Bulantı veya mide bulantısı bazen kusma dürtüsü olarak algılanan yaygın bir huzursuzluk ve rahatsızlık hissidir.Ağrılı olmamakla birlikte, uzun sürmesi halinde zayıflatıcı bir semptom olabilir ve göğüste, karında veya boğazın arkasında rahatsızlık hissi olarak tanımlanmıştır.
Bulantı | |
---|---|
1681 tarihli bir tabloda kusan bir kişi tasvir edilmiştir. | |
Uzmanlık | Gastroenteroloji |
Konuyla ilgili 2011 tarihli bir kitapta 30'dan fazla bulantı tanımı önerilmiştir.
Mide bulantısı spesifik olmayan bir semptomdur, yani birçok olası nedeni vardır. Mide bulantısının bazı yaygın nedenleri gastroenterit ve diğer , gıda zehirlenmesi, araç tutması, baş dönmesi, migren, bayılma, düşük kan şekeri, anksiyete, hipertermi, dehidrasyon ve uyku eksikliğidir. Mide bulantısı, kemoterapi de dahil olmak üzere birçok ilacın yan etkisi veya hamileliğin erken dönemlerindeki . Mide bulantısına tiksinti ve depresyon da neden olabilir.
Bulantı ve kusmayı önlemek ve tedavi etmek için alınan ilaçlara antiemetikler denir. ABD'de en sık reçete edilen antiemetikler prometazin, metoklopramid ve daha yeni olan ondansetrondur.
Nedenler
Gastrointestinal enfeksiyonlar (%37) ve gıda zehirlenmesi akut bulantı ve kusmanın en yaygın iki nedenidir. İlaçların yan etkileri (%3) ve hamilelik de nispeten sık görülen diğer nedenlerdir. Kronik bulantının birçok nedeni vardır. Vakaların %10'unda bulantı ve kusma teşhis edilememektedir. Sabah bulantıları dışında, bulantı şikayetlerinde cinsiyet farkı yoktur. Çocukluk çağından sonra doktora başvurular yaşla birlikte giderek azalmaktadır. Yaşı 65'in üzerinde olanların doktor ziyaretlerinin yalnızca yüzde birinin bir kısmı mide bulantısı nedeniyledir.
Gastrointestinal
Gastrointestinal enfeksiyon, akut bulantı ve kusmanın en yaygın nedenlerinden biridir. Kronik bulantı, gastroözofageal reflü hastalığı, fonksiyonel dispepsi, gastrit, biliyer reflü, , peptik ülser, çölyak hastalığı, , Crohn hastalığı, hepatit, üst gastrointestinal malignite ve pankreas kanseri gibi birçok gastrointestinal bozukluğun bazen ana semptomu olabilir. Komplike olmayan Helicobacter pylori enfeksiyonu kronik bulantıya neden olmaz.
Gıda zehirlenmesi
Gıda zehirlenmesi genellikle kontamine gıdanın yenmesinden bir ila altı saat sonra aniden başlayan bulantı ve kusmaya neden olur ve bir ila iki gün sürer. Gıdalardaki bakteriler tarafından üretilen toksinlerden kaynaklanır.
İlaçlar
Birçok ilaç potansiyel olarak bulantıya neden olabilir. En sık ilişkilendirilenlerden bazıları kanser ve diğer hastalıklar için sitotoksik kemoterapi rejimleri ve genel anestezik ajanlardır. Migren için eski bir tedavi olan ergotaminin bazı hastalarda yıkıcı mide bulantısına neden olduğu iyi bilinmektedir; ilk kez kullanan bir kişiye gerekirse rahatlaması için bir antiemetik reçete edilmelidir.[]
Hamilelelik
Mide bulantısı veya "" hamileliğin erken dönemlerinde yaygındır ancak bazen ikinci ve üçüncü trimesterde de devam edebilir. İlk üç aylık dönemde kadınların yaklaşık %80'inde bir dereceye kadar bulantı görülür. Bu nedenle gebelik, doğurganlık çağındaki cinsel olarak aktif her kadında olası bir bulantı nedeni olarak düşünülmelidir. Genellikle hafif ve kendi kendini sınırlayıcı olsa da, olarak bilinen ciddi vakalar tedavi gerektirebilir.
Disekilibriyum
Kinetozis ve vertigo gibi denge ile ilgili bir dizi durum bulantı ve kusmaya yol açabilir.[]
Jinekolojik
Dismenore mide bulantısına neden olabilir.
Psikiyatrik
Mide bulantısı depresyon, anksiyete bozuklukları ve yeme bozukluklarından kaynaklanabilir.
Potansiyel olarak ciddi olanlar
Bulantının çoğu nedeni ciddi olmasa da bazı ciddi durumlar bulantı ile ilişkilidir. Bunlar arasında pankreatit, , apandisit, kolesistit, hepatit, , diyabetik ketoasidoz, kafa içi basınç artışı, , beyin tümörleri, menenjit, kalp krizi, kuduz, ve diğerleri sayılabilir.
Kapsamlı liste
Karın içi
Engelleyici bozukluklar
Enterik enfeksiyonlar
- Viral enfeksiyon
- Bakteriyel enfeksiyon
İnflamatuar hastalıklar
Sensorimotor işlev bozukluğu
Diğer
- Böbrek taşı
- Siroz
- Abdominal ışınlama
Karın dışı
Kardiyopulmoner
- Kardiyomiyopati
- Miyokard enfarktüsü (kalp krizi)
- Paroksismal öksürük
İç kulak hastalıklları
İntraserebral bozukluklar
Psikiyatrik hastalıklar
- Anoreksiya ve bulimia nervoza
- Depresyon
- İlaç yoksunluğu
Diğer
- Ameliyat sonrası kusma
İlaçlar ve metabolik bozukluklar
Endokrin/metabolik hastalık
- Hamilelik
- Üremi
- ve hastalığı
- Adrenal yetmezlik
Toksinler
Patofizyoloji
Bulantı ve kusma üzerine yapılan araştırmalar, insan vücudunun anatomisini ve nörofarmakolojik özelliklerini taklit etmek için hayvan modellerinin kullanılmasına dayanmaktadır. Mide bulantısının fizyolojik mekanizması henüz tam olarak aydınlatılamamış karmaşık bir süreçtir. İnsan vücudundaki belirli tetikleyiciler tarafından aktive edilen ve bulantı ve kusma hissini yaratmaya devam eden dört genel yol vardır.
- Merkezi sinir sistemi (MSS): Uyaranlar, serebral korteks ve limbik sistem dahil olmak üzere MSS bölgelerini etkileyebilir. Bu bölgeler yüksek kafa içi basıncı, meninkslerin tahrişi (örn. kan veya enfeksiyon) ve anksiyete gibi aşırı duygusal tetikleyiciler tarafından aktive edilir. aynı zamanda bulantı hissinden de sorumludur.
- (CTZ): CTZ, beyin içinde dördüncü ventrikülün tabanında postrema bölgesinde yer alır. Bu bölge kan beyin bariyerinin dışındadır ve bu nedenle kan ve serebral spinal sıvı yoluyla dolaşan maddelere kolayca maruz kalır. CTZ'nin yaygın tetikleyicileri arasında metabolik anormallikler, toksinler ve ilaçlar yer alır. CTZ'nin aktivasyonuna dopamin (D2) reseptörleri, serotonin (5HT3) reseptörleri ve reseptörleri (NK1) aracılık eder.
- Vestibüler sistem: Bu sistem, iç kulaktaki vestibüler aparata yönelik rahatsızlıklar tarafından aktive edilir. Bunlar hareket hastalığına ve baş dönmesine neden olan hareketleri içerir. Bu yol histamin (H1) reseptörleri ve asetilkolin (ACh) reseptörleri aracılığıyla tetiklenir.
- Periferik yollar: Bu yollar gastrointestinal sistemdeki kemoreseptörler ve mekanoreseptörlerin yanı sıra kalp ve böbrekler gibi diğer organlar aracılığıyla tetiklenir. Bu yolların yaygın aktivatörleri arasında gastrointestinal lümende bulunan toksinler ve bağırsakların tıkanması veya dismotilitesinden kaynaklanan gastrointestinal lümenin distansiyonu yer alır. Bu yollardan gelen sinyaller vagus, glossofaringeal, splanknik ve sempatik sinirler dahil olmak üzere çoklu sinir yolları üzerinden hareket eder.
Bu yolların herhangi birinden gelen sinyaller daha sonra beyin sapına gider ve soliter kanalın çekirdeği, ve dahil olmak üzere çeşitli yapıları aktive eder. Bu yapılar bulantı ve kusmanın çeşitli aşağı akış etkilerini işaret etmeye devam eder. Vücudun motor kas tepkileri, gastrointestinal sistem kaslarının durdurulmasını ve aslında karın kası kasılmasını artırırken mide içeriğinin ağza doğru tersine itilmesine neden olmayı içerir. Otonomik etkiler, tükürük salgısının artmasını ve genellikle bulantı ve kusma ile ortaya çıkan baygınlık hissini içerir.
Bulantı öncesi patofizyoloji
vazopressin salınımının yanı sıra kalp atış hızında da değişikliklerin meydana gelebileceği tanımlanmıştır.
Tanı
Hasta öyküsü
Kapsamlı bir hasta öyküsü almak, bulantı ve kusmanın nedenine ilişkin önemli ipuçlarını ortaya çıkarabilir. Hastanın semptomları akut bir başlangıç gösteriyorsa ilaçlar, toksinler ve enfeksiyonlar muhtemeldir. Buna karşılık, uzun süredir devam eden bir bulantı öyküsü, suçlu olarak kronik bir hastalığa işaret edecektir. Yemek yedikten sonra mide bulantısı ve kusmanın zamanlaması dikkat edilmesi gereken önemli bir faktördür. Yemek yedikten sonraki bir saat içinde ortaya çıkan semptomlar, veya pilor stenozu gibi ince bağırsağın proksimalinde bir tıkanıklığa işaret edebilir. Bağırsak veya kolonun daha aşağısındaki bir tıkanıklık ise kusmanın gecikmesine neden olacaktır.
Gastroenterit gibi bulaşıcı bir bulantı ve kusma nedeni, gıdanın alınmasından birkaç saat ila günler sonra ortaya çıkabilir. Kusmuğun içeriği, nedenin belirlenmesine yönelik değerli bir ipucudur. Kusmuktaki dışkı parçaları distal bağırsakta veya kolonda tıkanıklık olduğunu gösterir. Safralı (yeşilimsi renkte) emezis, tıkanıklığın mideyi geçen bir noktaya lokalize olduğunu gösterir. Sindirilmemiş gıda kusması, akalazya veya gibi mide çıkışından önceki bir tıkanıklığa işaret eder. Hasta kustuktan sonra karın ağrısında azalma yaşıyorsa, obstrüksiyon olası bir etiyolojidir. Ancak kusma, pankreatit veya kolesistitin neden olduğu ağrıyı hafifletmez.
Fiziksel muayene
Ortostatik hipotansiyon ve cilt turgor kaybı gibi dehidrasyon belirtilerine dikkat etmek önemlidir. Karın oskültasyonu bulantı ve kusmanın nedenine ilişkin çeşitli ipuçları verebilir. Tiz bir çınlama sesi olası bir işaret ederken, sıçrayan bir "" sesi daha çok mide çıkış tıkanıklığının göstergesidir. Karın muayenesinde hastanın üzerine bastırıldığında ağrı hissedilmesi iltihabi bir sürece işaret edebilir. Papilödem, görme alanı kayıpları veya fokal nörolojik defisitler gibi belirtiler kafa içi basınç artışı için kırmızı bayrak işaretleridir.
Tanısal testler
Bulantı ve kusmanın nedenini belirlemek için öykü ve fizik muayene yeterli olmadığında, bazı tanısal testler yararlı olabilir. Elektrolit ve metabolik anormallikler için bir kimya paneli yararlı olacaktır. Karaciğer fonksiyon testleri ve lipaz, pankreatikobilier hastalıkları tanımlayabilir. Hava-sıvı seviyelerini gösteren karın röntgenleri bağırsak tıkanıklığını gösterirken, hava dolu bağırsak halkalarını gösteren bir röntgen daha çok ileusun göstergesidir. BT taraması, üst endoskopi, kolonoskopi, baryum lavman veya MRI gibi daha gelişmiş görüntüleme ve prosedürler gerekli olabilir. Anormal GI motilitesi mide sintigrafisi, kablosuz motilite kapsülleri ve ince bağırsak manometrisi gibi özel testler kullanılarak değerlendirilebilir.
Tedavi
Şiddetli kusmadan kaynaklanan sıvı kaybı nedeniyle dehidrasyon mevcutsa, oral elektrolit solüsyonları ile tercih edilir. Bu etkili veya mümkün değilse intravenöz rehidrasyon gerekebilir. Aşağıdaki durumlarda tıbbi bakım önerilmektedir: Kişi hiç sıvı tüketemiyorsa, 2 günden fazla semptomları varsa, halsizse, ateşi varsa, mide ağrısı varsa, günde ikiden fazla kusuyorsa veya 8 saatten fazla idrara çıkmıyorsa.
İlaçlar
Bulantı tedavisi için birçok farmakolojik ilaç mevcuttur. Tüm bulantı vakaları için diğer ilaçlardan açıkça üstün olan bir ilaç yoktur.Antiemetik ilaç seçimi, kişinin bulantı yaşadığı duruma göre belirlenebilir. Hareket hastalığı ve vertigosu olan kişiler için antihistaminikler ve meklizin ve skopolamin gibi antikolinerjikler özellikle etkilidir.
Migren baş ağrılarıyla ilişkili bulantı ve kusma en iyi metoklopramid, proklorperazin ve klorpromazin gibi dopamin antagonistlerine yanıt verir. Gastroenterit vakalarında, ondansetron gibi serotonin antagonistlerinin bulantı ve kusmayı bastırdığı ve IV sıvı resüsitasyon ihtiyacını azalttığı bulunmuştur.
Piridoksin ve doksilamin kombinasyonu, gebeliğe bağlı bulantı ve kusma için ilk basamak tedavidir.Dimenhidrinat, ameliyat sonrası bulantı ve kusmayı önlemek için reçetesiz satılan ucuz ve etkili bir ilaçtır. Bir antiemetik ilaç seçerken göz önünde bulundurulması gereken diğer faktörler arasında kişinin tercihi, yan etki profili ve maliyet yer alır.
Nabilon da bu amaç için endikedir.
Alternatif tıp
Bazı kişilerde kannabinoidler kemoterapiye bağlı bulantı ve kusmanın azaltılmasında etkili olabilir. Birçok çalışma, kanser ve (AIDS) gibi hastalıkların ileri aşamalarında bulantı ve kusma için kannabinoidlerin terapötik etkilerini göstermiştir.
Hastane ortamlarında topikal bulantı önleyici jeller, etkinliklerini destekleyen araştırma eksikliği nedeniyle endike değildir.Lorazepam, difenhidramin ve haloperidol içeren bazen bulantı için kullanılır ancak daha yerleşik tedavilere eşdeğer değildir.
Zencefilin ayrıca çeşitli bulantı türlerinin tedavisinde potansiyel olarak etkili olduğu gösterilmiştir.
Prognoz
Görünüm nedene bağlıdır. Çoğu insan birkaç saat veya bir gün içinde iyileşir. Kısa süreli bulantı ve kusma genellikle zararsız olsa da bazen daha ciddi bir duruma işaret edebilir. Uzun süreli kusma ile ilişkili olduğunda, dehidrasyona veya tehlikeli elektrolit dengesizliklerine veya her ikisine birden yol açabilir. Bulimianın karakteristik özelliği olan tekrarlanan kasıtlı kusma, mide asidinin diş minesini aşındırmasına neden olabilir.
Epidemiyoloji
Bulantı ve kusma, Avustralya'da aile hekimlerine yapılan ziyaretlerin %1,6'sında ana şikayettir. Ancak, bulantısı olan kişilerin yalnızca %25'i aile hekimlerini ziyaret etmektedir. Avustralya'da bulantı, kusmanın aksine, en sık 15-24 yaş arası kişilerde görülürken, diğer yaş gruplarında daha az yaygındır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l Metz A, Hebbard G (September 2007). "Nausea and vomiting in adults--a diagnostic approach" (PDF). Australian Family Physician (Review). . 36 (9): 688-92. (PMID) 17885699. 26 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Kasım 2016.
- ^ "Nausea". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ekim 2015.
- ^ a b Balaban CD, Yates BJ (January 2017). "What is nausea? A historical analysis of changing views". Autonomic Neuroscience. 202: 5-17. doi:10.1016/j.autneu.2016.07.003. (PMC) 5203950 $2. (PMID) 27450627.
- ^ a b c Britt H, Fahridin S (September 2007). (PDF). Australian Family Physician. 36 (9): 682-3. (PMID) 17885697. 26 Mart 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2010.
- ^ Volta U, Caio G, Karunaratne TB, Alaedini A, De Giorgio R (January 2017). "Non-coeliac gluten/wheat sensitivity: advances in knowledge and relevant questions". Expert Review of Gastroenterology & Hepatology (Review). 11 (1): 9-18. doi:10.1080/17474124.2017.1260003. (PMID) 27852116.
A lower proportion of NCG/WS patients (from 30% to 50%) complain of upper gastrointestinal tract manifestations, e.g. vomiting, nausea, gastroesophageal reflux disease, aerophagia and aphthous stomatitis. (NCG/WS: Non-coeliac gluten/wheat sensitivity)
- ^ a b c d Scorza K, Williams A, Phillips JD, Shaw J (July 2007). "Evaluation of nausea and vomiting". American Family Physician. 76 (1): 76-84. (PMID) 17668843.
- ^ Koch KL, Frissora CL (March 2003). "Nausea and vomiting during pregnancy". Gastroenterology Clinics of North America. 32 (1): 201-34, vi. doi:10.1016/S0889-8553(02)00070-5. (PMID) 12635417.
- ^ Sheehan P (September 2007). "Hyperemesis gravidarum--assessment and management". Australian Family Physician. 36 (9): 698-701. (PMID) 17885701.
- ^ Osayande AS, Mehulic S (March 2014). "Diagnosis and initial management of dysmenorrhea". American Family Physician. 89 (5): 341-6. (PMID) 24695505.
- ^ Singh P, Yoon SS, Kuo B (January 2016). "Nausea: a review of pathophysiology and therapeutics". Therapeutic Advances in Gastroenterology (Review). 9 (1): 98-112. doi:10.1177/1756283X15618131. (PMC) 4699282 $2. (PMID) 26770271.
- ^ O'Connor RE, Brady W, Brooks SC, Diercks D, Egan J, Ghaemmaghami C, Menon V, O'Neil BJ, Travers AH, Yannopoulos D (November 2010). "Part 10: acute coronary syndromes: 2010 American Heart Association Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care". Circulation. 122 (18 Suppl 3): S787-817. doi:10.1161/circulationaha.110.971028. (PMID) 20956226.
- ^ a b c d e f Hasler WL. Nausea, Vomiting, and Indigestion. In: Kasper D, Fauci A, Hauser S, Longo D, Jameson J, Loscalzo J. eds. 'Harrison's Principles of Internal Medicine, 19e. New York, NY: McGraw-Hill; 2015.
- ^ Andrews PL, Horn CC (April 2006). "Signals for nausea and emesis: Implications for models of upper gastrointestinal diseases". Autonomic Neuroscience. 125 (1–2): 100-15. doi:10.1016/j.autneu.2006.01.008. (PMC) 2658708 $2. (PMID) 16556512. 10 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2015.
- ^ Lien, C (2012). Principles and Practice of Hospital Medicine. New York, NY: McGraw HIll. ss. Chapter 217: Domains of Care: Physical Aspects of Care.
- ^ Bashashati M, McCallum RW (January 2014). "Neurochemical mechanisms and pharmacologic strategies in managing nausea and vomiting related to cyclic vomiting syndrome and other gastrointestinal disorders". European Journal of Pharmacology. 722: 79-94. doi:10.1016/j.ejphar.2013.09.075. (PMID) 24161560.
- ^ a b Porter, Ryan. (PDF). Med.unc.edu. American College of Gastroenterology. 28 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2018.
- ^ "When you have nausea and vomiting: MedlinePlus Medical Encyclopedia". Nlm.nih.gov. 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2014.
- ^ Furyk JS, Meek RA, Egerton-Warburton D (September 2015). "Drugs for the treatment of nausea and vomiting in adults in the emergency department setting". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 9 (9): CD010106. doi:10.1002/14651858.cd010106.pub2. (PMC) 6517141 $2. (PMID) 26411330.
- ^ a b c d Flake ZA, Linn BS, Hornecker JR (March 2015). "Practical selection of antiemetics in the ambulatory setting". American Family Physician. 91 (5): 293-6. (PMID) 25822385. 19 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Kasım 2015.
- ^ Kranke P, Morin AM, Roewer N, Eberhart LH (March 2002). "Dimenhydrinate for prophylaxis of postoperative nausea and vomiting: a meta-analysis of randomized controlled trials". Acta Anaesthesiologica Scandinavica. 46 (3): 238-44. doi:10.1034/j.1399-6576.2002.t01-1-460303.x. (PMID) 11939912.
- ^ Tramèr MR, Carroll D, Campbell FA, Reynolds DJ, Moore RA, McQuay HJ (July 2001). "Cannabinoids for control of chemotherapy induced nausea and vomiting: quantitative systematic review". BMJ. 323 (7303): 16-21. doi:10.1136/bmj.323.7303.16. (PMC) 34325 $2. (PMID) 11440936.
- ^ Drug Policy Alliance (2001). . 5 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2007.
- ^ "Cannabis". www.who.int (İngilizce). 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ocak 2024.
- ^ Whiting PF, Wolff RF, Deshpande S, Di Nisio M, Duffy S, Hernandez AV, Keurentjes JC, Lang S, Misso K, Ryder S, Schmidlkofer S, Westwood M, Kleijnen J (23 Haziran 2015). "Cannabinoids for Medical Use: A Systematic Review and Meta-analysis". JAMA. 313 (24): 2456-73. doi:10.1001/jama.2015.6358. hdl:10757/558499. (PMID) 26103030.
- ^ a b , "Five Things Physicians and Patients Should Question", : an initiative of the , , 1 Eylül 2013 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 1 Ağustos 2013, which cites
- ^ Marx WM, Teleni L, McCarthy AL, Vitetta L, McKavanagh D, Thomson D, Isenring E (April 2013). (PDF). Nutrition Reviews. 71 (4): 245-54. doi:10.1111/nure.12016. (PMID) 23550785. 7 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2019.
- ^ Ernst E, Pittler MH (March 2000). "Efficacy of ginger for nausea and vomiting: a systematic review of randomized clinical trials". British Journal of Anaesthesia. 84 (3): 367-71. doi:10.1093/oxfordjournals.bja.a013442. (PMID) 10793599.
- ^ . WebMD. 25 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2012.
Dış bağlantılar
- Vikisözlük'te Bulantı ile ilgili tanım bulabilirsiniz.
Sınıflandırma | D |
---|---|
Dış kaynaklar |
|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bulanti veya mide bulantisi bazen kusma durtusu olarak algilanan yaygin bir huzursuzluk ve rahatsizlik hissidir Agrili olmamakla birlikte uzun surmesi halinde zayiflatici bir semptom olabilir ve goguste karinda veya bogazin arkasinda rahatsizlik hissi olarak tanimlanmistir Bulanti1681 tarihli bir tabloda kusan bir kisi tasvir edilmistir UzmanlikGastroenteroloji Konuyla ilgili 2011 tarihli bir kitapta 30 dan fazla bulanti tanimi onerilmistir Mide bulantisi spesifik olmayan bir semptomdur yani bircok olasi nedeni vardir Mide bulantisinin bazi yaygin nedenleri gastroenterit ve diger gida zehirlenmesi arac tutmasi bas donmesi migren bayilma dusuk kan sekeri anksiyete hipertermi dehidrasyon ve uyku eksikligidir Mide bulantisi kemoterapi de dahil olmak uzere bircok ilacin yan etkisi veya hamileligin erken donemlerindeki Mide bulantisina tiksinti ve depresyon da neden olabilir Bulanti ve kusmayi onlemek ve tedavi etmek icin alinan ilaclara antiemetikler denir ABD de en sik recete edilen antiemetikler prometazin metoklopramid ve daha yeni olan ondansetrondur NedenlerGastrointestinal enfeksiyonlar 37 ve gida zehirlenmesi akut bulanti ve kusmanin en yaygin iki nedenidir Ilaclarin yan etkileri 3 ve hamilelik de nispeten sik gorulen diger nedenlerdir Kronik bulantinin bircok nedeni vardir Vakalarin 10 unda bulanti ve kusma teshis edilememektedir Sabah bulantilari disinda bulanti sikayetlerinde cinsiyet farki yoktur Cocukluk cagindan sonra doktora basvurular yasla birlikte giderek azalmaktadir Yasi 65 in uzerinde olanlarin doktor ziyaretlerinin yalnizca yuzde birinin bir kismi mide bulantisi nedeniyledir Gastrointestinal Gastrointestinal enfeksiyon akut bulanti ve kusmanin en yaygin nedenlerinden biridir Kronik bulanti gastroozofageal reflu hastaligi fonksiyonel dispepsi gastrit biliyer reflu peptik ulser colyak hastaligi Crohn hastaligi hepatit ust gastrointestinal malignite ve pankreas kanseri gibi bircok gastrointestinal bozuklugun bazen ana semptomu olabilir Komplike olmayan Helicobacter pylori enfeksiyonu kronik bulantiya neden olmaz Gida zehirlenmesi Gida zehirlenmesi genellikle kontamine gidanin yenmesinden bir ila alti saat sonra aniden baslayan bulanti ve kusmaya neden olur ve bir ila iki gun surer Gidalardaki bakteriler tarafindan uretilen toksinlerden kaynaklanir Ilaclar Bircok ilac potansiyel olarak bulantiya neden olabilir En sik iliskilendirilenlerden bazilari kanser ve diger hastaliklar icin sitotoksik kemoterapi rejimleri ve genel anestezik ajanlardir Migren icin eski bir tedavi olan ergotaminin bazi hastalarda yikici mide bulantisina neden oldugu iyi bilinmektedir ilk kez kullanan bir kisiye gerekirse rahatlamasi icin bir antiemetik recete edilmelidir kaynak belirtilmeli Hamilelelik Mide bulantisi veya hamileligin erken donemlerinde yaygindir ancak bazen ikinci ve ucuncu trimesterde de devam edebilir Ilk uc aylik donemde kadinlarin yaklasik 80 inde bir dereceye kadar bulanti gorulur Bu nedenle gebelik dogurganlik cagindaki cinsel olarak aktif her kadinda olasi bir bulanti nedeni olarak dusunulmelidir Genellikle hafif ve kendi kendini sinirlayici olsa da olarak bilinen ciddi vakalar tedavi gerektirebilir Disekilibriyum Kinetozis ve vertigo gibi denge ile ilgili bir dizi durum bulanti ve kusmaya yol acabilir kaynak belirtilmeli Jinekolojik Dismenore mide bulantisina neden olabilir Psikiyatrik Mide bulantisi depresyon anksiyete bozukluklari ve yeme bozukluklarindan kaynaklanabilir Potansiyel olarak ciddi olanlar Bulantinin cogu nedeni ciddi olmasa da bazi ciddi durumlar bulanti ile iliskilidir Bunlar arasinda pankreatit apandisit kolesistit hepatit diyabetik ketoasidoz kafa ici basinc artisi beyin tumorleri menenjit kalp krizi kuduz ve digerleri sayilabilir Kapsamli liste Karin ici Engelleyici bozukluklar Enterik enfeksiyonlar Viral enfeksiyon Bakteriyel enfeksiyon Inflamatuar hastaliklar Colyak hastaligi Kolesistit Pankreatit Apandisit Hepatit Sensorimotor islev bozuklugu Gastroozofageal reflu hastaligi Irritabl bagirsak sendromu Diger Bobrek tasi Siroz Abdominal isinlamaKarin disi Kardiyopulmoner Kardiyomiyopati Miyokard enfarktusu kalp krizi Paroksismal oksuruk Ic kulak hastalikllari Kinetozis Malignite Intraserebral bozukluklar Malignite Kanama Apse Hidrosefali Menenjit Ensefalit Kuduz Psikiyatrik hastaliklar Anoreksiya ve bulimia nervoza Depresyon Ilac yoksunlugu Diger Ameliyat sonrasi kusmaIlaclar ve metabolik bozukluklar Kemoterapi Antibiyotikler Antiaritmikler Digoksin Oral hipoglisemik ilaclar Endokrin metabolik hastalik Hamilelik Uremi ve hastaligi Adrenal yetmezlik Toksinler Karaciger yetmezligi AlkolPatofizyolojiBulanti ve kusma uzerine yapilan arastirmalar insan vucudunun anatomisini ve norofarmakolojik ozelliklerini taklit etmek icin hayvan modellerinin kullanilmasina dayanmaktadir Mide bulantisinin fizyolojik mekanizmasi henuz tam olarak aydinlatilamamis karmasik bir surectir Insan vucudundaki belirli tetikleyiciler tarafindan aktive edilen ve bulanti ve kusma hissini yaratmaya devam eden dort genel yol vardir Merkezi sinir sistemi MSS Uyaranlar serebral korteks ve limbik sistem dahil olmak uzere MSS bolgelerini etkileyebilir Bu bolgeler yuksek kafa ici basinci meninkslerin tahrisi orn kan veya enfeksiyon ve anksiyete gibi asiri duygusal tetikleyiciler tarafindan aktive edilir ayni zamanda bulanti hissinden de sorumludur CTZ CTZ beyin icinde dorduncu ventrikulun tabaninda postrema bolgesinde yer alir Bu bolge kan beyin bariyerinin disindadir ve bu nedenle kan ve serebral spinal sivi yoluyla dolasan maddelere kolayca maruz kalir CTZ nin yaygin tetikleyicileri arasinda metabolik anormallikler toksinler ve ilaclar yer alir CTZ nin aktivasyonuna dopamin D2 reseptorleri serotonin 5HT3 reseptorleri ve reseptorleri NK1 aracilik eder Vestibuler sistem Bu sistem ic kulaktaki vestibuler aparata yonelik rahatsizliklar tarafindan aktive edilir Bunlar hareket hastaligina ve bas donmesine neden olan hareketleri icerir Bu yol histamin H1 reseptorleri ve asetilkolin ACh reseptorleri araciligiyla tetiklenir Periferik yollar Bu yollar gastrointestinal sistemdeki kemoreseptorler ve mekanoreseptorlerin yani sira kalp ve bobrekler gibi diger organlar araciligiyla tetiklenir Bu yollarin yaygin aktivatorleri arasinda gastrointestinal lumende bulunan toksinler ve bagirsaklarin tikanmasi veya dismotilitesinden kaynaklanan gastrointestinal lumenin distansiyonu yer alir Bu yollardan gelen sinyaller vagus glossofaringeal splanknik ve sempatik sinirler dahil olmak uzere coklu sinir yollari uzerinden hareket eder Bu yollarin herhangi birinden gelen sinyaller daha sonra beyin sapina gider ve soliter kanalin cekirdegi ve dahil olmak uzere cesitli yapilari aktive eder Bu yapilar bulanti ve kusmanin cesitli asagi akis etkilerini isaret etmeye devam eder Vucudun motor kas tepkileri gastrointestinal sistem kaslarinin durdurulmasini ve aslinda karin kasi kasilmasini artirirken mide iceriginin agza dogru tersine itilmesine neden olmayi icerir Otonomik etkiler tukuruk salgisinin artmasini ve genellikle bulanti ve kusma ile ortaya cikan bayginlik hissini icerir Bulanti oncesi patofizyoloji vazopressin saliniminin yani sira kalp atis hizinda da degisikliklerin meydana gelebilecegi tanimlanmistir TaniHasta oykusu Kapsamli bir hasta oykusu almak bulanti ve kusmanin nedenine iliskin onemli ipuclarini ortaya cikarabilir Hastanin semptomlari akut bir baslangic gosteriyorsa ilaclar toksinler ve enfeksiyonlar muhtemeldir Buna karsilik uzun suredir devam eden bir bulanti oykusu suclu olarak kronik bir hastaliga isaret edecektir Yemek yedikten sonra mide bulantisi ve kusmanin zamanlamasi dikkat edilmesi gereken onemli bir faktordur Yemek yedikten sonraki bir saat icinde ortaya cikan semptomlar veya pilor stenozu gibi ince bagirsagin proksimalinde bir tikanikliga isaret edebilir Bagirsak veya kolonun daha asagisindaki bir tikaniklik ise kusmanin gecikmesine neden olacaktir Gastroenterit gibi bulasici bir bulanti ve kusma nedeni gidanin alinmasindan birkac saat ila gunler sonra ortaya cikabilir Kusmugun icerigi nedenin belirlenmesine yonelik degerli bir ipucudur Kusmuktaki diski parcalari distal bagirsakta veya kolonda tikaniklik oldugunu gosterir Safrali yesilimsi renkte emezis tikanikligin mideyi gecen bir noktaya lokalize oldugunu gosterir Sindirilmemis gida kusmasi akalazya veya gibi mide cikisindan onceki bir tikanikliga isaret eder Hasta kustuktan sonra karin agrisinda azalma yasiyorsa obstruksiyon olasi bir etiyolojidir Ancak kusma pankreatit veya kolesistitin neden oldugu agriyi hafifletmez Fiziksel muayene Ortostatik hipotansiyon ve cilt turgor kaybi gibi dehidrasyon belirtilerine dikkat etmek onemlidir Karin oskultasyonu bulanti ve kusmanin nedenine iliskin cesitli ipuclari verebilir Tiz bir cinlama sesi olasi bir isaret ederken sicrayan bir sesi daha cok mide cikis tikanikliginin gostergesidir Karin muayenesinde hastanin uzerine bastirildiginda agri hissedilmesi iltihabi bir surece isaret edebilir Papilodem gorme alani kayiplari veya fokal norolojik defisitler gibi belirtiler kafa ici basinc artisi icin kirmizi bayrak isaretleridir Tanisal testler Bulanti ve kusmanin nedenini belirlemek icin oyku ve fizik muayene yeterli olmadiginda bazi tanisal testler yararli olabilir Elektrolit ve metabolik anormallikler icin bir kimya paneli yararli olacaktir Karaciger fonksiyon testleri ve lipaz pankreatikobilier hastaliklari tanimlayabilir Hava sivi seviyelerini gosteren karin rontgenleri bagirsak tikanikligini gosterirken hava dolu bagirsak halkalarini gosteren bir rontgen daha cok ileusun gostergesidir BT taramasi ust endoskopi kolonoskopi baryum lavman veya MRI gibi daha gelismis goruntuleme ve prosedurler gerekli olabilir Anormal GI motilitesi mide sintigrafisi kablosuz motilite kapsulleri ve ince bagirsak manometrisi gibi ozel testler kullanilarak degerlendirilebilir TedaviSiddetli kusmadan kaynaklanan sivi kaybi nedeniyle dehidrasyon mevcutsa oral elektrolit solusyonlari ile tercih edilir Bu etkili veya mumkun degilse intravenoz rehidrasyon gerekebilir Asagidaki durumlarda tibbi bakim onerilmektedir Kisi hic sivi tuketemiyorsa 2 gunden fazla semptomlari varsa halsizse atesi varsa mide agrisi varsa gunde ikiden fazla kusuyorsa veya 8 saatten fazla idrara cikmiyorsa Ilaclar Bulanti tedavisi icin bircok farmakolojik ilac mevcuttur Tum bulanti vakalari icin diger ilaclardan acikca ustun olan bir ilac yoktur Antiemetik ilac secimi kisinin bulanti yasadigi duruma gore belirlenebilir Hareket hastaligi ve vertigosu olan kisiler icin antihistaminikler ve meklizin ve skopolamin gibi antikolinerjikler ozellikle etkilidir Migren bas agrilariyla iliskili bulanti ve kusma en iyi metoklopramid proklorperazin ve klorpromazin gibi dopamin antagonistlerine yanit verir Gastroenterit vakalarinda ondansetron gibi serotonin antagonistlerinin bulanti ve kusmayi bastirdigi ve IV sivi resusitasyon ihtiyacini azalttigi bulunmustur Piridoksin ve doksilamin kombinasyonu gebelige bagli bulanti ve kusma icin ilk basamak tedavidir Dimenhidrinat ameliyat sonrasi bulanti ve kusmayi onlemek icin recetesiz satilan ucuz ve etkili bir ilactir Bir antiemetik ilac secerken goz onunde bulundurulmasi gereken diger faktorler arasinda kisinin tercihi yan etki profili ve maliyet yer alir Nabilon da bu amac icin endikedir Alternatif tip Bazi kisilerde kannabinoidler kemoterapiye bagli bulanti ve kusmanin azaltilmasinda etkili olabilir Bircok calisma kanser ve AIDS gibi hastaliklarin ileri asamalarinda bulanti ve kusma icin kannabinoidlerin terapotik etkilerini gostermistir Hastane ortamlarinda topikal bulanti onleyici jeller etkinliklerini destekleyen arastirma eksikligi nedeniyle endike degildir Lorazepam difenhidramin ve haloperidol iceren bazen bulanti icin kullanilir ancak daha yerlesik tedavilere esdeger degildir Zencefilin ayrica cesitli bulanti turlerinin tedavisinde potansiyel olarak etkili oldugu gosterilmistir PrognozGorunum nedene baglidir Cogu insan birkac saat veya bir gun icinde iyilesir Kisa sureli bulanti ve kusma genellikle zararsiz olsa da bazen daha ciddi bir duruma isaret edebilir Uzun sureli kusma ile iliskili oldugunda dehidrasyona veya tehlikeli elektrolit dengesizliklerine veya her ikisine birden yol acabilir Bulimianin karakteristik ozelligi olan tekrarlanan kasitli kusma mide asidinin dis minesini asindirmasina neden olabilir EpidemiyolojiBulanti ve kusma Avustralya da aile hekimlerine yapilan ziyaretlerin 1 6 sinda ana sikayettir Ancak bulantisi olan kisilerin yalnizca 25 i aile hekimlerini ziyaret etmektedir Avustralya da bulanti kusmanin aksine en sik 15 24 yas arasi kisilerde gorulurken diger yas gruplarinda daha az yaygindir Ayrica bakinizVazodilatasyonKaynakca a b c d e f g h i j k l Metz A Hebbard G September 2007 Nausea and vomiting in adults a diagnostic approach PDF Australian Family Physician Review 36 9 688 92 PMID 17885699 26 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Kasim 2016 Nausea 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ekim 2015 a b Balaban CD Yates BJ January 2017 What is nausea A historical analysis of changing views Autonomic Neuroscience 202 5 17 doi 10 1016 j autneu 2016 07 003 PMC 5203950 2 PMID 27450627 a b c Britt H Fahridin S September 2007 PDF Australian Family Physician 36 9 682 3 PMID 17885697 26 Mart 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2010 Volta U Caio G Karunaratne TB Alaedini A De Giorgio R January 2017 Non coeliac gluten wheat sensitivity advances in knowledge and relevant questions Expert Review of Gastroenterology amp Hepatology Review 11 1 9 18 doi 10 1080 17474124 2017 1260003 PMID 27852116 A lower proportion of NCG WS patients from 30 to 50 complain of upper gastrointestinal tract manifestations e g vomiting nausea gastroesophageal reflux disease aerophagia and aphthous stomatitis NCG WS Non coeliac gluten wheat sensitivity a b c d Scorza K Williams A Phillips JD Shaw J July 2007 Evaluation of nausea and vomiting American Family Physician 76 1 76 84 PMID 17668843 Koch KL Frissora CL March 2003 Nausea and vomiting during pregnancy Gastroenterology Clinics of North America 32 1 201 34 vi doi 10 1016 S0889 8553 02 00070 5 PMID 12635417 Sheehan P September 2007 Hyperemesis gravidarum assessment and management Australian Family Physician 36 9 698 701 PMID 17885701 Osayande AS Mehulic S March 2014 Diagnosis and initial management of dysmenorrhea American Family Physician 89 5 341 6 PMID 24695505 Singh P Yoon SS Kuo B January 2016 Nausea a review of pathophysiology and therapeutics Therapeutic Advances in Gastroenterology Review 9 1 98 112 doi 10 1177 1756283X15618131 PMC 4699282 2 PMID 26770271 O Connor RE Brady W Brooks SC Diercks D Egan J Ghaemmaghami C Menon V O Neil BJ Travers AH Yannopoulos D November 2010 Part 10 acute coronary syndromes 2010 American Heart Association Guidelines for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care Circulation 122 18 Suppl 3 S787 817 doi 10 1161 circulationaha 110 971028 PMID 20956226 a b c d e f Hasler WL Nausea Vomiting and Indigestion In Kasper D Fauci A Hauser S Longo D Jameson J Loscalzo J eds Harrison s Principles of Internal Medicine 19e New York NY McGraw Hill 2015 Andrews PL Horn CC April 2006 Signals for nausea and emesis Implications for models of upper gastrointestinal diseases Autonomic Neuroscience 125 1 2 100 15 doi 10 1016 j autneu 2006 01 008 PMC 2658708 2 PMID 16556512 10 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2015 Lien C 2012 Principles and Practice of Hospital Medicine New York NY McGraw HIll ss Chapter 217 Domains of Care Physical Aspects of Care Bashashati M McCallum RW January 2014 Neurochemical mechanisms and pharmacologic strategies in managing nausea and vomiting related to cyclic vomiting syndrome and other gastrointestinal disorders European Journal of Pharmacology 722 79 94 doi 10 1016 j ejphar 2013 09 075 PMID 24161560 a b Porter Ryan PDF Med unc edu American College of Gastroenterology 28 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 24 Ocak 2018 When you have nausea and vomiting MedlinePlus Medical Encyclopedia Nlm nih gov 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2014 Furyk JS Meek RA Egerton Warburton D September 2015 Drugs for the treatment of nausea and vomiting in adults in the emergency department setting The Cochrane Database of Systematic Reviews 9 9 CD010106 doi 10 1002 14651858 cd010106 pub2 PMC 6517141 2 PMID 26411330 a b c d Flake ZA Linn BS Hornecker JR March 2015 Practical selection of antiemetics in the ambulatory setting American Family Physician 91 5 293 6 PMID 25822385 19 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Kasim 2015 Kranke P Morin AM Roewer N Eberhart LH March 2002 Dimenhydrinate for prophylaxis of postoperative nausea and vomiting a meta analysis of randomized controlled trials Acta Anaesthesiologica Scandinavica 46 3 238 44 doi 10 1034 j 1399 6576 2002 t01 1 460303 x PMID 11939912 Tramer MR Carroll D Campbell FA Reynolds DJ Moore RA McQuay HJ July 2001 Cannabinoids for control of chemotherapy induced nausea and vomiting quantitative systematic review BMJ 323 7303 16 21 doi 10 1136 bmj 323 7303 16 PMC 34325 2 PMID 11440936 Drug Policy Alliance 2001 5 Agustos 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Agustos 2007 Cannabis www who int Ingilizce 13 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ocak 2024 Whiting PF Wolff RF Deshpande S Di Nisio M Duffy S Hernandez AV Keurentjes JC Lang S Misso K Ryder S Schmidlkofer S Westwood M Kleijnen J 23 Haziran 2015 Cannabinoids for Medical Use A Systematic Review and Meta analysis JAMA 313 24 2456 73 doi 10 1001 jama 2015 6358 hdl 10757 558499 PMID 26103030 a b Five Things Physicians and Patients Should Question an initiative of the 1 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 1 Agustos 2013 which cites Marx WM Teleni L McCarthy AL Vitetta L McKavanagh D Thomson D Isenring E April 2013 PDF Nutrition Reviews 71 4 245 54 doi 10 1111 nure 12016 PMID 23550785 7 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 12 Aralik 2019 Ernst E Pittler MH March 2000 Efficacy of ginger for nausea and vomiting a systematic review of randomized clinical trials British Journal of Anaesthesia 84 3 367 71 doi 10 1093 oxfordjournals bja a013442 PMID 10793599 WebMD 25 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Temmuz 2012 Dis baglantilarVikisozluk te Bulanti ile ilgili tanim bulabilirsiniz SiniflandirmaDICD 10 R11 0ICD 9 CM 787 03MeSH D009325Dis kaynaklarMedlinePlus 003117