Filler, dünya üzerindeki en zeki hayvan türlerinden biridir.[] Beyinleri, 5 kg'ın üzerinde olan ağırlığıyla karada yaşayan diğer hayvanlarınkinden daha büyüktür. Ortalama bir balinanın kütlesi ortalama bir filin kütlesinin yirmi katı olmasına rağmen ortalama balina beyni filinkine göre yalnızca iki katı büyüklüğündedir. Yapı ve karmaşıklık açısından fil beyni insan beyniyle benzerlik gösterir.Fillerin serebral korteksinde insan beyninde olduğu kadar nöron bulunur ki bu da yakınsak evrime işaret eder.
Filler aralarında keder, öğrenme, kendi yavrusu olmayan yavru fillere bakma, taklitçilik, oyun, diğerkâmlık, alet kullanımı, şefkat, iş birliği,öz farkındalık, bellek ve muhtemelen dil gibi çok çeşitli davranışlar gösterirler. Bütün bu davranışlar fillerin oldukça zeki olduğunu gösterir ve yunuslar ve primatlar ile aynı düzeyde oldukları düşünülmektedir. Yüksek zekâları ve güçlü aile bağları nedeniyle bazı araştırmacılar fillerin telef edilmesinin ahlaki olarak doğru olmadığını savunmaktadır.Aristoteles bir zamanlar filler için şöyle demiştir: "Akıl ve anlayışta diğer bütün hayvanları geçen hayvan".
Beyin yapısı
Serebral korteks
Fil (hem Asya hem de Afrika fili) insanlar, insansılar ve bazı yunus türlerinde olduğu gibi çok büyük ve oldukça fazla kıvrımlı bir neokortekse sahiptir.
Asya fili karada yaşayan tüm hayvanlar içinde bilişsel süreçler için kullanılabilecek en büyük serebral korteks hacmine sahiptir. Hatta fillerin serebral korteks hacmi primat türlerinden fazladır ve kapsamlı araştırmalar sonucunda filler âlet yapımı ve kullanımı konusundaki bilişsel yetenekler açısından büyük insansı maymunlar ile aynı kategoriye konulmuştur.
Fil beyninin gyrus örüntüsü insanlar, primatlar ve etçillerden daha karmaşıktır ve daha kıvrımlıdır, ancak balinalar ve yunusların beyinlerinin yapısından daha az karmaşıktır. Fil beyninde insan beyninde olduğu kadar kortikal nöron ve sinaps bulunur ve bu miktar yunuslardan fazladır. Fillerin problem çözme yeteneği açısından yunuslarla aynı düzeyde olduğuna inanılır ve dolayısıyla birçok bilim insanı zekâ açısından filler ile yunusları aynı düzeyde görür.
Beynin diğer özellikleri
Limbik sistemde bulunan hipokampus, fillerde çok büyük ve çok kıvrımlıdır ve aynı zamanda insan, primat ve yunus hipokampuslarından da çok büyüktür. Filin hipokampusu merkezî beyin yapılarının %0,7'sini oluştururken bu oran insanda %0,5, boz yunusta %0,1 ve afalinada ise yalnızca %0,05'tir.
Hipokampus, özellikle uzamsal olmak üzere çeşitli belleklerin işlenmesi yoluyla duygularla bağlantılıdır. Fillerin gelişmiş hipokampusları neden fillerin psikolojik geridönüşler yaşadığı ve posttravmatik stres bozukluğuna benzer rahatsızlık geçirdiğini açıklayabilir.
Fillerin (EQ) 1,13 ile 2,36 arasında değişir. Asya filleri için ortalama EQ 2,14, Afrika filleri için ortalama EQ 1,67 ve genel ortalama da 1,88'dir. Vücut cüssesine göre beyin büyüklüğünü gösteren ensafalizasyon oranının zekânın bir göstergesi olup olmadığı tartışmalıdır çünkü hayvanlar arasında en yüksek EQ'ye sahip olan hayvanlar sivri sincapçıkgillerdir.
Erişkin beyin büyüklüğüne göre doğuştaki beyin büyüklüğü
Filler de insanlar gibi büyürken davranışları öğrenmek zorundadır. Yaşamlarını sürdürüp hayatta nasıl kalınacağına dair içgüdülere sahip olarak doğmazlar. Filler yaklaşık on yıl gibi uzun bir süre öğrenme evresinden geçer. Zekâyı ölçmek için karşılaştırmalı başka bir yöntem de erişkin beyin büyüklüğü ile yenidoğanın beyin büyüklüğünü karşılaştırmaktır. Bu karşılaştırma bir türün henüz yavru iken ne kadar öğrenebildiğinin bir göstergesidir. Memelilerin çoğu erişkin beyin büyüklüklerinin %90'ına yakın bir beyin büyüklüğü ile doğarlar. İnsanlarda bu oran %28,afalinalarda %42.5,şempanzelerde %54, fillerde ise %35'tir. Bu oranlara göre filler insanlardan sonra en çok öğrenme aşamasından geçen türdür ve davranışları yalnızca içgüdüsel değildir ve yaşamları süresince öğrenilmelidir. İçgüdünün öğrenilmiş zekâdan çok farklı olduğu göz önüne alınmalıdır. Ebeveynler yavrularına nasıl besleneceklerini, nasıl âlet kullanacaklarını ve karmaşık fil topluluğu içindeki yerlerini öğretirler. Belleğin depolandığı serebrum temporal lobları fillerde insanlardan çok daha büyüktür.
von Economo nöronları
bilinçli davranışların gelişmesinde önemli bir rol oynarlar. İnsanlar ve insansı maymunlarda olduğu gibi von Economo nöronları hem Asya hem de Afrika fillerinin beyinlerinde bulunur. von Economo nöronları ayrıca kambur balina, oluklu balina, katil balina, ispermeçet balinası, afalina, boz yunus ve beyaz balina da da bulunur. Fil beyni ile insan beyni arasındaki dikkat çekici benzerlik yakınsak evrim tezini desteklemektedir.
Fil topluluğu
Filler yaşayan türler arasında en sıkı bağlarla bağlı topluluklardan birini oluşturur. Fil ailelerini oluşturan bireyler birbirlerinden yalnızca insanlar tarafından yakalanma ya da ölüm yoluyla ayrılırlar. Filler üzerine uzmanlaşmış bir etolog olan bir Afrika fili ailesinin başından geçen olayları şöyle anlatır: Ailede yer alan iki fil kaçak avcılar tarafından vurulmuş ve sonra diğer bireyler tarafından kovalanmıştır. Fillerden biri ölmüş ancak adı Tina olan diğer fil ayakta kalmıştır. Ama Tina'nın dizlerinin bağı çözülmeye başlamıştır. Ailenin iki üyesi Trista ve Tina'nın annesi Teresia, Tina'nın iki yanına geçip ona yaslanarak ayakta tutmaya çalışmışlardır. Sonunda gücünü kaybeden Tina yere düşmüş ve ölmüştür. Trista ile Teresia yine de vazgeçmeyip onu yerden kaldırmaya çalışmıştır. Sonunda Tina'yı oturur konuma getirmeyi başarabilmişlerdir ancak Tina'nın cansız bedeni yine yere düşmüştür. Ailenin diğer üyeleri de yardım etmeye başlamış ve Tina'nın ağzına ot koymaya çalışmışlardır. Teresia fildişlerini Tina'nın başının ve gövdesinin önünün altına koyarak onu kaldırmaya çalışmıştır. Bu sırada sağ fildişi tamamen kopmuş ve dudağı ile sinir boşluğuna kadar yarılmıştır. Filler Tina'yı kaldırmaya çalışmayı bırakmış ama yanından ayrılmamıştır. Tina'yı çok derin olmayan bir mezarda gömmeye ve üzerine yaprak koymaya başlamışlardır. Bütün gece Tina'nın başında beklemiş ve ancak sabah yanından ayrılmaya başlamışlardır. Tina'nın yanından en son ayrılan annesi Teresia'dır.
Fillerin sosyal yapısı çok sıkı olduğu için ve aşırı derece de anaerkil bir yapıya sahip oldukları için aile içindeki bir filin ve özellikle de aile liderinin ölümü aile için yıkıcı olabilir. Bazı aile grupları eski yapılarına tekrar kavuşamayabilirler. Cynthia Moss yavrusunun ölümünden sonra bir dişi fililn günlerce ailesinin ardından çok yavaş hareketlerle yürüyerek ancak yürüyebildiğini gözlemlemiştir.
1658 yılında The History of Four-Footed Beasts (Dört Ayaklı Hayvanların Tarihi) adlı eserinde "Dünyanın tüm hayvanları arasında her şeye muktedir olan Tanrı'nın kudretinin ve hikmetinin en büyük göstergesi fildir." diye yazmıştır. Fillerin işbirliğine ait yeteneklerinin şempanzelerinkine denk olduğuna inanılır.
Fillerde özgecilik
Fillerin zor durumda olan insan dahil diğer türlere de yardım edebilecek kadar çok özgeci hayvanlar olduğu düşünülmektedir. Hindistan'da bir fil, bir kamyonun ardından giderek önceden kazılmış olan çukurlara fil sürücüsünün talimatıyla kamyondan aldığı kütükleri dikerek yerlilere yardımcı olmaktaydı. Fil, deliğin birinde kütüğü deliğe koymayı reddeder. Fil sürücüsü deliğe baktığında içinde uyuyan bir köpek görür. Fil ancak köpek delikten gittikten sonra kütüğü deliğe koyar.
Cynthia Moss, birçok kere fillerin insanlara zarar vermemek için geri geri yürümek zorunda kalsalar bile yollarını değiştirdiklerine tanık olmuştur.
Joyce Poole, kendisine Kuki Gallman'ın Laikipia Çiftliği'nde geçen ve Colin Francombe tarafından anlatılan bir olayı nakletmiştir. Çiftlikte çalışan bir çoban tek başına develeriyle birlikte bir fil ailesine denk gelir. Aile lideri fil üzerine gelerek hortumuyla onu düşürür ve bacaklarından biri kırılır. Akşam olup geri dönmediğinde onu aramaya başlarlar. Arayanlar çobanı bulduklarında başında bir filin beklediğini görürler. Fil aramaya gelenlerin kamyonuna saldırır ve havaya ateş ederek onu kaçırırlar. Çoban sonradan başından geçenleri anlatır. Ayağı kırıldıktan sonra ayağa kalkamayınca filin hortumuyla onu kaldırıp ağaç gölgesine götürdüğünü söyler. Gün boyunca yanında duran fil zaman zaman nazikçe hortumuyla ona dokunmuştur.
İlaç kullanma
Afrika'da filler, doğumu başlatan hodangiller familyasından bir ağacın yapraklarını çiğnerler. Kenyalılar da aynı amaçla aynı yaprakları kullanırlar.
Ölüm ritüeli
Filler, Homo sapiens sapiens ve Neandertal dışında ölüm ile ilgili fark edilebilir ritüellere sahip olduğu bilinen tek memeli türüdür. Kendi cinslerinden olanların, çok uzun zaman önce ölmüş olsalar bile, kemiklerine büyük ilgi gösterirler. Sessiz bir şekilde hortumları ve ayakları ile bu kemikleri inceledikleri gözlemlenir. Bazen, ölen fil ile akraba olmasa bile mezarlarını ziyaret ettikleri görülür. Bir fil yaralandığında, akraba olmayan filler bile onlara yardım ederler.
Filleri araştıran kitabında sekiz yıldan uzun bir süredir Güney Afrika'da filleri inceleyen Güney Afrikalı biyolog Anthony Hall-Martin'de tipik bir fil ölüm ritüelini aktarır. Ölü aile liderinin cesedini, kendi kızı da dahil olmak üzere tüm aile üyesi filler nazikçe hortumlarıyla dokunur ve kaldırmaya çalışır. Fil sürüsü yüksek sesle uğultu gibi bir ses çıkarır. Yavru filin ağladığı ve çığlık gibi sesler çıkardığı gözlemlenir. Daha sonra tüm fil sürüsü sessiz kalır. Cesedin üzerine toprak ve yaprak atmaya başlarlar. Ağaçlardan kopardıkları yapraklı dallarla cesedi örterler. Sonra iki gün boyunca sessizce ölü filin başında beklerler. Su ve besin için ayrılsalar bile geri dönerler.
Fillerin insanlara da bu şekilde davranmalarına Afrika'da sıklıkla rastlanır. Birçok kereler ölü ya da uyuyan insanları gömmüşler ve yaralı ise yardım etmişlerdir. Meredith, Kenyalı avcı 'dan yaşlı kadının başından geçenleri de aktarır. Bu kadın yolunu kaybedince bir ağacın altında uyuya kalır. Uyandığında başında bir fil olduğunu görür. Fil, kadını nazikçe hortumuyla okşamaktadır. Kadın çok korktuğu için kıpırdamadan durur. Diğer filler de gelince yüksek sesle çığlık atmaya ve kadının üstünü dallarla örtmeye başlarlar. Kadın ertesi sabah, çobanlar tarafından zarar görmemiş bir hâlde bulunur.
George Adamson, Kenya'da devlete ait araziye giren bir erkek fili vurduğu zamanı da hatırlar. George, filin etini yerel Turkana halkına verir ve filden geriye kalanları yarım mil öteye taşır. O gece, diğer filler, ölen filden kalanları bulur ve kürek kemikleriyle ayak kemiklerini filin öldüğü yere geri götürürler. Bilim insanları fillerin ne kadar duyguya sahip olduğu konusunda sıklıkla tartışırlar.
Oyun
Joyce Poole birçok kere Afrika fillerini oynarken gözlemlemiştir. Kendilerini ve başkalarını eğlendirmek için davrandıkları belirgin olarak görülmektedir. Filler oynarken su çekerek hortumlarını havaya kaldırmakta ve etrafa bir fıskiye gibi saçmaktadırlar.
Taklitçilik
Son zamanlarda yapılan araştırmalar fillerin aynı zamanda duydukları sesleri taklit edebildiklerini de göstermiştir. Bu buluş, annesini ölmüş olan yavru fil Mlaika'nın çevreden geçen kamyonların seslerini taklit ettiği görüldüğü zaman yapılmıştır. Bu zamana kadar sesleri taklit ettiği bilinen hayvanlar balinalar, yunuslar, yarasalar, primatlar, dumanlı parslar ve kuşlardır. 23 yaşında bir Afrika fili olan Calimero da kendine özgü bir taklit sergilemiştir. Calimero, İsviçre'de başka Asya filleri ile birlikte yaşamaktaydı. Asya fillerinin daha ince çıkan sesleri, daha kalın ve derinden gelen Afrika fillerinin sesinden farklıdır. Calimero da kendi türüne özgü derinden gelen sesler çıkarmak yerine Asya filleri gibi ince sesler çıkarmaya başlamıştır.
Güney Kore'de bir eğlence parkında yaşayan adlı Hint fili, aralarında otur, hayır, evet ve yat kelimelerinin de bulunduğu beş farklı Korece kelimeyi taklit edebilmektedir. Kosik, insanların çıkardığı bu sesleri taklit edebilmek için hortumunu ağzının içine sokup dışarı doğru nefesini verirken hortumunu titretmektedir. Yani insanların ıslık çalmak için parmaklarını ağızlarına sokmalarına benzer şekilde davranmaktadır.
Filler birbirleri ile bağlantıda kalmak için, görme mesafesinin dışına çıktıklarında bağlantı çağrıları kullanır. Dişi filler, kendi aile gruplarındaki filler ile diğer fillerin bağlantı çağrılarını ayırt edebilmektedirler. Aynı zamanda karşılaşma sıklıklarına göre diğer aile gruplarının çağrılarını da ayırt edebilmektedirler.
Âlet kullanımı
Filler, hortumlarını kol gibi kullanarak âlet kullanmında önemli bir yetenek sergilerler. Fillerin su içmek için yerde delik açtıkları ve sonra kopardıkları ağaç kabuklarını çiğneyerek top şekline getirdikleri ve açtıkları deliği bu ağaç kabuğundan yaptıkları topla örttükleri görülmüştür. Bu topun üzerini kum ile de örterek suyun buharlaşmasını önlemekte ve daha sonra gelrek tekrar aynı delikten su içebilmektedirler. Sıklıla kendilerini kaşımak ya da sinekleri kovalamak için ağaç dallarını kullanırlar. Fillerin aynı zamanda elektrikli çitlere büyük taşlar atarak çitleri parçaladıkları ya da elektrik akımını kestikleri de bilinmektedir.
Sanat ve müzik
Soyut sanat üretebilen çeşitli türler gibi filler hortumlarrı ile tuttukları fırçaları kullanarak bazılarının soyut dışavurumcuların eserlerine benzettikleri resimler yapabilmektedirler. Resim yapan fillere hayvanat bahçelerinde artık yaygın olarak rastlanabilmekte ve dünya çapında müzeler ile galerilerde eserleri sergilenmektedir.'nde yaşayan adlı fil özgün bir ressam olarak görülmektedir ve resimleri 25.000 ABD doları kadar fiyatla satılmaktadır. Ruby kullanacağı renkleri kendi seçmekte ve hangi sıra ile hangi renkleri kullandığı konusunda çok büyük heves göstermektedir. New York'ta bulunan ve bir "fil sanat akademisi" sayılabilecek olan "The Asian Elephant Art & Conservation Project" yaşlı fillere resim yapmayı öğretmektedir. Tanımlanabilir nesnelerin resimlerinin yapılabilmesi için öğreticiler filleri yönlendirmektedir.Tayland'da bir kampta fillerin nasıl resim yaptığı adlı TV programında gösterilmiştir. Her ne kadar desenler filler tarafından da yapılsa fillerin yanında her zaman için eğiticileri bulunmakta ve fillerin hareketlerini yönlendirmektedirler.
Bir filin başka fili resmettiğini gösteren bir video internet üzerinde haber ve video sitelerinde çok geniş olarak yayıldı. Şehir efsanelerinin gerçek yüzünü gösterme konusunda uzmanlaşan snopes.com web sitesi bu videoyu "gerçek" olarak listelemektedir. Ancak resmi yapanın gerçekten filin fırça darbeleri olmasında karşın yapılan resimlerin birbirine benzemeleri filin yaratıcı çabalarından çok öğrenilmiş davranışların göstergesi olduğu vurgulanmaktadır.
Antik Romalılar ve Asyalı fil eğiticileri fillerin melodileri ayırt edebildiklerine dikkat çekmişlerdir. Sirklerde gösteri yapan filler müziğin değişmesini takip ederek gösteri yapmaktadır. ve sirklerinde "fil bandosu" gösterileri bile mevcuttu. Alman evrimsel biyoloğu filin müziği ayırt edebilme yeteneğini inceledikten sonra bulgularını 1957 yılında Scientific American dergisinde yayımladı. Rensch'in test ettiği fil müzik gamında 12 farklı tonu ayırt edebilmekte ve basit melodileri hatırlayabilmekteydi. Fil, farklı enstrümanlarla, farklı tempo ve tonlarda çalınsa bile, aradan bir buçuk yıl geçtikten sonra dahi melodileri tanıyabilmekteydi. Bu sonuçlar fil zekâsını inceleyen "Human-Elephant Learning Project" tarafından da desteklenmiştir.
ABD'de Washington D.C. hayvanat bahçesinde adlı fil harmonika ve çeşitli üflemeli çalgıları çalabilmektedir. Filin şarkılarını her zaman kreşendo ile bitirdiği bildirilmiştir.
, bakıcılarından gelen minimum talimatlarla kendileri için özel olarak yapılmış müzik enstrümanlarıyla "emprovize" olarak müzik yapmaktadır. Orkestra Lampang'da Tayland Fil Koruma Merkezi'nde çalışan fil uzmanı Richard Lair ve Columbia Üniversitesi'nde bellek bütünleşmesi, öğrenme ve davranışta sinapsların rolünü inceleyen David Sulzer (sanatçı adı, ) tarafından kurulmuştur.Nörobiyolog Aniruddh Patel'e göre, orkestranın yıldız davulcusu Pratidah adlı filin tek başına ya da orkestra ile birlikte çalarken dikkat çekici derecede dikkatli olduğunu ve müzikalite sergilediğini belirtir. Aynı zamanda bu filin diğer fillerle birlikte çalarken swing tarzı bir ritim tutturduğunu ekler.
Problem çözme becerisi
Filler problemler üzerinde önemli miktarda zaman harcayabilmektedir. Yeni sorunların üstesinden gelebilmek için davranışlarını kökünden değiştirebilmektedirler ki bu da karmaşık bir zekânın göstergesidir. 2010 yılında yapılan bir deney sonucunda besine ulaşabilmek için iki ayrı bireyin aynı anda aynı ipin iki ucundan çekmesini gerektiren karmaşık bir görevi çözebilmek için koordineli olarak hareket edebildikleri kanıtlanmıştır. Bu da fillerin, işbirliği yeteneği konusunda şempanzeler ile aynı düzeyde olduklarını göstermektedir.
1970'lerde ABD'de "Marine World Africa"da yaşayan Asya fili Bandula, ayağındaki zinciri kilitlemek için kullanılan çeşitli ekipmanları çözmeyi başarmıştı. Kullanılan en karmaşık ekipman iki zıt ucu birlikte kaydırıldığında kilitlenen sustalı . Bandula, iki ucu aynı hizaya getirip kilidi açana kadar kancayla oynadıktan sonra kendini kurtarmış ve diğer fillerinde kilitlerinden kurtulmasına yardım etmiştir. Bandula'nın zincirden kaçışında ve muhakkak ki diğer esâret altındaki fillerin kaçışında hayvanlar etrafa bakıp izleyen olup olmadığına bakmakta ve kimsenin bakmadığından emin olduklarında kurtulmaktaydılar.
Phoeniz hayvanat bahçesinde yaşayan Asya fili bakıcılarının kendisi hakkındaki konuşmalarını dinlemekte ve ne zaman resim kelimesini duysa çok heyecanlanmaktaydı. Tercih ettiği renkler yeşil, sarı, mavi ve kırmızıydı. Bir keresinde bulunduğu yerin dışında kalp krizi geçiren bir adam için itfaiye aracı geldi. Aracın üzerindeki ışıklar kırmızı, beyaz ve sarı renklerdeydi. Ruby o gün bu renkleri kullanarak resim yaptı. Ayrıca genelde bakıcılarının elbiselerinin renklerini tercih etmekteydi.
Fil eğiticisi Harry Peachey, Koko adlı bir fil ile işbirliği yaptıkları bir ilişki kurmuştur. Koko, bakıcılara yardım etmek için bazı kelimeleri öğrenmiştir. Peachey, eğer kendilerine saygı ve hassasiyet içinde davranılırsa fillerin insanlarla işbirliği yapmaya ve birlikte çalışmaya meyilli olduğunu belirtmektedir. Koko, bakıcılarının grup içindeki bir dişi fili başka bir hayvanat bahçesine nakli için yardım istediklerinde yardım etmekteydi. Bakıcılar bir dişiyi transfer etmek istediklerinde onun ismini ve transfer kelimesini söylemekte ve Koko da onlara yardım etmekteydi. Eğer bir fil transfer edilirken kıpırdaman duruyorsa bakıcılar "Koko, yardım et" dediklerinde Koko onlara yardım ediyordu. Fillerle çalıştığı 27 yılın sonunda Peachey fillerin duydukları bazı kelimelerin söz dizimini ve anlamını anladıklarına kesinlikle inanmaktadır. Bu yetenek hayvanlar arasında çok nadirdir.
Tokyo Üniversitesi'nden Dr. Naoko Irie fillerin aritmetik yeteneğine sahip olduğunu göstermiştir. Deney, Ueno hayvanat bahçesinde fillerin önündeki iki kovaya değişik sayıda elmayı koymak ve fillerin içinde en çok elma bulunan kovayı seçmesinden ibarettir. Bir kovaya birden fazla elma konduğunda filler kovaların içindeki elmaların sayısını akıllarında tutmak zorundaydı. Deneyin sonucunda filler %74 en çok elma bulunan kovayı seçti. Ashya adlı bir Afrika fili %87 gibi en yüksek sonuca sahip oldu. İnsanlar ise aynı deneyde yalnızca %67'lik bir skora ulaşabildiler. Deney aynı zamanda filme de alındı.
Öz farkındalık
Asya filleri, öz farkındalığa sahip olan insansı maymunlar, afalinalar ve saksağanlar gibi küçük bir grup hayvan arasına girmiştir. Bu konudaki çalışma "Wildlife Conservation Society" (WCS) tarafından New York'ta Bronx hayvanat bahçesinde bulunan filler ile yapılmıştır. Her ne kadar birçok hayvan aynaya tepki gösterse de çok azı aynada kendi yansımalarını tanıyabilmektedir.
Çalışmaya katılan Asya filleri de 2,5 m'ye 2,5 m'lik bir ayna karşısında benzer davranışları göstermişlerdir. Aynanın arkasını kontrol etmişler ve aynanın yakınına beslenmek besin getirmişlerdir.
Fillerde öz farkındalığın kanıtı, Happy adlı filin arka arkaya, kafasında bulunan ve yalnızca aynada görülebilen X işaretine hortumuyla arka arkaya dokunmasıyla gösterilmiştir. Happy'nin yalnızca koku ya da dokunma hissine karşılık verip vermediğinin anlaşılması için kafasına renksiz boya ile X işareti yapılmış ancak Happy buna ilgi göstermemiştir.
Araştırmayı yürüten Frans De Waal "İnsanlar ve filler arasındaki bu paralellikler karmaşık topluluk ve işbirliği ile ilgili yakınsak bilişşel bir evrimi önermektedir" demiştir.
Kaynakça
- ^ a b Roth, Gerhard. "Is the human brain unique?". Mirror Neurons and the Evolution of Brain and Language. John Benjamins Publishing. ss. 63-76.
- ^ Goodman, M.; Sterner, K.; Islam, M.; Uddin, M.; Sherwood, C.; Hof, P.; Hou, Z.; Lipovich, L.; Jia, H. (19 Kasım 2009). "Phylogenomic analyses reveal convergent patterns of adaptive evolution in elephant and human ancestries". Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (49). ss. 20824-20829. doi:10.1073/pnas.0911239106. (PMC) 2791620 $2. (PMID) 19926857. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2013.
- ^ a b c "Elephants know when they need a helping trunk in a cooperative task". PNAS. 8 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2013.
- ^ BBC: Elephants know how to co-operate http://news.bbc.co.uk/earth/hi/earth_news/newsid_9417000/9417308.stm 10 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Parsell, D.L. (21 Şubat 2003). "In Africa, Decoding the "Language" of Elephants". National Geographic News. 12 Ekim 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2013.
- ^ a b Jennifer Viegas (2011). "Elephants smart as chimps, dolphins". ABC Science. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2013.
- ^ a b Jennifer Viegas (2011). "Elephants Outwit Humans During Intelligence Test". Discovery News. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Haziran 2013.
- ^ a b "What Makes Dolphins So Smart?". The Ultimate Guide: Dolphins. 1999. 30 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2007.
- ^ . Friends Of The Elephant. 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2007.
- ^ a b Hart, B.L. (Kasım 2001). "Cognitive behaviour in Asian elephants: use and modification of branches for fly switching". Animal Behaviour. 62 (5). Academic Press. ss. 839-847. doi:10.1006/anbe.2001.1815. 7 Ocak 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ekim 2007.
- ^ Scott, David (19 Ekim 2007). "Elephants Really Don't Forget". Daily Express. 12 Mart 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ekim 2007.
- ^ Tom, Patrick (2002). "The Debate Over Elephant Culling: Is it Ever Morally Justified to Cull Elephants?" (PDF). Zambezia. XXIX (i). University of Zimbabwe. ss. 76-81 [79]. 16 Haziran 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Ağustos 2010.
- ^ a b "The animal which surpasses all others in wit and mind." O'Connell, Caitlin (2007). The Elephant's Secret Sense: The Hidden Lives of the Wild Herds of Africa. New York: Simon & Schuster. ss. 174, 184. ISBN .
- ^ "Elephant brain, Part I: Gross morphology, functions, comparative anatomy, and evolution" (PDF). Jeheskel Shoshani, William J. Kupsky b, Gary H. Marchant. 9 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 9 Kasım 2007.
- ^ "Mechanisms of Economic and Social Decision-Making". Allman Labs. 26 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Temmuz 2013.
- ^ "Brain of the African Elephant (Loxodonta africana): Neuroanatomy From Magnetic Resonance Images" (PDF). THE ANATOMICAL RECORD PART A 287A:1117–1127 (2005).
- ^ Bekoff, Mark. . Emagazine. 4 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2013.
- ^ Siebert, Charles (6 Ekim 2006). "An Elephant Crack Up?". The New York Times. 4 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Temmuz 2013.
- ^ a b Shoshani, Jeheskel; Kupsky, William J.; Marchant, Gary H. (30 Haziran 2006). "Elephant brain Part I: Gross morphology, functions,comparative anatomy, and evolution". Brain Research Bulletin. 70 (2). ss. 124-157. doi:10.1016/j.brainresbull.2006.03.016. (PMID) 16782503.
- ^ Fields, R. Douglas (15 Ocak 2008). "Are Whales Smarter than We Are?". Mind Matters. Scientific American Community. 20 Eylül 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Temmuz 2013.
- ^ a b c d e f g h i j Poole, Joyce (1996). Coming of Age with Elephants. Şikago: Trafalgar Square. ss. 131-133, 143-144, 155-157. ISBN .
- ^ "Dolphins Behaviour". Dolphins and Whales Window. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2013.
- ^ "Elephants Brain" (PDF). Elsevier. 9 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Haziran 2013.
- ^ Hakeem, Atiya Y. (Aralık 2009). "Von Economo Neurons in the Elephant Brain". The Anatomical Record. 292 (2). ss. 242-248. doi:10.1002/ar.20829. (PMID) 19089889.
- ^ Coghlan, A. (27 Kasım 2006). "Whales boast the brain cells that 'make us human'". New Scientist. 16 Nisan 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2013.
- ^ Hof, P. R., Van der Gucht, E. (Ocak 2007). "Structure of the cerebral cortex of the humpback whale, Megaptera novaeangliae (Cetacea, Mysticeti, Balaenopteridae)". Anat Rec (Hoboken). 290 (1). ss. 1-31. doi:10.1002/ar.20407. (PMID) 17441195.
- ^ Butti, C; Sherwood, CC; Hakeem, AY; Allman, JM; Hof, PR (2009). "Total number and volume of Von Economo neurons in the cerebral cortex of cetaceans". The Journal of comparative neurology. 515 (2). ss. 243-59. doi:10.1002/cne.22055. (PMID) 19412956.
- ^ a b Moss, Cynthia (2001). Elephant Memories: Thirteen Years in the Life of an Elephant Family. Şikago: University of Chicago Press. ISBN .
- ^ (1658). The History of Four-Footed Beasts. ISBN .
"There is no creature among all the Beasts of the world which hath so great and ample demonstration of the power and wisdom of almighty God as the elephant.
- ^ a b Holdrege, Craig (Bahar 2001). "Elephantine Intelligence". In Context, 5. The Nature Institute. 8 Ekim 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2013.
- ^ a b c d e Linden, Eugene (2002). The Octopus and the Orangutan: More Tales of Animal Intrigue, Intelligence and Ingenuity. New York: Plume. ss. 16-17, 104-105, 191. ISBN . OCLC 49627740. 8 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2013.
- ^ R. S. Solecki (1975). "Shanidar IV, a Neanderthal flower burial in northern Iraq". 190 (28): 880.
- ^ a b Meredith, Martin (2004). Elephant Destiny: Biography of an Endangered Species in Africa. Kanada: PublicAffairs. ss. 184-186. ISBN . 24 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2013.
- ^ a b Page, George (1999). The Singing Gorilla: Understanding Animal Intelligence. Londra: Headline Book Publishing. ss. 175-177. ISBN . 3 Ekim 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2013.
- ^ "Elephants Learn Through Copying". BBC News. 23 Mart 2005. 20 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ "Elephant Mimics Truck Sounds". Live Science. 30 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ Stoeger, Angela (2012). "An Asian elephant imitates human speech". Current Biology. 22 (22). ss. 2144-2148. doi:10.1016/j.cub.2012.09.022.
- ^ "Kosik, Talking Elephant, Attracts Researchers And Tourists In South Korea (VIDEO)". 19 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ "Size of the Elephant Brain". All Experts. 18 Şubat 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ a b c d e Flores, Graciela (1 Haziran 2007). "When I see an elephant...paint?". The Scientist. 14 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2020.
