Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Antik Roma'nın iklimi, bu medeniyetin varlığı boyunca çeşitlilik gösterdi. MÖ 1. binyılın ilk yarısında, İtalya'nın iklimi şimdi olduğundan daha nemli ve serindi ve şu anda kurak olan güneyde daha fazla yağış görülürdü. Kuzey bölgeleri ılıman iklim bölgesinde yer alırken, İtalya'nın geri kalanı sıcak ve ılıman bir iklime sahip bir subtropik bölgeydi. Dağlardaki karın yıllık erimesi sırasında küçük nehirler bile taşarak araziyi suyla kaplardı (Toskana ve Antik Çağ'da geçilemez kabul edilirdi). Roma uygarlığının varlığı sırasında görülen iklim (Doğu Roma İmparatorluğu dahil) üç iklimsel döneme ayrılmıştır: Erken (MÖ 900 - MS 175), Orta Subatlantik (175–750) ve Geç Subatlantik (750'den beri).
Yazılı, arkeolojik ve doğal-bilimsel bulgular tutarlı bir şekilde Roma İmparatorluğu'nun maksimum genişleme ve nihai gerileme, çöküş dönemlerinde iklimin değiştiğini göstermektedir. İmparatorluğun Trajan dönemindeki en geniş sınırları , Roma iklimsel optimumuyla aynı zamana denk geldi.İklim değişikliği, İmparatorluğun erken dönemindeki durağanlıktan başlayarak İmparatorluğun son dönemindeki hızlı dalgalanmalara kadar farklı oranlarda meydana geldi. Yine de, Doğu Akdeniz'de 1-600 yılları arasında genel olarak nemli bir dönem olduğu hakkında süren bazı tartışmalar vardır.
Kararlı iklim
Tüm, Roma Krallığı ve Cumhuriyet dönemleri boyunca, Yunan ve de kurulduğu ve geliştiği denilen bir dönem yaşandı. Bu dönemde yazlar soğuk ve ılıman, kışlar ise yağmurluydu.
Aynı zamanda, Tiber'in MÖ 398, MÖ 396, MÖ 271 ve MÖ 177'de tamamen donması da dahil olmak üzere bir dizi şiddetli kış yaşandı. Sonraki yüzyıllarda, ara sıra meydana gelen sert kışlar, Tiber'in tamamen donmasına neden olmasa da sellerin meydana gelmesine neden oldu MÖ 600 - MÖ 100 yıllarında daha soğuk bir Akdeniz ikliminin varlığının kanıtı, mevcut su seviyesinin yaklaşık bir metre altında bulunan Napoli ve Adriyatik'teki eski limanların kalıntılarından anlaşılmaktadır. Eski kaynaklara atıfta bulunan Edward Gibbon , Ren ve Tuna nehrinin sık sık donduğunu ve bunun ise barbar ordularının Roma kaynaklarının bahsettiği şekilde "geniş ve sağlam bir buz köprüsü üzerinden" İmparatorluğa girmesini kolaylaştırdığını düşünüyordu. O dönemlerde daha soğuk bir iklim olduğunu öne süren Gibbon, Sezar'ın zamanında modern Polonya ve Almanya ormanlarında ren geyiklerinin yaygın olarak bulunduğunu, ancak kendi yaşadığı zamanda ren geyiklerinin Baltık'ın güneyinde görülmediğini iddia etti.
Augustus döneminde iklim ısındı ve Kuzey Afrika'daki kuraklık devam etti. Roma döneminde 1950'lerde olduğundan daha kuzeyde ortaya çıkan Heterogaster urticae biyotopları, İmparatorluğun başlarında ortalama Temmuz sıcaklıklarının 20. yüzyılın ortalarındakilerin en az 1 °C üzerinde olduğunu göstermektedir.Plinius, şarabın ve zeytinin, İtalya'nın daha kuzey bölgelerinde önceki yüzyıllara göre daha fazla yetiştirildiğini yazar.
Rüzgarlar
Modern rüzgarların MS 1. yüzyıldaki rüzgarlarla karşılaştırılması bazı farklılıklar göstermektedir: o zamanlar kışın kuzeyden gelen rüzgarlar oldukça nadirdi. O dönemde temmuz ayında düzenli olarak esen tipik kuzeybatı rüzgarları şu anda mevcut değil. Deniz meltemi bir ay önce Nisan'da başlardı. Vitruvius, güneyden veya batıdan esen ve kitaplara zarar verebilecek kadar nem taşıyan rüzgarlardan bahseder. Roma döneminde Akdeniz ikliminin, Yüzüncü Yıl Kuzey Atlantik Salınımı (CNAO) olarak adlandırılan Kuzey Atlantik üzerindeki deniz seviyesi basıncındaki düşük frekans dalgalanmalarından etkilendiğini gösteren kanıtlar da vardır.
Yağış
İkinci Pön Savaşı sırasında, Akdeniz kıyıları o kadar güçlü fırtınalar gördü ki, Roma filosu iki kez yok oldu (MÖ 249 ve MÖ 225). Bunu MÖ 226'da İtalya'da altı ay süren kuraklık izledi. MÖ 170 yılının Aralık ayında Roma'da bir kan yağmuru vardı. Yaklaşık MÖ 75 ila MS 175 yılları arasında ayrıca, kaynaklar Roma'daki Tiber selleri şeklinde nemi vurgular. MS 5 (yedi gün sürdü), 15, 36, 51, 69, 79 ve 97'deki yağışlarla beraber büyük Tiber selleri meydana geldi. MÖ 30'da Roma'nın Mısır'ı ilhakından başlayarak ve MS 155'e kadar Nil'de elverişli seller daha sık meydana geldi.
MS 69/70 kışı, Tacitus Histories'i MS 100 civarında yazdığında bildiği en kuru kıştı; tam aynı zamanda Amerika'da kurak bir dönem görülmüştü.Hadrian döneminde kuru koşullar geri döndü. Timgad'da - Hadrian'ın o şehre yaptığı ziyaret sırasında 133 yılında yağan yağmur, beş yıl sonra yağan ilk yağmurdu. Ancak imparatorluğun bazı bölgelerinde daha iyi düzeyde yağış görüldü. Yaklaşık 120 yılında İskenderiye'de Batlamyus tarafından derlenen bir hava durumu günlüğü, Ağustos hariç her ay yağmurdan ve yaz boyunca gök gürültüsünden söz ediyordu. Bu yağışlar, Roma Afrika'sının (Roma tahıl ambarının) tarımsal refahını ve Roma yönetimindeki Güney İspanya'nın refahını açıklamaya yardımcı olur. göre, Kuzey Afrika'dan Roma'ya yıllık toplam tahıl arzının, "yaklaşık 350.000 kişiyi doyurmaya yeterli olduğu tahmin edilmektedir. Mevcut koşullar altında ihracat için üretim yapmak hiçbir şekilde imkansız değildir". Columella'nın hava durumu takvimi, Güney İtalya'da, özellikle Roma ve Campania'da yaz yağışlarının şu anda olduğundan daha sık meydana geldiğini gösteriyor. Olağandışı yüksek yağış seviyeleri, adlandırılan dönemde Roma İspanya'sında görüldü.
Roma İspanya'sı üç ana evre yaşadı: MÖ 550–190'da en nemli aralık, MÖ 190– 150 yıllarında kurak bir aralık ve 150–350'de başka bir nemli dönem. MÖ 134'te İspanya'daki Scipio Aemilianus'un ordusu aşırı sıcaktan dolayı geceleri ilerlemek zorunda kaldı. Bazı atları ve katırları susuzluktan dolayı öldü. (daha önce, MÖ 181'de şiddetli bahar yağmurları Roma'nın Contrebia kuşatması sırasında rahatlamasını engellemişti.) MS 2. yüzyıl boyunca, özellikle 155 ve 180 yılları arasında yüksek sıcaklıklar hakim oldu. Yaklaşık 200'den sonra sıcaklıklar dalgalandı ama genel olarak soğuma eğilimi gösterdi.
Çevre sorunları ve iklim değişikliği
göre, MÖ 2. yüzyılda Latium'daki toprak erozyonu, Güney Etürya'daki artan yerleşim sayısıyla bağlantılı olarak on kat artmıştır. Ek olarak, Roma'nın kuruluşundan MS 165'e kadar Romalılar ekilebilir arazi elde etmek için büyük alanları ormansızlaştırdılar . MS 61'de Seneca, yakıt için yoğun odun yakılmasıyla bağlantılı olarak meydana gelen Roma'daki yüksek hava kirliliğine değindi.
Yaklaşık 200 ile 290 arasında İmparatorluğun kuzeybatı eyaletlerini etkileyen bir soğuma dönemi yaşandı.Dendrokronoloji, 338'de başlayan ve 377'ye kadar devam eden şiddetli kuraklığın Hun göçebe federasyonunu batı ve güneyde otlaklar ve av hayvanlarını aramaya zorladığını gösteriyor. Hunların Karadeniz'in kuzeyindeki saldırıları Gotları Roma İmparatorluğu'na kaçmaya ve nihayetinde ona (özellikle Edirne Savaşı'nda ) saldırmaya yöneltti. 250 ve 600 yılları arasında artan iklim değişkenliği Batı Roma İmparatorluğu'nun düşüşüyle aynı zamana denk geldi.Doğu Roma İmparatorluğu için, y. 400 -540 yılları arasında bugünkü modern Orta Anadolu'da uzun ve şiddetli bir kuraklık görüldüğüne dair kanıtlar bulunmakta.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ [Chapter 2. Nature and population of ancient Italy. Nature of the Apennine Peninsula in antiquity]
|çeviri-kısım=kullanmak için|kısım=gerekiyor (). История Древнего Рима [History of Ancient Rome] (Rusça). Moskova: Vysshaya Shkola. 1970. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2014. - ^ The Encyclopedia of World Climatology. Springer Science & Business Media. 2005. s. 259. ISBN .
- ^ a b c d e Michael McCormick (Sonbahar 2012). "Climate Change during and after the Roman Empire: Reconstructing the Past from Scientific and Historical Evidence". . 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2014.
- ^ a b c Behringer 2010
- ^ a b Harris 2013
- ^ a b "The Decline of North Africa Since the Roman Occupation: Climatic or Human?" (PDF). Hunter College of the City University of New York. 14 Eylül 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2014.
- ^ a b Climate: Present, Past and Future (Routledge Revivals): Volume 2: Climatic History and the Future. Routledge. 2013. s. 424. ISBN .
- ^ Climate and History: Studies in Past Climates and Their Impact on Man. CUP Archive. 1985. s. 381. ISBN .
- ^ Behringer 2010
- ^ Dario Camuffo (1993). "Reconstructing the climate and the air pollution of Rome during the life of the Trajan Column". The Science of the Total Environment. 128 (2–3): 205-226. doi:10.1016/0048-9697(93)90220-Z. 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2014.
- ^ B. J. Dermody (2011). "Revisiting the humid Roman hypothesis: novel analyses depict oscillating patterns". Climate of the Past Discussions. 7 (4): 2355-2389. doi:10.5194/cpd-7-2355-2011.
- ^ "Глава I. История неурожаев и погоды в Европе в древности" [Chapter I. The history of crop failures and weather in Europe in antiquity]. История неурожаев и погоды в Европе [History of Crop Failures and Weather in Europe] (Rusça). Leningrad: Gidrometeoizdat. 1989. Erişim tarihi: 7 Aralık 2018.
- ^ "Climate in Greco-Roman History". surface.syr.edu. Syracuse University. 1979. 15 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2016.
- ^ a b A Companion to Ancient History. John Wiley & Sons. 2012. ISBN .
- ^ Celia Martín-Puertas (March 2009). "The Iberian–Roman Humid Period (2600–1600 cal yr BP) in the Zoñar Lake varve record (Andalucía, southern Spain)". . 71 (2): 108-120. doi:10.1016/j.yqres.2008.10.004.
- ^ The Romanization of Central Spain: Complexity, Diversity and Change in a Provincial Hinterland. Routledge. 2004. s. 7. ISBN .
- ^ Harris 2013
- ^ Ulf Büntgen (13 Ocak 2011). "2500 Years of European Climate Variability and Human Susceptibility". Science. 331 (6017): 578-582. doi:10.1126/science.1197175. (PMID) 21233349.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Antik Roma nin iklimi bu medeniyetin varligi boyunca cesitlilik gosterdi MO 1 binyilin ilk yarisinda Italya nin iklimi simdi oldugundan daha nemli ve serindi ve su anda kurak olan guneyde daha fazla yagis gorulurdu Kuzey bolgeleri iliman iklim bolgesinde yer alirken Italya nin geri kalani sicak ve iliman bir iklime sahip bir subtropik bolgeydi Daglardaki karin yillik erimesi sirasinda kucuk nehirler bile tasarak araziyi suyla kaplardi Toskana ve Antik Cag da gecilemez kabul edilirdi Roma uygarliginin varligi sirasinda gorulen iklim Dogu Roma Imparatorlugu dahil uc iklimsel doneme ayrilmistir Erken MO 900 MS 175 Orta Subatlantik 175 750 ve Gec Subatlantik 750 den beri Yazili arkeolojik ve dogal bilimsel bulgular tutarli bir sekilde Roma Imparatorlugu nun maksimum genisleme ve nihai gerileme cokus donemlerinde iklimin degistigini gostermektedir Imparatorlugun Trajan donemindeki en genis sinirlari Roma iklimsel optimumuyla ayni zamana denk geldi Iklim degisikligi Imparatorlugun erken donemindeki duraganliktan baslayarak Imparatorlugun son donemindeki hizli dalgalanmalara kadar farkli oranlarda meydana geldi Yine de Dogu Akdeniz de 1 600 yillari arasinda genel olarak nemli bir donem oldugu hakkinda suren bazi tartismalar vardir Kararli iklimModern Tunus tan uzerindeki leoparlar Kuzey Afrika da bulunan cok sayida Roma mozaigi su anda yalnizca tropikal Afrika da bulunan leoparlari tasvir ediyordu Ancak herhangi bir iklim degisikliginin buna katkida bulunup bulunmadigi belirsizdir Tum Roma Kralligi ve Cumhuriyet donemleri boyunca Yunan ve de kuruldugu ve gelistigi denilen bir donem yasandi Bu donemde yazlar soguk ve iliman kislar ise yagmurluydu Ayni zamanda Tiber in MO 398 MO 396 MO 271 ve MO 177 de tamamen donmasi da dahil olmak uzere bir dizi siddetli kis yasandi Sonraki yuzyillarda ara sira meydana gelen sert kislar Tiber in tamamen donmasina neden olmasa da sellerin meydana gelmesine neden oldu MO 600 MO 100 yillarinda daha soguk bir Akdeniz ikliminin varliginin kaniti mevcut su seviyesinin yaklasik bir metre altinda bulunan Napoli ve Adriyatik teki eski limanlarin kalintilarindan anlasilmaktadir Eski kaynaklara atifta bulunan Edward Gibbon Ren ve Tuna nehrinin sik sik dondugunu ve bunun ise barbar ordularinin Roma kaynaklarinin bahsettigi sekilde genis ve saglam bir buz koprusu uzerinden Imparatorluga girmesini kolaylastirdigini dusunuyordu O donemlerde daha soguk bir iklim oldugunu one suren Gibbon Sezar in zamaninda modern Polonya ve Almanya ormanlarinda ren geyiklerinin yaygin olarak bulundugunu ancak kendi yasadigi zamanda ren geyiklerinin Baltik in guneyinde gorulmedigini iddia etti Augustus doneminde iklim isindi ve Kuzey Afrika daki kuraklik devam etti Roma doneminde 1950 lerde oldugundan daha kuzeyde ortaya cikan Heterogaster urticae biyotoplari Imparatorlugun baslarinda ortalama Temmuz sicakliklarinin 20 yuzyilin ortalarindakilerin en az 1 C uzerinde oldugunu gostermektedir Plinius sarabin ve zeytinin Italya nin daha kuzey bolgelerinde onceki yuzyillara gore daha fazla yetistirildigini yazar Ruzgarlar Modern ruzgarlarin MS 1 yuzyildaki ruzgarlarla karsilastirilmasi bazi farkliliklar gostermektedir o zamanlar kisin kuzeyden gelen ruzgarlar oldukca nadirdi O donemde temmuz ayinda duzenli olarak esen tipik kuzeybati ruzgarlari su anda mevcut degil Deniz meltemi bir ay once Nisan da baslardi Vitruvius guneyden veya batidan esen ve kitaplara zarar verebilecek kadar nem tasiyan ruzgarlardan bahseder Roma doneminde Akdeniz ikliminin Yuzuncu Yil Kuzey Atlantik Salinimi CNAO olarak adlandirilan Kuzey Atlantik uzerindeki deniz seviyesi basincindaki dusuk frekans dalgalanmalarindan etkilendigini gosteren kanitlar da vardir Yagis Ikinci Pon Savasi sirasinda Akdeniz kiyilari o kadar guclu firtinalar gordu ki Roma filosu iki kez yok oldu MO 249 ve MO 225 Bunu MO 226 da Italya da alti ay suren kuraklik izledi MO 170 yilinin Aralik ayinda Roma da bir kan yagmuru vardi Yaklasik MO 75 ila MS 175 yillari arasinda ayrica kaynaklar Roma daki Tiber selleri seklinde nemi vurgular MS 5 yedi gun surdu 15 36 51 69 79 ve 97 deki yagislarla beraber buyuk Tiber selleri meydana geldi MO 30 da Roma nin Misir i ilhakindan baslayarak ve MS 155 e kadar Nil de elverisli seller daha sik meydana geldi MS 69 70 kisi Tacitus Histories i MS 100 civarinda yazdiginda bildigi en kuru kisti tam ayni zamanda Amerika da kurak bir donem gorulmustu Hadrian doneminde kuru kosullar geri dondu Timgad da Hadrian in o sehre yaptigi ziyaret sirasinda 133 yilinda yagan yagmur bes yil sonra yagan ilk yagmurdu Ancak imparatorlugun bazi bolgelerinde daha iyi duzeyde yagis goruldu Yaklasik 120 yilinda Iskenderiye de Batlamyus tarafindan derlenen bir hava durumu gunlugu Agustos haric her ay yagmurdan ve yaz boyunca gok gurultusunden soz ediyordu Bu yagislar Roma Afrika sinin Roma tahil ambarinin tarimsal refahini ve Roma yonetimindeki Guney Ispanya nin refahini aciklamaya yardimci olur gore Kuzey Afrika dan Roma ya yillik toplam tahil arzinin yaklasik 350 000 kisiyi doyurmaya yeterli oldugu tahmin edilmektedir Mevcut kosullar altinda ihracat icin uretim yapmak hicbir sekilde imkansiz degildir Columella nin hava durumu takvimi Guney Italya da ozellikle Roma ve Campania da yaz yagislarinin su anda oldugundan daha sik meydana geldigini gosteriyor Olagandisi yuksek yagis seviyeleri adlandirilan donemde Roma Ispanya sinda goruldu Roma Ispanya si uc ana evre yasadi MO 550 190 da en nemli aralik MO 190 150 yillarinda kurak bir aralik ve 150 350 de baska bir nemli donem MO 134 te Ispanya daki Scipio Aemilianus un ordusu asiri sicaktan dolayi geceleri ilerlemek zorunda kaldi Bazi atlari ve katirlari susuzluktan dolayi oldu daha once MO 181 de siddetli bahar yagmurlari Roma nin Contrebia kusatmasi sirasinda rahatlamasini engellemisti MS 2 yuzyil boyunca ozellikle 155 ve 180 yillari arasinda yuksek sicakliklar hakim oldu Yaklasik 200 den sonra sicakliklar dalgalandi ama genel olarak soguma egilimi gosterdi Cevre sorunlari ve iklim degisikligigore MO 2 yuzyilda Latium daki toprak erozyonu Guney Eturya daki artan yerlesim sayisiyla baglantili olarak on kat artmistir Ek olarak Roma nin kurulusundan MS 165 e kadar Romalilar ekilebilir arazi elde etmek icin buyuk alanlari ormansizlastirdilar MS 61 de Seneca yakit icin yogun odun yakilmasiyla baglantili olarak meydana gelen Roma daki yuksek hava kirliligine degindi Yaklasik 200 ile 290 arasinda Imparatorlugun kuzeybati eyaletlerini etkileyen bir soguma donemi yasandi Dendrokronoloji 338 de baslayan ve 377 ye kadar devam eden siddetli kurakligin Hun gocebe federasyonunu bati ve guneyde otlaklar ve av hayvanlarini aramaya zorladigini gosteriyor Hunlarin Karadeniz in kuzeyindeki saldirilari Gotlari Roma Imparatorlugu na kacmaya ve nihayetinde ona ozellikle Edirne Savasi nda saldirmaya yoneltti 250 ve 600 yillari arasinda artan iklim degiskenligi Bati Roma Imparatorlugu nun dususuyle ayni zamana denk geldi Dogu Roma Imparatorlugu icin y 400 540 yillari arasinda bugunku modern Orta Anadolu da uzun ve siddetli bir kuraklik goruldugune dair kanitlar bulunmakta Ayrica bakinizRoma Sicak DonemiNotlar Chapter 2 Nature and population of ancient Italy Nature of the Apennine Peninsula in antiquity ceviri kisim kullanmak icin kisim gerekiyor yardim Istoriya Drevnego Rima History of Ancient Rome Rusca Moskova Vysshaya Shkola 1970 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Agustos 2014 The Encyclopedia of World Climatology Springer Science amp Business Media 2005 s 259 ISBN 1402032641 a b c d e Michael McCormick Sonbahar 2012 Climate Change during and after the Roman Empire Reconstructing the Past from Scientific and Historical Evidence 15 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Agustos 2014 a b c Behringer 2010 a b Harris 2013 a b The Decline of North Africa Since the Roman Occupation Climatic or Human PDF Hunter College of the City University of New York 14 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Agustos 2014 a b Climate Present Past and Future Routledge Revivals Volume 2 Climatic History and the Future Routledge 2013 s 424 ISBN 978 1136639692 Climate and History Studies in Past Climates and Their Impact on Man CUP Archive 1985 s 381 ISBN 0521312205 Behringer 2010 Dario Camuffo 1993 Reconstructing the climate and the air pollution of Rome during the life of the Trajan Column The Science of the Total Environment 128 2 3 205 226 doi 10 1016 0048 9697 93 90220 Z 16 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2014 B J Dermody 2011 Revisiting the humid Roman hypothesis novel analyses depict oscillating patterns Climate of the Past Discussions 7 4 2355 2389 doi 10 5194 cpd 7 2355 2011 Glava I Istoriya neurozhaev i pogody v Evrope v drevnosti Chapter I The history of crop failures and weather in Europe in antiquity Istoriya neurozhaev i pogody v Evrope History of Crop Failures and Weather in Europe Rusca Leningrad Gidrometeoizdat 1989 Erisim tarihi 7 Aralik 2018 Climate in Greco Roman History surface syr edu Syracuse University 1979 15 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Mayis 2016 a b A Companion to Ancient History John Wiley amp Sons 2012 ISBN 978 1118581537 Celia Martin Puertas March 2009 The Iberian Roman Humid Period 2600 1600 cal yr BP in the Zonar Lake varve record Andalucia southern Spain 71 2 108 120 doi 10 1016 j yqres 2008 10 004 The Romanization of Central Spain Complexity Diversity and Change in a Provincial Hinterland Routledge 2004 s 7 ISBN 1134451121 Harris 2013 Ulf Buntgen 13 Ocak 2011 2500 Years of European Climate Variability and Human Susceptibility Science 331 6017 578 582 doi 10 1126 science 1197175 PMID 21233349 KaynakcaA Cultural History of Climate Polity 2010 ISBN 978 0745645292 Harris William Ed 2013 The Ancient Mediterranean Environment between Science and History Brill ISBN 978 9004254053