Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yarımküre, yarım küre, yarıküre ya da yarı küre, Yerküre'nin ekvator vasıtasıyla ikiye bölündüğü farzedildiğinde kuzeyde ve güneyde kalan yarıları ve 0° boylamı ile bölündüğü farzedildiğinde doğuda ve batıda kalan yarılarından her birine verilen isim. Yerküre tam bir küre değil, bir geoit olduğu için Dünya'nın yarımküreleri tam bir geometrik yarımküre değillerdir.
Kuzey yarımküre
Kuzey yarımküre, Dünya yatay olarak ikiye bölündüğünde ekvatorun kuzeyinde kalan bölgeye verilen isimdir. Dünya'nın kuzey yarımküresi, ülkelerin çoğunu ve Dünya nüfusunun yaklaşık %90'ını kapsamaktadır.
Yarımkürenin ılıman kesimlerinde (bazen Eylül'ün erken dönemlerinde başlayıp, Mayıs ya da Haziran'da bitse de) kış, 21 Aralık'tan 21 Mart'a kadar sürer. Yaz mevsimi ise 21 Haziran'dan 22 Eylül'e kadar olan dönemi kapsar.
Dünya'nın Güneş'e en yakın olduğu zaman, orbital hareketinin en hızlı olduğu dönemde, Haziran'da gerçekleşir. Teoride kuzey yarımkürede kışlar bu yüzden daha kısa ve güney yarımküredekine nazaran daha şiddetsiz geçer. Fakat pratikte güney yarımkürenin daha geniş olan okyanusların ılıman etkisi olarak mevsimler, her iki kürede de benzer olarak geçer.
Tropik kuşaklar yazları yağmurlu, kışları kuru olarak geçirirler.
Kuzey Kutup Dairesi'nde yazın bâzı günler Güneş hiç batmazken kışın bâzı günlerinde Güneş hiç doğmaz. Bu gibi dönemlerin örnekleri, Kuzey Kutup Dairesi'nin yakınında kalan bölgeler için günle sınırlı olabilirken Kuzey Kutup Dairesi'nde aylarca sürebilir.
Güney yarımküre
Güney yarımküre, yerkürenin Ekvator'un güneyinde kalan kısmıdır. Yani 0° paralel ile 90° güney paraleli arasında yer alır. Kuzeyde kalan yarıya da "kuzey yarımküre" denir.
Güney yarımkürenin Kuzey'e göre daha büyük bir oranı sular altında olup daha az kara yüzölçümüne sahiptir. Güney Amerika'nın yarısından fazlası, Afrika kıtasının bir kısmı, Avustralya ve Antarktika kıtalarının tamamı, Asya kıtasında Endonezya'nın bir bölümü güney yarımkürededir. Madagaskar adası, Papua Yeni Gine adası, Yeni Zelanda, Fiji ve birçok Pasifik Adası, bu yarımküredeki ada ülkelerindendir.
Doğu yarımküre
Doğu yarımküre, yerküre Greenwich'ten geçen 0° boylamı ile ikiye bölündüğünde doğuda kalan kısmıdır. Jeopolitik anlamda genellikle Avrasya, Afrika ve Avustralya'yı kastetmek amacıyla Eski Dünya tabiri ile eş anlamlı olarak kullanılır.
Batı yarımküre
Batı yarımküre, yerküre Greenwich'ten geçen 0° boylamı ile ikiye bölündüğünde batıda kalan kısmıdır. Jeopolitik anlamda genellikle Amerika kıtalarını kastetmek amacıyla Yeni Dünya tabiri ile eş anlamlı olarak kullanılır.
İki yarımkürede de bulunan ülkeler
Aşağıda kuzeyden güneye doğru sayılan bağımsız ülkelerin hem Doğu, hem de Batı yarımkürelerde toprağı vardır:
![image]()
Danimarka: (Grönland ve Faroe Adaları Batı'da, ana kara Danimarka'sı tamamen Doğu'dadır).![image]()
Norveç: (Jan Mayen Adası Batı'da; ana kara Norveç'i tamamen Doğu'dadır).![image]()
Birleşik Krallık: Baş meridyen Greenwich, Londra'dan geçer. Ülkenin çoğu Batı Yarım Küre'dedir.![image]()
Fransa: Baş meridyen 'dan (Gironde) geçer. Ülkenin ⅓'ü Batı'dadır. Bunlara Nantes ve Bordeaux gibi şehirlerin yanı sıra Guadeloupe, Martinik ve Fransız Guyanası gibi denizaşırı topraklar da dahildir.![image]()
İspanya: Baş meridyen Castellón de la Plana (Comunidad Valenciana) geçer. İspanya'nın çoğu Batı'dadır. Başkent Madrid, Kanarya Adaları ve Akdeniz'deki karasularının güney yarısı bunlara dahildir. Akdeniz'in sadece İspanya, Fas ve Cezayir'deki kısımları Batı Yarım Küre'dedir.![image]()
Cezayir: Baş meridyen 'dan geçer. Ülkenin ¼'ü batıdadır. Cezayir'in ikinci büyük şehri Vahran, Batı'da kalır.![image]()
Mali: Baş meridyen Gao'dan geçer. Başkent Bamako da dahil Mali'nin çoğu Batı'dadır.![image]()
Burkina Faso: Baş meridyen 'den geçer. Başkent Ouagadougou da dahil ülkenin çoğu Batı'dadır.![image]()
Gana: Baş meridyen 'dan geçer. Başken Accra da dahil ülkenin çoğu batıdadır.![image]()
Togo: Baş meridyen 'den geçer (Savanes).