- ^ Mayell, Hillary. "Painting Elephants Get Online Gallery". National Geographic News. National Geographic Society. 26 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ a b Mayell, Hillary. "Painting Elephants Get Online Gallery". National Geographic News. National Geographic Society. s. 2. 1 Ocak 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ a b "Elephant Painting Rumor". snopes.com. 22 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ "Elephant Painting". youtube.com. 24 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ Scigliano, Eric (16 Aralık 2000). "Think Tank; A Band With a Lot More to Offer Than Talented Trumpeters". New York Times. Arts. 16 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ a b . PRI : Living on Earth. Air Date: Week of March 2, 2001: World Media Foundation. 27 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ "Shanthi, the National Zoo's Musical Elephant, Plays the Harmonica!". The National Zoo, Smithsonian Institution, Washington DC: YouTube. 1 Mayıs 2012. 18 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2013.
- ^ "Elephants know when they need a helping trunk". New Scientist. 7 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Temmuz 2013.
- ^ Dubroff, M Dee (25 Ağustos 2010). "Are Elephants Smarter than Humans When It Comes to Mental Arithmetic?". Digital Journal. 14 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Temmuz 2013.
- ^ "Elephants' Jumbo Mirror Ability". BBC News. 31 Ekim 2006. 5 Ekim 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Temmuz 2013.
Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için bakınız. (Haziran 2024) |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Filler dunya uzerindeki en zeki hayvan turlerinden biridir kaynak belirtilmeli Beyinleri 5 kg in uzerinde olan agirligiyla karada yasayan diger hayvanlarinkinden daha buyuktur Ortalama bir balinanin kutlesi ortalama bir filin kutlesinin yirmi kati olmasina ragmen ortalama balina beyni filinkine gore yalnizca iki kati buyuklugundedir Yapi ve karmasiklik acisindan fil beyni insan beyniyle benzerlik gosterir Fillerin serebral korteksinde insan beyninde oldugu kadar noron bulunur ki bu da yakinsak evrime isaret eder Filler aralarinda keder ogrenme kendi yavrusu olmayan yavru fillere bakma taklitcilik oyun digerkamlik alet kullanimi sefkat is birligi oz farkindalik bellek ve muhtemelen dil gibi cok cesitli davranislar gosterirler Butun bu davranislar fillerin oldukca zeki oldugunu gosterir ve yunuslar ve primatlar ile ayni duzeyde olduklari dusunulmektedir Yuksek zekalari ve guclu aile baglari nedeniyle bazi arastirmacilar fillerin telef edilmesinin ahlaki olarak dogru olmadigini savunmaktadir Aristoteles bir zamanlar filler icin soyle demistir Akil ve anlayista diger butun hayvanlari gecen hayvan Beyin yapisiSerebral korteks Fil hem Asya hem de Afrika fili insanlar insansilar ve bazi yunus turlerinde oldugu gibi cok buyuk ve oldukca fazla kivrimli bir neokortekse sahiptir Asya fili karada yasayan tum hayvanlar icinde bilissel surecler icin kullanilabilecek en buyuk serebral korteks hacmine sahiptir Hatta fillerin serebral korteks hacmi primat turlerinden fazladir ve kapsamli arastirmalar sonucunda filler alet yapimi ve kullanimi konusundaki bilissel yetenekler acisindan buyuk insansi maymunlar ile ayni kategoriye konulmustur Fil beyninin gyrus oruntusu insanlar primatlar ve etcillerden daha karmasiktir ve daha kivrimlidir ancak balinalar ve yunuslarin beyinlerinin yapisindan daha az karmasiktir Fil beyninde insan beyninde oldugu kadar kortikal noron ve sinaps bulunur ve bu miktar yunuslardan fazladir Fillerin problem cozme yetenegi acisindan yunuslarla ayni duzeyde olduguna inanilir ve dolayisiyla bircok bilim insani zeka acisindan filler ile yunuslari ayni duzeyde gorur Beynin diger ozellikleri Limbik sistemde bulunan hipokampus fillerde cok buyuk ve cok kivrimlidir ve ayni zamanda insan primat ve yunus hipokampuslarindan da cok buyuktur Filin hipokampusu merkezi beyin yapilarinin 0 7 sini olustururken bu oran insanda 0 5 boz yunusta 0 1 ve afalinada ise yalnizca 0 05 tir Hipokampus ozellikle uzamsal olmak uzere cesitli belleklerin islenmesi yoluyla duygularla baglantilidir Fillerin gelismis hipokampuslari neden fillerin psikolojik geridonusler yasadigi ve posttravmatik stres bozukluguna benzer rahatsizlik gecirdigini aciklayabilir Fillerin EQ 1 13 ile 2 36 arasinda degisir Asya filleri icin ortalama EQ 2 14 Afrika filleri icin ortalama EQ 1 67 ve genel ortalama da 1 88 dir Vucut cussesine gore beyin buyuklugunu gosteren ensafalizasyon oraninin zekanin bir gostergesi olup olmadigi tartismalidir cunku hayvanlar arasinda en yuksek EQ ye sahip olan hayvanlar sivri sincapcikgillerdir Eriskin beyin buyuklugune gore dogustaki beyin buyuklugu Filler de insanlar gibi buyurken davranislari ogrenmek zorundadir Yasamlarini surdurup hayatta nasil kalinacagina dair icgudulere sahip olarak dogmazlar Filler yaklasik on yil gibi uzun bir sure ogrenme evresinden gecer Zekayi olcmek icin karsilastirmali baska bir yontem de eriskin beyin buyuklugu ile yenidoganin beyin buyuklugunu karsilastirmaktir Bu karsilastirma bir turun henuz yavru iken ne kadar ogrenebildiginin bir gostergesidir Memelilerin cogu eriskin beyin buyukluklerinin 90 ina yakin bir beyin buyuklugu ile dogarlar Insanlarda bu oran 28 afalinalarda 42 5 sempanzelerde 54 fillerde ise 35 tir Bu oranlara gore filler insanlardan sonra en cok ogrenme asamasindan gecen turdur ve davranislari yalnizca icgudusel degildir ve yasamlari suresince ogrenilmelidir Icgudunun ogrenilmis zekadan cok farkli oldugu goz onune alinmalidir Ebeveynler yavrularina nasil besleneceklerini nasil alet kullanacaklarini ve karmasik fil toplulugu icindeki yerlerini ogretirler Bellegin depolandigi serebrum temporal loblari fillerde insanlardan cok daha buyuktur von Economo noronlari bilincli davranislarin gelismesinde onemli bir rol oynarlar Insanlar ve insansi maymunlarda oldugu gibi von Economo noronlari hem Asya hem de Afrika fillerinin beyinlerinde bulunur von Economo noronlari ayrica kambur balina oluklu balina katil balina ispermecet balinasi afalina boz yunus ve beyaz balina da da bulunur Fil beyni ile insan beyni arasindaki dikkat cekici benzerlik yakinsak evrim tezini desteklemektedir Fil topluluguFiller yasayan turler arasinda en siki baglarla bagli topluluklardan birini olusturur Fil ailelerini olusturan bireyler birbirlerinden yalnizca insanlar tarafindan yakalanma ya da olum yoluyla ayrilirlar Filler uzerine uzmanlasmis bir etolog olan bir Afrika fili ailesinin basindan gecen olaylari soyle anlatir Ailede yer alan iki fil kacak avcilar tarafindan vurulmus ve sonra diger bireyler tarafindan kovalanmistir Fillerden biri olmus ancak adi Tina olan diger fil ayakta kalmistir Ama Tina nin dizlerinin bagi cozulmeye baslamistir Ailenin iki uyesi Trista ve Tina nin annesi Teresia Tina nin iki yanina gecip ona yaslanarak ayakta tutmaya calismislardir Sonunda gucunu kaybeden Tina yere dusmus ve olmustur Trista ile Teresia yine de vazgecmeyip onu yerden kaldirmaya calismistir Sonunda Tina yi oturur konuma getirmeyi basarabilmislerdir ancak Tina nin cansiz bedeni yine yere dusmustur Ailenin diger uyeleri de yardim etmeye baslamis ve Tina nin agzina ot koymaya calismislardir Teresia fildislerini Tina nin basinin ve govdesinin onunun altina koyarak onu kaldirmaya calismistir Bu sirada sag fildisi tamamen kopmus ve dudagi ile sinir bosluguna kadar yarilmistir Filler Tina yi kaldirmaya calismayi birakmis ama yanindan ayrilmamistir Tina yi cok derin olmayan bir mezarda gommeye ve uzerine yaprak koymaya baslamislardir Butun gece Tina nin basinda beklemis ve ancak sabah yanindan ayrilmaya baslamislardir Tina nin yanindan en son ayrilan annesi Teresia dir Fillerin sosyal yapisi cok siki oldugu icin ve asiri derece de anaerkil bir yapiya sahip olduklari icin aile icindeki bir filin ve ozellikle de aile liderinin olumu aile icin yikici olabilir Bazi aile gruplari eski yapilarina tekrar kavusamayabilirler Cynthia Moss yavrusunun olumunden sonra bir disi fililn gunlerce ailesinin ardindan cok yavas hareketlerle yuruyerek ancak yuruyebildigini gozlemlemistir 1658 yilinda The History of Four Footed Beasts Dort Ayakli Hayvanlarin Tarihi adli eserinde Dunyanin tum hayvanlari arasinda her seye muktedir olan Tanri nin kudretinin ve hikmetinin en buyuk gostergesi fildir diye yazmistir Fillerin isbirligine ait yeteneklerinin sempanzelerinkine denk olduguna inanilir Fillerde ozgecilikFillerin zor durumda olan insan dahil diger turlere de yardim edebilecek kadar cok ozgeci hayvanlar oldugu dusunulmektedir Hindistan da bir fil bir kamyonun ardindan giderek onceden kazilmis olan cukurlara fil surucusunun talimatiyla kamyondan aldigi kutukleri dikerek yerlilere yardimci olmaktaydi Fil deligin birinde kutugu delige koymayi reddeder Fil surucusu delige baktiginda icinde uyuyan bir kopek gorur Fil ancak kopek delikten gittikten sonra kutugu delige koyar Cynthia Moss bircok kere fillerin insanlara zarar vermemek icin geri geri yurumek zorunda kalsalar bile yollarini degistirdiklerine tanik olmustur Joyce Poole kendisine Kuki Gallman in Laikipia Ciftligi nde gecen ve Colin Francombe tarafindan anlatilan bir olayi nakletmistir Ciftlikte calisan bir coban tek basina develeriyle birlikte bir fil ailesine denk gelir Aile lideri fil uzerine gelerek hortumuyla onu dusurur ve bacaklarindan biri kirilir Aksam olup geri donmediginde onu aramaya baslarlar Arayanlar cobani bulduklarinda basinda bir filin bekledigini gorurler Fil aramaya gelenlerin kamyonuna saldirir ve havaya ates ederek onu kacirirlar Coban sonradan basindan gecenleri anlatir Ayagi kirildiktan sonra ayaga kalkamayinca filin hortumuyla onu kaldirip agac golgesine goturdugunu soyler Gun boyunca yaninda duran fil zaman zaman nazikce hortumuyla ona dokunmustur Ilac kullanmaAfrika da filler dogumu baslatan hodangiller familyasindan bir agacin yapraklarini cignerler Kenyalilar da ayni amacla ayni yapraklari kullanirlar Olum ritueliFiller Homo sapiens sapiens ve Neandertal disinda olum ile ilgili fark edilebilir rituellere sahip oldugu bilinen tek memeli turudur Kendi cinslerinden olanlarin cok uzun zaman once olmus olsalar bile kemiklerine buyuk ilgi gosterirler Sessiz bir sekilde hortumlari ve ayaklari ile bu kemikleri inceledikleri gozlemlenir Bazen olen fil ile akraba olmasa bile mezarlarini ziyaret ettikleri gorulur Bir fil yaralandiginda akraba olmayan filler bile onlara yardim ederler Filleri arastiran kitabinda sekiz yildan uzun bir suredir Guney Afrika da filleri inceleyen Guney Afrikali biyolog Anthony Hall Martin de tipik bir fil olum rituelini aktarir Olu aile liderinin cesedini kendi kizi da dahil olmak uzere tum aile uyesi filler nazikce hortumlariyla dokunur ve kaldirmaya calisir Fil surusu yuksek sesle ugultu gibi bir ses cikarir Yavru filin agladigi ve ciglik gibi sesler cikardigi gozlemlenir Daha sonra tum fil surusu sessiz kalir Cesedin uzerine toprak ve yaprak atmaya baslarlar Agaclardan kopardiklari yaprakli dallarla cesedi orterler Sonra iki gun boyunca sessizce olu filin basinda beklerler Su ve besin icin ayrilsalar bile geri donerler Fillerin insanlara da bu sekilde davranmalarina Afrika da siklikla rastlanir Bircok kereler olu ya da uyuyan insanlari gommusler ve yarali ise yardim etmislerdir Meredith Kenyali avci dan yasli kadinin basindan gecenleri de aktarir Bu kadin yolunu kaybedince bir agacin altinda uyuya kalir Uyandiginda basinda bir fil oldugunu gorur Fil kadini nazikce hortumuyla oksamaktadir Kadin cok korktugu icin kipirdamadan durur Diger filler de gelince yuksek sesle ciglik atmaya ve kadinin ustunu dallarla ortmeye baslarlar Kadin ertesi sabah cobanlar tarafindan zarar gormemis bir halde bulunur George Adamson Kenya da devlete ait araziye giren bir erkek fili vurdugu zamani da hatirlar George filin etini yerel Turkana halkina verir ve filden geriye kalanlari yarim mil oteye tasir O gece diger filler olen filden kalanlari bulur ve kurek kemikleriyle ayak kemiklerini filin oldugu yere geri gotururler Bilim insanlari fillerin ne kadar duyguya sahip oldugu konusunda siklikla tartisirlar OyunJoyce Poole bircok kere Afrika fillerini oynarken gozlemlemistir Kendilerini ve baskalarini eglendirmek icin davrandiklari belirgin olarak gorulmektedir Filler oynarken su cekerek hortumlarini havaya kaldirmakta ve etrafa bir fiskiye gibi sacmaktadirlar TaklitcilikSon zamanlarda yapilan arastirmalar fillerin ayni zamanda duyduklari sesleri taklit edebildiklerini de gostermistir Bu bulus annesini olmus olan yavru fil Mlaika nin cevreden gecen kamyonlarin seslerini taklit ettigi goruldugu zaman yapilmistir Bu zamana kadar sesleri taklit ettigi bilinen hayvanlar balinalar yunuslar yarasalar primatlar dumanli parslar ve kuslardir 23 yasinda bir Afrika fili olan Calimero da kendine ozgu bir taklit sergilemistir Calimero Isvicre de baska Asya filleri ile birlikte yasamaktaydi Asya fillerinin daha ince cikan sesleri daha kalin ve derinden gelen Afrika fillerinin sesinden farklidir Calimero da kendi turune ozgu derinden gelen sesler cikarmak yerine Asya filleri gibi ince sesler cikarmaya baslamistir Guney Kore de bir eglence parkinda yasayan adli Hint fili aralarinda otur hayir evet ve yat kelimelerinin de bulundugu bes farkli Korece kelimeyi taklit edebilmektedir Kosik insanlarin cikardigi bu sesleri taklit edebilmek icin hortumunu agzinin icine sokup disari dogru nefesini verirken hortumunu titretmektedir Yani insanlarin islik calmak icin parmaklarini agizlarina sokmalarina benzer sekilde davranmaktadir Filler birbirleri ile baglantida kalmak icin gorme mesafesinin disina ciktiklarinda baglanti cagrilari kullanir Disi filler kendi aile gruplarindaki filler ile diger fillerin baglanti cagrilarini ayirt edebilmektedirler Ayni zamanda karsilasma sikliklarina gore diger aile gruplarinin cagrilarini da ayirt edebilmektedirler Alet kullanimiFiller hortumlarini kol gibi kullanarak alet kullanminda onemli bir yetenek sergilerler Fillerin su icmek icin yerde delik actiklari ve sonra kopardiklari agac kabuklarini cigneyerek top sekline getirdikleri ve actiklari deligi bu agac kabugundan yaptiklari topla orttukleri gorulmustur Bu topun uzerini kum ile de orterek suyun buharlasmasini onlemekte ve daha sonra gelrek tekrar ayni delikten su icebilmektedirler Siklila kendilerini kasimak ya da sinekleri kovalamak icin agac dallarini kullanirlar Fillerin ayni zamanda elektrikli citlere buyuk taslar atarak citleri parcaladiklari ya da elektrik akimini kestikleri de bilinmektedir Sanat ve muzikTayland da resim yapan fil Soyut sanat uretebilen cesitli turler gibi filler hortumlarri ile tuttuklari fircalari kullanarak bazilarinin soyut disavurumcularin eserlerine benzettikleri resimler yapabilmektedirler Resim yapan fillere hayvanat bahcelerinde artik yaygin olarak rastlanabilmekte ve dunya capinda muzeler ile galerilerde eserleri sergilenmektedir nde yasayan adli fil ozgun bir ressam olarak gorulmektedir ve resimleri 25 000 ABD dolari kadar fiyatla satilmaktadir Ruby kullanacagi renkleri