bazilika tipi kilise 9 10 yuzyilda insa edilmistir Gunumuzde bir buyuk olcude ayaktadir Satle Kilisesi olarak bilinen yapi Himsiasvililerin ikametgahinin batisinda Himsiasvili ailesinin mezarliginda yer alir Ikinci kilise ise Savsat Kalesi icindedir Tibet Kilisesi Savsat Artvin Ayrica Savsat ilcesine bagli cevizli koyu icerisinde Tibet Kilisesi yer almaktadir Tibet kilisesi 899 914 yillari arasinda bolgeye hakim olan Bagratli Prenslerinden Asot Koukhi doneminde yaptirildigi bilinmektedir Yontma tastan yapilmis dort yuzeyden ibaret olan catisinin her yuzeyinde Koc heykeli bulunmaktadir Ic mekanda Havari figurleri mevcuttur Duzgun tas isciligi ve bitkisel plastik suslemeleri ile dikkat cekmektedir Tek nefli yapidan geriye yikintilari kalmistir Kale mevkiinde 2013 yilinda yapilan arkeolojik kazilar sirasinda temizlenip restore edilmistir CografyaSavsat Savsat doguda Ardahan il merkezi ile Hanak Ilcesi kuzeydoguda Posof Ilcesi guney ve guney batida Ardanuc batida Artvin Merkez ve Borcka Ilcesi kuzeyden de Gurcistan Devleti ile cevrilidir Ilica Koyunden Cinal Arsiyan Dagi ve Yaylasinin Gorunumu 1 317 kilometrekarelik daglik ve engebeli bir arazi uzerine yayilmis bulunan Savsat Ilcesinin dort yani yuksek daglarla cevrilidir 3 537 metreye yukselen Kackar Daglari ilcenin bati ve kuzeybati yonunu sinirlandirir Kuzeyde 2 750 metre yukseklikteki Sivritepe Arsiyan daglari ile 3 000 metreyi asan Cin daglari bulunmaktadir Doguda Ardahan Artvin sinirlarini teskil eden Yalnizcam dag sinsilesinden 2 850 metre yukseklikteki Sahara Daglari Guneyde ise 3 050 Metreyi bulan Karagol daglari vardir Ilcenin rakimi minimum 950 metre maksimum ise 1800 metredir Ilce Merkezin rakimi 1100 metredir Turkiye nin en guzel ilcelerinden biridir Savsat ilcesi akarsu bakimindan zengindir Ilcede cok sayida buzul golu bulunmaktadir Bu goller nispeten kucuk gollerdir Gollerin en buyugu Karagol daglarinda bulunan ve bu daga kendi adini veren Karagol dur Bol miktarda alabalik bulunan golden sulama amacli olarak yararlanilmaktadir Meseli Koyu orman ici mevkiinde milli parklar kapsami icerisinde bulunan ikinci bir Karagol mevcut olup piknik mesire yeri ozelligine sahiptir Pinarli koyu yakinlarinda Balik Golu Arsiyan yaylasinda ise Kiz Golu Boga Golu ve Koyun Golu isminde goller bulunmaktadir Ayrica Asagi Koyunlu Koyu sinirlari icerisinde yayla yolu uzerinde gorebileceginiz 65 m civarinda yuksekligi ile Turkiye nin en yuksek selalelerinden biri bulunur Halk arasinda Suatilan selalesi olarak adlandirilir Debisinin az olmasina ragmen bulundugu yerin dogal ve tarih ozellikleri itibariyla gorulmeye deger bir yerdir Ilce dahilinde sifali maden sulari mevcuttur Bunlardan Cermik Corakli Koyu sinirlari icerisinde bulunan sicak su kaplicasi romatizma hastaliklara iyi gelmektedir Ilcede tipik Turkiye de Karadeniz iklimi hakimdir 4 mevsim yagmurlu kislari kar yagislidir Yuksek rakimli olan yerlerde kislar cok uzun surer Bu bolgelerde kasim ayinda baslayan kar yagislari nisan ayi ortalarina kadar surer Ilce bitki ortusu bakimindan zengindir Zengin igne yaprakli ormanlar mevcut oldugu gibi alcak rakimli yerlerde genis yaprakli agaclara da rastlamak mumkundur NufusYil Toplam Sehir Kir1927 28 354 392 27 9621935 34 037 669 33 3681940 34 157 507 33 6501945 36 530 537 35 9931950 41 068 1 681 39 3871955 44 088 1 506 42 5821960 47 702 1 748 45 9541965 48 917 2 301 46 6161970 48 453 3 376 45 0771975 45 690 3 078 42 6121980 45 179 4 015 41 1641985 38 427 4 916 33 5111990 33 315 4 850 28 4652000 25 624 7 325 18 2992007 18 780 7 652 11 1282008 18 240 6 942 11 2982009 18 058 6 666 11 3922010 17 866 6 540 11 3262011 17 932 6 518 11 4142012 17 660 6 753 10 9072013 17 507 6 588 10 9192014 19 024 10 312 8 7122015 17 524 6 890 10 6342016 17 144 6 601 10 5432017 16 471 6 258 10 2132018 17 606 6 162 11 4442019 17 116 6 074 11 0422020 17 024 6 123 10 9012021 16 975 6 