Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Abel Ödülü, Norveç Kralı tarafından her yıl bir ya da daha fazla matematikçiye verilen uluslararası ödül. Ödül adını Norveçli matematikçi Niels Henrik Abel'den almıştır. Çoğu zaman "" olarak anılan Abel Ödülü, matematik alanındaki en prestijli ödüllerden biridir. Kazananlara 7,5 milyon Norveç kronu para ödülü verilmektedir.
| Abel Ödülü | |
|---|---|
| Açıklama | Matematiğe yapılan eşsiz bilimsel katkılara verilir. |
| Sunucu | Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi |
| Tarih | 2003 |
| Ülke | Norveç |
| Resmî sitesi | www.abelprize.no |
Her yıl Abel Ödülü'nü kazanan kişi, beş matematikçiden oluşan uluslararası bir komite tarafından belirlenmekte ve daha sonra Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi tarafından duyurulmaktadır. Komitenin başkanlığını yapmaktadır. Abel Komitesi'ne üye seçimlerine ve öneri getirmektedir. Norveç 2001'de ödülün başlatılması için 200.000.000 Norveç kronu (yakaşlık 23.000.000 dolar) finansman sağlamıştır. Ödülün veriliş amacı matematiğin, özellikle gençler arasında, yaygınlaşması ve prestij kazanmasıdır.
Ödül yönetimi bunun yanında, Norveç Matematik Topluluğu tarafından organize edilen Abel sempozyumunu başlatmıştır.
Tarihçe
Abel Ödülü verilmesi fikri ilk olarak 1902 yılında, Abel'in doğumunun 100. yılı anısına ortaya atıldı. 1897'de Alfred Nobel'in matematik harici dallarda her yıl dağıtılacak bir ödül hazırlığında olduğunu duyan Sophus Lie, 1899'da, ölümünden hemen önce, Abel Ödülü önerisi getirdi. Kral Abel'in adına verilecek matematik ödülünün finansmanını üstlenmiş; matematikçiler Ludwig Sylow ile Carl Størmer de ödül statüsü ve kurallarını ortaya koymuştu. Ancak Lie'nin ölümüyle bu yöndeki çabalar azaldı. 1905'te İsveç ve Norveç Birliği'nin dağılmasıyla Abel Ödülü için yapılan ilk deneme sonuçsuz kaldı.
2001 yılında böyle bir ödüle ilginin tekrar artmasıyla, bir çalışma grubu tarafından hazırlanan teklif, mayıs ayında Norveç başbakanına sunuldu. Ağustos 2001'de Norveç hükûmeti Abel'in 200. doğum günü anısına 2002 itibarıyla ödülün dağıtılacağını açıkladı. Norveçli matematikçi Atle Selberg 2002'de onursal bir Abel Ödülü almış olsa da ilk gerçek ödül 2003'te verilebildi.
Bunun yanında, her beş yılda bir yayınlanacak kitaplarla, Abel Ödülü sahipleri ve çalışmaları anlatılmaktadır. Bu serinin ilk cildi 2003-2007 dönemini konu almıştır.
Kazananlar
| Yıl | Kazanan(lar) | Resim | Kurum | Milliyet | Açıklama |
|---|---|---|---|---|---|
| 2003 | Jean-Pierre Serre |  | Collège de France |  | “topoloji, cebirsel geometri ve sayılar teorisi gibi matematiğin birçok bölümünde modern yapının şekillendirilmesinde oynadığı anahtar rol dolayısıyla” |
| 2004 | Michael F. Atiyah |   | Edinburgh Üniversitesi MIT |   | “indeks teoremini buluş ve ispatları, topoloji, geometri ve analizi bir araya getirmeleri ve matematik ile teorik fizik arasında yeni köprüler kurulmasında oynadıkları benzersiz rol dolayısıyla” |
| 2005 |  |  / | “kısmi diferansiyel denklemler teorisi, bu denklemlerin uygulamaları ve çözümleri konusunda yaptığı çığır açıcı katkılar dolayısıyla” | ||
| 2006 |  | KTH |  | “harmonik analiz ve düzgün dinamik sistemler teorisine yaptığı büyük katkılar dolayısıyla” | |
| 2007 |  |  / | “olasılık teorisine yaptığı temel oluşturan katkıları ve özellikle birleşik oluşturması dolayısıyla” | ||
| 2008 | Jacques Tits |   | Florida Üniversitesi Collège de France |  / | “cebirde, özellikle modern grup teorisinin şekillendirilmesinde ulaştıkları büyük başarılar dolayısıyla” |
| 2009 |  | IHÉS |  / | “geometride devrim yaratan katkıları dolasıyla” | |
| 2010 |  | UT Austin | | “sayılar teorisindeki büyük ve kalıcı etkisi dolayısıyla” | |
| 2011 | John Milnor |  | Stony Brook Üniversitesi | | “topoloji, geometri ve cebirde keşiflerin öncülüğünü yapması dolayısıyla” |
| 2011 |  | Rutgers Üniversitesi Alfréd Rényi Matematik Enstitüsü | | "kuramsal bilgisayar bilimi ve ayrık matematik konularına temel katkıları dolayısıyla ve bunların ve konularındaki kalıcı ve derin etkilerinin takdiri amacıyla" | |
| 2013 |  | İleri Araştırmalar Enstitüsü | | "cebirsel geometriye yaptığı çığır açan katkılarından ve bunların sayılar teorisine, temsil teorisine ve bunlara bağlı alanlara devinim yollları açan etkileri dolayısıyla" | |
| 2014 |  | ve Princeton Üniversitesi | | "devingen sistemler, ergodik teori ve matematiksel fizik konularındaki temel katkıları dolayısıyla" | |
| 2015 | John Forbes Nash |   | Princeton Üniversitesi MIT |  | "lineer olmayan teorisine ve geometrik analize uygulamalarına yaratıcı katkıları dolayısıyla" |
| 2016 | Andrew Wiles |  | Oxford Üniversitesi | | "Fermat'ın Son Teoremi'ne, yarı durağan eliptik eğriler için modülarite varsayımını kullanarak yapıtğı ile sayılar teorisinde yeni bir dönem açması dolayısıyla" |
| 2017 |  | | " matematiksel teorisinin geliştirilmesindeki öncü rolü dolayısıyla" | ||
| 2018 | Robert Langlands |  | / | "Temsil teorisini, sayılar teorisine bağlayan dolayısıyla" | |
| 2019 | Karen Uhlenbeck |  | Austin Teksas Üniversitesi | | "geometrik kısmi diferansiyel denklemler, ayar teorisi ve integrallenebilir sistemlerdeki öncü başarıları ile çalışmalarının analiz, geometri ve matematiksel fiziğin temellerine yaptığı etki dolayısıla" |
| 2020 |   | Kudüs İbrani Üniversitesi Yale Üniversitesi | /  / | "Grup teorisi, sayı teorisi ve kombinatorikte olasılık ve kullanımına öncülük ettikleri için" | |
| 2021 | László Lovász Avi Wigderson |   | Eötvös Loránd Üniversitesi Institute for Advanced Study | / | "teorik bilgisayar bilimi ve ayrık matematiğe yaptıkları temel katkılardan ve modern matematiğin merkezi alanlarını şekillendirmedeki öncü rollerinden dolayı" |
| 2022 | Dennis Sullivan |  | Stony Brook Üniversitesi ve | | "En genel haliyle topolojiye, özel olarak topolojinin cebirsel, geometrik ve dinamik görünümlerine yaptığı çığır açıcı katkı dolayısıyla" |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Cipra, Barry (26 Mart 2009). . Science. 31 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2009.
- ^ Geometer wins maths 'Nobel' 22 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., nature.com, Mart 2009.
- ^ El revolucionario geómetra Gromov, 'Nobel' de matemáticas 13 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., El Pais, March 2009
- ^ Russian-born mathematician wins math's version of the Nobel 1 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Scientific American blog, Mart 2009.
- ^ Abel Prize Awarded: The Mathematicians' Nobel 31 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Keith Devlin, maa.org, Nisan 2004.
- ^ Foderaro, Lisa W. (1 Haziran 2009). "In N.Y.U.'s Tally of Abel Prizes for Mathematics, Gromov Makes Three". New York Times. 4 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ocak 2012.
- ^ . 5 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2012.
- ^ . 31 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2012.
- ^ ; , (Ed.) (2010), The Abel Prize 2003–2007, Heidelberg: Springer, doi:10.1007/978-3-642-01373-7, ISBN , 1 Kasım 2009 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 1 Ocak 2012
- ^ . Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi. 2 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2016.
- ^ (Basın açıklaması). Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi. 22 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2016.
- ^ . Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi. 12 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2016.
- ^ . Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi. 26 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2017.
- ^ http://www.nasonline.org, National Academy of Sciences -. "Robert Langlands". www.nasonline.org. 30 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Haziran 2019.
- ^ "TRobert P. Langlands receives the Abel Prize". Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2018.
- ^ http://www.nasonline.org, National Academy of Sciences -. "Karen Uhlenbeck". www.nasonline.org. 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Haziran 2019.
- ^ . Norveç Bilim ve Edebiyat Akademisi. 24 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2019.
- ^ Chang, Kenneth (19 Mart 2019). "Karen Uhlenbeck Is First Woman to Receive Abel Prize in Mathematics". The New York Times. 4 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mart 2019.
- ^ . The Norwegian Academy of Science and Letters. 18 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2020.
- ^ . The Norwegian Academy of Science and Letters. 17 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Mart 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2022.
Dış bağlantılar
- Abel Ödülü resmi web sitesi29 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) (Norveççe)
- Abel Sempozyumu web sitesi9 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Norveççe)
- Eric W. Weisstein, Abel Ödülü (MathWorld)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Abel Odulu Norvec Krali tarafindan her yil bir ya da daha fazla matematikciye verilen uluslararasi odul Odul adini Norvecli matematikci Niels Henrik Abel den almistir Cogu zaman olarak anilan Abel Odulu matematik alanindaki en prestijli odullerden biridir Kazananlara 7 5 milyon Norvec kronu para odulu verilmektedir Abel OduluAciklamaMatematige yapilan essiz bilimsel katkilara verilir SunucuNorvec Bilim ve Edebiyat AkademisiTarih2003UlkeNorvecResmi sitesiwww abelprize no Her yil Abel Odulu nu kazanan kisi bes matematikciden olusan uluslararasi bir komite tarafindan belirlenmekte ve daha sonra Norvec Bilim ve Edebiyat Akademisi tarafindan duyurulmaktadir Komitenin baskanligini yapmaktadir Abel Komitesi ne uye secimlerine ve oneri getirmektedir Norvec 2001 de odulun baslatilmasi icin 200 000 000 Norvec kronu yakaslik 23 000 000 dolar finansman saglamistir Odulun verilis amaci matematigin ozellikle gencler arasinda yayginlasmasi ve prestij kazanmasidir Odul yonetimi bunun yaninda Norvec Matematik Toplulugu tarafindan organize edilen Abel sempozyumunu baslatmistir TarihceAbel Odulu verilmesi fikri ilk olarak 1902 yilinda Abel in dogumunun 100 yili anisina ortaya atildi 1897 de Alfred Nobel in matematik harici dallarda her yil dagitilacak bir odul hazirliginda oldugunu duyan Sophus Lie 1899 da olumunden hemen once Abel Odulu onerisi getirdi Kral Abel in adina verilecek matematik odulunun finansmanini ustlenmis matematikciler Ludwig Sylow ile Carl Stormer de odul statusu ve kurallarini ortaya koymustu Ancak Lie nin olumuyle bu yondeki cabalar azaldi 1905 te Isvec ve Norvec Birligi nin dagilmasiyla Abel Odulu icin yapilan ilk deneme sonucsuz kaldi 2001 yilinda boyle bir odule ilginin tekrar artmasiyla bir calisma grubu tarafindan hazirlanan teklif mayis ayinda Norvec basbakanina sunuldu Agustos 2001 de Norvec hukumeti Abel in 200 dogum gunu anisina 2002 itibariyla odulun dagitilacagini acikladi Norvecli matematikci Atle Selberg 2002 de onursal bir Abel Odulu almis olsa da ilk gercek odul 2003 te verilebildi Bunun yaninda her bes yilda bir yayinlanacak kitaplarla Abel Odulu sahipleri ve calismalari anlatilmaktadir Bu serinin ilk cildi 2003 2007 donemini konu almistir KazananlarYil Kazanan lar Resim Kurum Milliyet Aciklama2003 Jean Pierre Serre College de France topoloji cebirsel geometri ve sayilar teorisi gibi matematigin bircok bolumunde modern yapinin sekillendirilmesinde oynadigi anahtar rol dolayisiyla 2004 Michael F Atiyah Edinburgh Universitesi MIT indeks teoremini bulus ve ispatlari topoloji geometri ve analizi bir araya getirmeleri ve matematik ile teorik fizik arasinda yeni kopruler kurulmasinda oynadiklari benzersiz rol dolayisiyla 2005 kismi diferansiyel denklemler teorisi bu denklemlerin uygulamalari ve cozumleri konusunda yaptigi cigir acici katkilar dolayisiyla 2006 KTH harmonik analiz ve duzgun dinamik sistemler teorisine yaptigi buyuk katkilar dolayisiyla 2007 olasilik teorisine yaptigi temel olusturan katkilari ve ozellikle birlesik olusturmasi dolayisiyla 2008 Jacques Tits Florida Universitesi College de France cebirde ozellikle modern grup teorisinin sekillendirilmesinde ulastiklari buyuk basarilar dolayisiyla 2009 IHES geometride devrim yaratan katkilari dolasiyla 2010 UT Austin sayilar teorisindeki buyuk ve kalici etkisi dolayisiyla 2011 John Milnor Stony Brook Universitesi topoloji geometri ve cebirde kesiflerin onculugunu yapmasi dolayisiyla 2011 Rutgers Universitesi Alfred Renyi Matematik Enstitusu kuramsal bilgisayar bilimi ve ayrik matematik konularina temel katkilari dolayisiyla ve bunlarin ve konularindaki kalici ve derin etkilerinin takdiri amaciyla 2013 Ileri Arastirmalar Enstitusu cebirsel geometriye yaptigi cigir acan katkilarindan ve bunlarin sayilar teorisine temsil teorisine ve bunlara bagli alanlara devinim yolllari acan etkileri dolayisiyla 2014 ve Princeton Universitesi devingen sistemler ergodik teori ve matematiksel fizik konularindaki temel katkilari dolayisiyla 2015 John Forbes Nash Princeton Universitesi MIT lineer olmayan teorisine ve geometrik analize uygulamalarina yaratici katkilari dolayisiyla 2016 Andrew Wiles Oxford Universitesi Fermat in Son Teoremi ne yari duragan eliptik egriler icin modularite varsayimini kullanarak yapitgi ile sayilar teorisinde yeni bir donem acmasi dolayisiyla 2017 matematiksel teorisinin gelistirilmesindeki oncu rolu dolayisiyla 2018 Robert Langlands Temsil teorisini sayilar teorisine baglayan dolayisiyla 2019 Karen Uhlenbeck Austin Teksas Universitesi geometrik kismi diferansiyel denklemler ayar teorisi ve integrallenebilir sistemlerdeki oncu basarilari ile calismalarinin analiz geometri ve matematiksel fizigin temellerine yaptigi etki dolayisila 2020 Furstenberg Hillel Margulis Grigory Kudus Ibrani Universitesi Yale Universitesi Grup teorisi sayi teorisi ve kombinatorikte olasilik ve kullanimina onculuk ettikleri icin 2021 Lovasz Laszlo Laszlo Lovasz Wigderson Avi Avi Wigderson Eotvos Lorand Universitesi Institute for Advanced Study teorik bilgisayar bilimi ve ayrik matematige yaptiklari temel katkilardan ve modern matematigin merkezi alanlarini sekillendirmedeki oncu rollerinden dolayi 2022 Dennis Sullivan Stony Brook Universitesi ve En genel haliyle topolojiye ozel olarak topolojinin cebirsel geometrik ve dinamik gorunumlerine yaptigi cigir acici katki dolayisiyla Ayrica bakinizChern Madalyasi Fields Madalyasi Nevanlinna Odulu Wolf Matematik OduluKaynakca Cipra Barry 26 Mart 2009 Science 31 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mart 2009 Geometer wins maths Nobel 22 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde nature com Mart 2009 El revolucionario geometra Gromov Nobel de matematicas 13 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde El Pais March 2009 Russian born mathematician wins math s version of the Nobel 1 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Scientific American blog Mart 2009 Abel Prize Awarded The Mathematicians Nobel 31 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Keith Devlin maa org Nisan 2004 Foderaro Lisa W 1 Haziran 2009 In N Y U s Tally of Abel Prizes for Mathematics Gromov Makes Three New York Times 4 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ocak 2012 5 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Ocak 2012 31 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Ocak 2012 Ed 2010 The Abel Prize 2003 2007 Heidelberg Springer doi 10 1007 978 3 642 01373 7 ISBN 978 3 642 01372 0 1 Kasim 2009 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 1 Ocak 2012 Norvec Bilim ve Edebiyat Akademisi 2 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2016 Basin aciklamasi Norvec Bilim ve Edebiyat Akademisi 22 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2016 Norvec Bilim ve Edebiyat Akademisi 12 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mart 2016 Norvec Bilim ve Edebiyat Akademisi 26 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Mart 2017 http www nasonline org National Academy of Sciences Robert Langlands www nasonline org 30 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Haziran 2019 TRobert P Langlands receives the Abel Prize Norvec Bilim ve Edebiyat Akademisi 26 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2018 http www nasonline org National Academy of Sciences Karen Uhlenbeck www nasonline org 29 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Haziran 2019 Norvec Bilim ve Edebiyat Akademisi 24 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mart 2019 Chang Kenneth 19 Mart 2019 Karen Uhlenbeck Is First Woman to Receive Abel Prize in Mathematics The New York Times 4 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mart 2019 The Norwegian Academy of Science and Letters 18 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mart 2020 The Norwegian Academy of Science and Letters 17 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Nisan 2021 Arsivlenmis kopya 23 Mart 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2022 Dis baglantilarAbel Odulu resmi web sitesi29 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Norvecce Abel Sempozyumu web sitesi9 Subat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Norvecce Eric W Weisstein Abel Odulu MathWorld