Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fentanil (Fentanyl), ilk olarak 1950'lerin sonunda Belçika'da bulunan tarafından sentez edilmiş, morfinden yaklaşık 80 kez, meperidinden ise 500 kat daha güçlü olan bir opioid analjeziktir. Fentanil, Sublimaze ticari adı altında bir intravenöz anestezik olarak 1960'larda tıbbi çalışmalarda kullanılmaya başlamıştır. Preparatlarda Fentanil sitrat tuzu hâlinde bulunur. Günümüzde çeşitli dozlarda - Türkiye'de - 0,05 mg/mL konsantrasyonda ampuller ve transdermal flaster şeklinde formları bulunmaktadır.
 | |
 | |
| Klinik verisi | |
|---|---|
| Uygulama yolu | oral, intravenöz terapi, intramuskular enjeksiyon, transdermal flaster |
| Farmakokinetik veri | |
| Biyoyararlanım | %92 transdermal |
| Protein bağlanma | %80-85 |
| Metabolizma | hepatik |
| Eliminasyon yarı ömrü | 3-12 saat |
| Boşaltım | idrar |
| Tanımlayıcılar | |
| |
| CAS Numarası |
|
| PubChem CID |
|
| DrugBank |
|
| CompTox Bilgi Paneli (EPA) |
|
| (ECHA Bilgi Kartı) | 100.006.468 |
| Kimyasal ve fiziksel veriler | |
| Formül | C22H28N2O |
| Mol kütlesi | 336.471 |
| Erime noktası | 875 °C (1.607 °F) |
Molekül DSÖ'nün Temel İlaçlar Listesi'nde yer almaktadır.
Kullanım Şekli
Hastane ortamında ve uzman kişilerce kullanılmalıdır. Opioid bir ajan olan fentanil Türkiye'de kırmızı reçete ile ve rapor yazılarak verilir. Kliniklerde droperidol ile kombine verildiğinde etkin bir nöroleptanaljezik olur.
Endikasyonları
Genel ya da lokal anestezide narkotik analjezik katkısı olarak; anestezinin indüksiyonunda droperidol gibi bir nöroleptik ile birlikte anestetik premedikasyon olarak ve genel ya da lokal anestezinin idamesinde yardımcı olarak ve majör cerrahi operasyona girecek yüksek-riskli hastalarda oksijen ile anestetik ajan olarak kullanılır.
Kontrendikasyonları
İlacın bileşenlerinden birine ya da başka morfinomimetiklere karşı toleransı olmayan hastalarda kontrendikedir.
Uyarılar
Tüm güçlü opiodlerde olduğu gibi, solunum depresyonu dozla ilişkilidir ve Naloxone gibi spesifik bir narkotik antogonisti ile geri döndürülebilir, ancak solunum depresyonunun opioid etkisinden daha uzun sürebilmesi nedeniyle daha sonra ek dozlar gerekebilir. Derin analjeziye post-operatif periyotda da kalıcı olan ya da nüks edebilen belirgin solunum depresyonu eşlik edebilir. Anestezi sırasında hiperventilasyon hastanın CO2'e yanıtını değiştirebilir bu da post-operatif solunumu etkiler. Torakal kasları da kapsayan kas rijiditesi ortaya çıkabilir. Non-epileptik miyoklonik hareketler ortaya çıkabilir. Yeterli miktarda antikolinerjik almayan hastalarda ya da fentanil non-vagolitik kas gevşeticilerle kombine edildiğinde bradikardi ve muhtemelen asistol ortaya çıkabilir. Bradikardi atropinle tedavi edilebilir. Opioidler özelikle hipovolemik hastalarda hipotansiyonu indükleyebilirler. İntraserebral uyumu tehlikede olan hastalarda hızlı bolus enjeksiyonlardan kaçınılmalıdır. Kronik opioid terapisinde olan ya da opioid bağımlılık öyküsü bulunan hastalarda daha yüksek doz gerekebilir. Yaşlı ya da zayıf hastalarda dozun azaltılması önerilir. Kontrol edilemeyen hipotiroidizm, pulmoner hastalık, solunum rezervinin azalması, alkolizm, yetersiz böbrek ya da karaciğer fonksiyonu olan hastalarda opioidler dikkatle titre edilmelidir. Fentanil droperidol ile birlikte kullanıldığında hipotansiyon insidansı daha yüksektir. Droperidol ekstrapiramidal semptomları indükleyebilir ama bu durum antiparkinson ajanlarla kontrol altına alınabilir. Gebe hastalara uygulanmasından önce riskler ve potansiyel yararlar değerlendirilmelidir. Fentanilin plasentaya geçmesi ve fötal solunum merkezinin opiatlara özellikle duyarlı olması nedeniyle doğum sırasında (sezaryen de dahil olmak üzere) uygulama önerilmez (i.m. ya da i.v.). Anne sütüne geçebilir. Bu nedenle bu ilacın uygulanmasında sonraki 24 saat içinde emzirme önerilmez. Hasta yalnızca uygulamanın ardından yeterli zaman geçtiğinde araç ya da makine kullanabilirler.
Yan etkileri
İntravenöz opioid ugulamasıyla bağlantılı olarak ör. solunum depresyonu, , kas rijiditesi (torakal kasları da içerebilen), miyoklonik hareketler, bradikardi, (geçici) hipotansiyon, bulantı, kusma ve baş dönmesi gibi advers reaksiyonlar görülebilir. Daha seyrek bildirilen advers reaksiyonlar: Larenks spazmı, (, bronkospazm, prurit, ürtiker gibi) ve asistol bildirilmiştir. Nadir olgularda operasyondan sonra sekonder rebound solunum depresyonu gözlenmiştir. Droperidol gibi bir nöroleptik ile kullanıldığında ürperme ve/veya titreme; huzursuzluk, post-operatif halüsinasyon episodlar; ve ekstrapiramidal semptomlar görülebilir.
İlaç etkileşimleri
Barbitüratlar, benzodiazepinler, nöroleptikler, halojenik gazlar, non-selektif MSS depresanları (ör. alkol) narkotiklerin neden olduğu solunum depresyonunu güçlendirebilirler. Fentanil çoğunlukla CYP3A4 tarafından büyük ölçüde ve hızlı biçimde ve metabolize edilir. Oral ritonavir i.v. fentanil klirensini üçte iki oranında azaltmıştır; ancak tek doz i.v. fentanil uygulamasının ardından elde edilen maksimum plazma konsantrasyonu etkilenmemiştir. Herhangi bir cerrahi ya da anestezik uygulamadan 2 hafta önce MAO inhibitörlerinin bırakılması gerekir.
Kaynakça
- ^ "Fentanil". Hakan ALBAYRAK, Yeşilay. 14 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Nisan 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fentanil Fentanyl ilk olarak 1950 lerin sonunda Belcika da bulunan tarafindan sentez edilmis morfinden yaklasik 80 kez meperidinden ise 500 kat daha guclu olan bir opioid analjeziktir Fentanil Sublimaze ticari adi altinda bir intravenoz anestezik olarak 1960 larda tibbi calismalarda kullanilmaya baslamistir Preparatlarda Fentanil sitrat tuzu halinde bulunur Gunumuzde cesitli dozlarda Turkiye de 0 05 mg mL konsantrasyonda ampuller ve transdermal flaster seklinde formlari bulunmaktadir FentanilKlinik verisiUygulama yoluoral intravenoz terapi intramuskular enjeksiyon transdermal flasterFarmakokinetik veriBiyoyararlanim 92 transdermalProtein baglanma 80 85MetabolizmahepatikEliminasyon yari omru3 12 saatBosaltimidrarTanimlayicilarIUPAC adi N 1 2 feniletil 4 piperidinil N fenil propanamidCAS Numarasi437 38 7PubChem CID3345DrugBankAPRD00347CompTox Bilgi Paneli EPA DTXSID9023049ECHA Bilgi Karti100 006 468Kimyasal ve fiziksel verilerFormulC22H28N2OMol kutlesi336 471Erime noktasi875 C 1 607 F Molekul DSO nun Temel Ilaclar Listesi nde yer almaktadir Kullanim SekliHastane ortaminda ve uzman kisilerce kullanilmalidir Opioid bir ajan olan fentanil Turkiye de kirmizi recete ile ve rapor yazilarak verilir Kliniklerde droperidol ile kombine verildiginde etkin bir noroleptanaljezik olur EndikasyonlariGenel ya da lokal anestezide narkotik analjezik katkisi olarak anestezinin induksiyonunda droperidol gibi bir noroleptik ile birlikte anestetik premedikasyon olarak ve genel ya da lokal anestezinin idamesinde yardimci olarak ve major cerrahi operasyona girecek yuksek riskli hastalarda oksijen ile anestetik ajan olarak kullanilir KontrendikasyonlariIlacin bilesenlerinden birine ya da baska morfinomimetiklere karsi toleransi olmayan hastalarda kontrendikedir UyarilarTum guclu opiodlerde oldugu gibi solunum depresyonu dozla iliskilidir ve Naloxone gibi spesifik bir narkotik antogonisti ile geri dondurulebilir ancak solunum depresyonunun opioid etkisinden daha uzun surebilmesi nedeniyle daha sonra ek dozlar gerekebilir Derin analjeziye post operatif periyotda da kalici olan ya da nuks edebilen belirgin solunum depresyonu eslik edebilir Anestezi sirasinda hiperventilasyon hastanin CO2 e yanitini degistirebilir bu da post operatif solunumu etkiler Torakal kaslari da kapsayan kas rijiditesi ortaya cikabilir Non epileptik miyoklonik hareketler ortaya cikabilir Yeterli miktarda antikolinerjik almayan hastalarda ya da fentanil non vagolitik kas gevseticilerle kombine edildiginde bradikardi ve muhtemelen asistol ortaya cikabilir Bradikardi atropinle tedavi edilebilir Opioidler ozelikle hipovolemik hastalarda hipotansiyonu indukleyebilirler Intraserebral uyumu tehlikede olan hastalarda hizli bolus enjeksiyonlardan kacinilmalidir Kronik opioid terapisinde olan ya da opioid bagimlilik oykusu bulunan hastalarda daha yuksek doz gerekebilir Yasli ya da zayif hastalarda dozun azaltilmasi onerilir Kontrol edilemeyen hipotiroidizm pulmoner hastalik solunum rezervinin azalmasi alkolizm yetersiz bobrek ya da karaciger fonksiyonu olan hastalarda opioidler dikkatle titre edilmelidir Fentanil droperidol ile birlikte kullanildiginda hipotansiyon insidansi daha yuksektir Droperidol ekstrapiramidal semptomlari indukleyebilir ama bu durum antiparkinson ajanlarla kontrol altina alinabilir Gebe hastalara uygulanmasindan once riskler ve potansiyel yararlar degerlendirilmelidir Fentanilin plasentaya gecmesi ve fotal solunum merkezinin opiatlara ozellikle duyarli olmasi nedeniyle dogum sirasinda sezaryen de dahil olmak uzere uygulama onerilmez i m ya da i v Anne sutune gecebilir Bu nedenle bu ilacin uygulanmasinda sonraki 24 saat icinde emzirme onerilmez Hasta yalnizca uygulamanin ardindan yeterli zaman gectiginde arac ya da makine kullanabilirler Yan etkileriIntravenoz opioid ugulamasiyla baglantili olarak or solunum depresyonu kas rijiditesi torakal kaslari da icerebilen miyoklonik hareketler bradikardi gecici hipotansiyon bulanti kusma ve bas donmesi gibi advers reaksiyonlar gorulebilir Daha seyrek bildirilen advers reaksiyonlar Larenks spazmi bronkospazm prurit urtiker gibi ve asistol bildirilmistir Nadir olgularda operasyondan sonra sekonder rebound solunum depresyonu gozlenmistir Droperidol gibi bir noroleptik ile kullanildiginda urperme ve veya titreme huzursuzluk post operatif halusinasyon episodlar ve ekstrapiramidal semptomlar gorulebilir Ilac etkilesimleriBarbituratlar benzodiazepinler noroleptikler halojenik gazlar non selektif MSS depresanlari or alkol narkotiklerin neden oldugu solunum depresyonunu guclendirebilirler Fentanil cogunlukla CYP3A4 tarafindan buyuk olcude ve hizli bicimde ve metabolize edilir Oral ritonavir i v fentanil klirensini ucte iki oraninda azaltmistir ancak tek doz i v fentanil uygulamasinin ardindan elde edilen maksimum plazma konsantrasyonu etkilenmemistir Herhangi bir cerrahi ya da anestezik uygulamadan 2 hafta once MAO inhibitorlerinin birakilmasi gerekir Kaynakca Fentanil Hakan ALBAYRAK Yesilay 14 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Nisan 2024