048 10 927Idari yapiIlcenin Merkez Belediyesi ve 65 koyu bulunmaktadir Meydancik Belde Belediyesi Buyuksehir Belediyesi Kanununda yapilan nufusu 2 000 altinda kalan yerlerin koye donusturulmesiyle ilgili degisiklikle belediyeligi dusmustur Koylerde binalar genellikle iki katli olarak ve ahsaptan yapilmistir Ilk okul Savsat yoresinde Balikli Koyunde 1800 lu yillarda Ermeniler tarafindan 3 derslik halinde acilmistir Daha sonra 3 katli kagir yapimi tiyatro ve yemek salonlu merkezi bir ilkokul yapilmistir Okulda laboratuvar mevcuttu EkonomiSavsat Artvin in diger ilcelerinde oldugu gibi engebeli araziye sahip bir ilcedir Ilcede tarimsal arazilerin sinirli olmasi sanayi tesislerinin bulunmamasi baslica diger sektorlerin de gelismemis olmasinin sonucu olarak istihdam olanaklari yetersiz kalmaktadir Gelisime uygun potansiyeli bulunan turizm sektorunun ilce ve il ekonomisine katkisinin artirilmasi amacli calismalar surdurulmektedir Ilce ekonomisi buyuk olcude tarimsal uretime dayalidir Tarimsal uretim agirlikli olarak geleneksel aile tipi isletme yapisi seklinde gorulur Ilce ekonomisinde onemli yeri bulunan hayvancilik giderek azalan bir trend izlemektedir 61 koyu bulunan ilcede 16 037 adet buyukbas ve 12 535 adet de kucukbas hayvan bulunmaktadir Hayvancilik acisindan son derece elverisli imkanlara sahip ilcede hayvanciligin tesvik edilmesi amacli calismalar surdurulmekte olup bu kapsamda yonlendirme ve kamusal destekler saglanmaktadir Savsat buyuk ve kucukbas hayvancilik yaninda aricilik acisindan da son derece uygun kosullara sahiptir Aricilik alaninda da ureticilere kamusal imkanlar dahilinde tesvik ve yonlendirme destegi saglanmaktadir Baslangicinda Coruh havzasinda uygulanan seracilik ortu alti yetistiriciliginin iklim kosullarinin uygunlugu ve ciftcilerden gelen talepler uzerine il genelinde yayginlasmasi ile Savsat ta da seracilik faaliyetlerine baslanilmistir 1997 yilinda Sosyal Yardimlasma ve Dayanisma Vakfi parasal destegi ile baslatilan seracilik faaliyetleri yayginlasmaktadir Bu kapsamda amaclanan yeni istihdam alanlarinin yaratilmasi tarimsal uretimde cesitlilik ve verimin saglanmasi hedefine ulasilmistir 1 317 kilometrekare yuzolcumu bulunan ilcenin tarim arazisi varligi 175 696 dekar sulu arazisi 54 840 dekar kuru tarim alani 120 856 dekar mera alani 364 166 dekar orman alani 552 565 dekar ve kultur disi arazi de 224 573 dekardir Ilcenin tarim arazileri genellikle cayir olarak degerlendirilmektedir Ilcede yetistirilen baslica urunler findik misir patates armut elma ayva erik kiraz visne dut ahududu kizilcik ve cevizdir Ancak bu urunler az miktarda geleneksel yontemlerle yetistirilmektedir Ilcede Tarim kesimi ile Esnaf kesimine kredi saglayan Ziraat Bankasi bulunmaktadir Kultur ve SanatIlce genelindeki ahsap malzemeden yapilan geleneksel Savsat Evi Turk Patent ve Marka Kurumundan Savsat Evi Marka Tescil Belgesi ni almaya hak kazanmistir Savsat evleri 200 yillik tarihi ile yerel malzeme geleneksel yapim sistemi ve ozgun detaylarla insa edilmis malzeme ve yapim sistemi acisindan yorenin en iyi korunmus orneklerinden biridir Genis bir bahce icinde kendine ait samanlik la birlikte yer alan yapi ahir kati yasama hacimlerinin bulundugu giris kati ve ambar katindan olusmaktadir Kultur ve Turizm Bakanligi nca Savsat Ilcesinde Geleneksel Savsat Evi olarak tescillenmis cok sayida bina mevcuttur Savsat Evlerini incelemek uzere cok sayida yerli ve yabanci ziyaretciye ev sahipligi yapilmaktadir SporSavsat ilcesinde Savsat Genclikspor Kulubu bulunmaktadir Savsat ilcesinde futbol sahasi bulunmamaktadir Maclarini Ardanucspor un sahasinda oynamaktadir Savsat Genclikspor Artvin 1 Amator liginde oynamaktadir 2022 2023 sezonunda ligi 8 sirada tamamlamistir UlasimSavsat a Rize Artvin Havalimanindan 180 km Kars Havalimani 142 km Batum Havalimani 166 km uzakliktaki ucakla gelebilir buradan da toplu tasima araclariyla Savsat a ulasabilirsiniz Ayrica Artvin e her gun duzenlenen otobus seferleriyle ulasip oradan saat basi yapilan Artvin Savsat minibus seferleriyle Savsat a ulasabilirsiniz Savsat Artvin e 71 km Ankara ya 1070 km Antalya ya 1539 km Bursa ya 1386 km Istanbul a 1388 km Izmir e 1636 km Samsun a 651 km Trabzon a ise 305 km uzakliktadir GaleriSavsatta koy yasami Savsattan bir gorunum Koknar ormanlari Karagol Savsat Sahara Milli Parki Tarihi Savsat evleri Efkar TepesiKaynakcaAkdes Nimet Kurat 2002 Turk Kavimleri ve Devletleri Murat Kitap ve Yayinevi s 83 84 ISBN 9757734004 Kirzioglu M Fahrettin 1992 Yukari Kur ve Coruk Boylari nda Kipcaklar Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari ISBN 9751604591 Il ve ilce yuz olcumleri PDF Harita Genel Mudurlugu 12 Mayis 2016 Erisim tarihi 12 Kasim 2016 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link 13 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Nisan 2014 Kartlis Tskhovreba Ingilizce Tiflis 2014 s 256 ISBN 9789941445521 Ozhan Ozturk Karadeniz Ansiklopedik Sozluk Istanbul 2005 2 cilt s 1057 ISBN 9756121009 Taner Artvinli Artvin Yer Adlari Sozlugu s 245 Istanbul 2013 ISBN 9786055708856 PDF 3 Ekim 2019 30 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2019 Ivane Cavahisvili Niko Berdzenisvili ve Simon Canasia Gurcistan Tarihi Tiflis 1943 s 167 Defter i Caba i Eyalet i Cildir 1694 1732 Gurcuce ve Osmanlica Yayima hazirlayan Tsisana Abuladze Tiflis 1979 s 107 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1934 2 cilt s 41 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 2010 s 139 188 189 ISBN 9789944197526 18 Ocak 2015 18 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ocak 2022 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 311 ISBN 9789941478178 3 Ekim 2019 26 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2019 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 163 ISBN 9789941478178 Fasikul I Mufassal Neticeler Icmal Tablolari PDF 28 Tesrinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri DIE Erisim tarihi 28 Mayis 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link PDF 20 Ilktesrin 1935 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 20 Ilktesrin 1940 Genel Nufus Sayimi DIE 20 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2016 PDF 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f g Merkezi Dagitim Sistemi html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Savsat Nufusu Artvin nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Artvin Savsat Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link 21 Temmuz 2023 15 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Temmuz 2023 Meydancik Belediyesi Koy Oldu 21 Temmuz 2023 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2023 Geleneksel Savsat Evi Artik Tescilli Savsat Belediyesi 21 Temmuz 2023 21 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2023 ISTANBULLU UGUR 21 Temmuz 2023 SAVSAT GENCLIK SPOR KULUBU ILCEDE FUTBOL SAHASI OLMADIGI ICIN MACLARINI 75 KILOMETRE UZAKLIKTAKI ARDANUC TA OYNAYACAK anka haber ajansi 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2023 Artvin 1 Amator Ligi 2022 23 Puan Durumu 21 Temmuz 2023 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2023 Savsat Nerededir Nasil Gidilir 21 Temmuz 2023 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2023 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Savsat ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Savsat Kaymakamligi resmi web sitesi 13 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Savsat Belediyesi resmi web sitesi 16 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde https artvin ktb gov tr TR 55881 tibeti kilisesi html 26 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde http www savsat gov tr tibeti kilisesi 26 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde