Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Mayıs 2011) |
Analitik felsefe, felsefenin ana işlevinin olması gerektiğini öne süren . Ezici çoğunlukla Anglosfer ve İskandinav dünyasında yaygındır. Kıta felsefesi ile birlikte, çağdaş felsefede ön planda olan iki gelenekten biridir. Nadir bir kullanım olsa da, çözümleyici felsefe ismiyle de bilinir.
Felsefe yaparken kullandıkları ve öne sürdükleri argümanların açık ve titiz olmasına önem göstermeleri, argümanlarını öne sürerken formel mantık ile matematik kullanmaları ve doğa bilimlerinden elde edilen verilerden yararlanmaları; analitik filozofların ayırt edici özelliklerindendir.
Analitik felsefenin ortaya çıkışında; Frege'nin mantık üzerine olan çalışmaları ile Moore ve Russell'ın karşı yaptıkları eleştiriler etkili olmuştur. Gelenek içinde; , mantıksal atomculuk, mantıksal pozitivizm ve gündelik dil felsefesi gibi akımlar ortaya çıkmıştır. Yukarıda ismi geçen kurucu kişilere ek olarak, diğer önemli analitik filozoflar arasında; Wittgenstein, Carnap, Ayer, Anscombe, Quine, Austin, Davidson, , , Searle, Popper, Kuhn, Rawls, Kripke ve Plantinga'nın isimleri anılabilir.
Analitik felsefe terimi çoğunlukla; varoluşçuluk, fenomenoloji ve Hegelcilik gibi kıta felsefesi geleneklerinin zıttını kastetmek için kullanılır. Gelenek; felsefe tarihine olan ilgisizliği nedeniyle, karşıtları tarafından sıklıkla ile itham edilmiştir.
Kurucuları ve üyeleri
Analitik felsefenin kurucuları Cambridge filozofları G.E.Moore ve Bertrand Russell olmakla birlikte her iki filozof da Alman filozofu ve matematikçi Gottlob Frege ve analitik filozofun öncülerinden olan ve Alman ve Avusturya asıllı Ludwig Wittgenstein, Rudolf Carnap, Kurt Gödel, Karl Popper, Hans Reichenbach, , Otto Neurath ve gibi isimlerden etkilenmişlerdir. İngiltere'de Russell ve Moore'u , , Gilbert Ryle, A. J. Ayer, R. B. Braithwaite, Paul Grice, John Wisdom, R. M. Hare, J. L. Austin, P. F. Strawson, , G. E. M. Anscombe ve , Amerika'da ise , Ernest Nagel, , , W. V. Quine, ve Nelson Goodman Avustralya'da , ve takip etmişlerdir.
Temel yaklaşımı
Analitik felsefe, Hegel kökenli Mutlak Gerçeklik kavramına, ardından idealist senteze karşı bir reaksiyonu temsil eder. İdealist felsefede, gerçeğin görünen maddeden tamamen bağımsız olduğuna duyulan inanç, hareketi dışlamış, ardından "şey" kavramı türetilmişti. Dış gözlemde ise alandaki kutuplaşmaların bu bağımsız kavrama ulaşmak için uğraştıkları ayrımsanmaktadır. Ancak kutuplaşmaların çok fazla çoğalması ile analitik okulun kuruluşunun zamanı arasında bir bağ olduğuna yönelmiş bir kanıt bulunmaz. Aslında bunu her seferinde dile getiren Ludwig Wittgenstein'ın, orijinal fikirlerini oluştururken her birinde bulunduğu yaşam sahaları, filozofun problemler ile sadece "karşılaştığını" ancak hareketi dışlamak için hiçbir şekilde vakit "bulamadığını" düşündürürler. Aynı zamanda literatür, kurucuların sırasını değiştiren görüşler ile doludur. Her ne kadar karşıt madde gibi görünse de analitik felsefenin temel yaklaşımındaki felsefi işlev, duyularımızdan bağımsız olduğuna inanılan kavramla ilgili spekülasyon yapmak ile kendisini göstermez; bu işlev, bilgi dediğimiz şeyin hangi anlamdaki bilgi olduğunu semantik araştırmaları ile analiz ettikten sonra entelektüel kargaşa ve yanlış anlama gelen hatta yanlış sorulan soruları ayıklar ki bu şekilde kendisini kanıtlamaktadır.
20. yüzyılın başından itibaren, bilhassa Anglosakson coğrafyada tümü dil analizine dayanan felsefi araştırmaları belirtmek için yaygın olarak kullanılan analitik felsefe incelendiğinde, amaç, yöntem ve ilgi alanlarının çeşitliliği göze çarpar. Analitik felsefeyle yeni tanışanlar açısından görünüşte, B. Russell’ın belirli tasvirler teorisiyle L. Wittgenstein’ın dil oyunları teorisi arasında, R. Carnap’ın mantıksal sentaksıyla 70'li yıllarda geliştirilen doğal dillerin formel semantiği arasında, Viyana Çevresi’nin metafizik karşıtı tavrıyla zorunluluk ve olumsallık, mümkün dünyalar, ruh-beden ilişkisi konusundaki güncel tartışmalar arasında, hele hele Ockhamlı William’ın usturasını maharetle kullanan “büyük kadimler”in ontolojik ekonomi kaygısı ile, felsefenin nec plus ultra’sını oluşturuyor gibi görünen, fiilî olmayan imkânların, muhayyel objelerin ve bireysel özlerin serbest kabulü arasında hiçbir ortaklık yoktur. Bununla birlikte, akımların, teorilerin ve uygulamaların çeşitliliği içinde bütün bu araştırmalar, “analitik felsefe” müşterek adıyla anılmalarını haklı gösteren ortak bir ilhama tanıklık eder. Bunların hepsinde, felsefî problemlere dil açısından yaklaşmak ve bu problemlere dil analizi yoluyla çözüm aramak söz konusudur. Bu yine de, analitik felsefenin karakterini belirtmek için yetersiz kalır. Bir bakıma, gerçekten de Sokrates’ten bu yana filozoflar, kullandıkları dili sürekli yetkinleştirmeye çabaladılar ve felsefî refleksiyonu daima, kullanılan kelime ve kavramların anlamının belirlenmesiyle az çok ilişkilendirdiler; hatta pek de azınlıkta olmayan bazıları işi, felsefî faaliyeti bütünüyle kavram üretme sürecinden ibaret kılmaya kadar götürdüler. Analitik felsefe taraftarlarına göre söz konusu olan, yalnızca bir aletin refleksiyona hazırlık aşamasında iyi işlemesini garanti altına almak değildir; bu aleti reel olana ilişkin her kavrayışa vasıta kılmaktır. Bu anlamda, analitik felsefe çok belirgin bir yeni-Kantçı karakter taşır; Kant’ın kritik teşebbüsünde duyarlılığın ve müdrikenin formlarının rolünü, bu kez (kendisiyle hangi surette karşılaşılırsa karşılaşılsın, yahut hangi veçhesine öncelik verilirse verilsin) dil oynar.
Dil karmaşık, çeşitli tarzlarda ve farklı eksenlerde kavranmaya elverişli bir fenomendir. Fiziksel, sosyal, psikolojik, vb. bir fenomen olarak ve düşünce, dünya, kültür, vb. ile bağlantısı açısından ele alınabilir. Analitik felsefenin dili hangi anlamda kavradığını da tespit etmek gerekir: realitenin kavranmasında bir aracı olarak. Analitik felsefecilerin çoğunluğunun dilbilimcilerle pek az ilişki içinde olmaları ve dilbilimden ödünç aldıkları şeylerin, bu disipline kattıklarının yanında pek az olması sahiden de dikkat çekicidir. Dilin imtiyazlı konuma geçtiği tek bakış açısı, mantıksal bakış açısıdır.
M. Dummet bu koşullarda, “analitik felsefe post-Fregeci felsefedir” iddiasıyla analitik felsefe konusunda bütünüyle kabul edilebilir bir tanım verir. Bunu söylerken, hem analitik felsefenin oluşumu içinde Frege’nin tarihsel önemini, hem de analitik felsefenin iyisiyle kötüsüyle Frege’den miras kalmış modern mantığa başlangıçtan itibaren bağlı olduğunu belirtir. Böylece, modern mantığın gelişimini incelemeyi, analitik felsefe hakkındaki tetkikimize kılavuz olarak alacağız. Gerçekten de, analitik felsefenin yüzyılın başından itibaren geçirdiği çeşitli evrimlere ve uğradığı dönüşümlere fon teşkil eden, Frege’nin ve takipçilerinin mantığıdır. Modern mantık gelişerek ve -zaten tehlikede olan mantığın tekliğinin- çeşitlenerek dilin mantıksal bir kavranışı olabilecek şeyi zenginleştirmeye ve derinleştirmeye katkıda bulundu.
Gerçekte dil, sentaktik, semantik ve pragmatik eksenlere ayrılan üç boyutlu bir konu olarak ele alınabilir. Yakın zamana kadar ve nicedir, dilin sadece sentaktik veçhelerinin mantığı ilgilendirdiği kanısı muteberdi. Frege’nin, Russell’ın ve Wittgenstein’ın kanısı da büyük ölçüde böyleydi. Dilin pragmatik görünümlerini hesaba katma kaygısını taşıyan filozofların bunun mantığa sırt çevirmek anlamına geleceği kanaatini, onlar da paylaşıyordu. Öte yandan mevcut haliyle standart mantık, semantik boyutu dikkate almaya müsaade etmiyordu. Russell dilin dünya ile bağlantısına kayıtsız kalmaktan uzak olsa bile, Principia’nın mantıksal sistemi aslında semantiği tamamen dışarıda bırakır. Dilin tüm -sentaktik, semantik ve pragmatik- veçhelerinin mantığın “sorumluluğunda olduğu” fikrinin doğuşu için, mantığın gelişmesi, açılarak çeşitlenmesi ve birbirinden farklı bir “mantıklar” çoğulluğunun oluşması gerekecektir.
O halde terimin geniş anlamında (teknik, standart mantığa ve onun sentaktik karakterine uyarlanmış özel anlamı dışında) mantığı, analitik felsefenin dile kendine özgü yaklaşımı olarak karakterize edebiliriz. Böylece bizzat analitik felsefenin, daima mantığın gelişiminin, uyandırdığı umutların ya da neden olduğu hezimetlerin, geçirdiği iyileştirmelerin, dönüşümlerin, düzenlemelerin ve ayarlamaların ışığında geliştiği anlaşılır. Tahlilimizin kolaylaşması ve sunumuzun açıklığı bakımından, analiz uygulamasının üç önemli formuna tekabül eden üç önemli etabı, analitik felsefecilerin üç kuşağını, analitik felsefenin gelişiminde kendimize kılavuz alacağız. Şöyle ki: Gündelik dildeki beyanların [énoncé] formel bir dilde yeniden ifade edilmesi biçiminde rehabilite edici bir amaçla dilin mantıksal analizine öncelik veren ve muzaffer bir mantıkçılılığı temsil eden bir çağdaş filozoflar kuşağının; dilin içinde kullanıldığı durumların, kontekstlerin ve koşulların açıklanmasına teşebbüs eden ve mantıkçılığın ricatıyla ön plana çıkmış bir filozoflar kuşağının; standart mantığın çerçevesinden dışarıya taşan mantık sistemlerinin kuruluşundan istifade eden ve sofistike teorik modelleri sık sık ince ayrımlara ve hatta gündelik dildeki sarih olmayan ifadelere uyumlu kılmaya çalışan bir filozoflar kuşağının, art arda ortaya çıkışına şahit olundu. Biraz fazla şematize edersek diyebiliriz ki, birinci kuşak filozoflar dilin özellikle sentaktik veçhesiyle, ikinci kuşak pragmatik veçhesiyle ve üçüncü kuşak ise semantik veçhesiyle ilgilendi. Hatta, birinci kuşak filozofların doğal dilleri feda etme pahasına mantığa, ikinci kuşağın ise mantığa sırt çevirme pahasına gündelik dile öncelik verdiğini ve üçüncü kuşağın da (mantığın birliğini parçalamak pahasına) doğal dillerin mantıksal formelleştirilmesine teşebbüs ettiğini söyleyebiliriz.
Terimin Kullanılışı
- Doktrin olarak Analitik felsefeyle çoğunlukla mantıkçı pozitivizm ve ve daha az yakın anlamla ve yukarıda sayılanların bazı bileşkeleri kastedilmektedir. Bu üç akımın Analitik felsefe başlığı altında ele alınmasının sebebi her üçünün de felsefenin ana işlevini analizde görmelerinden ileri gelmektedir. Analiz ile kastedilen dilin kullanılışı ve işleviyle ilgili analizdir ve geçmişte felsefi problem alanı içinde görülen bu problemlerin bir kısmı bu analiz sonucunda felsefe alınının dışına çıkarılır. Terim 1950'lere kadar bu manada kullanımış ancak bu tarihlerde önde gelen analitik filozoflar belirli araştırma alanlarıyla ilgilenmeye başlayınca çağdaş analitik filozoflardan ancak birkaçı yukarıda adı geçen okullara bağlı kalmaya devam etmiştir. Modern analitik felsefeyi mantıkçı pozitivizm ile eşitlemek veya mantıkçı pozitivizme benzer görmek yaygın yapılan bir hatadır.
- Bir metot olarak Analitik felsefe günümüz felsefesinde yaygın bir metodik yaklaşım olarak benimsenmektedir. Analitik felsefenin varsayım ve kanıtlara ağırlık veren yaklaşımı, belirsizlikten kaçınması ve ayrıntılara verdiği dikkat gibi net yaklaşımları günümüz felsefesinde de benimsenmektedir. Günümüz felsefesinde popüler "hayatın anlamı"na yönelik arayışlar önemli ölçüde azalmıştır.
- Analitik felsefe geleneği yirminci yüzyılın başlarında Gottlob Frege, Bertrand Russell, G. E. Moore ve Ludwig Wittgenstein başlamıştır. Bu filozofların çalışmalarıyla analiz ve mantıksal çaba ile felsefi alanlar netleştirilmeye çalışılmıştır.
- Linguistik felsefe dil felsefesine, dil felsefesi de metafiziğe yol açmış ve felsefenin çeşitli alt dalları ortaya çıkmıştır. 1960'ların ortalarından yirminci yüzyılın ötesine geçildiği bu aşamada post-linguistik analitik felsefe belirli felsefi görüşler veya ilgilerle tanımlanmak yerine eklektizm veya plüralizm ile nitelendirilmeye başlanmıştır.
Politik felsefe
Serbest Pazar
Analitik felsefe muhtemelen Hegel ve Hegelci filozoflarla ilişkisi koparmasından ötürü tarihinde politik görüşlerle ilgili söyleyecek çok az sözü olmuş ancak 1950'ler ve sonrasındaki bir seri makalesiyle John Rawls bu tavrı radikal biçimde değiştirmiş ve liberal refah devleti savunusunu felsefi zemine kaydırmıştır. Rawls'ın meslekdaşı Robert Nozick'in Anarchy, State ve Utopia kitaplarında da aynı yaklaşımın sürdürüldüğü ve serbest pazar özgürlükçülüğünü savunulduğu görülmektedir.
Analitik Marksizm
Siyaset felsefesinde yaşanan bir başka gelişme de olarak bilinen okulun ortaya çıkışıdır. Bu okulun üyeleri analitik felsefenin tekniklerini modern sosyal bilimlerin rasyonel seçim teorisi araçlarını da kullanarak Karl Marx ve izdeşlerinin görüşlerini açıklamakta kullanmaktadırlar. Bu okulun en tanınmış üyesi Oxford Üniversitesi filozoflarından 'in 1978 tarihli "Karl Marx's Theory of History: A Defence" kitabı bu okulun doğuşunu temsil eder. Diğer önemli analitik marksistlerden bazıları ekonomist , toplumbilimci Jon Elster ve sosyolog Erik Olin Wright.
Kaynakça
- ^ Ahmet Arslan (Ağustos 2019). Felsefeye Giriş (27 bas.). Serbest Kitaplar. s. 62. ISBN .
- ^ (2006). . The Philosophical Gourmet Report. 15 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Glock, H.J. (2004). "Was Wittgenstein an Analytic Philosopher?". Metaphilosophy. 35 (4): 419-444. doi:10.1111/j.1467-9973.2004.00329.x.
- ^ (2002). The Making of a Philosopher: My Journey through Twentieth-Century Philosophy (İngilizce). Harper. s. xi. ISBN .
- ^ Berat Mutluhan Seferoğlu (2 Nisan 2019). "Analitik Felsefenin Öyküsü Bölüm 1: Başlangıç ve Kurucular", 2. Öncül Analitik Felsefe Dergisi. 18 Eylül 2021 tarihinde kaynağından .
- ^ Michael Beaney, (Ed.) (2003). The Oxford Handbook of The History of Analytic Philosophy (İngilizce). Oxford University Press. s. 383.
- ^ (1998). Philosophy 2: Further through the Subject (İngilizce). Oxford University Press. s. 2.
- ^ Akehurst, Thomas L. (1 Mart 2009). "Writing history for the ahistorical: Analytic philosophy and its past". History of European Ideas. 35 (1): 116-121. doi:10.1016/j.histeuroideas.2008.09.002. ISSN 0191-6599.
- ^ Beaney, Michael (20 Haziran 2013). Beaney, Michael (Ed.). "The Historiography of Analytic Philosophy". The Oxford Handbook of The History of Analytic Philosophy (İngilizce). doi:10.1093/oxfordhb/9780199238842.001.0001. ISBN . 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Şubat 2022.
- ^ Koopman, Colin. "Bernard Williams On Philosophy's Need For History" (PDF). pages.uoregon.edu. 31 Aralık 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Mart 2022.
- ^ a b c d e Altınörs 2008, giriş.
Bibliyografi
- Altınörs, Atakan (2008), Analitik felsefe : seçilmiş yazılar, İstanbul: Say Yayınları, ISBN , OCLC 850770989
- Analytic philosophy/wikipedia13 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- by Paul Newall, aimed at beginners.
- William S.Sahakian, outline History of Philosophy, Barnes & Nobles, New York, 1873, s.307-308.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mayis 2011 Analitik felsefe felsefenin ana islevinin olmasi gerektigini one suren Ezici cogunlukla Anglosfer ve Iskandinav dunyasinda yaygindir Kita felsefesi ile birlikte cagdas felsefede on planda olan iki gelenekten biridir Nadir bir kullanim olsa da cozumleyici felsefe ismiyle de bilinir Analitik felsefenin kurucu babalari sol ustten saat yonunde Frege Moore Wittgenstein ve Russell Felsefe yaparken kullandiklari ve one surdukleri argumanlarin acik ve titiz olmasina onem gostermeleri argumanlarini one surerken formel mantik ile matematik kullanmalari ve doga bilimlerinden elde edilen verilerden yararlanmalari analitik filozoflarin ayirt edici ozelliklerindendir Analitik felsefenin ortaya cikisinda Frege nin mantik uzerine olan calismalari ile Moore ve Russell in karsi yaptiklari elestiriler etkili olmustur Gelenek icinde mantiksal atomculuk mantiksal pozitivizm ve gundelik dil felsefesi gibi akimlar ortaya cikmistir Yukarida ismi gecen kurucu kisilere ek olarak diger onemli analitik filozoflar arasinda Wittgenstein Carnap Ayer Anscombe Quine Austin Davidson Searle Popper Kuhn Rawls Kripke ve Plantinga nin isimleri anilabilir Analitik felsefe terimi cogunlukla varolusculuk fenomenoloji ve Hegelcilik gibi kita felsefesi geleneklerinin zittini kastetmek icin kullanilir Gelenek felsefe tarihine olan ilgisizligi nedeniyle karsitlari tarafindan siklikla ile itham edilmistir Kuruculari ve uyeleriAnalitik felsefenin kuruculari Cambridge filozoflari G E Moore ve Bertrand Russell olmakla birlikte her iki filozof da Alman filozofu ve matematikci Gottlob Frege ve analitik filozofun onculerinden olan ve Alman ve Avusturya asilli Ludwig Wittgenstein Rudolf Carnap Kurt Godel Karl Popper Hans Reichenbach Otto Neurath ve gibi isimlerden etkilenmislerdir Ingiltere de Russell ve Moore u Gilbert Ryle A J Ayer R B Braithwaite Paul Grice John Wisdom R M Hare J L Austin P F Strawson G E M Anscombe ve Amerika da ise Ernest Nagel W V Quine ve Nelson Goodman Avustralya da ve takip etmislerdir Temel yaklasimiAnalitik felsefe Hegel kokenli Mutlak Gerceklik kavramina ardindan idealist senteze karsi bir reaksiyonu temsil eder Idealist felsefede gercegin gorunen maddeden tamamen bagimsiz olduguna duyulan inanc hareketi dislamis ardindan sey kavrami turetilmisti Dis gozlemde ise alandaki kutuplasmalarin bu bagimsiz kavrama ulasmak icin ugrastiklari ayrimsanmaktadir Ancak kutuplasmalarin cok fazla cogalmasi ile analitik okulun kurulusunun zamani arasinda bir bag olduguna yonelmis bir kanit bulunmaz Aslinda bunu her seferinde dile getiren Ludwig Wittgenstein in orijinal fikirlerini olustururken her birinde bulundugu yasam sahalari filozofun problemler ile sadece karsilastigini ancak hareketi dislamak icin hicbir sekilde vakit bulamadigini dusundururler Ayni zamanda literatur kurucularin sirasini degistiren gorusler ile doludur Her ne kadar karsit madde gibi gorunse de analitik felsefenin temel yaklasimindaki felsefi islev duyularimizdan bagimsiz olduguna inanilan kavramla ilgili spekulasyon yapmak ile kendisini gostermez bu islev bilgi dedigimiz seyin hangi anlamdaki bilgi oldugunu semantik arastirmalari ile analiz ettikten sonra entelektuel kargasa ve yanlis anlama gelen hatta yanlis sorulan sorulari ayiklar ki bu sekilde kendisini kanitlamaktadir 20 yuzyilin basindan itibaren bilhassa Anglosakson cografyada tumu dil analizine dayanan felsefi arastirmalari belirtmek icin yaygin olarak kullanilan analitik felsefe incelendiginde amac yontem ve ilgi alanlarinin cesitliligi goze carpar Analitik felsefeyle yeni tanisanlar acisindan gorunuste B Russell in belirli tasvirler teorisiyle L Wittgenstein in dil oyunlari teorisi arasinda R Carnap in mantiksal sentaksiyla 70 li yillarda gelistirilen dogal dillerin formel semantigi arasinda Viyana Cevresi nin metafizik karsiti tavriyla zorunluluk ve olumsallik mumkun dunyalar ruh beden iliskisi konusundaki guncel tartismalar arasinda hele hele Ockhamli William in usturasini maharetle kullanan buyuk kadimler in ontolojik ekonomi kaygisi ile felsefenin nec plus ultra sini olusturuyor gibi gorunen fiili olmayan imkanlarin muhayyel objelerin ve bireysel ozlerin serbest kabulu arasinda hicbir ortaklik yoktur Bununla birlikte akimlarin teorilerin ve uygulamalarin cesitliligi icinde butun bu arastirmalar analitik felsefe musterek adiyla anilmalarini hakli gosteren ortak bir ilhama taniklik eder Bunlarin hepsinde felsefi problemlere dil acisindan yaklasmak ve bu problemlere dil analizi yoluyla cozum aramak soz konusudur Bu yine de analitik felsefenin karakterini belirtmek icin yetersiz kalir Bir bakima gercekten de Sokrates ten bu yana filozoflar kullandiklari dili surekli yetkinlestirmeye cabaladilar ve felsefi refleksiyonu daima kullanilan kelime ve kavramlarin anlaminin belirlenmesiyle az cok iliskilendirdiler hatta pek de azinlikta olmayan bazilari isi felsefi faaliyeti butunuyle kavram uretme surecinden ibaret kilmaya kadar goturduler Analitik felsefe taraftarlarina gore soz konusu olan yalnizca bir aletin refleksiyona hazirlik asamasinda iyi islemesini garanti altina almak degildir bu aleti reel olana iliskin her kavrayisa vasita kilmaktir Bu anlamda analitik felsefe cok belirgin bir yeni Kantci karakter tasir Kant in kritik tesebbusunde duyarliligin ve mudrikenin formlarinin rolunu bu kez kendisiyle hangi surette karsilasilirsa karsilasilsin yahut hangi vechesine oncelik verilirse verilsin dil oynar Dil karmasik cesitli tarzlarda ve farkli eksenlerde kavranmaya elverisli bir fenomendir Fiziksel sosyal psikolojik vb bir fenomen olarak ve dusunce dunya kultur vb ile baglantisi acisindan ele alinabilir Analitik felsefenin dili hangi anlamda kavradigini da tespit etmek gerekir realitenin kavranmasinda bir araci olarak Analitik felsefecilerin cogunlugunun dilbilimcilerle pek az iliski icinde olmalari ve dilbilimden odunc aldiklari seylerin bu disipline kattiklarinin yaninda pek az olmasi sahiden de dikkat cekicidir Dilin imtiyazli konuma gectigi tek bakis acisi mantiksal bakis acisidir M Dummet bu kosullarda analitik felsefe post Fregeci felsefedir iddiasiyla analitik felsefe konusunda butunuyle kabul edilebilir bir tanim verir Bunu soylerken hem analitik felsefenin olusumu icinde Frege nin tarihsel onemini hem de analitik felsefenin iyisiyle kotusuyle Frege den miras kalmis modern mantiga baslangictan itibaren bagli oldugunu belirtir Boylece modern mantigin gelisimini incelemeyi analitik felsefe hakkindaki tetkikimize kilavuz olarak alacagiz Gercekten de analitik felsefenin yuzyilin basindan itibaren gecirdigi cesitli evrimlere ve ugradigi donusumlere fon teskil eden Frege nin ve takipcilerinin mantigidir Modern mantik geliserek ve zaten tehlikede olan mantigin tekliginin cesitlenerek dilin mantiksal bir kavranisi olabilecek seyi zenginlestirmeye ve derinlestirmeye katkida bulundu Gercekte dil sentaktik semantik ve pragmatik eksenlere ayrilan uc boyutlu bir konu olarak ele alinabilir Yakin zamana kadar ve nicedir dilin sadece sentaktik vechelerinin mantigi ilgilendirdigi kanisi muteberdi Frege nin Russell in ve Wittgenstein in kanisi da buyuk olcude boyleydi Dilin pragmatik gorunumlerini hesaba katma kaygisini tasiyan filozoflarin bunun mantiga sirt cevirmek anlamina gelecegi kanaatini onlar da paylasiyordu Ote yandan mevcut haliyle standart mantik semantik boyutu dikkate almaya musaade etmiyordu Russell dilin dunya ile baglantisina kayitsiz kalmaktan uzak olsa bile Principia nin mantiksal sistemi aslinda semantigi tamamen disarida birakir Dilin tum sentaktik semantik ve pragmatik vechelerinin mantigin sorumlulugunda oldugu fikrinin dogusu icin mantigin gelismesi acilarak cesitlenmesi ve birbirinden farkli bir mantiklar cogullugunun olusmasi gerekecektir O halde terimin genis anlaminda teknik standart mantiga ve onun sentaktik karakterine uyarlanmis ozel anlami disinda mantigi analitik felsefenin dile kendine ozgu yaklasimi olarak karakterize edebiliriz Boylece bizzat analitik felsefenin daima mantigin gelisiminin uyandirdigi umutlarin ya da neden oldugu hezimetlerin gecirdigi iyilestirmelerin donusumlerin duzenlemelerin ve ayarlamalarin isiginda gelistigi anlasilir Tahlilimizin kolaylasmasi ve sunumuzun acikligi bakimindan analiz uygulamasinin uc onemli formuna tekabul eden uc onemli etabi analitik felsefecilerin uc kusagini analitik felsefenin gelisiminde kendimize kilavuz alacagiz Soyle ki Gundelik dildeki beyanlarin enonce formel bir dilde yeniden ifade edilmesi biciminde rehabilite edici bir amacla dilin mantiksal analizine oncelik veren ve muzaffer bir mantikcililigi temsil eden bir cagdas filozoflar kusaginin dilin icinde kullanildigi durumlarin kontekstlerin ve kosullarin aciklanmasina tesebbus eden ve mantikciligin ricatiyla on plana cikmis bir filozoflar kusaginin standart mantigin cercevesinden disariya tasan mantik sistemlerinin kurulusundan istifade eden ve sofistike teorik modelleri sik sik ince ayrimlara ve hatta gundelik dildeki sarih olmayan ifadelere uyumlu kilmaya calisan bir filozoflar kusaginin art arda ortaya cikisina sahit olundu Biraz fazla sematize edersek diyebiliriz ki birinci kusak filozoflar dilin ozellikle sentaktik vechesiyle ikinci kusak pragmatik vechesiyle ve ucuncu kusak ise semantik vechesiyle ilgilendi Hatta birinci kusak filozoflarin dogal dilleri feda etme pahasina mantiga ikinci kusagin ise mantiga sirt cevirme pahasina gundelik dile oncelik verdigini ve ucuncu kusagin da mantigin birligini parcalamak pahasina dogal dillerin mantiksal formellestirilmesine tesebbus ettigini soyleyebiliriz Terimin KullanilisiDoktrin olarak Analitik felsefeyle cogunlukla mantikci pozitivizm ve ve daha az yakin anlamla ve yukarida sayilanlarin bazi bileskeleri kastedilmektedir Bu uc akimin Analitik felsefe basligi altinda ele alinmasinin sebebi her ucunun de felsefenin ana islevini analizde gormelerinden ileri gelmektedir Analiz ile kastedilen dilin kullanilisi ve isleviyle ilgili analizdir ve gecmiste felsefi problem alani icinde gorulen bu problemlerin bir kismi bu analiz sonucunda felsefe alininin disina cikarilir Terim 1950 lere kadar bu manada kullanimis ancak bu tarihlerde onde gelen analitik filozoflar belirli arastirma alanlariyla ilgilenmeye baslayinca cagdas analitik filozoflardan ancak birkaci yukarida adi gecen okullara bagli kalmaya devam etmistir Modern analitik felsefeyi mantikci pozitivizm ile esitlemek veya mantikci pozitivizme benzer gormek yaygin yapilan bir hatadir Bir metot olarak Analitik felsefe gunumuz felsefesinde yaygin bir metodik yaklasim olarak benimsenmektedir Analitik felsefenin varsayim ve kanitlara agirlik veren yaklasimi belirsizlikten kacinmasi ve ayrintilara verdigi dikkat gibi net yaklasimlari gunumuz felsefesinde de benimsenmektedir Gunumuz felsefesinde populer hayatin anlami na yonelik arayislar onemli olcude azalmistir Analitik felsefe gelenegi yirminci yuzyilin baslarinda Gottlob Frege Bertrand Russell G E Moore ve Ludwig Wittgenstein baslamistir Bu filozoflarin calismalariyla analiz ve mantiksal caba ile felsefi alanlar netlestirilmeye calisilmistir Linguistik felsefe dil felsefesine dil felsefesi de metafizige yol acmis ve felsefenin cesitli alt dallari ortaya cikmistir 1960 larin ortalarindan yirminci yuzyilin otesine gecildigi bu asamada post linguistik analitik felsefe belirli felsefi gorusler veya ilgilerle tanimlanmak yerine eklektizm veya pluralizm ile nitelendirilmeye baslanmistir Politik felsefeSerbest Pazar Analitik felsefe muhtemelen Hegel ve Hegelci filozoflarla iliskisi koparmasindan oturu tarihinde politik goruslerle ilgili soyleyecek cok az sozu olmus ancak 1950 ler ve sonrasindaki bir seri makalesiyle John Rawls bu tavri radikal bicimde degistirmis ve liberal refah devleti savunusunu felsefi zemine kaydirmistir Rawls in meslekdasi Robert Nozick in Anarchy State ve Utopia kitaplarinda da ayni yaklasimin surduruldugu ve serbest pazar ozgurlukculugunu savunuldugu gorulmektedir Analitik Marksizm Siyaset felsefesinde yasanan bir baska gelisme de olarak bilinen okulun ortaya cikisidir Bu okulun uyeleri analitik felsefenin tekniklerini modern sosyal bilimlerin rasyonel secim teorisi araclarini da kullanarak Karl Marx ve izdeslerinin goruslerini aciklamakta kullanmaktadirlar Bu okulun en taninmis uyesi Oxford Universitesi filozoflarindan in 1978 tarihli Karl Marx s Theory of History A Defence kitabi bu okulun dogusunu temsil eder Diger onemli analitik marksistlerden bazilari ekonomist toplumbilimci Jon Elster ve sosyolog Erik Olin Wright Kaynakca Ahmet Arslan Agustos 2019 Felsefeye Giris 27 bas Serbest Kitaplar s 62 ISBN 9786056955211 2006 The Philosophical Gourmet Report 15 Kasim 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Glock H J 2004 Was Wittgenstein an Analytic Philosopher Metaphilosophy 35 4 419 444 doi 10 1111 j 1467 9973 2004 00329 x 2002 The Making of a Philosopher My Journey through Twentieth Century Philosophy Ingilizce Harper s xi ISBN 9780060197926 Berat Mutluhan Seferoglu 2 Nisan 2019 Analitik Felsefenin Oykusu Bolum 1 Baslangic ve Kurucular 2 Oncul Analitik Felsefe Dergisi 18 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Michael Beaney Ed 2003 The Oxford Handbook of The History of Analytic Philosophy Ingilizce Oxford University Press s 383 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link 1998 Philosophy 2 Further through the Subject Ingilizce Oxford University Press s 2 Akehurst Thomas L 1 Mart 2009 Writing history for the ahistorical Analytic philosophy and its past History of European Ideas 35 1 116 121 doi 10 1016 j histeuroideas 2008 09 002 ISSN 0191 6599 Beaney Michael 20 Haziran 2013 Beaney Michael Ed The Historiography of Analytic Philosophy The Oxford Handbook of The History of Analytic Philosophy Ingilizce doi 10 1093 oxfordhb 9780199238842 001 0001 ISBN 978 0 19 923884 2 13 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Subat 2022 Koopman Colin Bernard Williams On Philosophy s Need For History PDF pages uoregon edu 31 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Mart 2022 a b c d e Altinors 2008 giris BibliyografiAltinors Atakan 2008 Analitik felsefe secilmis yazilar Istanbul Say Yayinlari ISBN 978 975 468 727 9 OCLC 850770989 Analytic philosophy wikipedia13 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi by Paul Newall aimed at beginners William S Sahakian outline History of Philosophy Barnes amp Nobles New York 1873 s 307 308