Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
III. Mihail (Yunanca: Μιχαήλ Γ΄, Mikhaēl III) (d. 19 Ocak 840 – ö. 23/24 Eylül 867), 842- 867 döneminde Amorian (Phrygian) hanedanının üçüncü ve son üyesi olarak Bizans imparatoru olmuştur. Sonradan gelen ve saltanatı gasp eden Makedon Hanedanı taraflısı ve daha önceki hanedanı kötüleme amacındaki tarihçiler tarafından "Sarhoş" (ὀ Μέθυσος) lakabı verilmiştir. Fakat günümüzdeki modern tarihçilerin araştırmaları, saltanatı sırasında olan gelişmelerin 9. yüzyılda ortaya çıkan Bizans'ın yeniden güçlenmesine katkılarının hayati rolünü açıkça ortaya çıkarmıştır ve III. Mihail'in isminin ve ününün çok daha pozitif görülmesine neden olmuştur.
| III. Mihail Μιχαήλ Γ΄ | |
|---|---|
 | |
| Bizans İmparatoru | |
| Hüküm süresi | 842 – 867 |
| Önce gelen | Theofilos |
| Sonra gelen | I. Basileios |
| Doğum | 19 Ocak 840 Konstantinopolis |
| Ölüm | 23/24 Eylul 867 Konstantinopolis |
| Eş(ler)i | Eudokia Dekapolitissa Eudokia İngerina |
| Hanedan | Frigya Hanedanı |
| Babası | Theofilos |
| Annesi | Theodora |
| Frigya Hanedanı | |||
| Kronoloji | |||
| II. Mihail | 820–829 | ||
| Ortak imparator olarak Theofilos ile, 822–829 | |||
| Theofilos | 829–842 | ||
| Ortak imparator olarak ile, y.833–835 ve III. Mihail, 840–842 | |||
| III. Mihail | 842–867 | ||
| Theodora ve Theoktistos naipliği altında, 842–855 ve ortak imparator olarak I. Basileios ile, 866–867 | |||
| Veraset | |||
| Öncül: V. Leon ve Nikiforos Hanedanı | Ardıl: Makedon Hanedanı | ||
Yaşamı
İmparatorluğun naiplikle idaresi ve siyasal gelişmeler
Mihail, İmparator Theofilos ve karısı "Theodora"nın en küçük oğluydu. Daha bebek iken 840'ta babasına ortak imparator olarak taç giydirildi. Babası öldüğü zaman, daha 2 yaşında idi; 20 Ocak 820'de tek imparator olarak babasının yerine tahta geçirildi. Yaşı küçük iken imparatorluk, annesi Theodora, annesinin amcası Sergius Niketiates, annesinin kardeşi Bardas ve yüksek rütbeli saray bürokratı Theoktistos tarafından naiplerle idare edilmiştir. İmparatorluk naipler tarafından idare edilmekte iken Bizans idaresinde ve siyasetine büyük değişiklikler yapıldı. Bunların başında putseven siyasetin geri getirilmesi; Abbasilerle savaşlar ve Paulis mezhebi mensuplarına uygulanan büyük katliam gelir.
Babası döneminde "putkıranlık (ikonoklast)" görüşü ve politikaları çok sıkı olarak uygulanmıştı. Annesi Theodora ise şiddetli "putsever (ikonodul)" olarak bilinmekteydi ve Mihail'in naiplerinin başında bulunan Theodora, koyu bir putkıran olarak tanınan Konstantinopolis Patriği "Gramerci VII. Ioannis" ile karşı karşıya kaldı. Önce bu konuyu ele almak hedefiyle Mart 843'te (Theofilos'un ölümünden 14 ay sonra) Konstantinopolis'te bir Konsey toplanması kararı verildi. Bu konseyin ajandası ve konseye katılan taşra Ortodoks Kilisesi hiyerarşisi üyeleri daha çok putseverlik taraftarı idiler. Ayasofya'da toplanan bu Konstantinopolis konseyinde, 767'de Yedinci Ekümenik Konseyi'nden 76 yıl sonra bu Ekumenik Konseyin putsevenler lehine kararları geri getirildi. Bu konsey kararlarını uygulaması gereken patrik "Gramerci VII. Ioannis" bunları kabul etmedi ve istifa etmeyi de reddetti. Sonunda Theodora ve naipler patriği zorla görevinden ayırdılar; yerine putseven olan I. Methodios Patrik olarak atandı. Önemli putkıranlık taraftarları (Theodora'nın ölmüş kocası Theofilos hariç) resmen aforoz ve telin edildiler. Böylece Frigya Hanedanı'nın ortaya çıkarmış olduğu ikinci putkıran rejimi resmen sona ermiş olup Bizans tarihinin önemli bir sorunu (putseven-putkıran çekişmesi) putsevenlerin lehine sona erdi ve bundan sonra da putkıran yaklaşımlı herhangi bir imparator Bizans tahtına gelmedi.
Sınırlarda devamlı Abbasi Araplarla mücadeleler devam etti ve Bizanslıların Arap hücumlarını durdurma gayretlerin bazı başarılara rağmen genellikle etkin olmadı. Abbasiler Bizans kara ordularına karşı Suriye sınırında galip geldiler. Fakat Bizans donanması Arap donanmasına karşı koymaya başladı. Arap donanması Pamfilya ve Girit'te hücumlara devamla Bizans donanmasına ustun geldi. Ege Denizi ve Suriye-Lübnan kıyılarında (iki taraftan 300 kusur geminin katıldığı) büyük donanma savaşları yapıldı. 835'te 85 gemiden oluşan bir Bizans filosu Araplarla yaptığı bir deniz savaşında galip çıktı. 843'te naiplerden Theoctistos'un şahsi komutasında bir donanma seferi sonucu Bizanslılar kısa bir dönem için Girit'i ele geçirdiler; ama sonra adayı yine Araplara kaybettiler. 853'te bir büyük Bizans filosu Arapların deniz limanı ve donanma üssü olarak kullandıkları Nil Nehri ağzında bulunan Damietta adasına bir baskın yapıp şehri ve limanda bulunan gemileri yakıp tahrip ettiler.
Bu naiplik çağının bir utanılacak politikası ise Anadolu'da doğu sınırında yaşayan ve Ortodoks Hristiyanlar tarafından telin edilen "Paulusçuluk" mezhebi mensupları üzerine büyük bir sefer düzenlenmesi idi. Putsevmeyen ikonoklast, vaftiz edilmeyi reddeden, şarap-ekmek ("eukharistí") vaftiz ayinini telin eden, Kitâb-ı Mukaddes'in eski kısmı Eski Ahit'i ve Yeni Ahit'te birçok yeni kısmını kabul etmeyen, organize kilise ve papazlarının önemini inkâr eden "Paulusçuluk" mezhebi mensupları 200 yıldır Bizans sınırlarında yaşamaktaydılar. 842-843'te çok koyu Hristiyan ve naip olan imparatoriçe Thoodora bu mezhebe karşı şiddetli hücumlar başlattı. Önce Ortodoks Kilisesi bir beyanname yayarak bu mezhebe inananları gerçek Hristiyan inanışa çağırdı ve inanışlarında ısrar eden Paulusçuların öldürülmesinin caiz olduğunu açıkladı. Sonra Bizans'ın doğu sınırına büyük bir ordu gönderildi. Birçok "Paulusçuluk" mezhebi mensubu daha tolerans gösteren İslam arazilerine, özellikle Malatya Emiri Ömer bin Abdullah'a, kaçtılar. Ama kaçmayan çok büyük sayıda bu mezhebe bağlı oldukları iddia edilen kişiler bir Bizans pogromuna uğrayarak, (erkek, kadın, çocuk göz edilmeden 100.000 kadar kişi) asılarak, kesilerek, boğularak ve hatta çarmıha gerilerek öldürüldü. Modern İngiliz tarihçisi Norwich bu katliam hakkında şöyle demektedir:
Bizans İmparatorluğunda o zamana kadar bu şekilde bir dinsel cemaati tümünden kökünden temizlemek hedefiyle böyle bir politika uygulanmamıştı ve sonra da uygulanmamıştır. "Paulusçuluk"culara karşı hareket sadece merhametsiz bir barbarlık olarak kalmamış; bu politikayı çıkartan ve uygulatan İmparatoriçe Theodora'nın ismine ve hatırasına tarihte hiç silinemeyecek büyük bir kara leke sürmüştür.
Yeni liderleri olan Karbeas altında Paulusculuk mezhebi pogromundan kurtulanlar ve daha önce kaçanlar Abbasiler-Bizans sınırında modern Divriği civarında yerleşip orada "Tepherike" adlı bir kale ve şehir kurup yerleştiler.
III. Mihail'in idareyi ele alması ve siyasi gelişmeler
İmparatorun yaşı büyüyüp idareyi ele alma yaşına yaklaştıkça etrafında bulunan saraylılar ona etki etme için sanki yarışa giriştiler. Mihail, dayısı olan Bardas'ı çok sevip beğenmekteydi ve ona Caesar unvanı verdi ve imparatorlukta ikinci önemli mevkiye geçirdi. Bardas rakibi olan Theoktistos'u mevkinden attırdı ve Kasım 855de Bardas'ın onu idam ettirme kararını Mihail kabul etti. Bardas'in desteğiyle 15 Mart 856'da III. Mihail imparatorluk yetkilerinin hepsini yüklendi. Eski taht naipleri politik güç merkezlerinden uzaklaştırdı. Bu arada 657'da kendi annesini ve kız kardeşlerini de rahibe olarak manastırlara çekilmeye zorladı.
855-856 döneminde Bulgarlar ve Bizanslılar yeni bir savaşa giriştiler. Bizanslılar Trakya'nın Filibe (o zamanki Philippopolis şimdiki Filibe) civarını ve Karadeniz'deki Burgaz Körfezi etrafındaki liman şehirlerini ve bölgelerini tekrar ele geçirmeyi hedef almışlardı. Bulgarlar "Alaman Louis" komutasındaki Franklar ve Hırvatlardan oluşan ordularla uğraşmaktaydılar. İmparator ve Sezar Bardas komutasındaki Bizans orduları bu hedefleri ele geçirmeyi başardılar. Filibe (o zamanki Philippopolis şimdiki Plovdiv), Develtus, Ahyolu (o zamanki Ancialus şimdi Pomorie) ve Nişabur (o zamanki Mesembria şimdiki Nesebar) şehirlerini ve Zağara (o zamanki Zagora) bölgesi Bizanslılar eline geçti.
Bardas çeşitli içişleri reformları yaparak Bizans devletinin idaresini iyileştirmeye çalıştı. 856-863 döneminde doğu Anadolu sınırlarında Abbasiler'e karşı bir sıra çarpışmalar yapıldı ve Bizans kendine bağlı tampon ülkeleri güçlendirmeye önem verdi. 857'de Abbasilerinin Malatya Emirine karşı 50.000 kişilik bir Bizans ordusu gönderdi. 859'da III. Mihail komutasındaki bir Bizans ordusu Samsat (o zamanki Samsota) kalesini kuşattı. 960'ta III. Mihail idaresinde bir Bizans ordusu yine Doğu Anadolu'da sefere çıktı. Ama bir denizden Boğaz'a ve İstanbul'a bir Kiev-Rus deniz filosu hücuma geçince bu seferi bırakmak zorunda kaldı. 860'taki seferde Bizans ordusu Abbasi Halifesi Mütevekkil'in ordusu ile yaptığı Dazimon Muharebesi'nden yenik olarak çıktı. Fakat 863'te Mihail'in dayısı olan Petronas komutasındaki bir Bizans ordusu Malatya Emiri ile Lalakaon Muharebesi'ne girişti. Bu muharebeden Bizanslılar galip çıktı ve Malatya Emiri Ömer bin Abdullah bu muharebede hayatını kaybetti. Petronas için Konstantinopolis'te antik Roma şeklinde bir zafer geçidi yapıldı.
Bardas'ın ve Konstantinopolis Patriği Fotios desteği ile III. Mihail başkentte bir sıra mimari ve kültürel gelişmelere neden oldu. Şehrin eskimiş ve harabeye dönmüş olan eski meydanları ve binaları restore edildi ve bu arada harabeye dönmüş eski manastırlar da tekrar açıldı. Magnaura Sarayı da yeniden organize edilerek Konstantinopolis Üniversitesi tekrar faaliyete açıldı.
Çok etkili bir kişi olan Fotios önceden rahip değildi. Ama sonradan papazlık için ant içip çok geçmeden 858'de imparatorluk idaresine karşı gelen Konstantinopolis Patriği İgnatius yerine Patrik olarak atandı. Bu kilise hiyerarşisi arasında büyük bir ikilik yarattı. 861'de İstanbul'da toplanan bir sinod meşru olarak Fotios'un Patrik olduğunu teyit etti. Buna rağmen eski Patrik İgnatios 863'te Roma'daki Papa I. Nikolas'a başvurdu ve Papa da Fotios'un gayrimeşru olarak Patriklik görevinde olduğunu ilan etti. Fotios bölünmesi olarak adlandırılan Patriklik görevi ve kimin Bizans'ın bu en yüksek görevinde olduğu hakkındaki mücadele, Fotios'un Bizans'ın komşularına giriştiği misyonerlik girişimlerinin başarılı sonuçlar vermesi ile daha da karmaşık bir hal aldı.
Patrik Fotios desteğiyle Mihail, Kiril ve Metodius adlı önemli keşiş misyonerleri Hazarlar'a gönderdi ve bu misyonerlerin hedefi Hazar Kağan'ın teşvikiyle Yahudilik dininin Hazarlar arasında yayılmasını önlemekti. Ama bu Kiril ve Metodius'un bu misyonu başarısız kaldı. 863'te ayni keşişler Tuna kuzeyine Büyük Moravya'daki Slavları Hristiyanliğa geçirmek hedefiyle bir misyoner seferine daha giriştiler. Kiril ve Metodius'un misyonerlik girişiminin en önemli sonucu bu keşişlerin Slav dillerini yazıya geçirmek için özel bir alfabe, , bulup uygulamaları oldu. Franklar ve Papa II. Nikolas Bulgarları Hristiyanlığa döndürüp onların kilisesini Roma'ya bağlamak için büyük bir misyoner hareketine geçmişlerdi. Özellikle Bulgar Çarı I. Boris'in Hristiyanlığa dönüp ülkesinin Hristiyan kilisesini Roma'ya bağlamasını önlemek için III. Mihail ve Sezar Bardas komutasındaki ordular Bulgaristan'ı istilaya başladılar. 864'te bu savaşı sona erdiren barış anlaşmasının bir şartı olarak Boris'in Bizans Hristiyan dinsel uygulamalarını takip eden bir Hristiyanlığa dönüp yeniden vaftiz edilmesi idi.
Fakat III. Mihail'in şahsi hayatında büyük sorunlar bulunmaktaydı. III. Mihail'in "Evadakia Dekapolitissa" ile evliliği her iki tarafça sevgiden yoksundu ve hiç çocukları olmamıştı. İmparatorun çok sevdiği "Eudokia İngerina" adlı bir metresi bulunmaktaydı. Fakat III. Mihail bu kadınla evlenmesinin büyük bir skandal doğuracağı hakkında saraylıların telkinlerine uyarak yeni bir evlilikten kaçınmaktaydı. III. Mihail bu ilişkiyi skandalsız devam ettirmek için acayip bir çare buldu. İmparator'un çok yakın arkadaşı olarak onun gözüne giren; onun sefahat arkadaşı ve sırdaşı olan ve Saray Başkethüdası gibi büyük bir devlet unvanı verilen Basileios adlı bir saraylı "Eudokia İngerina" ile evlendi. Mihail, İngerina olan ilişkisini devam ettirdi. Basilieos'a da metres olarak bir manastırda rahibe iken oradan çıkarılan imparatorun kız kardeşi Thekla ile ilişki kurmasına Mihail yardım etti.
Basilieos gittikçe Mihail üzerindeki etkisini arttırdı. Nisan 866'de imparatoru Sezar Bardas'ın kendi aleyhinde bir komplo hazırladığına inandırmayı başardı. Bardas hemen bir suikaste maruz kaldı ve Bizans'ta herkes bunun hazırlayıcısı Basileios olduğuna inanmıştı. Etrafında hiç rakibi kalmayınca Basilieos imparatora kendini ortak imparator seçmesini ve kendini bir üvey evlat olarak seçmesini empoze etti. Basileous Mayıs 857'de ortak imparator olarak törenle tac giydi. Bu acayip gelişmeler belki (gerçekte III. Mihail'in oğlu olduğu herkesçe bilinen) Eudokia Ingeria'nin oğlu Leon'un III. Mihail'e meşru olarak varisliğinin sağlanması hedefiyle ortaya çıktığı uygun bir açıklama olabilir.
Fakat bu gerçekten III. Mihail'in hedefi ise, bu hedef istenilen yeri bulmadığı da gerçektir. Mihail'in at yarışlarına özel merak sarmış ve bir başka gözde arkadaş bulmuştu. Basilieos, Bizans sarayı ve ülke idaresi üzerine olan iktidar gücünü kaybedeceğinden korkmaya başladı. 23/24 Eylül 867'de özel at yarışı için, yeni yapılmış olan sarayda bulunan imparator, Basileios ve Eudokia'nın katıldığı bir yemek aleminden sonra sarhoş olarak kendi odasına geçti. Gecenin geç saatinde Basileios 7 kişilik bir grup başında Mihail'in yatak odasını bastı. İmparatorun önce ellerini kestiler. Sonra da Basileios'un kuzeninin bir kılıç darbesi ile III. Mihail'in hayatına son buldurdular. Yerine taşradan gelen bir köylü çocuk olan I. Basileous'a tam yetkili imparator olarak tac giydirildi.
Mihail, imparatorluğu mali bakımdan çok güçlü hale getirmişti. Örneğin devlet gelirleri 850'de 3.3 milyon Bizans altına çıkmıştı. Buna rağmen Mihail'in ölümünden hemen sonra ve sonraki yüzyıllardaki şöhreti çok fena bir imparator olarak; hiç idareden anlamayan bir hükümdar olarak ve genellikle şahsi hayatında da bir "sarhoş" olarak görünmekteydi. Zamanımızda tarihçiler III. Mihkail'in bu koyu şöhretini imparatorluğu gasp edip yeni bir hanedan kuran I. Basileous'un propagandası olarak ortaya çıktığına hemfikirdirler.
Ailesi
III. Mihail ile karısı Eudokia Dekapolitissa'nın hiç çocukları olmamıştır. Fakat III. Mihail'nin kendisine çok yakın ilişkili gözdesi olan "Eudokia İngerina" ile bir veya iki oğlu olduğu bilinmektedir:
- IV Leon Bilge, 866'da I. Basileous'den sonra imparator olmuştur.
- I. Stefanos, Konstantinopolis Ortodoks Hristiyan Patriği.
Kaynakça
Dış kaynaklar
- Gregory, Timothy E.(çev. Esra Ermert), (İlk bas.:2008 3.bas.:2016), Bizans Tarihi, İstanbul:Yapı Kredi Yayınları
- Gibbon, Edward (çev. Baltacıgil, Asım) (1994), II. Roma İmparatorluğu'nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi, 6 cilt, İstanbul:Arkeoloji ve Sanat Yayınları
- Norwich, John Julius, (1991) Byzantium: The Apogee, Londra:Penguin , say.53-88(İngilizce)
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN .
| Wikimedia Commons'ta III. Mihail ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Theofilos |  Bizans İmparatoru 842 –867 | Sonra gelen: I. Basileios |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
III Mihail Yunanca Mixahl G Mikhael III d 19 Ocak 840 o 23 24 Eylul 867 842 867 doneminde Amorian Phrygian hanedaninin ucuncu ve son uyesi olarak Bizans imparatoru olmustur Sonradan gelen ve saltanati gasp eden Makedon Hanedani taraflisi ve daha onceki hanedani kotuleme amacindaki tarihciler tarafindan Sarhos ὀ Me8ysos lakabi verilmistir Fakat gunumuzdeki modern tarihcilerin arastirmalari saltanati sirasinda olan gelismelerin 9 yuzyilda ortaya cikan Bizans in yeniden guclenmesine katkilarinin hayati rolunu acikca ortaya cikarmistir ve III Mihail in isminin ve ununun cok daha pozitif gorulmesine neden olmustur III Mihail Mixahl G Bizans ImparatoruHukum suresi842 867Once gelenTheofilosSonra gelenI BasileiosDogum19 Ocak 840 KonstantinopolisOlum23 24 Eylul 867 KonstantinopolisEs ler iEudokia Dekapolitissa Eudokia IngerinaHanedanFrigya HanedaniBabasiTheofilosAnnesiTheodoraFrigya HanedaniKronolojiII Mihail 820 829Ortak imparator olarak Theofilos ile 822 829Theofilos 829 842Ortak imparator olarak ile y 833 835 ve III Mihail 840 842III Mihail 842 867Theodora ve Theoktistos naipligi altinda 842 855 ve ortak imparator olarak I Basileios ile 866 867VerasetOncul V Leon ve Nikiforos Hanedani Ardil Makedon HanedaniYasamiTheodora nin naipligi sirasinda basilan bu sikke Mihail in on yuzde tek basina hukumdar olarak gosterilen annesinden ve hatta bu madalyonun arka yuzunde genc Mihail ile birlikte tasvir edilen kiz kardesi Thecla dan bile daha az belirgin oldugunu gostermektedir Imparatorlugun naiplikle idaresi ve siyasal gelismeler Mihail Imparator Theofilos ve karisi Theodora nin en kucuk ogluydu Daha bebek iken 840 ta babasina ortak imparator olarak tac giydirildi Babasi oldugu zaman daha 2 yasinda idi 20 Ocak 820 de tek imparator olarak babasinin yerine tahta gecirildi Yasi kucuk iken imparatorluk annesi Theodora annesinin amcasi Sergius Niketiates annesinin kardesi Bardas ve yuksek rutbeli saray burokrati Theoktistos tarafindan naiplerle idare edilmistir Imparatorluk naipler tarafindan idare edilmekte iken Bizans idaresinde ve siyasetine buyuk degisiklikler yapildi Bunlarin basinda putseven siyasetin geri getirilmesi Abbasilerle savaslar ve Paulis mezhebi mensuplarina uygulanan buyuk katliam gelir Babasi doneminde putkiranlik ikonoklast gorusu ve politikalari cok siki olarak uygulanmisti Annesi Theodora ise siddetli putsever ikonodul olarak bilinmekteydi ve Mihail in naiplerinin basinda bulunan Theodora koyu bir putkiran olarak taninan Konstantinopolis Patrigi Gramerci VII Ioannis ile karsi karsiya kaldi Once bu konuyu ele almak hedefiyle Mart 843 te Theofilos un olumunden 14 ay sonra Konstantinopolis te bir Konsey toplanmasi karari verildi Bu konseyin ajandasi ve konseye katilan tasra Ortodoks Kilisesi hiyerarsisi uyeleri daha cok putseverlik taraftari idiler Ayasofya da toplanan bu Konstantinopolis konseyinde 767 de Yedinci Ekumenik Konseyi nden 76 yil sonra bu Ekumenik Konseyin putsevenler lehine kararlari geri getirildi Bu konsey kararlarini uygulamasi gereken patrik Gramerci VII Ioannis bunlari kabul etmedi ve istifa etmeyi de reddetti Sonunda Theodora ve naipler patrigi zorla gorevinden ayirdilar yerine putseven olan I Methodios Patrik olarak atandi Onemli putkiranlik taraftarlari Theodora nin olmus kocasi Theofilos haric resmen aforoz ve telin edildiler Boylece Frigya Hanedani nin ortaya cikarmis oldugu ikinci putkiran rejimi resmen sona ermis olup Bizans tarihinin onemli bir sorunu putseven putkiran cekismesi putsevenlerin lehine sona erdi ve bundan sonra da putkiran yaklasimli herhangi bir imparator Bizans tahtina gelmedi Sinirlarda devamli Abbasi Araplarla mucadeleler devam etti ve Bizanslilarin Arap hucumlarini durdurma gayretlerin bazi basarilara ragmen genellikle etkin olmadi Abbasiler Bizans kara ordularina karsi Suriye sinirinda galip geldiler Fakat Bizans donanmasi Arap donanmasina karsi koymaya basladi Arap donanmasi Pamfilya ve Girit te hucumlara devamla Bizans donanmasina ustun geldi Ege Denizi ve Suriye Lubnan kiyilarinda iki taraftan 300 kusur geminin katildigi buyuk donanma savaslari yapildi 835 te 85 gemiden olusan bir Bizans filosu Araplarla yaptigi bir deniz savasinda galip cikti 843 te naiplerden Theoctistos un sahsi komutasinda bir donanma seferi sonucu Bizanslilar kisa bir donem icin Girit i ele gecirdiler ama sonra adayi yine Araplara kaybettiler 853 te bir buyuk Bizans filosu Araplarin deniz limani ve donanma ussu olarak kullandiklari Nil Nehri agzinda bulunan Damietta adasina bir baskin yapip sehri ve limanda bulunan gemileri yakip tahrip ettiler Bu naiplik caginin bir utanilacak politikasi ise Anadolu da dogu sinirinda yasayan ve Ortodoks Hristiyanlar tarafindan telin edilen Paulusculuk mezhebi mensuplari uzerine buyuk bir sefer duzenlenmesi idi Putsevmeyen ikonoklast vaftiz edilmeyi reddeden sarap ekmek eukharisti vaftiz ayinini telin eden Kitab i Mukaddes in eski kismi Eski Ahit i ve Yeni Ahit te bircok yeni kismini kabul etmeyen organize kilise ve papazlarinin onemini inkar eden Paulusculuk mezhebi mensuplari 200 yildir Bizans sinirlarinda yasamaktaydilar 842 843 te cok koyu Hristiyan ve naip olan imparatorice Thoodora bu mezhebe karsi siddetli hucumlar baslatti Once Ortodoks Kilisesi bir beyanname yayarak bu mezhebe inananlari gercek Hristiyan inanisa cagirdi ve inanislarinda israr eden Pauluscularin oldurulmesinin caiz oldugunu acikladi Sonra Bizans in dogu sinirina buyuk bir ordu gonderildi Bircok Paulusculuk mezhebi mensubu daha tolerans gosteren Islam arazilerine ozellikle Malatya Emiri Omer bin Abdullah a kactilar Ama kacmayan cok buyuk sayida bu mezhebe bagli olduklari iddia edilen kisiler bir Bizans pogromuna ugrayarak erkek kadin cocuk goz edilmeden 100 000 kadar kisi asilarak kesilerek bogularak ve hatta carmiha gerilerek olduruldu Modern Ingiliz tarihcisi Norwich bu katliam hakkinda soyle demektedir Bizans Imparatorlugunda o zamana kadar bu sekilde bir dinsel cemaati tumunden kokunden temizlemek hedefiyle boyle bir politika uygulanmamisti ve sonra da uygulanmamistir Paulusculuk culara karsi hareket sadece merhametsiz bir barbarlik olarak kalmamis bu politikayi cikartan ve uygulatan Imparatorice Theodora nin ismine ve hatirasina tarihte hic silinemeyecek buyuk bir kara leke surmustur Yeni liderleri olan Karbeas altinda Paulusculuk mezhebi pogromundan kurtulanlar ve daha once kacanlar Abbasiler Bizans sinirinda modern Divrigi civarinda yerlesip orada Tepherike adli bir kale ve sehir kurup yerlestiler III Mihail in idareyi ele almasi ve siyasi gelismeler Imparatorun yasi buyuyup idareyi ele alma yasina yaklastikca etrafinda bulunan saraylilar ona etki etme icin sanki yarisa giristiler Mihail dayisi olan Bardas i cok sevip begenmekteydi ve ona Caesar unvani verdi ve imparatorlukta ikinci onemli mevkiye gecirdi Bardas rakibi olan Theoktistos u mevkinden attirdi ve Kasim 855de Bardas in onu idam ettirme kararini Mihail kabul etti Bardas in destegiyle 15 Mart 856 da III Mihail imparatorluk yetkilerinin hepsini yuklendi Eski taht naipleri politik guc merkezlerinden uzaklastirdi Bu arada 657 da kendi annesini ve kiz kardeslerini de rahibe olarak manastirlara cekilmeye zorladi 855 856 doneminde Bulgarlar ve Bizanslilar yeni bir savasa giristiler Bizanslilar Trakya nin Filibe o zamanki Philippopolis simdiki Filibe civarini ve Karadeniz deki Burgaz Korfezi etrafindaki liman sehirlerini ve bolgelerini tekrar ele gecirmeyi hedef almislardi Bulgarlar Alaman Louis komutasindaki Franklar ve Hirvatlardan olusan ordularla ugrasmaktaydilar Imparator ve Sezar Bardas komutasindaki Bizans ordulari bu hedefleri ele gecirmeyi basardilar Filibe o zamanki Philippopolis simdiki Plovdiv Develtus Ahyolu o zamanki Ancialus simdi Pomorie ve Nisabur o zamanki Mesembria simdiki Nesebar sehirlerini ve Zagara o zamanki Zagora bolgesi Bizanslilar eline gecti Bardas cesitli icisleri reformlari yaparak Bizans devletinin idaresini iyilestirmeye calisti 856 863 doneminde dogu Anadolu sinirlarinda Abbasiler e karsi bir sira carpismalar yapildi ve Bizans kendine bagli tampon ulkeleri guclendirmeye onem verdi 857 de Abbasilerinin Malatya Emirine karsi 50 000 kisilik bir Bizans ordusu gonderdi 859 da III Mihail komutasindaki bir Bizans ordusu Samsat o zamanki Samsota kalesini kusatti 960 ta III Mihail idaresinde bir Bizans ordusu yine Dogu Anadolu da sefere cikti Ama bir denizden Bogaz a ve Istanbul a bir Kiev Rus deniz filosu hucuma gecince bu seferi birakmak zorunda kaldi 860 taki seferde Bizans ordusu Abbasi Halifesi Mutevekkil in ordusu ile yaptigi Dazimon Muharebesi nden yenik olarak cikti Fakat 863 te Mihail in dayisi olan Petronas komutasindaki bir Bizans ordusu Malatya Emiri ile Lalakaon Muharebesi ne giristi Bu muharebeden Bizanslilar galip cikti ve Malatya Emiri Omer bin Abdullah bu muharebede hayatini kaybetti Petronas icin Konstantinopolis te antik Roma seklinde bir zafer gecidi yapildi Bardas in ve Konstantinopolis Patrigi Fotios destegi ile III Mihail baskentte bir sira mimari ve kulturel gelismelere neden oldu Sehrin eskimis ve harabeye donmus olan eski meydanlari ve binalari restore edildi ve bu arada harabeye donmus eski manastirlar da tekrar acildi Magnaura Sarayi da yeniden organize edilerek Konstantinopolis Universitesi tekrar faaliyete acildi Cok etkili bir kisi olan Fotios onceden rahip degildi Ama sonradan papazlik icin ant icip cok gecmeden 858 de imparatorluk idaresine karsi gelen Konstantinopolis Patrigi Ignatius yerine Patrik olarak atandi Bu kilise hiyerarsisi arasinda buyuk bir ikilik yaratti 861 de Istanbul da toplanan bir sinod mesru olarak Fotios un Patrik oldugunu teyit etti Buna ragmen eski Patrik Ignatios 863 te Roma daki Papa I Nikolas a basvurdu ve Papa da Fotios un gayrimesru olarak Patriklik gorevinde oldugunu ilan etti Fotios bolunmesi olarak adlandirilan Patriklik gorevi ve kimin Bizans in bu en yuksek gorevinde oldugu hakkindaki mucadele Fotios un Bizans in komsularina giristigi misyonerlik girisimlerinin basarili sonuclar vermesi ile daha da karmasik bir hal aldi Patrik Fotios destegiyle Mihail Kiril ve Metodius adli onemli kesis misyonerleri Hazarlar a gonderdi ve bu misyonerlerin hedefi Hazar Kagan in tesvikiyle Yahudilik dininin Hazarlar arasinda yayilmasini onlemekti Ama bu Kiril ve Metodius un bu misyonu basarisiz kaldi 863 te ayni kesisler Tuna kuzeyine Buyuk Moravya daki Slavlari Hristiyanliga gecirmek hedefiyle bir misyoner seferine daha giristiler Kiril ve Metodius un misyonerlik girisiminin en onemli sonucu bu kesislerin Slav dillerini yaziya gecirmek icin ozel bir alfabe bulup uygulamalari oldu Franklar ve Papa II Nikolas Bulgarlari Hristiyanliga dondurup onlarin kilisesini Roma ya baglamak icin buyuk bir misyoner hareketine gecmislerdi Ozellikle Bulgar Cari I Boris in Hristiyanliga donup ulkesinin Hristiyan kilisesini Roma ya baglamasini onlemek icin III Mihail ve Sezar Bardas komutasindaki ordular Bulgaristan i istilaya basladilar 864 te bu savasi sona erdiren baris anlasmasinin bir sarti olarak Boris in Bizans Hristiyan dinsel uygulamalarini takip eden bir Hristiyanliga donup yeniden vaftiz edilmesi idi Fakat III Mihail in sahsi hayatinda buyuk sorunlar bulunmaktaydi III Mihail in Evadakia Dekapolitissa ile evliligi her iki tarafca sevgiden yoksundu ve hic cocuklari olmamisti Imparatorun cok sevdigi Eudokia Ingerina adli bir metresi bulunmaktaydi Fakat III Mihail bu kadinla evlenmesinin buyuk bir skandal doguracagi hakkinda saraylilarin telkinlerine uyarak yeni bir evlilikten kacinmaktaydi III Mihail bu iliskiyi skandalsiz devam ettirmek icin acayip bir care buldu Imparator un cok yakin arkadasi olarak onun gozune giren onun sefahat arkadasi ve sirdasi olan ve Saray Baskethudasi gibi buyuk bir devlet unvani verilen Basileios adli bir sarayli Eudokia Ingerina ile evlendi Mihail Ingerina olan iliskisini devam ettirdi Basilieos a da metres olarak bir manastirda rahibe iken oradan cikarilan imparatorun kiz kardesi Thekla ile iliski kurmasina Mihail yardim etti Basilieos gittikce Mihail uzerindeki etkisini arttirdi Nisan 866 de imparatoru Sezar Bardas in kendi aleyhinde bir komplo hazirladigina inandirmayi basardi Bardas hemen bir suikaste maruz kaldi ve Bizans ta herkes bunun hazirlayicisi Basileios olduguna inanmisti Etrafinda hic rakibi kalmayinca Basilieos imparatora kendini ortak imparator secmesini ve kendini bir uvey evlat olarak secmesini empoze etti Basileous Mayis 857 de ortak imparator olarak torenle tac giydi Bu acayip gelismeler belki gercekte III Mihail in oglu oldugu herkesce bilinen Eudokia Ingeria nin oglu Leon un III Mihail e mesru olarak varisliginin saglanmasi hedefiyle ortaya ciktigi uygun bir aciklama olabilir Fakat bu gercekten III Mihail in hedefi ise bu hedef istenilen yeri bulmadigi da gercektir Mihail in at yarislarina ozel merak sarmis ve bir baska gozde arkadas bulmustu Basilieos Bizans sarayi ve ulke idaresi uzerine olan iktidar gucunu kaybedeceginden korkmaya basladi 23 24 Eylul 867 de ozel at yarisi icin yeni yapilmis olan sarayda bulunan imparator Basileios ve Eudokia nin katildigi bir yemek aleminden sonra sarhos olarak kendi odasina gecti Gecenin gec saatinde Basileios 7 kisilik bir grup basinda Mihail in yatak odasini basti Imparatorun once ellerini kestiler Sonra da Basileios un kuzeninin bir kilic darbesi ile III Mihail in hayatina son buldurdular Yerine tasradan gelen bir koylu cocuk olan I Basileous a tam yetkili imparator olarak tac giydirildi Mihail imparatorlugu mali bakimdan cok guclu hale getirmisti Ornegin devlet gelirleri 850 de 3 3 milyon Bizans altina cikmisti Buna ragmen Mihail in olumunden hemen sonra ve sonraki yuzyillardaki sohreti cok fena bir imparator olarak hic idareden anlamayan bir hukumdar olarak ve genellikle sahsi hayatinda da bir sarhos olarak gorunmekteydi Zamanimizda tarihciler III Mihkail in bu koyu sohretini imparatorlugu gasp edip yeni bir hanedan kuran I Basileous un propagandasi olarak ortaya ciktigina hemfikirdirler AilesiIII Mihail ile karisi Eudokia Dekapolitissa nin hic cocuklari olmamistir Fakat III Mihail nin kendisine cok yakin iliskili gozdesi olan Eudokia Ingerina ile bir veya iki oglu oldugu bilinmektedir IV Leon Bilge 866 da I Basileous den sonra imparator olmustur I Stefanos Konstantinopolis Ortodoks Hristiyan Patrigi Kaynakca a b c d Norwich John Julius 1999 Byzantium the apogee Ingilizce Londra Penguin s 38 ISBN 0 14 011448 3 Dis kaynaklarGregory Timothy E cev Esra Ermert Ilk bas 2008 3 bas 2016 Bizans Tarihi Istanbul Yapi Kredi Yayinlari ISBN 9750815072 Gibbon Edward cev Baltacigil Asim 1994 II Roma Imparatorlugu nun Gerileyis ve Cokus Tarihi 6 cilt Istanbul Arkeoloji ve Sanat Yayinlari Norwich John Julius 1991 Byzantium The Apogee Londra Penguin ISBN 0 14 011448 3 say 53 88 Ingilizce Alexander Kazhdan Ed 1991 The Oxford Dictionary of Byzantium Ingilizce Oxford ve New York Oxford University Press ISBN 0 19 504652 8 Wikimedia Commons ta III Mihail ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Resmi unvanlarOnce gelen Theofilos Bizans Imparatoru 842 867 Sonra gelen I Basileios