180. meridyen'le iki yarımküreye bölünen ülkelerse aşağıda listelenmiştir. Bu ülkelerden A.B.D. hariç (Wake Adası, Guam, Kuzey Mariana Adaları) hepsi etraflarında kıvrılan gün değişim çizgisinin tek tarafında yer alır.
![image]()
Rusya: Sibirya, Rus Uzak Doğusu![image]()
ABD: Küçük dış adalar, Aleut Adaları, Kuzey Mariana Adaları, Guam)![image]()
Kiribati![image]()
Tuvalu![image]()
Fiji![image]()
Yeni Zelanda: Kermadec ve Chatham Adaları 180. meridyenin doğusundadır.
Bir bağımsız devletin her iki yarımkürede toprağı olduğu hâlde baş meridyen de 180. meridyen de topraklarından geçmez:
![image]()
Hollanda: Hollanda Karayipleri tamamen Batı'da, ana kara Hollanda tamamen Doğu'dadır.
Yarımküre sınırlarını değiştirme teklifi
Batı yarımküreden Eski Dünya'yı hâriç tutmak amacıyla Batı Yarım Küre'yi 20. batı meridyeniyle arasındaki bölge olarak tanımlayan projeksiyonlar da mevcuttur. Bu projeksiyonda Batı Yarım Küre, Avrupa ve Afrika ana karalarını ve Grönland'ın kuzeybatısındaki küçük bir bölgeyi hâriç tutmakla birlikte Rusya'nın doğusuyla Okyanusya'dan daha çok alan içerir.
Kaynakça
- ^ Olson, Judy M (1997), "Projecting the hemisphere", Robinson, Arthur H; Snyder, John P (Ed.), Matching the map projection to the need, Bethesda, MD: Cartography and Geographic Information Society, American Congress on Surveying and Mapping, 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 28 Mayıs 2020.
- "Western Hemisphere", Merriam-Webster's Geographical Dictionary (3.3 yıl = 2001 bas.), Springfield, Massachusetts: Merriam-Webster, s. 1294.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yarimkure yarim kure yarikure ya da yari kure Yerkure nin ekvator vasitasiyla ikiye bolundugu farzedildiginde kuzeyde ve guneyde kalan yarilari ve 0 boylami ile bolundugu farzedildiginde doguda ve batida kalan yarilarindan her birine verilen isim Yerkure tam bir kure degil bir geoit oldugu icin Dunya nin yarimkureleri tam bir geometrik yarimkure degillerdir Kuzey yarimkureKuzey Yarimkure sari kisim Kuzey Kutbu uzerinden Kuzey yarimkurenin gorunusu Kuzey yarimkure Dunya yatay olarak ikiye bolundugunde ekvatorun kuzeyinde kalan bolgeye verilen isimdir Dunya nin kuzey yarimkuresi ulkelerin cogunu ve Dunya nufusunun yaklasik 90 ini kapsamaktadir Yarimkurenin iliman kesimlerinde bazen Eylul un erken donemlerinde baslayip Mayis ya da Haziran da bitse de kis 21 Aralik tan 21 Mart a kadar surer Yaz mevsimi ise 21 Haziran dan 22 Eylul e kadar olan donemi kapsar Dunya nin Gunes e en yakin oldugu zaman orbital hareketinin en hizli oldugu donemde Haziran da gerceklesir Teoride kuzey yarimkurede kislar bu yuzden daha kisa ve guney yarimkuredekine nazaran daha siddetsiz gecer Fakat pratikte guney yarimkurenin daha genis olan okyanuslarin iliman etkisi olarak mevsimler her iki kurede de benzer olarak gecer Tropik kusaklar yazlari yagmurlu kislari kuru olarak gecirirler Kuzey Kutup Dairesi nde yazin bazi gunler Gunes hic batmazken kisin bazi gunlerinde Gunes hic dogmaz Bu gibi donemlerin ornekleri Kuzey Kutup Dairesi nin yakininda kalan bolgeler icin gunle sinirli olabilirken Kuzey Kutup Dairesi nde aylarca surebilir Guney yarimkureGuney yarimkure yerkurenin Ekvator un guneyinde kalan kismidir Yani 0 paralel ile 90 guney paraleli arasinda yer alir Kuzeyde kalan yariya da kuzey yarimkure denir Guney yarimkurenin Kuzey e gore daha buyuk bir orani sular altinda olup daha az kara yuzolcumune sahiptir Guney Amerika