Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bilim tarihi ve felsefesi (HPS, History and Philosophy of Science), Bilim felsefesi ve Bilim tarihi'ni kapsayan bir akademik disiplin'dir. Alandaki birçok bilim insanı öncelikle tarihçi veya filozof olarak eğitilmiş olsa da, birçok önde gelen üniversitede HPS'nin akademik derece veren bölümleri mevcuttur. Bilim felsefesi ve bilim tarihi'nin kendine ait disiplinleri olsa da Bilim tarihi ve felsefesi başlı başına ayrı bir disiplindir.
Bilim felsefesi, bilimin temelleri, yöntemleri ve sonuçlarıyla ilgilenen bir felsefe dalıdır. Bu çalışmanın temel soruları, neyin bilim olarak nitelendirildiği, bilimsel teorilerin güvenilirliği ve bilimin nihai amacı ile ilgilidir. Bu disiplin, örneğin bilim ve hakikat arasındaki ilişkiyi araştırırken metafizik, ontoloji ve epistemoloji ile örtüşür. Bilim felsefesi, bilimin metafizik, epistemik ve semantik yönlerine odaklanır. Biyoetik ve bilimsel suistimal gibi etik konular genellikle bilim felsefesinden ziyade etik veya bilim çalışmaları olarak kabul edilir.
Bilimin gözlemlenemeyen şeyler hakkındaki gerçeği ortaya çıkarıp çıkaramayacağı ve de dahil olmak üzere, bilim felsefesiyle ilgili temel sorunların çoğu hakkında filozoflar arasında bir fikir birliği yoktur. Bir bütün olarak bilimle ilgili bu genel sorulara ek olarak, bilim felsefecileri belirli bilimlere (biyoloji veya fizik gibi) uygulanan sorunları dikkate alırlar. Bazı bilim felsefecileri de felsefenin kendisi hakkında sonuçlara ulaşmak için bilimdeki çağdaş sonuçları kullanırlar.
Birleşik bir disiplin
Birleşik disiplinin bir kökeni, bilim felsefesi disiplinine tarihsel yaklaşımdır. Bu melez yaklaşım Thomas Kuhn'un kariyerine yansır. Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'deki ilk kalıcı ataması, felsefe bölümü tarafından ilan edilen bir pozisyondu, ancak aynı zamanda tarih bölümünde de dersler verdi. Yalnızca tarih bölümü profesörlüğüne atandığında felsefe bölümü öğrencilerine ders veremediği için üniversite yönetimine gücenmiştir ve bunu, "Orada olmayı kesinlikle çok istiyordum ve öğrencilerim benimle felsefe değil, tarih üzerine çalışıyorlardı, yine de benim daha önemli öğrencilerimdi." şeklinde dile getirmiştir Bu tutum aynı zamanda Kuhn'un ufuk açıcı Bilimsel Devrimlerin Yapısı (Structure of Scientific Revolutions) (1962, 2. baskı 1970) adlı eserinde ana hatlarıyla belirtildiği gibi onun tarihselci yaklaşımına da yansır; burada bilimsel teoriler ve özellikle teori değişimi hakkındaki felsefi sorular paradigma kayması gibi kavramların kullanılmasıyla tarihsel terimlerle anlaşılır.
Bununla birlikte, Kuhn aynı zamanda bilim tarihi ve bilim felsefesinin "yöntemleri"ni tam olarak birleştirme girişimlerini de eleştiriyordu: "Yıkım, bence, iki alanı tek bir alan haline getirme girişiminin olası sonucu için çok güçlü bir terim değil. En genel ve en belirgin olanı hedefleri olan bir dizi merkezi kurucu özelliklerinde farklılık gösterirler. Tarihsel araştırmaların çoğunun nihai ürünü, geçmişin özellikleri hakkında bir anlatı, bir hikayedir. [...] Öte yandan filozof, esas olarak açık genellemeleri ve evrensel kapsamı olanları hedefler. O, doğru ya da yanlış hikayeler anlatan biri değildir. Amacı, belirli bir zamanda ve yerde ne olduğunu anlamaktan ziyade, her zaman ve yerde neyin doğru olduğunu keşfetmek ve belirtmektir." Daha yeni çalışmalar, bu metodolojik ve kavramsal ayrımların aslında birleşik bir disipline engel olup olmadığını sorgulamaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Galison, Peter (Mart 2008). "Ten Problems in History and Philosophy of Science". Isis. 99 (1): 111-124. doi:10.1086/587536.
- ^ Weingart, Scott B. (Şubat 2015). "Finding the History and Philosophy of Science". Erkenntnis. 80 (1): 201-213. doi:10.1007/s10670-014-9621-1.
- ^ a b "A Discussion with Thomas S. Kuhn" in The Road Since Structure, Chicago: University of Chicago Press, 2000, p. 302.
- ^ "The Relations Between the History and the Philosophy of Science," pp. 3–20 in The Essential Tension, Chicago: University of Chicago Press, 1977.
- ^ Lydia Patton (2014), Philosophy, Science, and History, New York: Routledge, ss. 27-33, 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 8 Ağustos 2022
Konuyla ilgili yayınlar
- Vural Başaran, "SGK 003 Bilim Tarihi ve Felsefesi", Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri, 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 8 Ağustos 2022
- Umut Morkoç (Aralık 2016). "Bilim Felsefesi Olarak Bilim Tarihi: Kuhn ve Koyré". MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi. 3 (SI): 28-35. ISSN 2148-6999.
- Hüseyin Gazi Topdemir; Yavuz Unat (2020). Bilim Tarihi ve Felsefesi. Pegem Akademi. doi:10.14527/9786052419984. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bilim tarihi ve felsefesi HPS History and Philosophy of Science Bilim felsefesi ve Bilim tarihi ni kapsayan bir akademik disiplin dir Alandaki bircok bilim insani oncelikle tarihci veya filozof olarak egitilmis olsa da bircok onde gelen universitede HPS nin akademik derece veren bolumleri mevcuttur Bilim felsefesi ve bilim tarihi nin kendine ait disiplinleri olsa da Bilim tarihi ve felsefesi basli basina ayri bir disiplindir Bilim felsefesi bilimin temelleri yontemleri ve sonuclariyla ilgilenen bir felsefe dalidir Bu calismanin temel sorulari neyin bilim olarak nitelendirildigi bilimsel teorilerin guvenilirligi ve bilimin nihai amaci ile ilgilidir Bu disiplin ornegin bilim ve hakikat arasindaki iliskiyi arastirirken metafizik ontoloji ve epistemoloji ile ortusur Bilim felsefesi bilimin metafizik epistemik ve semantik yonlerine odaklanir Biyoetik ve bilimsel suistimal gibi etik konular genellikle bilim felsefesinden ziyade etik veya bilim calismalari olarak kabul edilir Bilimin gozlemlenemeyen seyler hakkindaki gercegi ortaya cikarip cikaramayacagi ve de dahil olmak uzere bilim felsefesiyle ilgili temel sorunlarin cogu hakkinda filozoflar arasinda bir fikir birligi yoktur Bir butun olarak bilimle ilgili bu genel sorulara ek olarak bilim felsefecileri belirli bilimlere biyoloji veya fizik gibi uygulanan sorunlari dikkate alirlar Bazi bilim felsefecileri de felsefenin kendisi hakkinda sonuclara ulasmak icin bilimdeki cagdas sonuclari kullanirlar Birlesik bir disiplinBirlesik disiplinin bir kokeni bilim felsefesi disiplinine tarihsel yaklasimdir Bu melez yaklasim Thomas Kuhn un kariyerine yansir Kaliforniya Universitesi Berkeley deki ilk kalici atamasi felsefe bolumu tarafindan ilan edilen bir pozisyondu ancak ayni zamanda tarih bolumunde de dersler verdi Yalnizca tarih bolumu profesorlugune atandiginda felsefe bolumu ogrencilerine ders veremedigi icin universite yonetimine gucenmistir ve bunu Orada olmayi kesinlikle cok istiyordum ve ogrencilerim benimle felsefe degil tarih uzerine calisiyorlardi yine de benim daha onemli ogrencilerimdi seklinde dile getirmistir Bu tutum ayni zamanda Kuhn un ufuk acici Bilimsel Devrimlerin Yapisi Structure of Scientific Revolutions 1962 2 baski 1970 adli eserinde ana hatlariyla belirtildigi gibi onun tarihselci yaklasimina da yansir burada bilimsel teoriler ve ozellikle teori degisimi hakkindaki felsefi sorular paradigma kaymasi gibi kavramlarin kullanilmasiyla tarihsel terimlerle anlasilir Bununla birlikte Kuhn ayni zamanda bilim tarihi ve bilim felsefesinin yontemleri ni tam olarak birlestirme girisimlerini de elestiriyordu Yikim bence iki alani tek bir alan haline getirme girisiminin olasi sonucu icin cok guclu bir terim degil En genel ve en belirgin olani hedefleri olan bir dizi merkezi kurucu ozelliklerinde farklilik gosterirler Tarihsel arastirmalarin cogunun nihai urunu gecmisin ozellikleri hakkinda bir anlati bir hikayedir Ote yandan filozof esas olarak acik genellemeleri ve evrensel kapsami olanlari hedefler O dogru ya da yanlis hikayeler anlatan biri degildir Amaci belirli bir zamanda ve yerde ne oldugunu anlamaktan ziyade her zaman ve yerde neyin dogru oldugunu kesfetmek ve belirtmektir Daha yeni calismalar bu metodolojik ve kavramsal ayrimlarin aslinda birlesik bir disipline engel olup olmadigini sorgulamaktadir Ayrica bakinizBilim tarihi Bilim felsefesi Bilim ve teknoloji tarihi Bilimsel yontem Bilimsel devrim Bilimsel devrimler Paradigma degisimi Alan Chalmers Paul Feyerabend Thomas Kuhn Imre Lakatos Karl PopperKaynakca Galison Peter Mart 2008 Ten Problems in History and Philosophy of Science Isis 99 1 111 124 doi 10 1086 587536 Weingart Scott B Subat 2015 Finding the History and Philosophy of Science Erkenntnis 80 1 201 213 doi 10 1007 s10670 014 9621 1 a b A Discussion with Thomas S Kuhn in The Road Since Structure Chicago University of Chicago Press 2000 p 302 The Relations Between the History and the Philosophy of Science pp 3 20 in The Essential Tension Chicago University of Chicago Press 1977 Lydia Patton 2014 Philosophy Science and History New York Routledge ss 27 33 18 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 8 Agustos 2022 Konuyla ilgili yayinlarVural Basaran SGK 003 Bilim Tarihi ve Felsefesi Ankara Universitesi Acik Ders Malzemeleri 8 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 8 Agustos 2022 Umut Morkoc Aralik 2016 Bilim Felsefesi Olarak Bilim Tarihi Kuhn ve Koyre MSKU Egitim Fakultesi Dergisi 3 SI 28 35 ISSN 2148 6999 Huseyin Gazi Topdemir Yavuz Unat 2020 Bilim Tarihi ve Felsefesi Pegem Akademi doi 10 14527 9786052419984 ISBN 978 605 241 998 4