Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Boşaltım veya atılım (İng. Excretion), metabolik atıkların organizmadan atıldığı bir süreçtir. Omurgalılarda bu işlem öncelikle akciğerler, böbrekler ve deri tarafından gerçekleştirilir. Boşaltım, maddenin hücreyi terk ettikten sonra belirli görevleri olabileceği salgılamanın tersidir. Boşaltım, tüm yaşam formlarında önemli bir süreçtir. Örneğin memelilerde idrar, boşaltım sisteminin bir parçası olan üretra yoluyla dışarı atılır. Tek hücreli organizmalarda, atık ürünler doğrudan hücre yüzeyinden boşaltılır.
Hücresel solunum gibi yaşam aktiviteleri sırasında vücutta çeşitli kimyasal reaksiyonlar meydana gelir. Bunlar metabolizma olarak bilinir. Bu kimyasal reaksiyonlar sonucu karbondioksit, su, tuzlar, üre ve ürik asit gibi atık ürünler ortaya çıkar. Bu atıkların vücutta belirli bir seviyenin üzerinde birikmesi vücuda zararlıdır. Boşaltım organları bu atıkları uzaklaştırır. Metabolik atıkların vücuttan atılması işlemine atılım denir.
Yeşil bitkiler, solunum ürünleri olarak karbondioksit ve su üretir. Yeşil bitkilerdeki solunum sırasında açığa çıkan karbondioksit fotosentez sırasında kullanılır. Oksijen, fotosentez sırasında üretilen bir yan üründür ve stoma, kök hücre duvarları ve diğer yollardan dışarı atılır. Bitkiler, terleme ve gutasyon yoluyla fazla sudan kurtulabilirler. Yaprağın bir 'dışkılama' görevi gördüğü ve birincil fotosentez organı olmasının yanı sıra difüzyon yoluyla zehirli (toksik) atıkların atılması için bir yöntem olarak kullanıldığı gösterilmiştir. Bazı bitkiler tarafından dışarı atılan diğer atık maddelerin (reçine, özsular, lateks vb.) boşaltımı, bitki içindeki hidrostatik basınçlar ve bitki hücrelerinin soğurma kuvvetleri tarafından bitkinin içinden zorlanarak yapılır. Bu son işlemler ilave enerjiye ihtiyaç duymaz, pasif olarak hareket ederler. Bununla birlikte, yaprak dökümü (absisyon) öncesi aşamada, bir yaprağın metabolik seviyeleri yüksektir. Ayrıca bitkiler çevrelerindeki toprağa da bazı atık maddeleri boşaltırlar.
Hayvanlarda, başlıca boşaltım ürünleri karbondioksit, amonyak ((amoniyotelikler)), üre ((üreotelikler)), ürik asit ((ürikotelikler)), guanin (Örümceğimsigiller'de ) ve kreatindir . Karaciğer ve böbrekler kandan birçok maddeyi temizler (örneğin böbrek atılımı) ve temizlenen maddeler daha sonra idrar ve dışkı yoluyla vücuttan atılır.
Amonyak bileşikleri yüksek çözünürlüğe sahip olduğundan ve seyreltme için bol miktarda su gerektiğinden, suda yaşayan genellikle doğrudan dış ortama amonyak boşaltırlar. Karasal hayvanlarda amonyak benzeri bileşikler, çevrede daha az su olduğundan ve amonyağın kendisi zehirli olduğundan daha az zararlı olan diğer azotlu maddelere, yani üreye dönüştürülür. Bu işleme detoksifikasyon denir.
Kuşlar azotlu atıklarını macun şeklinde ürik asit olarak salgılarlar. Bu işlem metabolizmayı yorsa da daha verimli su tutulmasını sağlar ve yumurtada daha kolay depolanabilir. Birçok kuş türü, özellikle deniz kuşları, özel burun tuz bezleri yoluyla tuz salgılayabilirler, tuzlu su çözeltisi gagadaki burun deliklerinden dışarı çıkar.
Böceklerde, metabolik atıkları atmak için Malpighi tüpleriniden müteşekkil bir sistem kullanılır. Metabolik atık, atıkları bağırsaklara taşıyan tübüle yayılır veya aktif olarak taşınır. Metabolik atık daha sonra dışkı maddesi ile birlikte vücuttan atılır.
Atılan madde ejecta olarak adlandırılabilir.Patolojide ejecta kelimesi daha yaygın olarak kullanılır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Biology: A Modern Introduction. Oxford University Press. 1987. s. 110. ISBN .
- ^ "Even plants excrete". Nature. 323 (6091): 763. October 1986. doi:10.1038/323763a0. 22 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022.
- ^ "Excretion". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica. 2010.
- ^ "Urea and Ammonia Metabolism and the Control of Renal Nitrogen Excretion". Clinical Journal of the American Society of Nephrology. 10 (8): 1444-58. August 2015. doi:10.2215/CJN.10311013. (PMC) 4527031 $2. (PMID) 25078422.
- ^ "Excretion - General features of excretory structures and functions". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 2 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- ^ "Gastro-Intestinal Disorder in Sucklings". The Transactions of the Edinburgh Obstetrical Society. Edinburgh: Oliver and Boyd. 12: 164-173, 169. 1887. (PMC) 5487197 $2. (PMID) 29613104.
- ^ "Ejecta". Oxford English Dictionary. 2nd. Oxford University Press. 1989.
Dış bağlantılar
- UAlberta.ca 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Atılımın animasyonu
- Brian J Ford Doğada yaprak dökümü üzerine 22 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bosaltim veya atilim Ing Excretion metabolik atiklarin organizmadan atildigi bir surectir Omurgalilarda bu islem oncelikle akcigerler bobrekler ve deri tarafindan gerceklestirilir Bosaltim maddenin hucreyi terk ettikten sonra belirli gorevleri olabilecegi salgilamanin tersidir Bosaltim tum yasam formlarinda onemli bir surectir Ornegin memelilerde idrar bosaltim sisteminin bir parcasi olan uretra yoluyla disari atilir Tek hucreli organizmalarda atik urunler dogrudan hucre yuzeyinden bosaltilir Hucresel solunum gibi yasam aktiviteleri sirasinda vucutta cesitli kimyasal reaksiyonlar meydana gelir Bunlar metabolizma olarak bilinir Bu kimyasal reaksiyonlar sonucu karbondioksit su tuzlar ure ve urik asit gibi atik urunler ortaya cikar Bu atiklarin vucutta belirli bir seviyenin uzerinde birikmesi vucuda zararlidir Bosaltim organlari bu atiklari uzaklastirir Metabolik atiklarin vucuttan atilmasi islemine atilim denir Yesil bitkiler solunum urunleri olarak karbondioksit ve su uretir Yesil bitkilerdeki solunum sirasinda aciga cikan karbondioksit fotosentez sirasinda kullanilir Oksijen fotosentez sirasinda uretilen bir yan urundur ve stoma kok hucre duvarlari ve diger yollardan disari atilir Bitkiler terleme ve gutasyon yoluyla fazla sudan kurtulabilirler Yapragin bir diskilama gorevi gordugu ve birincil fotosentez organi olmasinin yani sira difuzyon yoluyla zehirli toksik atiklarin atilmasi icin bir yontem olarak kullanildigi gosterilmistir Bazi bitkiler tarafindan disari atilan diger atik maddelerin recine ozsular lateks vb bosaltimi bitki icindeki hidrostatik basinclar ve bitki hucrelerinin sogurma kuvvetleri tarafindan bitkinin icinden zorlanarak yapilir Bu son islemler ilave enerjiye ihtiyac duymaz pasif olarak hareket ederler Bununla birlikte yaprak dokumu absisyon oncesi asamada bir yapragin metabolik seviyeleri yuksektir Ayrica bitkiler cevrelerindeki topraga da bazi atik maddeleri bosaltirlar Urik asidin kimyasal yapisi Hayvanlarda baslica bosaltim urunleri karbondioksit amonyak amoniyotelikler ure ureotelikler urik asit urikotelikler guanin Orumcegimsigiller de ve kreatindir Karaciger ve bobrekler kandan bircok maddeyi temizler ornegin bobrek atilimi ve temizlenen maddeler daha sonra idrar ve diski yoluyla vucuttan atilir Amonyak bilesikleri yuksek cozunurluge sahip oldugundan ve seyreltme icin bol miktarda su gerektiginden suda yasayan genellikle dogrudan dis ortama amonyak bosaltirlar Karasal hayvanlarda amonyak benzeri bilesikler cevrede daha az su oldugundan ve amonyagin kendisi zehirli oldugundan daha az zararli olan diger azotlu maddelere yani ureye donusturulur Bu isleme detoksifikasyon denir Bir kertenkele tarafindan atilmis koyu renkli diskiyla birlikte beyaz urik asit diskisi Bocekler kuslar ve diger bazi surungenler de benzer bir mekanizma kullanir Kuslar azotlu atiklarini macun seklinde urik asit olarak salgilarlar Bu islem metabolizmayi yorsa da daha verimli su tutulmasini saglar ve yumurtada daha kolay depolanabilir Bircok kus turu ozellikle deniz kuslari ozel burun tuz bezleri yoluyla tuz salgilayabilirler tuzlu su cozeltisi gagadaki burun deliklerinden disari cikar Boceklerde metabolik atiklari atmak icin Malpighi tupleriniden mutesekkil bir sistem kullanilir Metabolik atik atiklari bagirsaklara tasiyan tubule yayilir veya aktif olarak tasinir Metabolik atik daha sonra diski maddesi ile birlikte vucuttan atilir Atilan madde ejecta olarak adlandirilabilir Patolojide ejecta kelimesi daha yaygin olarak kullanilir Ayrica bakiniz Kaynakca Biology A Modern Introduction Oxford University Press 1987 s 110 ISBN 0 19 914260 2 Even plants excrete Nature 323 6091 763 October 1986 doi 10 1038 323763a0 22 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Temmuz 2022 Excretion Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite Chicago Encyclopaedia Britannica 2010 Urea and Ammonia Metabolism and the Control of Renal Nitrogen Excretion Clinical Journal of the American Society of Nephrology 10 8 1444 58 August 2015 doi 10 2215 CJN 10311013 PMC 4527031 2 PMID 25078422 Excretion General features of excretory structures and functions Encyclopedia Britannica Ingilizce 2 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Subat 2021 Gastro Intestinal Disorder in Sucklings The Transactions of the Edinburgh Obstetrical Society Edinburgh Oliver and Boyd 12 164 173 169 1887 PMC 5487197 2 PMID 29613104 Ejecta Oxford English Dictionary 2nd Oxford University Press 1989 Dis baglantilarUAlberta ca 27 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Atilimin animasyonu Brian J Ford Dogada yaprak dokumu uzerine 22 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde