Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ginkgo biloba (Mabet ağacı)(Çince ve Japonca 銀杏), günümüzde varlığını sürdüren hiçbir yakın türü veya benzeri bulunmayan, tamamıyla kendine özgü bir ağaçtır. Botanikçilerce, bitkiler (Plantea) alemi içindeki ayrı bir bölümde (Ginkgophyta) değerlendirilir. Bu bölümün içinde tek bir sınıf (Ginkgoopsida), sınıfın içinde tek bir takım (Ginkgoales), takımın içinde tek bir familya (), familyanın içinde de tek bir cins olarak Ginkgo ve bu cinste de tek tür olarak Ginkgo biloba bulunmaktadır. Geçmişte Spermatophyta veya Pinophyta bölümlerine yerleştirilmişse de bugün yukarıda belirtilen tanımların daha uygun olduğu sonucuna varılmıştır. Bilinen yaşayan fosil türlerinin en iyi örneklerinden biridir. Ginkgo biloba, açık tohumlular (gymnospermae) olarak anılan, başka bir deyişle tohumları bir meyve tarafından koruma altında olmayan bir ağaç türüdür (açık tohumluların tersi: kapalı tohumlular (angiospermae)).
| Ginkgo Biloba (Mabet Ağacı) | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Ginkgo biloba L. |
Uzun süre, yabani ginkgo soyunun tükenmiş olduğu düşünülmüşse de, bugün Doğu Çin'deki Zhejiang eyaletindeki Tian Mu Shan milli parkında en az iki küçük alanda yabani ortamda da yetişmekte olduğu anlaşılmıştır. Ancak bu bölgenin bin yılı aşkın süredir insanlarca iskan edilmiş olduğu göz önüne alındığında, buralardaki ginkgoların ne derece yabani ve ne derece bölge halkınca terbiye edilmiş türler olduğu tartışmaya açıktır.
Özellikleri
Ginkgolar 20-35 metre arasında yüksekliğe varan (Çin'deki bazı ginkgoların boyu 50 metreyi aşabilmektedir) orta ile geniş arası boyutlarda ağaçlardır. Zirveleri çoğu kez köşeli, yaprakları uzun ve dağınıktır. Kökleri genelde derine iner ve rüzgar ve karın sebebiyet verebileceği hasarlara karşı dayanıklıdırlar. Genç ginkgolar ekseriyetle ince bedenli olup, uzunlamasına büyümüşlerdir. Daha seyrek yapraklıdırlar. Ağaç yaşlandıkça tepe kısmı genişler. Sonbaharda yapraklar parlak sarı renge döner ve hemen sonra (1-15 gün arasında) dökülürler. Genel olarak bitki hastalıklarına karşı olağanüstü dirençli olmaları, gövdelerinin bitki haşeratına çok iyi karşı koyabilmesi, yüzeyde ilave kökler ve tomurcuklar oluşturabilmeleri ginkgoların çok uzun ömürlü olmalarına imkân vermekte, bazı ağaçların yaşı 2500 yıla varabilmektedir.
Bazı yaşlı ginkgolarda gelişen yüzey kökleri (chichi) (Japonca'da "meme") geniş dalların alt kısmında belirir ve aşağıya doğru büyürler. Chichilerin büyümesi son derece yavaş olup, yüzlerce yıl sürebilir. Bu kalın ilave kökler toprağa eriştiklerinde çoğu kez filizlenirler ve bu, yaşlı ağaçların bünyesinin istikrara kavuşturulması veya genç bitki hücrelerinin oluşturularak ağaç bünyesine katkı sağlanması işlevi görüyor olmalıdır.
Gövdesi ve yaprakları
Ginkgo dalları, çoğu ağaçlar gibi, uzunlamasına apikal tarzda denilen, muntazam yapraklı uzun sürgünler halinde büyümektedir. Yaprakları yelpaze şeklindedir ve uçlara uzanan damarları bulunmaktadır. Bu damarlar bazen birbirleriyle kesişmekte, ancak hiçbir zaman düzgün bir ağ oluşturmamaktadırlar. Boyutları 5-10 santimetre arasındadır (çok nadiren 15 santimetreye kadar uzayabilmektedirler).
Üreme tarzı
Ginkgolar iki evcikli ağaçlardır. Bazı ağaçlar dişi, bazı ağaçlar erkektir. Erkek ginkgolar sporofilli küçük polen kozalakları üretirler ve bunların her birinde merkezi bir aks üzerinde spiral düzende yerleşik iki bulunmaktadır.
Dişi ginkgolar kozalak üretmez. Bunların yaprak saplarının ucunda iki oluşmuştur ve döllenme sonrasında bu yumurtacıkların biri veya her ikisi tohum haline gelir. Tohum 1.5-2 santimetre uzunluğundadır. Üst tabakası () açık sarıya ve kahverengiye çalar, yumuşak ve meyve kıvamındadır. Eriği andırırlar ve cazip bir görünümleri vardır, ancak bütanoik asit içerdiklerinden bayat tereyağı gibi kokarlar (nitekim tereyağı da bayatlaştıkça aynı asit türünü oluşturur). Sarcotesta'nın altında sert kısmı ve kâğıt inceliğinde ve bulunmaktadır.
Adı
Ginkgo ismi Çince gümüş ve kayısı anlamına gelen (銀杏 yín xìng) iki harfle yazılır. Japoncaya ginkyo şeklinde geçmiştir. 17. yüzyılda bu ağaç ile karşılaşan ilk Avrupalı olan de ismi başlangıçta Japonca telaffuzuna göre kaydetmiş, sonradan ginkgo benimsenmiştir. Çağdaş Japoncada (kanji karakterleri aynı kalmakla birlikte) ichō veya ginnan olarak anılmaktadır. Kabuklu tohumlarına çağdaş Çincede 白果 (bái guo), "beyaz meyve" denmektedir.
Bu ağaç Türkiye'de gümüş kaysı, fil kulağı, kız saçı, Çin yelpaze çamı gibi isimlerle de anılmaktadır.
Geçmişi
Ginkgo bir yaşayan fosildir. Permian (270 milyon yıl önce) çağından kalma ginkgo fosilleri ile günümüzdeki ginkgolar arasında kolaylıkla bağ kurulabilmektedir. Dolayısıyla dinozorlarla yan yana yaşamıştır. Orta ve çağlarında ginkgo türleri çeşitlenmişler ve Laurasia anakıtası boyunca yayılmışlardır, ancak sonraları nadir bir tür haline geldikleri görülmektedir. Paleosen çağına varabilmiş tek ginkgo türü Ginkgo adiantoides olup, Kuzey Yarımküre de bulunmakta, Güney Yarımküre belirgin farklılıklar taşıyan (ve üzerinde henüz yeterince bilgi edinilememiş) bir türdeşi bulunmaktaydı. Pliosen çağının sonuna gelindiğinde, ginkgo fosilleri, merkezi Çin'de günümüz yaban ginkgolarının yetiştiği küçük bir bölge hariç, dünyanın her yerinde ortadan kaybolmuştur.
Ginkgophyta fosilleri aşağıda belirtilen familyalara ve türevlerine ayrılmıştır:
Yetiştirilme ve değerlendirilme tarzı
Ginkgo Çin'de uzun zamandır yetiştirilen bir ağaçtır. Bazı tapınaklara dikilmiş ginkgoların 1500 yaşını geçkin oldukları tahmin edilmektedir. Budizm ve Konfiçyüs öğretisi açısından arzettikleri sembolik önem nedeniyle Çin'in yanı sıra Japonya ve Kore'de de geniş ölçekte ginkgo dikilmiş, bu arada ginkgo neslinin bir nebze ehilleştirilmesi veya doğal ormanlarda diğer ağaç türlerinin komşuluğunda melezleşmesi söz konusu olmuştur. Avrupa kaynaklarında ginkgoya ilk atıf 1690'da Japon tapınaklarında bu ağaçla karşılaşan (Hollandalılarla gelmiş) Alman botanikçi eliyledir.
Ginkgo tohumları meyve etini ve kabuğu çıkardıktan ve pişirildikten sonra yenebilmektedir. Genelde kalabalık bir topluluk için hazırlanmış bir yemeğe sadece birkaç tohum atılmaktadır. Gingko meyvesi yan ürün olarak hidrojen siyanür salgıladığından yemeklerde fazla miktarlarda kullanılması zehirlenmelere yol açabilir. On kadar çiğ ginkgo meyvesinin bir çocuğun ölümüne yol açabilecek derecede zehir bulundurduğu iddia edilmişse de, bunu kanıtlayacak bir vakaya rastlanmamıştır. Bazı kimselerin ginkgo sındaki kimyasal maddelere karşı hassasiyeti bulunabilir. Bu hassasiyet cilt düzeyinde de geçerli olabildiğinden bu kimseler günkgo muamele ederken eldiven giymelidirler. Hassasiyetin semptomları, deri üzerinde ile de görülebilenlere benzer türden kızıl lekeler veya kabarcıklardır.
Bazı bölgelerde ve özellikle ABD'de dikilmiş ginkgoların ekseriyeti doğal tohumlar üzerine aşılanmış erkek kültivarlarıdır. Zira erkek ağaçlar kötü kokulu meyveler vermemektedir. Dişi ağaçların verdiği kötü kokulu meyve içindeki çekirdeklerin son derece lezzetli olduğunu ve Asya ülkelerinde hayli rağbette olduğunu da vurgulamak gerekir. En sık kullanılan kültivar olan 'Autumn Gold' (Sonbahar Altını) erkek ağacın bir klonudur.
Ginkgo meyvesi içindeki cevizimsi çekirdekler Asya ülkelerinde ve Asya dışı ülkelerin gurmelerince gayet beğenilmektedir ve geleneksel bir Çin düğün yemeğinin () ana malzemelerindendir. Sağlığa iyi geldiği ve afrodizyak özellikleri olduğu düşünülmektedir. Japonlar ginkgoyu gibi yemeklerde kullanırlar ve pişmiş tohumları pek çok kez diğer yemekler yanında bir çerez olarak servis ederler.
Ginkgonun ilginç bir özelliği kentsel ortama (başka bir deyişle hava kirliliğine) en dayanıklı ağaçlardan biri olması, başka ağaçların yaşayamayacağı şartlarda dahi büyüyebilmesidir. Bu özelliği ile, kentsel ortama dayanıklılıkta dünyada sadece na eşdeğerdir. Ginkgolar, kentsel ortamda bulundukları haller dahil, ağaç hastalıklarından çok nadiren etkilenmektediler ve pek az haşeratın saldırısına uğramaktadırlar. Bu nedenlerden ve estetik özelliklerinden dolayı, ginkgolar büyük şehir parklarında ve cadde boylarında tercih edilen bir ağaç haline gelmiştir. Ekilen tohumlar kolay bir bakım süreci içinde büyüyebilmektedirler.
Ginkgolar penjing veya bonsai tarzı ağaç yetiştirmeye de müsaittirler. Yapay yöntemlerle boyutları küçük tutulabilmekte ve gerekirse yüzyıllarca muhafaza edilebilmektedirler.
Ginkgoların dayanıklılık derecesinin uç örnekleri Hiroşima'da görülmüştür. Atom bombasının patladığı noktaya 1-2 kilometre mesafede yer alan dört ginkgo ağacı, bu alanda patlamadan sağ çıkan ve hayatiyetini bugün de sürdüren yegane canlı varlıklardı (ayrıntılar ve fotoğraflar için bkz. (http://www.xs4all.nl/~kwanten/hiroshima.htm 5 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).
Şifa özellikleri
Ginkgo yapraklarının özü flavonoid glükozidleri içermektedir ve ginkgolidler (Ginkgo özü bazlı ürünler) eczacılıkta giderek daha yaygın şekilde kullanılmaktadır. Mevcut bilimsel araştırmalar Alzaimer(Hafıza Kaybı, Unutkanlık) rahatsızlıklarında, hafıza güçlendirmede, başdönmesini önlemede ve zihinsel konstantrasyon arttırmada gingko özünün mutlak yararları bulunduğuna işaret etmekte olup, olası diğer faydalarına ilişkin çalışmalar sürmektedir.
Ginkgo sıklıkla katılmakta ise de, maliyeti nedeniyle içeceklerde kullanılan oran çok düşük kalmakta, dikkate değer bir etki yaratmamaktadır. Enerji içecekleri etiketlerinde bazen anılan ginkgo bağlantılı yararlar, genellikle plasebo etkisinden ibarettir.
İleri yaşlardaki insanların kullanması tavsiye edilir.
Yan etkileri
Ginkgonun kan dolaşımı bozukları veya aspirin gibi pıhtılaşmayı yavaşlatıcı özellikleri olan ilaçları yüksek dozlarda alan kimselerde bazı istenmeyen etkileri görülebilmektedir. Ayrıca (MAOI) antidepresan lar alan kişilerce veya hamile kadınlarca kullanılması salık verilmemektedir. Yan etkiler kanama artışı, gastroentestinal rahatsızlıklar, mide bulantısı, ishal, başağrısı ve huzursuzluk şeklinde kendini gösterebilmektedir. Bu tür yan etkilerin görülmesi halinde, ginkgo kullanan kişi aldığı dozları (günde 40 ila 240 mg.) hemen azaltmalıdır. Yan etkilerin sürmesi halinde ginkgo kullanımı durdurulmalıdır.
Ginkgo biloba yapraklarından üretilen (ekstre olmayan) kapsül veya tablet formlar için günlük kullanım dozu arttırılabilir. Burada kullanılan Ginkgo biloba kapsül veya tabletin içinde bulunacak olan;
- Ekstre (ilaç amaçlı) mı ?
- Ekstre (gıda amaçlı) mı ?
- Yaprak (gıda amaçlı) mı ? çok büyük önem teşkil eder.
İzmir, İstanbul, Ankara, Kırşehir ve Trabzon'da bulunan ginkgo ağaçları
İstanbul'da mabet ağacı örneklerine rastlamak mümkündür. Ihlamur Kasrı girişinde bulunan mabet ağacı 1855 yılında dikilmiştir. İ.Ü. Orman Fakültesi, Bahçeköy Orman İşletmesi Bahçesi ile Atatürk Arboretumu'nda güzel gelişmiş dişi ve erkek Mabet Ağaçları vardır. Baltalimanı'nda, İstanbul Üniversitesi Sosyal Tesisleri'nin bulunduğu bahçede geniş bir çapa ve boya ulaşmış mabet ağaçları bulunur. Ayrıca İstanbul Üniversitesi Botanik Bahçesi'nde iyi gelişmiş ve mükemmel formda dört adet örneği de mevcuttur. Buradaki ağaçlardan verimli tohumlar alınıp kısıtlı miktarda da olsa üretim de yapılmaktadır. Kanlıca'da Sabancı yalısının bahçesinde ve Büyükdere'de Rus elçiliği korusunda mabet ağacı bulunmaktadır. İstanbul'da bu ağacın görülebileceği yerler arasında Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi de vardır. Maltepe'de eski bir ilaç fabrikası olan Kolsan firmasının bahçesinde bulunmaktadır.
Trabzon'da ise KTÜ Orman Fakültesi önünde ve Faik Ahmet Barutçu Kütüphanesi önünde bulunmaktadır. Ayrıca iki örneği de Akçaabat İlçesi Mersin Mahallesi'ndeki özel bir bahçede mevcuttur.
Ankara'da Kore Bahçesi'nde oldukça erişkin bir örneği görülebileceği gibi; Meclis yanındaki Egemenlik Parkı'nda da bir erkek ve bir dişi mabet ağacı bulunmaktadır. Ayrıca Ege Üniversitesi'nin botanik bahçesinde de mabet ağacı bulunmaktadır.
Manisa uluparta bir erkek bir dişi ağaç bulunmaktadır. İzmir Bornova Büyük parkın karşısında 7-8 tane bulunmaktadır. Balıkesir de şehir içinde Savaştepe yol ayrımından önce refuj bitkisi olarak oldukça çok sıra halinde dikilmiş olarak da vardır.
Ayrıca Yalova Çiftlik köyde tıbbi bitki üretim amaçlı kurulumuş küçük bir bahçede mevcuttur. Kırşehir'de bir caddede sıra halinde dikilmiş mabet ağaçları bulunmaktadır.
Resim galerisi
-
![image]()
Yaz görünümü -
![image]()
Yaz görünümü -
![image]()
Yaz görünümü -
![image]()
Sonbahar görünümü, Belçika -
![image]()
Kış görünümü -
![image]()
Gövde -
![image]()
Yaşlıca gövde -
![image]()
Gövde kabuğu -
![image]()
Çiçek -
![image]()
Tomurcuğundan çıkmakta olan yapraklar -
![image]()
Yaprak boyutu -
![image]()
Yere dökülmüş yaprak ve tohumlar -
![image]()
Dalında meyveler -
![image]()
Kopmuş meyve -
![image]()
Tohumlar -
![image]()
Bonsai -
![image]()
Ginkgo biloba - Museum specimen
Kaynakça
- ^ https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/239434/yokAcikBilim_10262411.pdf?sequence=-1&isAllowed=y[] Kırşehir'in Egzotik Ağaç ve Çalıları
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ginkgo biloba Mabet agaci Cince ve Japonca 銀杏 gunumuzde varligini surduren hicbir yakin turu veya benzeri bulunmayan tamamiyla kendine ozgu bir agactir Botanikcilerce bitkiler Plantea alemi icindeki ayri bir bolumde Ginkgophyta degerlendirilir Bu bolumun icinde tek bir sinif Ginkgoopsida sinifin icinde tek bir takim Ginkgoales takimin icinde tek bir familya familyanin icinde de tek bir cins olarak Ginkgo ve bu cinste de tek tur olarak Ginkgo biloba bulunmaktadir Gecmiste Spermatophyta veya Pinophyta bolumlerine yerlestirilmisse de bugun yukarida belirtilen tanimlarin daha uygun oldugu sonucuna varilmistir Bilinen yasayan fosil turlerinin en iyi orneklerinden biridir Ginkgo biloba acik tohumlular gymnospermae olarak anilan baska bir deyisle tohumlari bir meyve tarafindan koruma altinda olmayan bir agac turudur acik tohumlularin tersi kapali tohumlular angiospermae Ginkgo Biloba Mabet Agaci PreYeYeOSDCPTJKPgNKorunma durumuTehlikede IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem PlantaeBolum Sinif Takim Familya Cins GinkgoTur G bilobaIkili adlandirmaGinkgo biloba L Uzun sure yabani ginkgo soyunun tukenmis oldugu dusunulmusse de bugun Dogu Cin deki Zhejiang eyaletindeki Tian Mu Shan milli parkinda en az iki kucuk alanda yabani ortamda da yetismekte oldugu anlasilmistir Ancak bu bolgenin bin yili askin suredir insanlarca iskan edilmis oldugu goz onune alindiginda buralardaki ginkgolarin ne derece yabani ve ne derece bolge halkinca terbiye edilmis turler oldugu tartismaya aciktir OzellikleriGinkgo meyvesi ve yapraklari Ginkgolar 20 35 metre arasinda yukseklige varan Cin deki bazi ginkgolarin boyu 50 metreyi asabilmektedir orta ile genis arasi boyutlarda agaclardir Zirveleri cogu kez koseli yapraklari uzun ve daginiktir Kokleri genelde derine iner ve ruzgar ve karin sebebiyet verebilecegi hasarlara karsi dayaniklidirlar Genc ginkgolar ekseriyetle ince bedenli olup uzunlamasina buyumuslerdir Daha seyrek yapraklidirlar Agac yaslandikca tepe kismi genisler Sonbaharda yapraklar parlak sari renge doner ve hemen sonra 1 15 gun arasinda dokulurler Genel olarak bitki hastaliklarina karsi olaganustu direncli olmalari govdelerinin bitki haseratina cok iyi karsi koyabilmesi yuzeyde ilave kokler ve tomurcuklar olusturabilmeleri ginkgolarin cok uzun omurlu olmalarina imkan vermekte bazi agaclarin yasi 2500 yila varabilmektedir Bazi yasli ginkgolarda gelisen yuzey kokleri chichi Japonca da meme genis dallarin alt kisminda belirir ve asagiya dogru buyurler Chichilerin buyumesi son derece yavas olup yuzlerce yil surebilir Bu kalin ilave kokler topraga eristiklerinde cogu kez filizlenirler ve bu yasli agaclarin bunyesinin istikrara kavusturulmasi veya genc bitki hucrelerinin olusturularak agac bunyesine katki saglanmasi islevi goruyor olmalidir Govdesi ve yapraklariGinkgo dallari cogu agaclar gibi uzunlamasina apikal tarzda denilen muntazam yaprakli uzun surgunler halinde buyumektedir Yapraklari yelpaze seklindedir ve uclara uzanan damarlari bulunmaktadir Bu damarlar bazen birbirleriyle kesismekte ancak hicbir zaman duzgun bir ag olusturmamaktadirlar Boyutlari 5 10 santimetre arasindadir cok nadiren 15 santimetreye kadar uzayabilmektedirler Ureme tarziGinkgolar iki evcikli agaclardir Bazi agaclar disi bazi agaclar erkektir Erkek ginkgolar sporofilli kucuk polen kozalaklari uretirler ve bunlarin her birinde merkezi bir aks uzerinde spiral duzende yerlesik iki bulunmaktadir Disi ginkgolar kozalak uretmez Bunlarin yaprak saplarinin ucunda iki olusmustur ve dollenme sonrasinda bu yumurtaciklarin biri veya her ikisi tohum haline gelir Tohum 1 5 2 santimetre uzunlugundadir Ust tabakasi acik sariya ve kahverengiye calar yumusak ve meyve kivamindadir Erigi andirirlar ve cazip bir gorunumleri vardir ancak butanoik asit icerdiklerinden bayat tereyagi gibi kokarlar nitekim tereyagi da bayatlastikca ayni asit turunu olusturur Sarcotesta nin altinda sert kismi ve kagit inceliginde ve bulunmaktadir AdiGinkgo ismi Cince gumus ve kayisi anlamina gelen 銀杏 yin xing iki harfle yazilir Japoncaya ginkyo seklinde gecmistir 17 yuzyilda bu agac ile karsilasan ilk Avrupali olan de ismi baslangicta Japonca telaffuzuna gore kaydetmis sonradan ginkgo benimsenmistir Cagdas Japoncada kanji karakterleri ayni kalmakla birlikte ichō veya ginnan olarak anilmaktadir Kabuklu tohumlarina cagdas Cincede 白果 bai guo beyaz meyve denmektedir Bu agac Turkiye de gumus kaysi fil kulagi kiz saci Cin yelpaze cami gibi isimlerle de anilmaktadir GecmisiGinkgo bir yasayan fosildir Permian 270 milyon yil once cagindan kalma ginkgo fosilleri ile gunumuzdeki ginkgolar arasinda kolaylikla bag kurulabilmektedir Dolayisiyla dinozorlarla yan yana yasamistir Orta ve caglarinda ginkgo turleri cesitlenmisler ve Laurasia anakitasi boyunca yayilmislardir ancak sonralari nadir bir tur haline geldikleri gorulmektedir Paleosen cagina varabilmis tek ginkgo turu Ginkgo adiantoides olup Kuzey Yarimkure de bulunmakta Guney Yarimkure belirgin farkliliklar tasiyan ve uzerinde henuz yeterince bilgi edinilememis bir turdesi bulunmaktaydi Pliosen caginin sonuna gelindiginde ginkgo fosilleri merkezi Cin de gunumuz yaban ginkgolarinin yetistigi kucuk bir bolge haric dunyanin her yerinde ortadan kaybolmustur Ginkgophyta fosilleri asagida belirtilen familyalara ve turevlerine ayrilmistir GinkgoYetistirilme ve degerlendirilme tarziGinkgo Cin de uzun zamandir yetistirilen bir agactir Bazi tapinaklara dikilmis ginkgolarin 1500 yasini geckin olduklari tahmin edilmektedir Budizm ve Konficyus ogretisi acisindan arzettikleri sembolik onem nedeniyle Cin in yani sira Japonya ve Kore de de genis olcekte ginkgo dikilmis bu arada ginkgo neslinin bir nebze ehillestirilmesi veya dogal ormanlarda diger agac turlerinin komsulugunda melezlesmesi soz konusu olmustur Avrupa kaynaklarinda ginkgoya ilk atif 1690 da Japon tapinaklarinda bu agacla karsilasan Hollandalilarla gelmis Alman botanikci eliyledir Ginkgo tohumlari meyve etini ve kabugu cikardiktan ve pisirildikten sonra yenebilmektedir Genelde kalabalik bir topluluk icin hazirlanmis bir yemege sadece birkac tohum atilmaktadir Gingko meyvesi yan urun olarak hidrojen siyanur salgiladigindan yemeklerde fazla miktarlarda kullanilmasi zehirlenmelere yol acabilir On kadar cig ginkgo meyvesinin bir cocugun olumune yol acabilecek derecede zehir bulundurdugu iddia edilmisse de bunu kanitlayacak bir vakaya rastlanmamistir Bazi kimselerin ginkgo sindaki kimyasal maddelere karsi hassasiyeti bulunabilir Bu hassasiyet cilt duzeyinde de gecerli olabildiginden bu kimseler gunkgo muamele ederken eldiven giymelidirler Hassasiyetin semptomlari deri uzerinde ile de gorulebilenlere benzer turden kizil lekeler veya kabarciklardir Bazi bolgelerde ve ozellikle ABD de dikilmis ginkgolarin ekseriyeti dogal tohumlar uzerine asilanmis erkek kultivarlaridir Zira erkek agaclar kotu kokulu meyveler vermemektedir Disi agaclarin verdigi kotu kokulu meyve icindeki cekirdeklerin son derece lezzetli oldugunu ve Asya ulkelerinde hayli ragbette oldugunu da vurgulamak gerekir En sik kullanilan kultivar olan Autumn Gold Sonbahar Altini erkek agacin bir klonudur Ginkgo meyvesi icindeki cevizimsi cekirdekler Asya ulkelerinde ve Asya disi ulkelerin gurmelerince gayet begenilmektedir ve geleneksel bir Cin dugun yemeginin ana malzemelerindendir Sagliga iyi geldigi ve afrodizyak ozellikleri oldugu dusunulmektedir Japonlar ginkgoyu gibi yemeklerde kullanirlar ve pismis tohumlari pek cok kez diger yemekler yaninda bir cerez olarak servis ederler Ginkgonun ilginc bir ozelligi kentsel ortama baska bir deyisle hava kirliligine en dayanikli agaclardan biri olmasi baska agaclarin yasayamayacagi sartlarda dahi buyuyebilmesidir Bu ozelligi ile kentsel ortama dayaniklilikta dunyada sadece na esdegerdir Ginkgolar kentsel ortamda bulunduklari haller dahil agac hastaliklarindan cok nadiren etkilenmektediler ve pek az haseratin saldirisina ugramaktadirlar Bu nedenlerden ve estetik ozelliklerinden dolayi ginkgolar buyuk sehir parklarinda ve cadde boylarinda tercih edilen bir agac haline gelmistir Ekilen tohumlar kolay bir bakim sureci icinde buyuyebilmektedirler Ginkgolar penjing veya bonsai tarzi agac yetistirmeye de musaittirler Yapay yontemlerle boyutlari kucuk tutulabilmekte ve gerekirse yuzyillarca muhafaza edilebilmektedirler Ginkgolarin dayaniklilik derecesinin uc ornekleri Hirosima da gorulmustur Atom bombasinin patladigi noktaya 1 2 kilometre mesafede yer alan dort ginkgo agaci bu alanda patlamadan sag cikan ve hayatiyetini bugun de surduren yegane canli varliklardi ayrintilar ve fotograflar icin bkz http www xs4all nl kwanten hiroshima htm 5 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Sifa ozellikleriGinkgo yapraklarinin ozu flavonoid glukozidleri icermektedir ve ginkgolidler Ginkgo ozu bazli urunler eczacilikta giderek daha yaygin sekilde kullanilmaktadir Mevcut bilimsel arastirmalar Alzaimer Hafiza Kaybi Unutkanlik rahatsizliklarinda hafiza guclendirmede basdonmesini onlemede ve zihinsel konstantrasyon arttirmada gingko ozunun mutlak yararlari bulunduguna isaret etmekte olup olasi diger faydalarina iliskin calismalar surmektedir Ginkgo siklikla katilmakta ise de maliyeti nedeniyle iceceklerde kullanilan oran cok dusuk kalmakta dikkate deger bir etki yaratmamaktadir Enerji icecekleri etiketlerinde bazen anilan ginkgo baglantili yararlar genellikle plasebo etkisinden ibarettir Ileri yaslardaki insanlarin kullanmasi tavsiye edilir Yan etkileriGinkgonun kan dolasimi bozuklari veya aspirin gibi pihtilasmayi yavaslatici ozellikleri olan ilaclari yuksek dozlarda alan kimselerde bazi istenmeyen etkileri gorulebilmektedir Ayrica MAOI antidepresan lar alan kisilerce veya hamile kadinlarca kullanilmasi salik verilmemektedir Yan etkiler kanama artisi gastroentestinal rahatsizliklar mide bulantisi ishal basagrisi ve huzursuzluk seklinde kendini gosterebilmektedir Bu tur yan etkilerin gorulmesi halinde ginkgo kullanan kisi aldigi dozlari gunde 40 ila 240 mg hemen azaltmalidir Yan etkilerin surmesi halinde ginkgo kullanimi durdurulmalidir Ginkgo biloba yapraklarindan uretilen ekstre olmayan kapsul veya tablet formlar icin gunluk kullanim dozu arttirilabilir Burada kullanilan Ginkgo biloba kapsul veya tabletin icinde bulunacak olan Ekstre ilac amacli mi Ekstre gida amacli mi Yaprak gida amacli mi cok buyuk onem teskil eder Izmir Istanbul Ankara Kirsehir ve Trabzon da bulunan ginkgo agaclariIstanbul da mabet agaci orneklerine rastlamak mumkundur Ihlamur Kasri girisinde bulunan mabet agaci 1855 yilinda dikilmistir I U Orman Fakultesi Bahcekoy Orman Isletmesi Bahcesi ile Ataturk Arboretumu nda guzel gelismis disi ve erkek Mabet Agaclari vardir Baltalimani nda Istanbul Universitesi Sosyal Tesisleri nin bulundugu bahcede genis bir capa ve boya ulasmis mabet agaclari bulunur Ayrica Istanbul Universitesi Botanik Bahcesi nde iyi gelismis ve mukemmel formda dort adet ornegi de mevcuttur Buradaki agaclardan verimli tohumlar alinip kisitli miktarda da olsa uretim de yapilmaktadir Kanlica da Sabanci yalisinin bahcesinde ve Buyukdere de Rus elciligi korusunda mabet agaci bulunmaktadir Istanbul da bu agacin gorulebilecegi yerler arasinda Nezahat Gokyigit Botanik Bahcesi de vardir Maltepe de eski bir ilac fabrikasi olan Kolsan firmasinin bahcesinde bulunmaktadir Trabzon da ise KTU Orman Fakultesi onunde ve Faik Ahmet Barutcu Kutuphanesi onunde bulunmaktadir Ayrica iki ornegi de Akcaabat Ilcesi Mersin Mahallesi ndeki ozel bir bahcede mevcuttur Ankara da Kore Bahcesi nde oldukca eriskin bir ornegi gorulebilecegi gibi Meclis yanindaki Egemenlik Parki nda da bir erkek ve bir disi mabet agaci bulunmaktadir Ayrica Ege Universitesi nin botanik bahcesinde de mabet agaci bulunmaktadir Manisa uluparta bir erkek bir disi agac bulunmaktadir Izmir Bornova Buyuk parkin karsisinda 7 8 tane bulunmaktadir Balikesir de sehir icinde Savastepe yol ayrimindan once refuj bitkisi olarak oldukca cok sira halinde dikilmis olarak da vardir Ayrica Yalova Ciftlik koyde tibbi bitki uretim amacli kurulumus kucuk bir bahcede mevcuttur Kirsehir de bir caddede sira halinde dikilmis mabet agaclari bulunmaktadir Resim galerisiYaz gorunumu Yaz gorunumu Yaz gorunumu Sonbahar gorunumu Belcika Kis gorunumu Govde Yaslica govde Govde kabugu Cicek Tomurcugundan cikmakta olan yapraklar Yaprak boyutu Yere dokulmus yaprak ve tohumlar Dalinda meyveler Kopmus meyve Tohumlar Bonsai Ginkgo biloba Museum specimenKaynakca https acikbilim yok gov tr bitstream handle 20 500 12812 239434 yokAcikBilim 10262411 pdf sequence 1 amp isAllowed y olu kirik baglanti Kirsehir in Egzotik Agac ve Calilari