Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Halid Ziya Uşaklıgil (1866, İstanbul - 27 Mart 1945, İstanbul), Servet-i Fünûn ve cumhuriyet dönemi Türk romancı ve yazar. Bâzı edebî yazılarını Hazine-i Evrak dergisinde Mehmet Halid Ziyaeddin adıyla yayımlamıştır.
| Halid Ziya Uşaklıgil | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1866 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 27 Mart 1945 (79 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Bakırköy Mezarlığı, İstanbul |
| Takma ad | Mehmed Halid (Ziyaeddin) |
| Meslek | Yazar |
| Milliyet | Türk |
| Dönem | Servet-i Fünûn, cumhuriyet dönemi |
| Edebî akım | Realizm, sembolizm |
Etkilendikleri | |
Servet-i Fünûn edebiyatının en büyük nesir ustası kabul edilir. İlk büyük Türk romanı olarak kabul görmüş Aşk-ı Memnû’nun yazarıdır. Türk romanının gerçek anlamda batılı bir kimlik kazanmasında önemli katkısı olmuş bir yazardır.
Osmanlı İmparatorluğu’nda Sultan Mehmed Reşad döneminde baş mâbeyinci (1909-1912) ve Meclis-î Âyan üyesi olarak görev yaptı.
Hayatı
İstanbul’un Eyüpsultan semtinde doğdu. Uşşâkizâdeler diye anılan ve bir kolu İzmir’e yerleşerek halı ticaretiyle uğraşan Uşaklı Helvacızâdeler ailesine mensuptur. Babası halı tüccarı Halil Efendi, Uşak’tan İzmir’e göçmüş varlıklı bir ailedendi. Halid Ziya, o sırada İstanbul’a yerleşmiş olan Halil Efendi ile Behiye Hanım’ın üçüncü çocuğu olarak dünyaya geldi.
Mahalle mektebindeki ilk eğitiminin ardından Fatih Askeri Rüştiyesi’ne devam etti. 93 Harbi’nin başlaması ile Halil Efendi’nin işleri bozulunca aile, İzmir’e yerleşti ve Halid Ziya öğrenimini İzmir Rüştiyesi’nde sürdürdü. Ardından İzmir’de Ermeni Katolik rahiplerinin çocukları için kurulmuş yatılı bir okula devam ederek Fransızcasını geliştirdi; Fransız edebiyatını yakından tanıdı.
Fransızca çeviri denemeleri yaptıktan sonra henüz öğrenci iken ilk yazılarını yayımlamaya başladı. Önce İzmir çevresinde kendini tanıttı. Bâzı edebî yazılarını İstanbul’da adlı önemli bir dergide Mehmet Halid müstear adıyla yayımladı. İlk yazısı Hazîne-i Evrak’ta çıkan Deniz Danası başlıklı yazısıdır. İlk edebî yazısı (mensur şiir) “Aşkımın Mezarı” ise Tercüman-ı Hakikat’te yayımlandı (23 Nisan 1883). 1884’te Envâr-ı Zekâ’ya tercümeler yaptı. ve Bıçakçızâde Hakkı’yla birlikte “Nevruz” dergisini çıkarmaya başladı (13 Mart - 27 Ağustos 1884 arasında on sayı). Burada Alfred de Musset, Victor Hugo gibi Fransız romantiklerinden nesir halinde şiir tercümeleri, ’den popüler fenle ilgili yazılar ve derginin ilavesi olarak ’nin “Demirhane Müdürü” adlı romanını yayımladı.
İstanbul’a giderek hariciyeci olmak için başvurdu; başvurusu kabul edilmeyince İzmir’e döndü. İstanbul’da bulunduğu süre içinde Fransız edebiyat tarihi ile ilgili olarak uzun süredir yazmak istediği kitabı yazdı. Garbdan Şarka Seyyale-i Edebiye: Fransa Edebiyatının Numune ve Tarihi adlı kitabı 1885’te 84 sayfa olarak basıldı. Bu eser, onun basılan ilk kitabıdır ve Türkçede basılmış ilk Fransız edebiyatı tarihi olma özelliği taşır. İzmir’e döndükten sonra İzmir Rüştiyesi’nde Fransızca öğretmenliği yaptı, öğretmenliğe devam ederken Osmanlı Bankası’nda çalışmaya başladı. İzmir İdadisi’nin açılmasından sonra öğretmenliğe bu okulda devam etti; Fransızcanın yanı sıra Türk Edebiyatı dersleri verdi.
Hizmet Gazetesi
1886’da idadide birlikte çalıştığı arkadaşı Tevfik Nevzat ile birlikte “Hizmet” adlı bir gazete çıkararak yapıtlarını burada yayımladı. Hizmet, vali Halil Rıfat Paşa ve hukuk dairesi reisi himayesinde yayımlanmış ve şehrin kültür sanat hayatına canlılık getirmiş, Halit Ziya’ya ise geniş bir yazı alanı açmıştı.
İlk eserlerinden “Nemide” (1889), “Bir Ölünün Defteri” (1889), “Ferdi ve Şürekâsı” (1894) Hizmet’te tefrika edilmiş duygusal, kısa romanlardır. 1885’te dizi olarak yayımlamaya başladığı “Sefile” adlı ilk romanı ise ahlaka aykırı olduğu gerekçesi ile yasaklandığı için yarım kaldı ve kitap haline gelmedi. Bu romanda masum bir genç kızın aldatılışını ve çektiği acıları anlatmaktaydı.
Halit Ziya’nın romanları kadar mensur şiirleri de ilgi uyandırmış ve moda olmuştu. Mensur şiirler, Muallim Naci gibi divan şiiri taraftarlarından olumsuz eleştiriler alsa da, Recaizade Mahmut Ekrem, Hizmet’e gönderdiği tebrik yazısı ile yetenekli bulduğu Halit Ziya’ya destek vermişti.
Yazar, dünya edebiyatı hakkında, tiyatro tarihi hakkında yazı dizileri hazırlamış; romantizmin temsilcisi Ahmet Mithat Efendi’yi eleştirdiği ve realizmi savunduğu bir eleştiri dizisi yayımlamıştır.
Halit Ziya, 1888’de annesi Bediye Hanım’ı kaybetti. 1889’da amcası ile iki aylık seyahate çıkarak Uluslararası Paris Sergisi’ni gördü. Gezi izlenimlerini Hizmet ve Tarîk’e gönderdiği mektuplarda anlattı. Aynı yılın sonunda Meclis-i Ayan Reisi Emin Ali Efendi’nin kızı Fatma Memnune Hanım’la evlendi. Halit Ziya’nın bu evlilikten 6 çocuğu dünyaya gelmiştir: Vedide, Bihin, Sadun, Güzin, Vedad ve Bülend. İlk çocuğu Vedide’yi geçirdiği bir hastalık sonucu kaybetti. Aynı şekilde Sadun ve Güzin’i de küçük yaşta kaybedecek, oğlu Vedat ise 33 yaşında trajik bir intiharla hayatına son verecektir. Halit Ziya, Sadun için Kırık Oyuncak, Güzin için Kırık Hayatlar ve Vedad için "Bir Acı Hikâye” adlı kitapları yazmıştır.
Servet-i Fünûn
Bankadaki işinden ayrılıp İzmir’de vali kâtipliğine başlayan Halid Ziya, bu görevde uzun süre kalmadı. 1893’te, İstanbul’da Reji Genel Müdürlüğü’nden gelen başkâtiplik teklifi üzerine İstanbul’a gitti. Bu görevi on altı yıl sürdürdü. Bu işinde, vaktinin çoğunu okuma ve yazmaya ayırma fırsatı buldu.
Reji’deki çalışma günlerinde Recaizade Mahmud Ekrem aracılığıyla Edebiyat-ı Cedide adlı edebiyat topluluğuna katıldı. Bu topluluğun en önemli isimlerinden birisi oldu. 1901’de kapatılıncaya kadar topluluğun çıkardığı Servet-i Fünûn dergisinde yazılar, hikâyeler, romanlar yayımladı. Kendisini Türk edebiyat tarihine mal eden büyük romanlarını bu topluluk içinde verdi.
Servet-i Fünûn'da 1897’de tefrika ettiği Mai ve Siyah onu Edebiyât-ı Cedîde’nin tartışmasız en önemli romancı ve hikâyecisi yaptı Romanda acıklı aşk serüveni konusunu geri plana alıp dönemin basın dünyasını, Edebiyat-ı Cedide kuşağının bu dünyaya bakış açısını yansıttı. Bu roman, topluluğun beyannamesi vazifesini gördü.
İlk büyük Türk romanı kabul edilen Aşk-ı Memnû’yu 1898-1900 yılları arasında Servet-i Fünûn'da tefrika etti. Bu eserde zengin bir adamın genç ve güzel karısının yasak bir aşka sürüklenişini gerçekçi bir biçimde, olayın psikolojik nedenleri üzerinde durarak anlattı. Dönemin İstanbul alt kültürleriyle son derece içli dışlı olması, yazarın bu eserini yazmak amacıyla gerekli malzemeyi toplamak için gösterdiği çabanın ürünüdür. Özellikle de o dönem Boğaziçi’nde yalı sakini aileler arasındaki esrar kullanma geleneği, yazarın ciddi psikolojik açılımlar yaşamasına sebep olarak eserin gelişimine ciddi etki etmiştir.
Yazar, Mai ve Siyah’ ın gördüğü rağbet üzerine başka dergi ve gazete sahiplerinin kendisinden yazı istemesi üzerine tiraji yüksek İkdam ve Sabah gazetelerinde de yazılar yayımlamıştır. Ancak Servet-i Fünûn'da yazan İsmail Safa’nın sürgüne gönderilmesi üzerine roman tefrika etmek dışında hiç yazı yayımlamadı.
Halid Ziya, 1901’de Kırık Hayatlar adlı romanı tefrika edilmekte iken Hüseyin Cahid’in Edebiyat ve Hukuk başlıklı yazısı üzerine Servet-i Fünûn kapatıldı ve topluluk dağıldı.
Ayastefanos’a yerleşme
Halid Ziya, Servet-i Fünûn kapatılıp topluluk dağılınca edebiyat hayatından uzun süre uzak kaldı. Rumların ve Ermenilerin yaşadığı bir balıkçı köyü olan Ayastefanos (bugünkü Yeşilköy semti)’a bir köşk yaptırdı ve Tevfik Fikret’in Aşiyan’a yerleştiği 1905 yılında Halid Ziya da kendi köşküne yerleşti. Bâzı eserlerinin kitap halinde yayımını gerçekleştirdi. Rejideki işleri dışında vaktini dostlarıyla sohbet ve okumayla geçirdi.
II. Meşrutiyet
Halid Ziya, Meşrutiyetin ilanı ile fikir ve sanat hayatının canlanması üzerine yeniden yazmaya başladı. Birçok gazete ve dergiye yazılar gönderdi. Sultan Abdülhamid döneminin istibdad yılları olarak anılan son yıllarını ve yurdu değiştirmek isteyenlerin mücadelesini konu alan “Nesl-i Ahir” adlı romanı kaleme aldı. Sabah gazetesinde tefrika edildikten sonra eseri kitaplaştırmadı. Bu arada Darülfünun’da Batı edebiyatı tarihi ve estetik dersleri verdi.
Sultan Reşat’ın Osmanlı tahtına çıkmasından sonra İttihat ve Terakki hükümeti tarafından mabeyn başkatibi olarak sarayda görevlendirildi. Saraydaki görevi sırasında yazmayı uygun görmediği için yazılarına ara verdi. Görevi gereği padişahla gezilere çıktı. 1911’de Âyân Meclisi üyesi oldu.
1912’de saraydaki görevi sona erdi. Darülfünun’da ders vermeye geri döndü.
1914’te Tedavi amaçlı bir Avrupa seyahatine çıktı. Saray ve Ötesi (1940-1942) ile Bir Acı Hikâye adlı hâtıratında Almanya ile ilgili geniş bilgi verdi; seyahat notlarını “Almanya Mektupları” başlıkları altında Tanin gazetesinde yayımladı.
Sait Halim Paşa’nın Almanya’ya inceleme gezisine gönderdiği şair ve yazarlar arasında Almanya’ya gitti, çeşitli kültürel faaliyetlere katıldı. Darülbedayi’de edebî kurul üyeliğinde bulundu. İttihat ve Terakki’nin iktidardan düşmesinden sonra Reji idaresinde yönetim kurulu başkanı oldu. 1918’de oğlu Halil Vedat ve yeğenleriyle çıktığı Avrupa gezisinden 14 ay sonra döndü.
Cumhuriyet dönemi
Milli mücadele döneminde genellikle Ahmet Cevdet’in İkdam Gazetesi’ne yazılar gönderdi. Çoğunlukla dil ve edebiyatla ilgili yazılar yazdı.
Cumhuriyet döneminde kendisini tamamen edebiyata verdi. Cumhuriyetin ilk yıllarında devletin şekillenmesini uzaktan izledi ve fazla eser vermedi.
1930’larda yazı hayatına büyük bir canlılıkla döndü. Cumhuriyet ve Son Posta gazetelerinde yazıları yayımlandı. Özellikle hatıra tarzında yazılarıyla edebiyat dünyasında aktüel bir isim haline geldi.
Dil devrimi’ne gönülden inanan yazarın I. Türk Dili Kurultayı’nda (26 Eylül 1932) sunduğu, Türkçenin geçirdiği evreleri ve dil sevgisini sanatkârane bir üslûpla dile getiren bildiri çok ses getirdi. Bazı eserlerini sadeleştirdi ve Latin harfleriyle yeniden yayımladı.
1937’de Tiran elçiliğinde görevli oğlu Halil Vedat’ın 33 yaşında intihar etmesi üzerine büyük bir yasa girdi. Acısını, yazmakla hafifletmeyi seçti. Her türlü tedaviyi reddettiği uzun bir hastalığın ardından 27 Mart 1945’te öldü. Bakırköy mezarlığında oğlu Halil Vedat’ın yanına gömüldü.
Edebî Kişiliği
Altmış yıllık yazı hayatında şiir dışında pek çok eser kaleme alan Halid Ziya modern Türk edebiyatına romanları ve hikâyeleriyle damgasını vurmuş bir yazardır. Türk romanının büyük ustası olarak kabul edilir.
Edebiyata Fransızcadan ve İngilizceden bazı küçük hikâyeler çevirmekle girmişti. Çeşitli konularda yazı ve makalelerin ardından nesir niteliğinde şiirler yazmış, bu ürünlerine “mensur şiirler” adını vermişti. Bu hazırlıklardan sonra ilk roman denemelerini yaptı.
1886-1908 yılları arasında sekiz roman kaleme alan yazar, bu türdeki ilk eserlerini Fransız realistleri ve natüralistlerinden etkilenerek yazdı. Acemilik dönemi ürünü olan ilk romanlarından sonra Ferdi ve Şürekâsı ile olgunluk dönemine girdi ve ardından Servet-i Fünûn'un edebî beyannâmesi olan Mâi ve Siyah’ı kaleme aldı. Romanlarında olaya dayanan anlatım yerine kahramanların iç dünyasını sanatkârane üslûpla tahlile dayanan yeni bir anlayış benimsenmiştir. Eserlerinde toplumsal mesaj verme endişesi taşımaz. Romanı, insanın iç dünyasına ait bir tür olarak görmüştür.
Hikâye türünün de Türk edebiyatındaki ilk gerçek temsilcisi olarak kabul edilir. Hikâyeleri, romanlarına oranla daha doğal ve yerlidir.
Roman ve hikâyeleri dışındaki en önemli eserleri anılarıdır. Türk edebiyatında anı türünde en çok eser vermiş yazarlardandır
Eserleri
Romanları: Nemide, Bir Ölünün Defteri, Ferdi ve Şürekası, Sefile, Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu, Kırık Hayatlar, ,
Hikâyeleri: Bir İzdivacın Tarih-i Muaşakası, Bir Muhtıranın Son Yaprakları, Nakıl, Bu Muydu, Heyhat, Küçük Fıkralar, Bir Yazın Tarihi, Solgun Demet, Bir Şi’r-i Hayal, Sepette Bulunmuş, Bir Hikâye-i Sevda, Hepsinden Acı, Onu Beklerken, Aşka Dairdi, İhtiyar Dost, Kadın Pençesi, İzmir Hikâyesi, Kar Yağarken
Büyük hikâyeler: Heyhat; Bu muydu?
Oyunları: Firuzan, Kâbus, Fare
Hatıraları: Kırk Yıl, Bir Acı Hikâye, Saray ve Ötesi
Gezi Yazıları: Almanya Mektupları, Alman Hayatı
Denemesi: Sanata Dair
Mensur Şiir: Mezardan Sesler, Mensur Şiirler
Ansiklopedik kitapçıklar:
Hamil, Va’z-ı Hamil; Mebhas-ül Kıhf; İlm-i Simya; Bukalemun-ı Kimya.
Sohbetler, makaleler: Kenarda Kalmış; Sanata Dair.
Kaynakça
- ^ . 22 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2015.
- ^ a b c d Sevda Altunbaş, Halit Ziya Uşaklıgil’in Romanlarında Kadın ve Kadın Eğitimi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Programı Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2007
- ^ a b c d e Zeynep Kerman Uşaklıgil, Halit Ziya, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 42, Yıl 2012 1 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ . 31 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2015.
- ^ a b . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2015.
Dış bağlantılar
- Kültür Bakanlığından Uşaklıgil Bilgisi16 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Zeynep Uysal’la Halit Ziya Edebiyatı Üzerine 1: Bihter’den Ahmet Cemil’e Arzu ve Felaket6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Halid Ziya Usakligil 1866 Istanbul 27 Mart 1945 Istanbul Servet i Funun ve cumhuriyet donemi Turk romanci ve yazar Bazi edebi yazilarini Hazine i Evrak dergisinde Mehmet Halid Ziyaeddin adiyla yayimlamistir Halid Ziya UsakligilDogum1866 Istanbul Osmanli ImparatorluguOlum27 Mart 1945 79 yasinda Istanbul TurkiyeDefin yeriBakirkoy Mezarligi IstanbulTakma adMehmed Halid Ziyaeddin MeslekYazarMilliyetTurkDonemServet i Funun cumhuriyet donemiEdebi akimRealizm sembolizmEtkilendikleri Emile Zola Gustave Flaubert Goncourt Kardesler Charles Dickens Servet i Funun edebiyatinin en buyuk nesir ustasi kabul edilir Ilk buyuk Turk romani olarak kabul gormus Ask i Memnu nun yazaridir Turk romaninin gercek anlamda batili bir kimlik kazanmasinda onemli katkisi olmus bir yazardir Osmanli Imparatorlugu nda Sultan Mehmed Resad doneminde bas mabeyinci 1909 1912 ve Meclis i Ayan uyesi olarak gorev yapti HayatiIstanbul un Eyupsultan semtinde dogdu Ussakizadeler diye anilan ve bir kolu Izmir e yerleserek hali ticaretiyle ugrasan Usakli Helvacizadeler ailesine mensuptur Babasi hali tuccari Halil Efendi Usak tan Izmir e gocmus varlikli bir ailedendi Halid Ziya o sirada Istanbul a yerlesmis olan Halil Efendi ile Behiye Hanim in ucuncu cocugu olarak dunyaya geldi Mahalle mektebindeki ilk egitiminin ardindan Fatih Askeri Rustiyesi ne devam etti 93 Harbi nin baslamasi ile Halil Efendi nin isleri bozulunca aile Izmir e yerlesti ve Halid Ziya ogrenimini Izmir Rustiyesi nde surdurdu Ardindan Izmir de Ermeni Katolik rahiplerinin cocuklari icin kurulmus yatili bir okula devam ederek Fransizcasini gelistirdi Fransiz edebiyatini yakindan tanidi Fransizca ceviri denemeleri yaptiktan sonra henuz ogrenci iken ilk yazilarini yayimlamaya basladi Once Izmir cevresinde kendini tanitti Bazi edebi yazilarini Istanbul da adli onemli bir dergide Mehmet Halid mustear adiyla yayimladi Ilk yazisi Hazine i Evrak ta cikan Deniz Danasi baslikli yazisidir Ilk edebi yazisi mensur siir Askimin Mezari ise Tercuman i Hakikat te yayimlandi 23 Nisan 1883 1884 te Envar i Zeka ya tercumeler yapti ve Bicakcizade Hakki yla birlikte Nevruz dergisini cikarmaya basladi 13 Mart 27 Agustos 1884 arasinda on sayi Burada Alfred de Musset Victor Hugo gibi Fransiz romantiklerinden nesir halinde siir tercumeleri den populer fenle ilgili yazilar ve derginin ilavesi olarak nin Demirhane Muduru adli romanini yayimladi Istanbul a giderek hariciyeci olmak icin basvurdu basvurusu kabul edilmeyince Izmir e dondu Istanbul da bulundugu sure icinde Fransiz edebiyat tarihi ile ilgili olarak uzun suredir yazmak istedigi kitabi yazdi Garbdan Sarka Seyyale i Edebiye Fransa Edebiyatinin Numune ve Tarihi adli kitabi 1885 te 84 sayfa olarak basildi Bu eser onun basilan ilk kitabidir ve Turkcede basilmis ilk Fransiz edebiyati tarihi olma ozelligi tasir Izmir e dondukten sonra Izmir Rustiyesi nde Fransizca ogretmenligi yapti ogretmenlige devam ederken Osmanli Bankasi nda calismaya basladi Izmir Idadisi nin acilmasindan sonra ogretmenlige bu okulda devam etti Fransizcanin yani sira Turk Edebiyati dersleri verdi Hizmet Gazetesi 1886 da idadide birlikte calistigi arkadasi Tevfik Nevzat ile birlikte Hizmet adli bir gazete cikararak yapitlarini burada yayimladi Hizmet vali Halil Rifat Pasa ve hukuk dairesi reisi himayesinde yayimlanmis ve sehrin kultur sanat hayatina canlilik getirmis Halit Ziya ya ise genis bir yazi alani acmisti Ilk eserlerinden Nemide 1889 Bir Olunun Defteri 1889 Ferdi ve Surekasi 1894 Hizmet te tefrika edilmis duygusal kisa romanlardir 1885 te dizi olarak yayimlamaya basladigi Sefile adli ilk romani ise ahlaka aykiri oldugu gerekcesi ile yasaklandigi icin yarim kaldi ve kitap haline gelmedi Bu romanda masum bir genc kizin aldatilisini ve cektigi acilari anlatmaktaydi Halit Ziya nin romanlari kadar mensur siirleri de ilgi uyandirmis ve moda olmustu Mensur siirler Muallim Naci gibi divan siiri taraftarlarindan olumsuz elestiriler alsa da Recaizade Mahmut Ekrem Hizmet e gonderdigi tebrik yazisi ile yetenekli buldugu Halit Ziya ya destek vermisti Yazar dunya edebiyati hakkinda tiyatro tarihi hakkinda yazi dizileri hazirlamis romantizmin temsilcisi Ahmet Mithat Efendi yi elestirdigi ve realizmi savundugu bir elestiri dizisi yayimlamistir Halit Ziya 1888 de annesi Bediye Hanim i kaybetti 1889 da amcasi ile iki aylik seyahate cikarak Uluslararasi Paris Sergisi ni gordu Gezi izlenimlerini Hizmet ve Tarik e gonderdigi mektuplarda anlatti Ayni yilin sonunda Meclis i Ayan Reisi Emin Ali Efendi nin kizi Fatma Memnune Hanim la evlendi Halit Ziya nin bu evlilikten 6 cocugu dunyaya gelmistir Vedide Bihin Sadun Guzin Vedad ve Bulend Ilk cocugu Vedide yi gecirdigi bir hastalik sonucu kaybetti Ayni sekilde Sadun ve Guzin i de kucuk yasta kaybedecek oglu Vedat ise 33 yasinda trajik bir intiharla hayatina son verecektir Halit Ziya Sadun icin Kirik Oyuncak Guzin icin Kirik Hayatlar ve Vedad icin Bir Aci Hikaye adli kitaplari yazmistir Servet i Funun Bankadaki isinden ayrilip Izmir de vali katipligine baslayan Halid Ziya bu gorevde uzun sure kalmadi 1893 te Istanbul da Reji Genel Mudurlugu nden gelen baskatiplik teklifi uzerine Istanbul a gitti Bu gorevi on alti yil surdurdu Bu isinde vaktinin cogunu okuma ve yazmaya ayirma firsati buldu Reji deki calisma gunlerinde Recaizade Mahmud Ekrem araciligiyla Edebiyat i Cedide adli edebiyat topluluguna katildi Bu toplulugun en onemli isimlerinden birisi oldu 1901 de kapatilincaya kadar toplulugun cikardigi Servet i Funun dergisinde yazilar hikayeler romanlar yayimladi Kendisini Turk edebiyat tarihine mal eden buyuk romanlarini bu topluluk icinde verdi Servet i Funun da 1897 de tefrika ettigi Mai ve Siyah onu Edebiyat i Cedide nin tartismasiz en onemli romanci ve hikayecisi yapti Romanda acikli ask seruveni konusunu geri plana alip donemin basin dunyasini Edebiyat i Cedide kusaginin bu dunyaya bakis acisini yansitti Bu roman toplulugun beyannamesi vazifesini gordu Ilk buyuk Turk romani kabul edilen Ask i Memnu yu 1898 1900 yillari arasinda Servet i Funun da tefrika etti Bu eserde zengin bir adamin genc ve guzel karisinin yasak bir aska suruklenisini gercekci bir bicimde olayin psikolojik nedenleri uzerinde durarak anlatti Donemin Istanbul alt kulturleriyle son derece icli disli olmasi yazarin bu eserini yazmak amaciyla gerekli malzemeyi toplamak icin gosterdigi cabanin urunudur Ozellikle de o donem Bogazici nde yali sakini aileler arasindaki esrar kullanma gelenegi yazarin ciddi psikolojik acilimlar yasamasina sebep olarak eserin gelisimine ciddi etki etmistir Yazar Mai ve Siyah in gordugu ragbet uzerine baska dergi ve gazete sahiplerinin kendisinden yazi istemesi uzerine tiraji yuksek Ikdam ve Sabah gazetelerinde de yazilar yayimlamistir Ancak Servet i Funun da yazan Ismail Safa nin surgune gonderilmesi uzerine roman tefrika etmek disinda hic yazi yayimlamadi Halid Ziya 1901 de Kirik Hayatlar adli romani tefrika edilmekte iken Huseyin Cahid in Edebiyat ve Hukuk baslikli yazisi uzerine Servet i Funun kapatildi ve topluluk dagildi Ayastefanos a yerlesme Halid Ziya Servet i Funun kapatilip topluluk dagilinca edebiyat hayatindan uzun sure uzak kaldi Rumlarin ve Ermenilerin yasadigi bir balikci koyu olan Ayastefanos bugunku Yesilkoy semti a bir kosk yaptirdi ve Tevfik Fikret in Asiyan a yerlestigi 1905 yilinda Halid Ziya da kendi koskune yerlesti Bazi eserlerinin kitap halinde yayimini gerceklestirdi Rejideki isleri disinda vaktini dostlariyla sohbet ve okumayla gecirdi II Mesrutiyet Halid Ziya Usakligil Halid Ziya Mesrutiyetin ilani ile fikir ve sanat hayatinin canlanmasi uzerine yeniden yazmaya basladi Bircok gazete ve dergiye yazilar gonderdi Sultan Abdulhamid doneminin istibdad yillari olarak anilan son yillarini ve yurdu degistirmek isteyenlerin mucadelesini konu alan Nesl i Ahir adli romani kaleme aldi Sabah gazetesinde tefrika edildikten sonra eseri kitaplastirmadi Bu arada Darulfunun da Bati edebiyati tarihi ve estetik dersleri verdi Sultan Resat in Osmanli tahtina cikmasindan sonra Ittihat ve Terakki hukumeti tarafindan mabeyn baskatibi olarak sarayda gorevlendirildi Saraydaki gorevi sirasinda yazmayi uygun gormedigi icin yazilarina ara verdi Gorevi geregi padisahla gezilere cikti 1911 de Ayan Meclisi uyesi oldu 1912 de saraydaki gorevi sona erdi Darulfunun da ders vermeye geri dondu 1914 te Tedavi amacli bir Avrupa seyahatine cikti Saray ve Otesi 1940 1942 ile Bir Aci Hikaye adli hatiratinda Almanya ile ilgili genis bilgi verdi seyahat notlarini Almanya Mektuplari basliklari altinda Tanin gazetesinde yayimladi Sait Halim Pasa nin Almanya ya inceleme gezisine gonderdigi sair ve yazarlar arasinda Almanya ya gitti cesitli kulturel faaliyetlere katildi Darulbedayi de edebi kurul uyeliginde bulundu Ittihat ve Terakki nin iktidardan dusmesinden sonra Reji idaresinde yonetim kurulu baskani oldu 1918 de oglu Halil Vedat ve yegenleriyle ciktigi Avrupa gezisinden 14 ay sonra dondu Cumhuriyet donemi Milli mucadele doneminde genellikle Ahmet Cevdet in Ikdam Gazetesi ne yazilar gonderdi Cogunlukla dil ve edebiyatla ilgili yazilar yazdi Cumhuriyet doneminde kendisini tamamen edebiyata verdi Cumhuriyetin ilk yillarinda devletin sekillenmesini uzaktan izledi ve fazla eser vermedi 1930 larda yazi hayatina buyuk bir canlilikla dondu Cumhuriyet ve Son Posta gazetelerinde yazilari yayimlandi Ozellikle hatira tarzinda yazilariyla edebiyat dunyasinda aktuel bir isim haline geldi Dil devrimi ne gonulden inanan yazarin I Turk Dili Kurultayi nda 26 Eylul 1932 sundugu Turkcenin gecirdigi evreleri ve dil sevgisini sanatkarane bir uslupla dile getiren bildiri cok ses getirdi Bazi eserlerini sadelestirdi ve Latin harfleriyle yeniden yayimladi 1937 de Tiran elciliginde gorevli oglu Halil Vedat in 33 yasinda intihar etmesi uzerine buyuk bir yasa girdi Acisini yazmakla hafifletmeyi secti Her turlu tedaviyi reddettigi uzun bir hastaligin ardindan 27 Mart 1945 te oldu Bakirkoy mezarliginda oglu Halil Vedat in yanina gomuldu Edebi KisiligiAltmis yillik yazi hayatinda siir disinda pek cok eser kaleme alan Halid Ziya modern Turk edebiyatina romanlari ve hikayeleriyle damgasini vurmus bir yazardir Turk romaninin buyuk ustasi olarak kabul edilir Edebiyata Fransizcadan ve Ingilizceden bazi kucuk hikayeler cevirmekle girmisti Cesitli konularda yazi ve makalelerin ardindan nesir niteliginde siirler yazmis bu urunlerine mensur siirler adini vermisti Bu hazirliklardan sonra ilk roman denemelerini yapti 1886 1908 yillari arasinda sekiz roman kaleme alan yazar bu turdeki ilk eserlerini Fransiz realistleri ve naturalistlerinden etkilenerek yazdi Acemilik donemi urunu olan ilk romanlarindan sonra Ferdi ve Surekasi ile olgunluk donemine girdi ve ardindan Servet i Funun un edebi beyannamesi olan Mai ve Siyah i kaleme aldi Romanlarinda olaya dayanan anlatim yerine kahramanlarin ic dunyasini sanatkarane uslupla tahlile dayanan yeni bir anlayis benimsenmistir Eserlerinde toplumsal mesaj verme endisesi tasimaz Romani insanin ic dunyasina ait bir tur olarak gormustur Hikaye turunun de Turk edebiyatindaki ilk gercek temsilcisi olarak kabul edilir Hikayeleri romanlarina oranla daha dogal ve yerlidir Roman ve hikayeleri disindaki en onemli eserleri anilaridir Turk edebiyatinda ani turunde en cok eser vermis yazarlardandirEserleriRomanlari Nemide Bir Olunun Defteri Ferdi ve Surekasi Sefile Mai ve Siyah Ask i Memnu Kirik Hayatlar Hikayeleri Bir Izdivacin Tarih i Muasakasi Bir Muhtiranin Son Yapraklari Nakil Bu Muydu Heyhat Kucuk Fikralar Bir Yazin Tarihi Solgun Demet Bir Si r i Hayal Sepette Bulunmus Bir Hikaye i Sevda Hepsinden Aci Onu Beklerken Aska Dairdi Ihtiyar Dost Kadin Pencesi Izmir Hikayesi Kar Yagarken Buyuk hikayeler Heyhat Bu muydu Oyunlari Firuzan Kabus Fare Hatiralari Kirk Yil Bir Aci Hikaye Saray ve Otesi Gezi Yazilari Almanya Mektuplari Alman Hayati Denemesi Sanata Dair Mensur Siir Mezardan Sesler Mensur Siirler Ansiklopedik kitapciklar Hamil Va z i Hamil Mebhas ul Kihf Ilm i Simya Bukalemun i Kimya Sohbetler makaleler Kenarda Kalmis Sanata Dair Kaynakca 22 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ekim 2015 a b c d Sevda Altunbas Halit Ziya Usakligil in Romanlarinda Kadin ve Kadin Egitimi Dokuz Eylul Universitesi Egitim Bilimleri Enstitusu Ortaogretim Sosyal Alanlar Egitimi Ana Bilim Dali Turk Dili ve Edebiyati Ogretmenligi Programi Yuksek Lisans Tezi Izmir 2007 a b c d e Zeynep Kerman Usakligil Halit Ziya Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 42 Yil 2012 1 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde 31 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ekim 2015 a b 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Ekim 2015 Dis baglantilarKultur Bakanligindan Usakligil Bilgisi16 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Zeynep Uysal la Halit Ziya Edebiyati Uzerine 1 Bihter den Ahmet Cemil e Arzu ve Felaket6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde