Ekonomi |
Genel sınıflandırma |
---|
(Teknikler) |
Dalları ve alt dalları |
Davranışsal · · |
· · Ekonomistler |
Siyasi iktisat aslen üretim, alım-satım ve bunların kanun, gümrük ve devlet ile ilişkilerinin incelenmesine verilen addır. Siyasi iktisat kavramı ahlak felsefesinde ortaya çıkmıştır. 18. yüzyılda devletlerin ("polities") iktisatlarının çalışılması olarak gelişmiş dolayısıyla da "siyasi" iktisat (ekonomi) adını almıştır.
19. yüzyılın sonlarında, "Siyasi iktisat" terimi genellikle iktisat çalışmalarını üretim ve tüketimin yapılık ilişkilerinden ziyade matematiksel ve belitsel dizge temellerine dayandırmak isteyenler tarafından kullanılan iktisat terimi ile yer değiştirmiştir (bkz. , Alfred Marshall).
Terimin Tarihi
Başlangıçta, siyasi iktisat ulus devletlerde üretim veya tüketimin sınırlı parametrelerle teşkilatlandığı koşulların incelenmesi manasına gelmekteydi. Economie Politique deyimi ilk olarak 1615'te Fransa'da 'in çok iyi bilinen kitabı Traité de l’economie politique'de yer aldı. Fransız fizyokratlar, Adam Smith, David Ricardo ve Karl Marx siyasi iktisadın bazı temsilcileridir. 1805'te Thomas Malthus, , Haileybury, Hertfordshire'da İngiltere'nin ilk siyasi iktisat profesörü olmuştur. Dünyanın ilk siyasi iktisat kürsüsü 1763'te Viyana Üniversitesi'nde kurulmuştur. İlk tam zamanlı (tenured) profesör ise Joseph von Sonnenfels olmuştur.
Birleşik Devletlerde, siyasi iktisat ilk kez 1784'te 'de okutulmuş ve zorunlu ders kitabı olarak Adam Smith'in Milletlerin Zenginliği kullanılmıştır.
Adam Smith'in Mantık ve Ahlak Felsefesi profesörü olduğu Glasgow Üniversitesi, 1797–1798 akademik yılında Siyasi İktisat Bölümü'nün adını (sözde gelecekteki lisans öğrencilerinin kafa karışıklığını engellemek amacıyla) İktisat Bölümü olarak değiştirmiştir ve 1798 yılı mezunları Siyasi İktisatta İskoç Yüksek Lisans derecesiyle mezun olan son mezunlar olmuştur.
Siyasi İktisada Güncel Yaklaşımlar
Günümüzde siyasi iktisat iktisadi ve siyasi davranışları çalışan, farklı ancak ilişkili, iktisadı diğer alanlarla birleştiren yaklaşımlardan, ortodoks iktisadi varsayımlara meydan okuyan ve farklı temel varsayımlar kullanan yaklaşımlara kadar olan akımları kastetmek içim kullanılmaktadır.
- Siyasi İktisat genellikle siyasi kurumların, siyasi çevrenin ve iktisadi sistemin—kapitalist, sosyalist, karma— birbirlerini nasıl etkilediğini iktisat, hukuk ve siyaset bilimden yararlanarak araştıran disiplinler arası alanlar için kullanılır. Dar anlamda tanımlanırsa, örneğin tekel, piyasa korumacılığı, maliye politikası ve kâr arayışı (rent seeking) gibi kamu politikasını ilgilendiren uygulamalı iktisat konuları olarak tanımlanabilir.
- Tarihçiler siyasi iktisadı, geçmişte çıkarları için faydalı olabilecek değişiklikleri yaparken siyaseti kullanan ortak iktisadi çıkarlara sahip insanlar ve grupların bunu yapma yollarını araştırırken kullanmışlardır.
- "Uluslararası politik iktisat" (IPE), uluslararası ticaret ve finans ve uluslararası ticareti etkileyen devlet politikalarına, örn. para ve maliye politikaları, yaklaşımlardan oluşan disiplinler arası bir alandır. Birleşik Devletlerde bu yaklaşımlar 1970'lerde , ve 'in editörlükleri altında uluslararası siyasi iktisadın en önemli dergisi haline gelen Uluslararası organizasyon (International organization) ile ilişki içerisindedir. Bunun yanında bu yaklaşımlar (The Review of International Political Economy) ile de ilişkidedir. Karl Polanyi'nin çalışmalarından ilham alan ve önemli figürleri arasında ve Robert W. Cox'un da bulunduğu daha eleştirel bir IPE okulu da mevcuttur.
- İktisatçılar ve siyaset bilimciler genellikle terimi iktisadın standart konusunun ötesindeki olayları açıklamada akılcı tercih teorisi varsayımlarını, özellikle oyun teorisi, kullanan yaklaşımlarla ilişkilendirirler. Bu bağlamda "pozitif siyasi iktisat" teriminin kullanımı daha yaygındır.
- Antropologlar, sosyologlar ve coğrafyacılar siyasi iktisat terimini ve Immanuel Wallerstein tarafından ileri sürülen iktisadi kalkınmaya ve azgelişmişliğe Neo-Marksist yaklaşımlara atfen kullanırlar.
- Güncel siyasi iktisatçılar Marksist siyasi iktisat geleneğinde olduğu üzere iktisadi ideolojileri açıklanması gereken olaylar olarak değerlendirirler. Dolayısıyla, Charles S. Maier'e göre bir siyasi iktisadi yaklaşım sosyolojik ve siyasi önermelerini açığa çıkartmak amacıyla iktisadi doktrinleri sorgular...Özetle, siyasi iktisadi yaklaşım iktisadi fikirler ve davranışları analiz için çerçeve olarak ele almak yerine açıklanması gereken inanışlar ve eylemler olarak ele alır. Bu yaklaşım Andrew Gamble'ın Özgür Ekonomi ve Güçlü Devlet (The Free Economy and the Strong State) (Palgrave Macmillan, 1988) ve Colin Hay'in Yeni İşgücünün Politik Ekonomisi (The Political Economy of New Labour) (Manchester University Press, 1999) kitaplarının özünü oluşturur. Aynı zamanda 1996'da Sheffield Üniversitesi akademisyenlerince kurulan uluslararası bir dergi olan Yeni Politik Ekonomi (New Political Economy)'de yayınlanan birçok çalışmanın da özünü oluşturmaktadır.
Siyasi İktisatla İlişkili Disiplinler
Siyasi İktisat tek bir disiplin olmadığından terimi konu bakımından örtüşen ancak bağnaz biçimde farklı perspektiflerden kullanan çalışmalar mevcuttur.
- Sosyoloji kişilerin grup üyeleri olarak topluma dahil olmalarının etkilerini ve bunun kişilerin yeteneklerinin işlev kazanmasını nasıl değiştirdiğini çalışır. Çoğu sosyolog Karl Marx'dan hareketle üretim ilişkileri perspektifinden olaya yaklaşır.
- Siyaset Bilimi kurumlar ve insan davranışları arasındaki ilişkiye odaklanır ki burada kurumların tercihleri, insan davranışlarının ise kurumsal yapıları nasıl değiştirdiği incelenir. İktisat ile birlikte, Shepsle, Ostrom, Ordeshook ve diğer yazarlar sayesinde en iyi çalışmaların yapılmasına olanak tanımıştır.
- Antropoloji siyasi iktisadı, dünya kapitalist sistemi ve yerel kültürler arasındaki ilişkiyi inceleyerek çalışır.
- Psikoloji sadece siyasi iktisadın karar verme (decision making) (sadece fiyatlarda değil) çalışırken gücünü yasladığı dayanak noktası değil aynı zamanda varsayımlarının siyasi iktisadı belirlediği bilimdir.
- Tarih değişimi belgeler ve bunu siyasi iktisat tartışmakta kullanır, tarih çalışmalarında siyasi iktisat öykünün ana yapısını oluşturur.
- İktisat siyasi hükûmetleri, devletleri, yasal çerçeveleri veri olarak alır ve piyasaya odaklanır. İktisat, siyasi sıfatını 19. yüzyıl sonlarında atmıştır fakat "İdeal Piyasa" tanımı yaparak ve hükûmetleri bu ideale yaklaşmak için politika uygulamaya ve yasa yapmaya sevk ederek geriye doğru çalışmaktadır. İktisatçılar ve Siyasi İktisatçılar genelde üretimin, piyasanın ve siyasi yapı teorilerinin geliştirilmesinde neyin egemen olduğu konusunda anlaşmazlık içerisindedirler.
- Hukuk politika yaratımı ve politikaların belirli sonuçları olan siyasi eylemler vasıtasıyla uzlaşımı ile ilgilenir. Hukuk politik iktisadı, siyasi sermaye ve içtimai altyapı olarak ele alır.
- Beşeri coğrafya siyasi-iktisadi süreçlerle ilgilenir, mekan ve çevreye vurgu yapar
- Ekoloji siyasi iktisatla ilgilenir çünkü insan eylemleri doğa üzerinde en büyük etkiye sahiptir. Ekolojinin temel ilgisi doğanın insan eylemleri için uygunluğudur. İktisadi eylemlerin ekolojik etkileri piyasa iktisadı saiklerinin değiştirilmesi üzerine araştırmaları kışkırtmaktadır.
- Uluslararası İlişkiler genellikle siyasi iktisat terimini siyasi ve iktisadi kalkınmayı çalışırken kullanır.
- Kültürel Çalışmalar içtimai sınıf, üretim, emek, ırk, içtimai cinsiyet ve cinsiyet konularını çalışır.
- İletişim medyanın ve telekomünikasyon sistemlerinin kurumsal taraflarını, mülk sahibi, emekçi, tüketici, reklamcı ve devlet arasındaki tarihi ilişkilere belirli bir önem vererek inceler.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Image of "Priorities of the College of William and Mary" 7 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Groenwegen (1987, p.906).
- ^ Anne O. Krueger, "The Political Economy of the Rent-Seeking Society," American Economic Review, 64(3), June 1974, pp.291–303
- ^ McCoy, Drew R. "The Elusive Republic: Political Economy in Jeffersonian America", Chapel Hill, University of North Carolina, 1980.
- ^ Cohen, Benjamin J. (2007), ‘The transatlantic divide: Why are American and British IPE so different?’, Review of International Political Economy, Vol. 14, No. 2, May 2007
- ^ Alt, James E. and Kenneth Shepsle (eds.) (1990), Perspectives on Positive Political Economy (Cambridge [UK]; New York: Cambridge University Press).
- ^ Charles S. Mayer "In search of Stability: Explorations in Historical Political Economy", Cambridge University Press, Cambridge, 1987, pp.3–6.
- ^ cf: David Baker, "The political economy of fascism: Myth or reality, or myth and reality?" New Political Economy, Volume 11, Issue 2 June 2006, pp.227–250.
Kaynakça
- Groenwegen, Peter (1987). "'political economy' and 'economics'", , v. 3, pp. 904–07.
- , Encyclopedia of Political Economy Routledge, 1999
- , Interactions in Political Economy: Malvern After Ten Years Routledge, 1996
- Winch, Donald, Riches and poverty : an intellectual history of political economy in Britain, 1750–1834 Cambridge [etc.]: Cambridge U. P., 1996.
- Winch, Donald, "The emergence of Economics as a Science 1750–1870". In: The Fontana Economic History of Europe, Vol. 3. London: Collins/Fontana, 1973.
Dış bağlantılar
- Politik İktisadın Ulusal Sistemi 31 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .—Friedrich List tarafından kaleme alınmış olan Politik İktisadın temel eseri (İngilizce).
- Çıkarların Uyumu—Amerikan Politik İktisat Sistemi ve İngiliz Politik İktisat Sistemini karşılaştıran bir çalışma, Henry C. Carey. (İngilizce)
- PERI 27 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Massachusetts Üniversitesi, Amherst. Politik İktisat Araştırma Enstitüsü
- [1][] Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ekonomi Asya Avrupa OkyanusyaGenel siniflandirmaMikroekonomi Makroekonomi Ekonomik dusunce tarihi Metodoloji HeterodoksTekniklerMatematiksel Ekonometri Milli muhasebeDallari ve alt dallariDavranissal Buyume Gelisme Tarih Uluslararasi Ekonomiler Monetarizm ve Finansal ekonomi Kamu ve Refah ekonomisi Calisma Isletme Bilgi Egitim Oyun kurami Hukuk Tarim Yesil Ekonomik cografyaListelerKategoriler Ekonomistler Anarsizm Kapitalizm Liberalizm Komunizm Korporatizm Fasizm Piyasa sosyalizmi Devletcilik Merkantilizm Sosyalizm Sendika Ucuncu gorusEkonomi Kavram ve TarihiBu kutu goruntuletartisdegistir Siyasi iktisat aslen uretim alim satim ve bunlarin kanun gumruk ve devlet ile iliskilerinin incelenmesine verilen addir Siyasi iktisat kavrami ahlak felsefesinde ortaya cikmistir 18 yuzyilda devletlerin polities iktisatlarinin calisilmasi olarak gelismis dolayisiyla da siyasi iktisat ekonomi adini almistir Jean Jacques Rousseau Discours sur l oeconomie politique 1758 19 yuzyilin sonlarinda Siyasi iktisat terimi genellikle iktisat calismalarini uretim ve tuketimin yapilik iliskilerinden ziyade matematiksel ve belitsel dizge temellerine dayandirmak isteyenler tarafindan kullanilan iktisat terimi ile yer degistirmistir bkz Alfred Marshall Terimin TarihiBaslangicta siyasi iktisat ulus devletlerde uretim veya tuketimin sinirli parametrelerle teskilatlandigi kosullarin incelenmesi manasina gelmekteydi Economie Politique deyimi ilk olarak 1615 te Fransa da in cok iyi bilinen kitabi Traite de l economie politique de yer aldi Fransiz fizyokratlar Adam Smith David Ricardo ve Karl Marx siyasi iktisadin bazi temsilcileridir 1805 te Thomas Malthus Haileybury Hertfordshire da Ingiltere nin ilk siyasi iktisat profesoru olmustur Dunyanin ilk siyasi iktisat kursusu 1763 te Viyana Universitesi nde kurulmustur Ilk tam zamanli tenured profesor ise Joseph von Sonnenfels olmustur Birlesik Devletlerde siyasi iktisat ilk kez 1784 te de okutulmus ve zorunlu ders kitabi olarak Adam Smith in Milletlerin Zenginligi kullanilmistir Adam Smith in Mantik ve Ahlak Felsefesi profesoru oldugu Glasgow Universitesi 1797 1798 akademik yilinda Siyasi Iktisat Bolumu nun adini sozde gelecekteki lisans ogrencilerinin kafa karisikligini engellemek amaciyla Iktisat Bolumu olarak degistirmistir ve 1798 yili mezunlari Siyasi Iktisatta Iskoc Yuksek Lisans derecesiyle mezun olan son mezunlar olmustur Siyasi Iktisada Guncel YaklasimlarGunumuzde siyasi iktisat iktisadi ve siyasi davranislari calisan farkli ancak iliskili iktisadi diger alanlarla birlestiren yaklasimlardan ortodoks iktisadi varsayimlara meydan okuyan ve farkli temel varsayimlar kullanan yaklasimlara kadar olan akimlari kastetmek icim kullanilmaktadir Siyasi Iktisat genellikle siyasi kurumlarin siyasi cevrenin ve iktisadi sistemin kapitalist sosyalist karma birbirlerini nasil etkiledigini iktisat hukuk ve siyaset bilimden yararlanarak arastiran disiplinler arasi alanlar icin kullanilir Dar anlamda tanimlanirsa ornegin tekel piyasa korumaciligi maliye politikasi ve kar arayisi rent seeking gibi kamu politikasini ilgilendiren uygulamali iktisat konulari olarak tanimlanabilir Tarihciler siyasi iktisadi gecmiste cikarlari icin faydali olabilecek degisiklikleri yaparken siyaseti kullanan ortak iktisadi cikarlara sahip insanlar ve gruplarin bunu yapma yollarini arastirirken kullanmislardir Uluslararasi politik iktisat IPE uluslararasi ticaret ve finans ve uluslararasi ticareti etkileyen devlet politikalarina orn para ve maliye politikalari yaklasimlardan olusan disiplinler arasi bir alandir Birlesik Devletlerde bu yaklasimlar 1970 lerde ve in editorlukleri altinda uluslararasi siyasi iktisadin en onemli dergisi haline gelen Uluslararasi organizasyon International organization ile iliski icerisindedir Bunun yaninda bu yaklasimlar The Review of International Political Economy ile de iliskidedir Karl Polanyi nin calismalarindan ilham alan ve onemli figurleri arasinda ve Robert W Cox un da bulundugu daha elestirel bir IPE okulu da mevcuttur Iktisatcilar ve siyaset bilimciler genellikle terimi iktisadin standart konusunun otesindeki olaylari aciklamada akilci tercih teorisi varsayimlarini ozellikle oyun teorisi kullanan yaklasimlarla iliskilendirirler Bu baglamda pozitif siyasi iktisat teriminin kullanimi daha yaygindir Antropologlar sosyologlar ve cografyacilar siyasi iktisat terimini ve Immanuel Wallerstein tarafindan ileri surulen iktisadi kalkinmaya ve azgelismislige Neo Marksist yaklasimlara atfen kullanirlar Guncel siyasi iktisatcilar Marksist siyasi iktisat geleneginde oldugu uzere iktisadi ideolojileri aciklanmasi gereken olaylar olarak degerlendirirler Dolayisiyla Charles S Maier e gore bir siyasi iktisadi yaklasim sosyolojik ve siyasi onermelerini aciga cikartmak amaciyla iktisadi doktrinleri sorgular Ozetle siyasi iktisadi yaklasim iktisadi fikirler ve davranislari analiz icin cerceve olarak ele almak yerine aciklanmasi gereken inanislar ve eylemler olarak ele alir Bu yaklasim Andrew Gamble in Ozgur Ekonomi ve Guclu Devlet The Free Economy and the Strong State Palgrave Macmillan 1988 ve Colin Hay in Yeni Isgucunun Politik Ekonomisi The Political Economy of New Labour Manchester University Press 1999 kitaplarinin ozunu olusturur Ayni zamanda 1996 da Sheffield Universitesi akademisyenlerince kurulan uluslararasi bir dergi olan Yeni Politik Ekonomi New Political Economy de yayinlanan bircok calismanin da ozunu olusturmaktadir Siyasi Iktisatla Iliskili DisiplinlerSiyasi Iktisat tek bir disiplin olmadigindan terimi konu bakimindan ortusen ancak bagnaz bicimde farkli perspektiflerden kullanan calismalar mevcuttur Sosyoloji kisilerin grup uyeleri olarak topluma dahil olmalarinin etkilerini ve bunun kisilerin yeteneklerinin islev kazanmasini nasil degistirdigini calisir Cogu sosyolog Karl Marx dan hareketle uretim iliskileri perspektifinden olaya yaklasir Siyaset Bilimi kurumlar ve insan davranislari arasindaki iliskiye odaklanir ki burada kurumlarin tercihleri insan davranislarinin ise kurumsal yapilari nasil degistirdigi incelenir Iktisat ile birlikte Shepsle Ostrom Ordeshook ve diger yazarlar sayesinde en iyi calismalarin yapilmasina olanak tanimistir Antropoloji siyasi iktisadi dunya kapitalist sistemi ve yerel kulturler arasindaki iliskiyi inceleyerek calisir Psikoloji sadece siyasi iktisadin karar verme decision making sadece fiyatlarda degil calisirken gucunu yasladigi dayanak noktasi degil ayni zamanda varsayimlarinin siyasi iktisadi belirledigi bilimdir Tarih degisimi belgeler ve bunu siyasi iktisat tartismakta kullanir tarih calismalarinda siyasi iktisat oykunun ana yapisini olusturur Iktisat siyasi hukumetleri devletleri yasal cerceveleri veri olarak alir ve piyasaya odaklanir Iktisat siyasi sifatini 19 yuzyil sonlarinda atmistir fakat Ideal Piyasa tanimi yaparak ve hukumetleri bu ideale yaklasmak icin politika uygulamaya ve yasa yapmaya sevk ederek geriye dogru calismaktadir Iktisatcilar ve Siyasi Iktisatcilar genelde uretimin piyasanin ve siyasi yapi teorilerinin gelistirilmesinde neyin egemen oldugu konusunda anlasmazlik icerisindedirler Hukuk politika yaratimi ve politikalarin belirli sonuclari olan siyasi eylemler vasitasiyla uzlasimi ile ilgilenir Hukuk politik iktisadi siyasi sermaye ve ictimai altyapi olarak ele alir Beseri cografya siyasi iktisadi sureclerle ilgilenir mekan ve cevreye vurgu yapar Ekoloji siyasi iktisatla ilgilenir cunku insan eylemleri doga uzerinde en buyuk etkiye sahiptir Ekolojinin temel ilgisi doganin insan eylemleri icin uygunlugudur Iktisadi eylemlerin ekolojik etkileri piyasa iktisadi saiklerinin degistirilmesi uzerine arastirmalari kiskirtmaktadir Uluslararasi Iliskiler genellikle siyasi iktisat terimini siyasi ve iktisadi kalkinmayi calisirken kullanir Kulturel Calismalar ictimai sinif uretim emek irk ictimai cinsiyet ve cinsiyet konularini calisir Iletisim medyanin ve telekomunikasyon sistemlerinin kurumsal taraflarini mulk sahibi emekci tuketici reklamci ve devlet arasindaki tarihi iliskilere belirli bir onem vererek inceler Ayrica bakinizIktisatci Sosyoekonomi Sosyal SermayeNotlar Image of Priorities of the College of William and Mary 7 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Groenwegen 1987 p 906 Anne O Krueger The Political Economy of the Rent Seeking Society American Economic Review 64 3 June 1974 pp 291 303 McCoy Drew R The Elusive Republic Political Economy in Jeffersonian America Chapel Hill University of North Carolina 1980 Cohen Benjamin J 2007 The transatlantic divide Why are American and British IPE so different Review of International Political Economy Vol 14 No 2 May 2007 Alt James E and Kenneth Shepsle eds 1990 Perspectives on Positive Political Economy Cambridge UK New York Cambridge University Press Charles S Mayer In search of Stability Explorations in Historical Political Economy Cambridge University Press Cambridge 1987 pp 3 6 cf David Baker The political economy of fascism Myth or reality or myth and reality New Political Economy Volume 11 Issue 2 June 2006 pp 227 250 KaynakcaGroenwegen Peter 1987 political economy and economics v 3 pp 904 07 Encyclopedia of Political Economy Routledge 1999 Interactions in Political Economy Malvern After Ten Years Routledge 1996 Winch Donald Riches and poverty an intellectual history of political economy in Britain 1750 1834 Cambridge etc Cambridge U P 1996 Winch Donald The emergence of Economics as a Science 1750 1870 In The Fontana Economic History of Europe Vol 3 London Collins Fontana 1973 Dis baglantilarPolitik Iktisadin Ulusal Sistemi 31 Agustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Friedrich List tarafindan kaleme alinmis olan Politik Iktisadin temel eseri Ingilizce Cikarlarin Uyumu Amerikan Politik Iktisat Sistemi ve Ingiliz Politik Iktisat Sistemini karsilastiran bir calisma Henry C Carey Ingilizce PERI 27 Agustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Massachusetts Universitesi Amherst Politik Iktisat Arastirma Enstitusu 1 olu kirik baglanti Sosyal Bilimler Arastirmalari Dernegi