kendi secmekte ve hangi sira ile hangi renkleri kullandigi konusunda cok buyuk heves gostermektedir New York ta bulunan ve bir fil sanat akademisi sayilabilecek olan The Asian Elephant Art amp Conservation Project yasli fillere resim yapmayi ogretmektedir Tanimlanabilir nesnelerin resimlerinin yapilabilmesi icin ogreticiler filleri yonlendirmektedir Tayland da bir kampta fillerin nasil resim yaptigi adli TV programinda gosterilmistir Her ne kadar desenler filler tarafindan da yapilsa fillerin yaninda her zaman icin egiticileri bulunmakta ve fillerin hareketlerini yonlendirmektedirler Bir filin baska fili resmettigini gosteren bir video internet uzerinde haber ve video sitelerinde cok genis olarak yayildi Sehir efsanelerinin gercek yuzunu gosterme konusunda uzmanlasan snopes com web sitesi bu videoyu gercek olarak listelemektedir Ancak resmi yapanin gercekten filin firca darbeleri olmasinda karsin yapilan resimlerin birbirine benzemeleri filin yaratici cabalarindan cok ogrenilmis davranislarin gostergesi oldugu vurgulanmaktadir Antik Romalilar ve Asyali fil egiticileri fillerin melodileri ayirt edebildiklerine dikkat cekmislerdir Sirklerde gosteri yapan filler muzigin degismesini takip ederek gosteri yapmaktadir ve sirklerinde fil bandosu gosterileri bile mevcuttu Alman evrimsel biyologu filin muzigi ayirt edebilme yetenegini inceledikten sonra bulgularini 1957 yilinda Scientific American dergisinde yayimladi Rensch in test ettigi fil muzik gaminda 12 farkli tonu ayirt edebilmekte ve basit melodileri hatirlayabilmekteydi Fil farkli enstrumanlarla farkli tempo ve tonlarda calinsa bile aradan bir bucuk yil gectikten sonra dahi melodileri taniyabilmekteydi Bu sonuclar fil zekasini inceleyen Human Elephant Learning Project tarafindan da desteklenmistir ABD de Washington D C hayvanat bahcesinde adli fil harmonika ve cesitli uflemeli calgilari calabilmektedir Filin sarkilarini her zaman kresendo ile bitirdigi bildirilmistir bakicilarindan gelen minimum talimatlarla kendileri icin ozel olarak yapilmis muzik enstrumanlariyla emprovize olarak muzik yapmaktadir Orkestra Lampang da Tayland Fil Koruma Merkezi nde calisan fil uzmani Richard Lair ve Columbia Universitesi nde bellek butunlesmesi ogrenme ve davranista sinapslarin rolunu inceleyen David Sulzer sanatci adi tarafindan kurulmustur Norobiyolog Aniruddh Patel e gore orkestranin yildiz davulcusu Pratidah adli filin tek basina ya da orkestra ile birlikte calarken dikkat cekici derecede dikkatli oldugunu ve muzikalite sergiledigini belirtir Ayni zamanda bu filin diger fillerle birlikte calarken swing tarzi bir ritim tutturdugunu ekler Problem cozme becerisi source source source source source source Besine ulasabilmek icin bloklari dizen fil Filler problemler uzerinde onemli miktarda zaman harcayabilmektedir Yeni sorunlarin ustesinden gelebilmek icin davranislarini kokunden degistirebilmektedirler ki bu da karmasik bir zekanin gostergesidir 2010 yilinda yapilan bir deney sonucunda besine ulasabilmek icin iki ayri bireyin ayni anda ayni ipin iki ucundan cekmesini gerektiren karmasik bir gorevi cozebilmek icin koordineli olarak hareket edebildikleri kanitlanmistir Bu da fillerin isbirligi yetenegi konusunda sempanzeler ile ayni duzeyde olduklarini gostermektedir 1970 lerde ABD de Marine World Africa da yasayan Asya fili Bandula ayagindaki zinciri kilitlemek icin kullanilan cesitli ekipmanlari cozmeyi basarmisti Kullanilan en karmasik ekipman iki zit ucu birlikte kaydirildiginda kilitlenen sustali Bandula iki ucu ayni hizaya getirip kilidi acana kadar kancayla oynadiktan sonra kendini kurtarmis ve diger fillerinde kilitlerinden kurtulmasina yardim etmistir Bandula nin zincirden kacisinda ve muhakkak ki diger esaret altindaki fillerin kacisinda hayvanlar etrafa bakip izleyen olup olmadigina bakmakta ve kimsenin bakmadigindan emin olduklarinda kurtulmaktaydilar Phoeniz hayvanat bahcesinde yasayan Asya fili bakicilarinin kendisi hakkindaki konusmalarini dinlemekte ve ne zaman resim kelimesini duysa cok heyecanlanmaktaydi Tercih ettigi renkler yesil sari mavi ve kirmiziydi Bir keresinde bulundugu yerin disinda kalp krizi geciren bir adam icin itfaiye araci geldi Aracin uzerindeki isiklar kirmizi beyaz ve sari renklerdeydi Ruby o gun bu renkleri kullanarak resim yapti Ayrica genelde bakicilarinin elbiselerinin renklerini tercih etmekteydi Fil egiticisi Harry Peachey Koko adli bir fil ile isbirligi yaptiklari bir iliski kurmustur Koko bakicilara yardim etmek icin bazi kelimeleri ogrenmistir Peachey eger kendilerine saygi ve hassasiyet icinde davranilirsa fillerin insanlarla isbirligi yapmaya ve birlikte calismaya meyilli oldugunu belirtmektedir Koko bakicilarinin grup icindeki bir disi fili baska bir hayvanat bahcesine nakli icin yardim istediklerinde yardim etmekteydi Bakicilar bir disiyi transfer etmek istediklerinde onun ismini ve transfer kelimesini soylemekte ve Koko da onlara yardim etmekteydi Eger bir fil transfer edilirken kipirdaman duruyorsa bakicilar Koko yardim et dediklerinde Koko onlara yardim ediyordu Fillerle calistigi 27 yilin sonunda Peachey fillerin duyduklari bazi kelimelerin soz dizimini ve anlamini anladiklarina kesinlikle inanmaktadir Bu yetenek hayvanlar arasinda cok nadirdir Tokyo Universitesi nden Dr Naoko Irie fillerin aritmetik yetenegine sahip oldugunu gostermistir Deney Ueno hayvanat bahcesinde fillerin onundeki iki kovaya degisik sayida elmayi koymak ve fillerin icinde en cok elma bulunan kovayi secmesinden ibarettir Bir kovaya birden fazla elma kondugunda filler kovalarin icindeki elmalarin sayisini akillarinda tutmak zorundaydi Deneyin sonucunda filler 74 en cok elma bulunan kovayi secti Ashya adli bir Afrika fili 87 gibi en yuksek sonuca sahip oldu Insanlar ise ayni deneyde yalnizca 67 lik bir skora ulasabildiler Deney ayni zamanda filme de alindi Oz farkindalikAsya filleri oz farkindaliga sahip olan insansi maymunlar afalinalar ve saksaganlar gibi kucuk bir grup hayvan arasina girmistir Bu konudaki calisma Wildlife Conservation Society WCS tarafindan New York ta Bronx hayvanat bahcesinde bulunan filler ile yapilmistir Her ne kadar bircok hayvan aynaya tepki gosterse de cok azi aynada kendi yansimalarini taniyabilmektedir Calismaya katilan Asya filleri de 2 5 m ye 2 5 m lik bir ayna karsisinda benzer davranislari gostermislerdir Aynanin arkasini kontrol etmisler ve aynanin yakinina beslenmek besin getirmislerdir Fillerde oz farkindaligin kaniti Happy adli filin arka arkaya kafasinda bulunan ve yalnizca aynada gorulebilen X isaretine hortumuyla arka arkaya dokunmasiyla gosterilmistir Happy nin yalnizca koku ya da dokunma hissine karsilik verip vermediginin anlasilmasi icin kafasina renksiz boya ile X isareti yapilmis ancak Happy buna ilgi gostermemistir Arastirmayi yuruten Frans De Waal Insanlar ve filler arasindaki bu paralellikler karmasik topluluk ve isbirligi ile ilgili yakinsak bilissel bir evrimi onermektedir demistir Kaynakca a b Roth Gerhard Is the human brain unique Mirror Neurons and the Evolution of Brain and Language John Benjamins Publishing ss 63 76 Goodman M Sterner K Islam M Uddin M Sherwood C Hof P Hou Z Lipovich L Jia H 19 Kasim 2009 Phylogenomic analyses reveal convergent patterns of adaptive evolution in elephant and human ancestries Proceedings of the National Academy of Sciences 106 49 ss 20824 20829 doi 10 1073 pnas 0911239106 PMC 2791620 2 PMID 19926857 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2013 a b c Elephants know when they need a helping trunk in a cooperative task PNAS 8 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2013 BBC Elephants know how to co operate http news bbc co uk earth hi earth news newsid 9417000 9417308 stm 10 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Parsell D L 21 Subat 2003 In Africa Decoding the Language of Elephants National Geographic News 12 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2013 a b Jennifer Viegas 2011 Elephants smart as chimps dolphins ABC Science 23 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2013 a b Jennifer Viegas 2011 Elephants Outwit Humans During Intelligence Test Discovery News 5 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Haziran 2013 a b What Makes Dolphins So Smart The Ultimate Guide Dolphins 1999 30 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ekim 2007 Friends Of The Elephant 18 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Aralik 2007 a b Hart B L Kasim 2001 Cognitive behaviour in Asian elephants use and modification of branches for fly switching Animal Behaviour 62 5 Academic Press ss 839 847 doi 10 1006 anbe 2001 1815 7 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ekim 2007 Scott David 19 Ekim 2007 Elephants Really Don t Forget Daily Express 12 Mart 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ekim 2007 Tom Patrick 2002 The Debate Over Elephant Culling Is it Ever Morally Justified to Cull Elephants PDF Zambezia XXIX i University of Zimbabwe ss 76 81 79 16 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 29 Agustos 2010 a b The animal which surpasses all others in wit and mind O Connell Caitlin 2007 The Elephant s Secret Sense The Hidden Lives of the Wild Herds of Africa New York Simon amp Schuster ss 174 184 ISBN 0 7432 8441 0 Elephant brain Part I Gross morphology functions comparative anatomy and evolution PDF Jeheskel Shoshani William J Kupsky b Gary H Marchant 9 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 9 Kasim 2007 Mechanisms of Economic and Social Decision Making Allman Labs 26 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Temmuz 2013 Brain of the African Elephant Loxodonta africana Neuroanatomy From Magnetic Resonance Images PDF THE ANATOMICAL RECORD PART A 287A 1117 1127 2005 Bekoff Mark Emagazine 4 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Temmuz 2013 Siebert Charles 6 Ekim 2006 An Elephant Crack Up The New York Times 4 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Temmuz 2013 a b Shoshani Jeheskel Kupsky William J Marchant Gary H 30 Haziran 2006 Elephant brain Part I Gross morphology functions comparative anatomy and evolution Brain Research Bulletin 70 2 ss 124 157 doi 10 1016 j brainresbull 2006 03 016 PMID 16782503 Fields R Douglas 15 Ocak 2008 Are Whales Smarter than We Are Mind Matters Scientific American Community 20 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Temmuz 2013 a b c d e f g h i j Poole Joyce 1996 Coming of Age with Elephants Sikago Trafalgar Square ss 131 133 143 144 155 157 ISBN 0 340 59179 X Dolphins Behaviour Dolphins and Whales Window 17 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2013 Elephants Brain PDF Elsevier 9 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Haziran 2013 Hakeem Atiya Y Aralik 2009 Von Economo Neurons in the Elephant Brain The Anatomical Record 292 2 ss 242 248 doi 10 1002 ar 20829 PMID 19089889 Coghlan A 27 Kasim 2006 Whales boast the brain cells that make us human New Scientist 16 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2013 Hof P R Van der Gucht E Ocak 2007 Structure of the cerebral cortex of the humpback whale Megaptera novaeangliae Cetacea Mysticeti Balaenopteridae Anat Rec Hoboken 290 1 ss 1 31 doi 10 1002 ar 20407 PMID 17441195 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Butti C Sherwood CC Hakeem AY Allman JM Hof PR 2009 Total number and volume of Von Economo neurons in the cerebral cortex of cetaceans The Journal of comparative neurology 515 2 ss 243 59 doi 10 1002 cne 22055 PMID 19412956 a b Moss Cynthia 2001 Elephant Memories Thirteen Years in the Life of an Elephant Family Sikago University of Chicago Press ISBN 0 226 54237 8 1658 The History of Four Footed Beasts ISBN 0 415 42695 2 There is no creature among all the Beasts of the world which hath so great and ample demonstration of the power and wisdom of almighty God as the elephant a b Holdrege Craig Bahar 2001 Elephantine Intelligence In Context 5 The Nature Institute 8 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2013 a b c d e Linden Eugene 2002 The Octopus and the Orangutan More Tales of Animal Intrigue Intelligence and Ingenuity New York Plume ss 16 17 104 105 191 ISBN 0 452 28411 2 OCLC 49627740 8 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2013 R S Solecki 1975 Shanidar IV a Neanderthal flower burial in northern Iraq 190 28 880 a b Meredith Martin 2004 Elephant Destiny Biography of an Endangered Species in Africa Kanada PublicAffairs ss 184 186 ISBN 1 58648 233 5 24 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2013 a b Page George 1999 The Singing Gorilla Understanding Animal Intelligence Londra Headline Book Publishing ss 175 177 ISBN 0 7472 7569 6 3 Ekim 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2013 Elephants Learn Through Copying BBC News 23 Mart 2005 20 Agustos 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 Elephant Mimics Truck Sounds Live Science 30 Agustos 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 Stoeger Angela 2012 An Asian elephant imitates human speech Current Biology 22 22 ss 2144 2148 doi 10 1016 j cub 2012 09 022 Kosik Talking Elephant Attracts Researchers And Tourists In South Korea VIDEO 19 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 Size of the Elephant Brain All Experts 18 Subat 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 a b c d e Flores Graciela 1 Haziran 2007 When I see an elephant paint The Scientist 14 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2020 Mayell Hillary Painting Elephants Get Online Gallery National Geographic News National Geographic Society 26 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 a b Mayell Hillary Painting Elephants Get Online Gallery National Geographic News National Geographic Society s 2 1 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 a b Elephant Painting Rumor snopes com 22 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 Elephant Painting youtube com 24 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 Scigliano Eric 16 Aralik 2000 Think Tank A Band With a Lot More to Offer Than Talented Trumpeters New York Times Arts 16 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 a b PRI Living on Earth Air Date Week of March 2 2001 World Media Foundation 27 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 Shanthi the National Zoo s Musical Elephant Plays the Harmonica The National Zoo Smithsonian Institution Washington DC YouTube 1 Mayis 2012 18 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2013 Elephants know when they need a helping trunk New Scientist 7 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Temmuz 2013 Dubroff M Dee 25 Agustos 2010 Are Elephants Smarter than Humans When It Comes to Mental Arithmetic Digital Journal 14 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Temmuz 2013 Elephants Jumbo Mirror Ability BBC News 31 Ekim 2006 5 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Temmuz 2013 Bu maddenin daha dogru ve guvenilir bilgi sunmasi icin guncellenmesi gerekmektedir Daha fazla bilgi icin tartisma sayfasina bakiniz Haziran 2024