nin yarisindan fazlasi Afrika kitasinin bir kismi Avustralya ve Antarktika kitalarinin tamami Asya kitasinda Endonezya nin bir bolumu guney yarimkurededir Madagaskar adasi Papua Yeni Gine adasi Yeni Zelanda Fiji ve bircok Pasifik Adasi bu yarimkuredeki ada ulkelerindendir Dogu yarimkureDogu Yarim Kure sari kisim Dogu yarimkure yerkure Greenwich ten gecen 0 boylami ile ikiye bolundugunde doguda kalan kismidir Jeopolitik anlamda genellikle Avrasya Afrika ve Avustralya yi kastetmek amaciyla Eski Dunya tabiri ile es anlamli olarak kullanilir Bati yarimkureBati yarimkure yerkure Greenwich ten gecen 0 boylami ile ikiye bolundugunde batida kalan kismidir Jeopolitik anlamda genellikle Amerika kitalarini kastetmek amaciyla Yeni Dunya tabiri ile es anlamli olarak kullanilir Iki yarimkurede de bulunan ulkelerAsagida kuzeyden guneye dogru sayilan bagimsiz ulkelerin hem Dogu hem de Bati yarimkurelerde topragi vardir Danimarka Gronland ve Faroe Adalari Bati da ana kara Danimarka si tamamen Dogu dadir Norvec Jan Mayen Adasi Bati da ana kara Norvec i tamamen Dogu dadir Birlesik Krallik Bas meridyen Greenwich Londra dan gecer Ulkenin cogu Bati Yarim Kure dedir Fransa Bas meridyen dan Gironde gecer Ulkenin u Bati dadir Bunlara Nantes ve Bordeaux gibi sehirlerin yani sira Guadeloupe Martinik ve Fransiz Guyanasi gibi denizasiri topraklar da dahildir Ispanya Bas meridyen Castellon de la Plana Comunidad Valenciana gecer Ispanya nin cogu Bati dadir Baskent Madrid Kanarya Adalari ve Akdeniz deki karasularinin guney yarisi bunlara dahildir Akdeniz in sadece Ispanya Fas ve Cezayir deki kisimlari Bati Yarim Kure dedir Cezayir Bas meridyen dan gecer Ulkenin u batidadir Cezayir in ikinci buyuk sehri Vahran Bati da kalir Mali Bas meridyen Gao dan gecer Baskent Bamako da dahil Mali nin cogu Bati dadir Burkina Faso Bas meridyen den gecer Baskent Ouagadougou da dahil ulkenin cogu Bati dadir Gana Bas meridyen dan gecer Basken Accra da dahil ulkenin cogu batidadir Togo Bas meridyen den gecer Savanes 180 meridyen le iki yarimkureye bolunen ulkelerse asagida listelenmistir Bu ulkelerden A B D haric Wake Adasi Guam Kuzey Mariana Adalari hepsi etraflarinda kivrilan gun degisim cizgisinin tek tarafinda yer alir Rusya Sibirya Rus Uzak Dogusu ABD Kucuk dis adalar Aleut Adalari Kuzey Mariana Adalari Guam Kiribati Tuvalu Fiji Yeni Zelanda Kermadec ve Chatham Adalari 180 meridyenin dogusundadir Bir bagimsiz devletin her iki yarimkurede topragi oldugu halde bas meridyen de 180 meridyen de topraklarindan gecmez Hollanda Hollanda Karayipleri tamamen Bati da ana kara Hollanda tamamen Dogu dadir Yarimkure sinirlarini degistirme teklifiBati yarimkureden Eski Dunya yi haric tutmak amaciyla Bati Yarim Kure yi 20 bati meridyeniyle arasindaki bolge olarak tanimlayan projeksiyonlar da mevcuttur Bu projeksiyonda Bati Yarim Kure Avrupa ve Afrika ana karalarini ve Gronland in kuzeybatisindaki kucuk bir bolgeyi haric tutmakla birlikte Rusya nin dogusuyla Okyanusya dan daha cok alan icerir Kaynakca Olson Judy M 1997 Projecting the hemisphere Robinson Arthur H Snyder John P Ed Matching the map projection to the need Bethesda MD Cartography and Geographic Information Society American Congress on Surveying and Mapping 14 Mart 2016 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 28 Mayis 2020 Western Hemisphere Merriam Webster s Geographical Dictionary 3 3 yil 2001 bas Springfield Massachusetts Merriam Webster s 1294