Abel Ödülü, Norveç Kralı tarafından her yıl bir ya da daha fazla matematikçiye verilen uluslararası ödül. Ödül adını Norveçli matematikçi Niels Henrik Abel'den almıştır. Çoğu zaman "" olarak anılan Abel Ödülü, matematik alanındaki en prestijli ödüllerden biridir. Kazananlara 7,5 milyon Norveç kronu para ödülü verilmektedir.
Abel Ödülü | |
---|---|
Açıklama | Matematiğe yapılan eşsiz bilimsel katkılara verilir. |
Sunucu | Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi |
Tarih | 2003 |
Ülke | Norveç |
Resmî sitesi | www.abelprize.no |
Her yıl Abel Ödülü'nü kazanan kişi, beş matematikçiden oluşan uluslararası bir komite tarafından belirlenmekte ve daha sonra Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi tarafından duyurulmaktadır. Komitenin başkanlığını yapmaktadır. Abel Komitesi'ne üye seçimlerine ve öneri getirmektedir. Norveç 2001'de ödülün başlatılması için 200.000.000 Norveç kronu (yakaşlık 23.000.000 dolar) finansman sağlamıştır. Ödülün veriliş amacı matematiğin, özellikle gençler arasında, yaygınlaşması ve prestij kazanmasıdır.
Ödül yönetimi bunun yanında, (Norveç Matematik Topluluğu) tarafından organize edilen Abel sempozyumunu başlatmıştır.
Tarihçe
Abel Ödülü verilmesi fikri ilk olarak 1902 yılında, Abel'in doğumunun 100. yılı anısına ortaya atıldı. 1897'de Alfred Nobel'in matematik harici dallarda her yıl dağıtılacak bir ödül hazırlığında olduğunu duyan Sophus Lie, 1899'da, ölümünden hemen önce, Abel Ödülü önerisi getirdi. Kral Abel'in adına verilecek matematik ödülünün finansmanını üstlenmiş; matematikçiler (Ludwig Sylow) ile (Carl Størmer) de ödül statüsü ve kurallarını ortaya koymuştu. Ancak Lie'nin ölümüyle bu yöndeki çabalar azaldı. 1905'te İsveç ve Norveç Birliği'nin dağılmasıyla Abel Ödülü için yapılan ilk deneme sonuçsuz kaldı.
2001 yılında böyle bir ödüle ilginin tekrar artmasıyla, bir çalışma grubu tarafından hazırlanan teklif, mayıs ayında Norveç başbakanına sunuldu. Ağustos 2001'de Norveç hükûmeti Abel'in 200. doğum günü anısına 2002 itibarıyla ödülün dağıtılacağını açıkladı. Norveçli matematikçi Atle Selberg 2002'de onursal bir Abel Ödülü almış olsa da ilk gerçek ödül 2003'te verilebildi.
Bunun yanında, her beş yılda bir yayınlanacak kitaplarla, Abel Ödülü sahipleri ve çalışmaları anlatılmaktadır. Bu serinin ilk cildi 2003-2007 dönemini konu almıştır.
Kazananlar
Yıl | Kazanan(lar) | Resim | Kurum | Milliyet | Açıklama |
---|---|---|---|---|---|
2003 | (Jean-Pierre Serre) | ![]() | Collège de France | ![]() | “topoloji, cebirsel geometri ve sayılar teorisi gibi matematiğin birçok bölümünde modern yapının şekillendirilmesinde oynadığı anahtar rol dolayısıyla” |
2004 | (Michael F. Atiyah) | ![]() ![]() | Edinburgh Üniversitesi MIT | ![]() ![]() | “(indeks teoremini) buluş ve ispatları, topoloji, geometri ve analizi bir araya getirmeleri ve matematik ile teorik fizik arasında yeni köprüler kurulmasında oynadıkları benzersiz rol dolayısıyla” |
2005 | ![]() | ![]() ![]() | “kısmi diferansiyel denklemler teorisi, bu denklemlerin uygulamaları ve çözümleri konusunda yaptığı çığır açıcı katkılar dolayısıyla” | ||
2006 | ![]() | (KTH) | ![]() | “(harmonik analiz) ve düzgün dinamik sistemler teorisine yaptığı büyük katkılar dolayısıyla” | |
2007 | ![]() ![]() | “olasılık teorisine yaptığı temel oluşturan katkıları ve özellikle birleşik oluşturması dolayısıyla” | |||
2008 | (Jacques Tits) | ![]() ![]() | Florida Üniversitesi Collège de France | ![]() ![]() ![]() | “cebirde, özellikle modern grup teorisinin şekillendirilmesinde ulaştıkları büyük başarılar dolayısıyla” |
2009 | ![]() | (IHÉS) | ![]() ![]() | “geometride devrim yaratan katkıları dolasıyla” | |
2010 | ![]() | UT Austin | ![]() | “sayılar teorisindeki büyük ve kalıcı etkisi dolayısıyla” | |
2011 | (John Milnor) | ![]() | Stony Brook Üniversitesi | ![]() | “topoloji, geometri ve cebirde keşiflerin öncülüğünü yapması dolayısıyla” |
2011 | Rutgers Üniversitesi Alfréd Rényi Matematik Enstitüsü | ![]() | "kuramsal bilgisayar bilimi ve ayrık matematik konularına temel katkıları dolayısıyla ve bunların ve konularındaki kalıcı ve derin etkilerinin takdiri amacıyla" | ||
2013 | ![]() | İleri Araştırmalar Enstitüsü | ![]() | "cebirsel geometriye yaptığı çığır açan katkılarından ve bunların sayılar teorisine, (temsil teorisine) ve bunlara bağlı alanlara devinim yollları açan etkileri dolayısıyla" | |
2014 | ![]() | ve Princeton Üniversitesi | ![]() ![]() | "devingen sistemler, ergodik teori ve matematiksel fizik konularındaki temel katkıları dolayısıyla" | |
2015 | John Forbes Nash | ![]() ![]() | Princeton Üniversitesi MIT | ![]() ![]() | "lineer olmayan teorisine ve geometrik analize uygulamalarına yaratıcı katkıları dolayısıyla" |
2016 | Andrew Wiles | ![]() | Oxford Üniversitesi | ![]() | "Fermat'ın Son Teoremi'ne, yarı durağan eliptik eğriler için modülarite varsayımını kullanarak yapıtğı ile sayılar teorisinde yeni bir dönem açması dolayısıyla" |
2017 | ![]() | ![]() | " matematiksel teorisinin geliştirilmesindeki öncü rolü dolayısıyla" | ||
2018 | (Robert Langlands) | ![]() | ![]() ![]() | "Temsil teorisini, sayılar teorisine bağlayan dolayısıyla" | |
2019 | (Karen Uhlenbeck) | ![]() | Austin Teksas Üniversitesi | ![]() | "geometrik kısmi diferansiyel denklemler, ayar teorisi ve integrallenebilir sistemlerdeki öncü başarıları ile çalışmalarının analiz, geometri ve matematiksel fiziğin temellerine yaptığı etki dolayısıla" |
2020 | ![]() ![]() | Kudüs İbrani Üniversitesi Yale Üniversitesi | ![]() ![]() ![]() ![]() | "Grup teorisi, sayı teorisi ve kombinatorikte olasılık ve kullanımına öncülük ettikleri için" | |
2021 | (Avi Wigderson) | (László Lovász)![]() ![]() | Eötvös Loránd Üniversitesi (Institute for Advanced Study) | ![]() ![]() ![]() | "teorik bilgisayar bilimi ve ayrık matematiğe yaptıkları temel katkılardan ve (modern matematiğin) merkezi alanlarını şekillendirmedeki öncü rollerinden dolayı" |
2022 | (Dennis Sullivan) | ![]() | Stony Brook Üniversitesi ve | ![]() | "En genel haliyle topolojiye, özel olarak topolojinin cebirsel, geometrik ve dinamik görünümlerine yaptığı çığır açıcı katkı dolayısıyla" |
Ayrıca bakınız
- (Chern Madalyası)
- Fields Madalyası
- (Nevanlinna Ödülü)
- Wolf Matematik Ödülü
Kaynakça
- ^ Cipra, Barry (26 Mart 2009). . Science. 31 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2009.
- ^ Geometer wins maths 'Nobel' 22 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., nature.com, Mart 2009.
- ^ El revolucionario geómetra Gromov, 'Nobel' de matemáticas 13 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., El Pais, March 2009
- ^ Russian-born mathematician wins math's version of the Nobel 1 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Scientific American blog, Mart 2009.
- ^ Abel Prize Awarded: The Mathematicians' Nobel 31 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., (Keith Devlin), maa.org, Nisan 2004.
- ^ Foderaro, Lisa W. (1 Haziran 2009). "In N.Y.U.'s Tally of Abel Prizes for Mathematics, Gromov Makes Three". New York Times. 4 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ocak 2012.
- ^ . 5 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2012.
- ^ . 31 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2012.
- ^ ; , (Ed.) (2010), The Abel Prize 2003–2007, Heidelberg: Springer, doi:10.1007/978-3-642-01373-7, ISBN , 1 Kasım 2009 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 1 Ocak 2012
- ^ . Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi. 2 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2016.
- ^ (Basın açıklaması). Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi. 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2016.
- ^ . Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi. 12 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2016.
- ^ . Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi. 26 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2017.
- ^ http://www.nasonline.org, National Academy of Sciences -. "Robert Langlands". www.nasonline.org. 30 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Haziran 2019.
- ^ "TRobert P. Langlands receives the Abel Prize". Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2018.
- ^ http://www.nasonline.org, National Academy of Sciences -. "Karen Uhlenbeck". www.nasonline.org. 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Haziran 2019.
- ^ . Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi. 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2019.
- ^ Chang, Kenneth (19 Mart 2019). "Karen Uhlenbeck Is First Woman to Receive Abel Prize in Mathematics". The New York Times. 4 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mart 2019.
- ^ . The Norwegian Academy of Science and Letters. 18 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2020.
- ^ . The Norwegian Academy of Science and Letters. 17 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2022.
Dış bağlantılar
- Abel Ödülü resmi web sitesi29 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) (Norveççe)
- Abel Sempozyumu web sitesi9 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Norveççe)
- Eric W. Weisstein, Abel Ödülü (MathWorld)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar