Jan ya da Johannes Swammerdam (12 Şubat 1637 - 17 Şubat 1680) Hollandalı bir biyolog ve mikroskopisttir. Böcekler üzerine yaptığı çalışmalar, bir böceğin yaşamı boyunca geçirdiği çeşitli evrelerin - yumurta, larva, pupa ve yetişkin - aynı hayvanın farklı biçimleri olduğunu göstermiştir. Anatomik araştırmalarının bir parçası olarak kas kasılması üzerine deneyler yaptı. 1658'de kırmızı kan hücrelerini gözlemleyen ve tanımlayan ilk kişi oldu. Mikroskobu diseksiyonlarda kullanan ilk kişilerden biriydi ve teknikleri yüzlerce yıl boyunca yararlı olmaya devam etti.
Jan Swammerdam | |
---|---|
Doğum | 12 Şubat 1637 Amsterdam, Birleşik Hollanda Cumhuriyeti |
Ölüm | 17 Şubat 1680 (43 yaşında) Amsterdam, Birleşik Hollanda Cumhuriyeti |
Milliyet | Hollandalı |
Mezun olduğu okul(lar) | Leiden Üniversitesi |
Tanınma nedeni | Eritrositlerin tanımlanması, entomoloji üzerine çalışmalar |
Kariyeri | |
Dalı | |
Eğitimi
Johannes Swammerdam 15 Şubat 1637'de 'da vaftiz edildi. Babası Jan (veya Johannes) Jacobsz (-1678) bir eczacı ve dünyanın dört bir yanından amatör bir mineral, sikke, fosil ve böcek koleksiyoncusuydu. Babası 1632 yılında Weesp'te Baartje Jans (-1660) ile evlendi. Çift karşısında, limanın, Hollanda Batı Hindistan Şirketinin merkezinin ve amcasının çalıştığı depoların yakınında yaşıyordu. Çocuklarından bazıları gömülmüştür, aynı şekilde Jan'ın kendisi (hiç evlenmemiştir) ve babası da orada gömülüdür.
Swammerdam gençliğinde babasına koleksiyonunun bakımı için yardım etmişti. Babasının teoloji okumasını istemesine rağmen Swammerdam 1661'de Leiden Üniversitesinde tıp okumaya başladı. ve 'un rehberliğinde çalıştı. Öğrenci arkadaşları arasında Frederik Ruysch, R, , , , , ve Niels Stensen vardı. Swammerdam tıp eğitimi alırken kendi böcek koleksiyonunu oluşturmaya başladı.
Swammerdam 1663 yılında çalışmalarına devam etmek üzere Fransa'ya taşındı. 'in rehberliğinde bir yıl eğitim gördü. Daha sonra Paris'te 'nun bilim akademisinde eğitim gördü. 1665 yılında Hollanda Cumhuriyeti'ne döndü ve diseksiyon yapan ve bulgularını yayınlayan bir grup hekime katıldı. Swammerdam 1666 ve 1667 yılları arasında Leiden Üniversitesinde tıp eğitimini tamamladı; De respiratione usuque pulmonum başlığı altında yayınlanan solunum mekanizması üzerine teziyle 1667 yılında van Horne'un yanında tıp doktoru unvanını aldı.
Van Horne ile birlikte uterusun anatomisini araştırdı. Bu araştırmanın sonucu 1672 yılında Miraculum naturae sive uteri muliebris fabrica başlığı altında yayımlandı. Swammerdam, Reinier de Graaf'ı, kendisinin ve Van Horne'un yumurtalık ve yumurtaların önemine ilişkin daha önce yaptıkları keşiflerden kendine pay çıkarmakla suçladı. Mum enjeksiyon teknikleri ve Johannes Hudde tarafından yapılan tek mercekli bir mikroskop kullanmıştır.
Böcekler üzerine araştırmalar
Swammerdam tıp okurken böcekleri incelemeye başlamış ve doktor olduktan sonra da böcekler üzerine yoğunlaşmıştır. Babası geçimini sağlaması için baskı yapsa da Swammerdam yılmadı ve 1669'un sonlarında Historia insectorum generalis ofte Algemeene verhandeling van de bloedeloose dierkens'i (Böceklerin Genel Tarihi ya da Küçük Kansız Hayvanlar Üzerine Genel İnceleme) yayımladı. Bu eser, Fransa'da ve Amsterdam çevresinde topladığı böcekler üzerine yaptığı çalışmaları özetlemektedir. Böceklerin iç anatomiden yoksun, kusurlu hayvanlar olduğu yönündeki Aristotelesçi görüşe karşı çıkmıştır. Yayının ardından babası tüm mali desteğini geri çekti. Sonuç olarak Swammerdam, kendi araştırmalarını finanse etmek için en azından ara sıra doktorluk yapmak zorunda kaldı. Amsterdam'da hastanede ölenlerin cesetlerini incelemek için izin aldı.
Swammerdam üniversitedeyken zamanının dini ve felsefi fikirleriyle derinlemesine ilgilendi. Tanrı'nın bazı canlıları yarattığını ama böcekleri yaratmadığını savunan kendiliğinden oluşumun ardındaki fikirlere kategorik olarak karşı çıkmıştır. Swammerdam bunun, evrenin bazı bölümlerinin Tanrı'nın iradesinin dışında bırakıldığı anlamına geleceğini savundu. Swammerdam bilimsel çalışmasında, Tanrı'nın yaratışının zaman içinde gerçekleştiğini ve bunun tekdüze ve istikrarlı olduğunu kanıtlamaya çalıştı. Swammerdam, doğa felsefesi Hollandalı entelektüeller tarafından geniş ölçüde benimsenmiş olan René Descartes'tan çok etkilenmiştir. Discours de la Methode'da Descartes doğanın düzenli olduğunu ve sabit yasalara uyduğunu, dolayısıyla doğanın rasyonel olarak açıklanabileceğini savunmuştu.
Swammerdam, tüm canlıların yaratılışının ya da neslinin aynı yasalara uyduğuna ikna olmuştu. Üniversitede erkek ve kadınların üreme organlarını inceledikten sonra böceklerin oluşumunu incelemeye koyuldu. Kral arının aslında bir kraliçe arı olduğunu keşfettikten sonra kendini böcekleri incelemeye adamıştı. Swammerdam bunu biliyordu çünkü yaratığın içinde yumurtalar bulmuştu. Ancak bu bulgusunu yayınlamadı. Swammerdam, ve ile yazışmış ve , ve Nicolaes Witsen tarafından ziyaret edilmiştir. Thévenot eşliğinde 'ye devrim niteliğinde bir keşif daha gösterdi. Bir tırtılın içinde kelebeğin uzuvları ve kanatları görülebiliyordu (günümüzde olarak adlandırılır).
Swammerdam aynı yılın sonlarında Böceklerin Genel Tarihi ya da Kansız Hayvanlar Üzerine Genel İnceleme'yi yayınladığında, sadece böceklerin iç anatomiden yoksun olduğu fikrini ortadan kaldırmakla kalmamış, aynı zamanda böceklerin kendiliğinden oluştuğu ve yaşam döngülerinin bir metamorfoz olduğu şeklindeki Hristiyan düşüncesine de saldırmıştır. Swammerdam tüm böceklerin yumurtadan çıktığını ve uzuvlarının yavaşça büyüyüp geliştiğini savunmuştur. Dolayısıyla böcekler ile sözde yüksek hayvanlar arasında bir ayrım yoktu. Swammerdam "kaba hatalara" savaş açmıştı ve ona göre böceklerin sembolik yorumu, yüce mimar olan Tanrı'nın gücüyle bağdaşmıyordu. Bu nedenle Swammerdam, on yedinci yüzyıldaki metamorfoz kavramını - bir böceğin farklı yaşam evrelerinin (örneğin tırtıl ve kelebek) farklı bireyleri veya bir hayvan türünden diğerine ani bir değişimi temsil ettiği fikrini - ortadan kaldırmıştır.
Spiritüellik
Swammerdam bir vicdan krizi yaşadı; babası böcekleri incelemeyi reddetti. Bilimsel araştırmalarının Yaratıcı'ya bir övgü olduğuna inanırken, merak putuna tapıyor olabileceğinden korkmaya başladı. Swammerdam 1673 yılında kısa bir süreliğine Flaman mistik 'un etkisi altına girdi. Mayıs sineği üzerine yazdığı Ephemeri vita başlıklı 1675 tarihli risalesi dindar şiirler içeriyor ve dini deneyimlerini belgeliyordu. Swammerdam, Almanya'nın Nordstrand kentinde Bourignon'un tarikatının kollarında teselli buldu. Swammerdam, Nicolas Steno'nun annesini ziyaret etmek için Kopenhag'a gitti, ancak 1676'nın başlarında Amsterdam'a geri döndü. 'a yazdığı bir mektupta, "Hiçbir zaman bu günlerdeki kadar meşgul olmadım ve tüm mimarların şefi çabalarımı kutsadı" diye açıklıyordu.
Bybel der natuure
Dini krizi, bilimsel araştırmalarını sadece kısa bir süreliğine kesintiye uğrattı ve 43 yaşında erken ölümüne kadar ana eseri olacak eser üzerinde çalıştı. Bu eser 1680'de öldüğünde basılmamıştı ve ölümünden sonra 1737'de Leiden Üniversitesi profesörü Herman Boerhaave tarafından Bybel der natuure adıyla yayımlandı. Tüm böceklerin incelenmeye değer olduğuna inanan Swammerdam, mikroskop ve diseksiyon kullanarak elinden geldiğince çok sayıda böcek hakkında epik bir inceleme derlemişti. Marcello Malpighi'den esinlenen Swammerdam, De Bombyce'de ipek böceklerinin, mayıs sineklerinin, karıncaların, geyik böceklerinin, , arıların ve diğer birçok böceğin anatomisini anlatmıştır. Swammerdam'ın bilimsel gözlemleri, yüce yaratıcı Tanrı'nın varlığıyla beslenmiştir. Swammerdam'ın bit övgüsü bir klasik haline geldi:
İşte size bir bitin anatomisinde Tanrı'nın Her Şeye Gücü Yeten Parmağı'nı sunuyorum: burada mucize üstüne mucize bulacak ve Tanrı'nın bilgeliğinin en ufak bir noktada açıkça tezahür ettiğini göreceksiniz.
Arılar üzerine araştırmalar
Biblia naturae'de, çağdaşlarının kraliçe arıyı yanlışlıkla erkek olarak tanımladıklarının ilk görsel kanıtı yayınlandı. Swammerdam ayrıca kraliçe arının koloninin tek annesi olduğuna dair kanıtlar da sunmuştur. Swammerdam beş yıl boyunca yoğun bir arıcılık faaliyeti yürütmüştü. Erkek arıların erkeksi olduğunu ve iğnelerinin bulunmadığını tespit etmiştir. Swammerdam işçi arıları "doğal hadım" olarak tanımlamıştır, çünkü onlarda yumurtalık tespit edememiş, ancak onları dişi doğasına daha yakın olarak tanımlamıştır. Swammerdam, kraliçe arının üreme organlarının mikroskopla gözlemlenen bir çizimini yapmıştır. Antik çağlardan beri kraliçe arının erkek olduğu ve kovanı yönettiği iddia edilmekteydi. İlk olarak 1586 yılında Luis Mendez de Torres kovanın bir dişi tarafından yönetildiği bulgusunu yayınlamış, ancak Torres kraliçenin kolonideki diğer tüm arıları bir "tohum" aracılığıyla ürettiğini savunmuştu. 1609'da erkek arıların cinsiyetini erkek olarak kaydetmiş, ancak yanlışlıkla işçi arılarla çiftleştiklerine inanmıştır. Swammerdam'ın ana arının iç anatomisi üzerine yaptığı çizim ancak 1737 yılında yayınlanmıştır.Petek geometrisi çizimi ilk olarak Biblia naturae'de yayınlanmış, ancak tarafından 1712 tarihli kitabında referans gösterilmiştir. Swammerdam'ın arılar üzerine yaptığı araştırmanın detayları başka yerlerde de yayınlanmıştı çünkü bulgularını diğer bilim insanlarıyla yazışarak paylaşmıştı. Diğerlerinin yanı sıra, Swammerdam'ın araştırmasına Nicolas Malebranche tarafından 1688 yılında atıfta bulunulmuştu.
Kaslar üzerine araştırmalar
Biblia naturae'de Swammerdam'ın kaslar üzerine yaptığı araştırma yayımlandı. Swammerdam, kas kasılmalarından 'hareketli ruhların' sorumlu olduğu fikri olan çürütülmesinde kilit bir rol oynamıştır. Yunan hekim Galen tarafından desteklenen bu düşünceye göre sinirlerin içi boştu ve içlerinden geçen ruhların hareketi kasların hareketini sağlıyordu.René Descartes bu fikri bir hidrolik modeline dayandırarak ilerletmiş, ruhların sıvılara ya da gazlara benzediğini öne sürmüş ve onları 'hayvan ruhları' olarak adlandırmıştır. Descartes'ın refleksleri açıklamak için kullandığı modelde, ruhlar beynin ventriküllerinden sinirlere ve oradan da kaslara akarak kasları harekete geçiriyordu. Bu hipoteze göre kaslar, içlerine akan hayvan ruhları nedeniyle kasıldıklarında daha da büyüyecekti. Swammerdam bu fikri test etmek için kesilmiş kurbağa uyluk kasını, ucunda az miktarda su bulunan hava geçirmez bir şırıngaya yerleştirdi. Böylece kas kasıldığında hacminde bir değişiklik olup olmadığını suyun seviyesindeki değişikliği gözlemleyerek belirleyebildi (sağdaki resim). Swammerdam siniri tahriş ederek kasın kasılmasına neden olduğunda, su seviyesi yükselmedi, aksine çok az miktarda alçaldı; bu da kasın içine hava veya sıvı akmadığını gösterdi. Sinir uyarımının harekete yol açtığı fikri, davranışın uyaranlara dayandığı fikrini ortaya koyarak sinirbilim için önemli sonuçlar doğurmuştur.
Swammerdam'ın araştırması yayınlanmadan önce, Swammerdam'ı Amsterdam'da ziyaret etmiş olan Nicolas Steno tarafından referans alınmıştı. Swammerdam'ın araştırması, Steno'nun Biblia naturae'de atıfta bulunulan Elements of Myology'nin ikinci baskısını 1669'da yayınlamasından sonra sona ermiştir. Steno'nun Malpighi'ye yazdığı 1675 tarihli bir mektup, Swammerdam'ın kas kasılması üzerine bulgularının onun bilinç krizine neden olduğunu düşündürmektedir. Steno, Malpighi'ye Swammerdam'ın deneyler için yaptığı çizimleri göndererek, "bu konuda bir inceleme yazdığında onu yok etti ve sadece bu şekilleri korudu. Tanrı'yı arıyor ama henüz Tanrı'nın Kilisesi'nde değil." dedi.
Miras
Swammerdam, babasıyla birlikte 27 çekmeceli dolapta 6.000 obje topladı. Swammerdam'ın Historia insectorum generalis adlı eseri ölmeden önce yaygın olarak biliniyor ve alkışlanıyordu. Ölümünden iki yıl sonra 1680'de Fransızcaya, 1685'te de Latinceye çevrildi. Historia insectorum 1705'in yazarı John Ray, Swammerdam'ın yöntemlerini "hepsinin en iyisi" olarak övmüştür. Swammerdam'ın böcekler ve anatomi üzerine yaptığı çalışmalar önemli olsa da birçok güncel tarih onu keşifleri kadar yöntemleri ve mikroskop kullanma becerisiyle de hatırlamaktadır. Örneklerin incelenmesi, korunması ve diseksiyonu için, kan damarlarının görüntülenmesini kolaylaştırmak için balmumu enjeksiyonu da dahil olmak üzere yeni teknikler geliştirmiştir. İçi boş insan organlarının hazırlanması için icat ettiği bir yöntem daha sonra anatomi alanında çokça kullanıldı. Avrupa'daki çağdaşlarıyla yazışmış ve arkadaşları Gottfried Wilhelm Leibniz ve Nicholas Malebranche onun mikroskobik araştırmalarını kendi doğa ve ahlak felsefelerini kanıtlamak için kullanmışlardır. Ancak Swammerdam, Tanrı'nın büyük tasarımının Güneş Sistemi'nin mekaniğinde, mevsimlerde, kar tanelerinde ve insan gözünün anatomisinde tespit edildiği 18. yüzyılın doğal teolojisini müjdelemekle de anılmaktadır. Entomolojik çalışmalarının T. Floyd tarafından yapılan İngilizce çevirisi 1758 yılında yayınlanmıştır.
Jan Swammerdam'ın özgün bir portresi günümüze ulaşmamıştır.
Kaynakça
- ^ "Jan Jacobsz. Swammerdam". 19 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023.
- ^ Scheltema, Pieter (1863). Aemstel's oudheid of gedenkwaardigheden van Amsterdam (Felemenkçe). Scheltema. ss. 103-107.
- ^ a b c Klaas Van Berkel; Albert Van Helden; L. C. Palm (1999). The History of Science in the Netherlands: Survey, Themes and Reference. BRILL. ss. 570. ISBN .
- ^ "Het 'Boeck der Natuere' (2006) by Eric Jorink, p. 231". 20 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2023.
- ^ a b Klaas Van Berkel; Albert Van Helden; L. C. Palm (1999). The History of Science in the Netherlands: Survey, Themes and Reference. BRILL. ss. 62. ISBN .
- ^ a b c Ripley, George; Dana, Charles A., (Ed.) (1879). "Swammerdam, Johannes". .
- ^ a b Karl A. E. Enenkel; Mark S. Smith (2007). Early Modern Zoology: The Construction of Animals in Science, Literature and the Visual Arts. BRILL. s. 160. ISBN .
- ^ "Het 'Boeck der Natuere' (2006) by Eric Jorink". 20 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2023.
- ^ Karl A. E. Enenkel; Mark S. Smith (2007). Early Modern Zoology: The Construction of Animals in Science, Literature and the Visual Arts. BRILL. s. 161. ISBN .
- ^ Karl A. E. Enenkel; Mark S. Smith (2007). Early Modern Zoology: The Construction of Animals in Science, Literature and the Visual Arts. BRILL. s. 162. ISBN .
- ^ "...whereas modern biologists speak of the grub, the pupa and the adult as stages in the life cycle of one individual butterfly, Harvey and his contemporaries always regarded the grub as one individual and the butterfly as another."Elizabeth B. Gasking (1966). Investigations Into Generation 1651–1828. Baltimore: The Johns Hopkins University Press. page 30
- ^ (2006). Generation: The Seventeenth-Century Scientists Who Unraveled the Secrets of Sex, Life, and Growth. New York and London: Bloomsbury. ss. 132-141. ISBN .
- ^ a b c d e Karl A. E. Enenkel; Mark S. Smith (2007). Early Modern Zoology: The Construction of Animals in Science, Literature and the Visual Arts. BRILL. s. 165. ISBN .
- ^ Swammerdam, Jan. 1737-1758. Bybel der natuure 9 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Amsteldammer. Of Historie der insecten
- ^ Klaas Van Berkel; Albert Van Helden; L. C. Palm (1999). The History of Science in the Netherlands: Survey, Themes and Reference. BRILL. ss. 63. ISBN .
- ^ Karl A. E. Enenkel; Mark S. Smith (2007). Early Modern Zoology: The Construction of Animals in Science, Literature and the Visual Arts. BRILL. s. 163. ISBN .
- ^ Tania Munz (2016). The Dancing Bees: Karl Von Frisch and the Discovery of the Honeybee Language. University of Chicago Press. ss. 164. ISBN .
- ^ a b Eva Crane (1999). The World History of Beekeeping and Honey Hunting. Taylor & Francis. s. 569. ISBN .
- ^ Tania Munz (2016). The Dancing Bees: Karl Von Frisch and the Discovery of the Honeybee Language. University of Chicago Press. ss. 169. ISBN .
- ^ Eva Crane (1999). The World History of Beekeeping and Honey Hunting. Taylor & Francis. s. 564. ISBN .
- ^ a b c d e f g Cobb M (2002). (PDF). Nature Reviews Neuroscience. 3 (5). ss. 395-400. doi:10.1038/nrn806. (PMID) 11988778. 15 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Troels Kardel (1994). Steno on Muscles. American Philosophical Society. ss. 16. ISBN .
- ^ Troels Kardel (1994). Steno on Muscles. American Philosophical Society. ss. 17. ISBN .
- ^ . 22 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2013.
Çalışmaları
- Bybel der Natuure (Almanca). Utrecht: Otto de Vries. 1693.
Konuyla ilgili yayınlar
- Cobb M. 2002. . Nature Reviews, Volume 3, Pages 395–400.
- Winsor, Mary P. "Swammerdam, Jan." Dictionary of Scientific Biography. 1976
- Cobb, Matthew. "Reading and writing The Book of Nature: Jan Swammerdam (1637–1680)." Endeavour. Vol. 24(3). 2000.
- O'Connell, Sanjida. "A silk road to biology." The Times. May 27, 2002.
- Hall, Rupert A. From Galileo to Newton 1630–1720R. &R. Clark, Ltd., Edinburgh: 1963.
- Jorink, Eric. "'Outside God there is Nothing': Swammerdam, Spinoza, and the Janus-Face of the Early Dutch Enlightenment." The Early Enlightenment in the Dutch Republic, 1650–1750: Selected Papers of a Conference, Held at the Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel, 22–23 March 2001. Ed. Wiep Van Bunge. Leiden, The Netherlands: Brill Academic Publishers, 2003. 81–108.
- Fearing, Franklin. "Jan Swammerdam: A Study in the History of Comparative and Physiological Psychology of the 17th Century." The American Journal of Psychology 41.3 (1929): 442–455
- Ruestow, Edward G. The Microscope in the Dutch Republic: The Shaping of Discovery. New York: Cambridge University Press, 1996.
- Ruestow, Edward G. "Piety and the defense of natural order: Swammerdam on generation." Religion Science and Worldview: Essays in Honor of Richard S. Westfall. Eds. Margaret Osler and Paul Lawrence Farber. New York: Cambridge University Press, 1985. 217–241.
Dış bağlantılar
- Swammerdam'a adanmış site
- Jan Swammerdam çalışmaları – Gutenberg Projesi
- Açık Kütüphane'de Jan Swammerdam çalışmaları
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Jan ya da Johannes Swammerdam 12 Subat 1637 17 Subat 1680 Hollandali bir biyolog ve mikroskopisttir Bocekler uzerine yaptigi calismalar bir bocegin yasami boyunca gecirdigi cesitli evrelerin yumurta larva pupa ve yetiskin ayni hayvanin farkli bicimleri oldugunu gostermistir Anatomik arastirmalarinin bir parcasi olarak kas kasilmasi uzerine deneyler yapti 1658 de kirmizi kan hucrelerini gozlemleyen ve tanimlayan ilk kisi oldu Mikroskobu diseksiyonlarda kullanan ilk kisilerden biriydi ve teknikleri yuzlerce yil boyunca yararli olmaya devam etti Jan SwammerdamDogum12 Subat 1637 1637 02 12 Amsterdam Birlesik Hollanda CumhuriyetiOlum17 Subat 1680 43 yasinda Amsterdam Birlesik Hollanda CumhuriyetiMilliyetHollandaliMezun oldugu okul lar Leiden UniversitesiTaninma nedeniEritrositlerin tanimlanmasi entomoloji uzerine calismalarKariyeriDaliEgitimiOudeschans tarafindan cizilmistir Johannes Swammerdam 15 Subat 1637 de da vaftiz edildi Babasi Jan veya Johannes Jacobsz 1678 bir eczaci ve dunyanin dort bir yanindan amator bir mineral sikke fosil ve bocek koleksiyoncusuydu Babasi 1632 yilinda Weesp te Baartje Jans 1660 ile evlendi Cift karsisinda limanin Hollanda Bati Hindistan Sirketinin merkezinin ve amcasinin calistigi depolarin yakininda yasiyordu Cocuklarindan bazilari gomulmustur ayni sekilde Jan in kendisi hic evlenmemistir ve babasi da orada gomuludur Swammerdam gencliginde babasina koleksiyonunun bakimi icin yardim etmisti Babasinin teoloji okumasini istemesine ragmen Swammerdam 1661 de Leiden Universitesinde tip okumaya basladi ve un rehberliginde calisti Ogrenci arkadaslari arasinda Frederik Ruysch R ve Niels Stensen vardi Swammerdam tip egitimi alirken kendi bocek koleksiyonunu olusturmaya basladi Swammerdam 1663 yilinda calismalarina devam etmek uzere Fransa ya tasindi in rehberliginde bir yil egitim gordu Daha sonra Paris te nun bilim akademisinde egitim gordu 1665 yilinda Hollanda Cumhuriyeti ne dondu ve diseksiyon yapan ve bulgularini yayinlayan bir grup hekime katildi Swammerdam 1666 ve 1667 yillari arasinda Leiden Universitesinde tip egitimini tamamladi De respiratione usuque pulmonum basligi altinda yayinlanan solunum mekanizmasi uzerine teziyle 1667 yilinda van Horne un yaninda tip doktoru unvanini aldi Van Horne ile birlikte uterusun anatomisini arastirdi Bu arastirmanin sonucu 1672 yilinda Miraculum naturae sive uteri muliebris fabrica basligi altinda yayimlandi Swammerdam Reinier de Graaf i kendisinin ve Van Horne un yumurtalik ve yumurtalarin onemine iliskin daha once yaptiklari kesiflerden kendine pay cikarmakla sucladi Mum enjeksiyon teknikleri ve Johannes Hudde tarafindan yapilan tek mercekli bir mikroskop kullanmistir Bocekler uzerine arastirmalarSwammerdam tip okurken bocekleri incelemeye baslamis ve doktor olduktan sonra da bocekler uzerine yogunlasmistir Babasi gecimini saglamasi icin baski yapsa da Swammerdam yilmadi ve 1669 un sonlarinda Historia insectorum generalis ofte Algemeene verhandeling van de bloedeloose dierkens i Boceklerin Genel Tarihi ya da Kucuk Kansiz Hayvanlar Uzerine Genel Inceleme yayimladi Bu eser Fransa da ve Amsterdam cevresinde topladigi bocekler uzerine yaptigi calismalari ozetlemektedir Boceklerin ic anatomiden yoksun kusurlu hayvanlar oldugu yonundeki Aristotelesci goruse karsi cikmistir Yayinin ardindan babasi tum mali destegini geri cekti Sonuc olarak Swammerdam kendi arastirmalarini finanse etmek icin en azindan ara sira doktorluk yapmak zorunda kaldi Amsterdam da hastanede olenlerin cesetlerini incelemek icin izin aldi Historia dan bir sivrisinek illustrasyonu Swammerdam universitedeyken zamaninin dini ve felsefi fikirleriyle derinlemesine ilgilendi Tanri nin bazi canlilari yarattigini ama bocekleri yaratmadigini savunan kendiliginden olusumun ardindaki fikirlere kategorik olarak karsi cikmistir Swammerdam bunun evrenin bazi bolumlerinin Tanri nin iradesinin disinda birakildigi anlamina gelecegini savundu Swammerdam bilimsel calismasinda Tanri nin yaratisinin zaman icinde gerceklestigini ve bunun tekduze ve istikrarli oldugunu kanitlamaya calisti Swammerdam doga felsefesi Hollandali entelektueller tarafindan genis olcude benimsenmis olan Rene Descartes tan cok etkilenmistir Discours de la Methode da Descartes doganin duzenli oldugunu ve sabit yasalara uydugunu dolayisiyla doganin rasyonel olarak aciklanabilecegini savunmustu Swammerdam tum canlilarin yaratilisinin ya da neslinin ayni yasalara uyduguna ikna olmustu Universitede erkek ve kadinlarin ureme organlarini inceledikten sonra boceklerin olusumunu incelemeye koyuldu Kral arinin aslinda bir kralice ari oldugunu kesfettikten sonra kendini bocekleri incelemeye adamisti Swammerdam bunu biliyordu cunku yaratigin icinde yumurtalar bulmustu Ancak bu bulgusunu yayinlamadi Swammerdam ve ile yazismis ve ve Nicolaes Witsen tarafindan ziyaret edilmistir Thevenot esliginde ye devrim niteliginde bir kesif daha gosterdi Bir tirtilin icinde kelebegin uzuvlari ve kanatlari gorulebiliyordu gunumuzde olarak adlandirilir Swammerdam ayni yilin sonlarinda Boceklerin Genel Tarihi ya da Kansiz Hayvanlar Uzerine Genel Inceleme yi yayinladiginda sadece boceklerin ic anatomiden yoksun oldugu fikrini ortadan kaldirmakla kalmamis ayni zamanda boceklerin kendiliginden olustugu ve yasam dongulerinin bir metamorfoz oldugu seklindeki Hristiyan dusuncesine de saldirmistir Swammerdam tum boceklerin yumurtadan ciktigini ve uzuvlarinin yavasca buyuyup gelistigini savunmustur Dolayisiyla bocekler ile sozde yuksek hayvanlar arasinda bir ayrim yoktu Swammerdam kaba hatalara savas acmisti ve ona gore boceklerin sembolik yorumu yuce mimar olan Tanri nin gucuyle bagdasmiyordu Bu nedenle Swammerdam on yedinci yuzyildaki metamorfoz kavramini bir bocegin farkli yasam evrelerinin ornegin tirtil ve kelebek farkli bireyleri veya bir hayvan turunden digerine ani bir degisimi temsil ettigi fikrini ortadan kaldirmistir Miraculum naturae sive uteri muliebris FabricaSpirituellikSwammerdam bir vicdan krizi yasadi babasi bocekleri incelemeyi reddetti Bilimsel arastirmalarinin Yaratici ya bir ovgu olduguna inanirken merak putuna tapiyor olabileceginden korkmaya basladi Swammerdam 1673 yilinda kisa bir sureligine Flaman mistik un etkisi altina girdi Mayis sinegi uzerine yazdigi Ephemeri vita baslikli 1675 tarihli risalesi dindar siirler iceriyor ve dini deneyimlerini belgeliyordu Swammerdam Almanya nin Nordstrand kentinde Bourignon un tarikatinin kollarinda teselli buldu Swammerdam Nicolas Steno nun annesini ziyaret etmek icin Kopenhag a gitti ancak 1676 nin baslarinda Amsterdam a geri dondu a yazdigi bir mektupta Hicbir zaman bu gunlerdeki kadar mesgul olmadim ve tum mimarlarin sefi cabalarimi kutsadi diye acikliyordu Bybel der natuureBybel der Nature 1693 Dini krizi bilimsel arastirmalarini sadece kisa bir sureligine kesintiye ugratti ve 43 yasinda erken olumune kadar ana eseri olacak eser uzerinde calisti Bu eser 1680 de oldugunde basilmamisti ve olumunden sonra 1737 de Leiden Universitesi profesoru Herman Boerhaave tarafindan Bybel der natuure adiyla yayimlandi Tum boceklerin incelenmeye deger olduguna inanan Swammerdam mikroskop ve diseksiyon kullanarak elinden geldigince cok sayida bocek hakkinda epik bir inceleme derlemisti Marcello Malpighi den esinlenen Swammerdam De Bombyce de ipek boceklerinin mayis sineklerinin karincalarin geyik boceklerinin arilarin ve diger bircok bocegin anatomisini anlatmistir Swammerdam in bilimsel gozlemleri yuce yaratici Tanri nin varligiyla beslenmistir Swammerdam in bit ovgusu bir klasik haline geldi Iste size bir bitin anatomisinde Tanri nin Her Seye Gucu Yeten Parmagi ni sunuyorum burada mucize ustune mucize bulacak ve Tanri nin bilgeliginin en ufak bir noktada acikca tezahur ettigini goreceksiniz Arilar uzerine arastirmalar Swammerdam in ana arinin ureme organlarini mikroskopla gozlemledigi cizimi Biblia naturae de cagdaslarinin kralice ariyi yanlislikla erkek olarak tanimladiklarinin ilk gorsel kaniti yayinlandi Swammerdam ayrica kralice arinin koloninin tek annesi olduguna dair kanitlar da sunmustur Swammerdam bes yil boyunca yogun bir aricilik faaliyeti yurutmustu Erkek arilarin erkeksi oldugunu ve ignelerinin bulunmadigini tespit etmistir Swammerdam isci arilari dogal hadim olarak tanimlamistir cunku onlarda yumurtalik tespit edememis ancak onlari disi dogasina daha yakin olarak tanimlamistir Swammerdam kralice arinin ureme organlarinin mikroskopla gozlemlenen bir cizimini yapmistir Antik caglardan beri kralice arinin erkek oldugu ve kovani yonettigi iddia edilmekteydi Ilk olarak 1586 yilinda Luis Mendez de Torres kovanin bir disi tarafindan yonetildigi bulgusunu yayinlamis ancak Torres kralicenin kolonideki diger tum arilari bir tohum araciligiyla urettigini savunmustu 1609 da erkek arilarin cinsiyetini erkek olarak kaydetmis ancak yanlislikla isci arilarla ciftlestiklerine inanmistir Swammerdam in ana arinin ic anatomisi uzerine yaptigi cizim ancak 1737 yilinda yayinlanmistir Petek geometrisi cizimi ilk olarak Biblia naturae de yayinlanmis ancak tarafindan 1712 tarihli kitabinda referans gosterilmistir Swammerdam in arilar uzerine yaptigi arastirmanin detaylari baska yerlerde de yayinlanmisti cunku bulgularini diger bilim insanlariyla yazisarak paylasmisti Digerlerinin yani sira Swammerdam in arastirmasina Nicolas Malebranche tarafindan 1688 yilinda atifta bulunulmustu Kaslar uzerine arastirmalar Swammerdam in sinir kas preparati cizimi Bir kurbaga uyluk kasini kabin yan tarafindaki bir delikten cikinti yapan bir sinirle birlikte cam bir siringaya yerlestirmistir Sinirin tahris edilmesi kasin kasilmasina neden oldu ancak suyun seviyesi ve dolayisiyla kasin hacmi artmadi Biblia naturae de Swammerdam in kaslar uzerine yaptigi arastirma yayimlandi Swammerdam kas kasilmalarindan hareketli ruhlarin sorumlu oldugu fikri olan curutulmesinde kilit bir rol oynamistir Yunan hekim Galen tarafindan desteklenen bu dusunceye gore sinirlerin ici bostu ve iclerinden gecen ruhlarin hareketi kaslarin hareketini sagliyordu Rene Descartes bu fikri bir hidrolik modeline dayandirarak ilerletmis ruhlarin sivilara ya da gazlara benzedigini one surmus ve onlari hayvan ruhlari olarak adlandirmistir Descartes in refleksleri aciklamak icin kullandigi modelde ruhlar beynin ventrikullerinden sinirlere ve oradan da kaslara akarak kaslari harekete geciriyordu Bu hipoteze gore kaslar iclerine akan hayvan ruhlari nedeniyle kasildiklarinda daha da buyuyecekti Swammerdam bu fikri test etmek icin kesilmis kurbaga uyluk kasini ucunda az miktarda su bulunan hava gecirmez bir siringaya yerlestirdi Boylece kas kasildiginda hacminde bir degisiklik olup olmadigini suyun seviyesindeki degisikligi gozlemleyerek belirleyebildi sagdaki resim Swammerdam siniri tahris ederek kasin kasilmasina neden oldugunda su seviyesi yukselmedi aksine cok az miktarda alcaldi bu da kasin icine hava veya sivi akmadigini gosterdi Sinir uyariminin harekete yol actigi fikri davranisin uyaranlara dayandigi fikrini ortaya koyarak sinirbilim icin onemli sonuclar dogurmustur Swammerdam in arastirmasi yayinlanmadan once Swammerdam i Amsterdam da ziyaret etmis olan Nicolas Steno tarafindan referans alinmisti Swammerdam in arastirmasi Steno nun Biblia naturae de atifta bulunulan Elements of Myology nin ikinci baskisini 1669 da yayinlamasindan sonra sona ermistir Steno nun Malpighi ye yazdigi 1675 tarihli bir mektup Swammerdam in kas kasilmasi uzerine bulgularinin onun bilinc krizine neden oldugunu dusundurmektedir Steno Malpighi ye Swammerdam in deneyler icin yaptigi cizimleri gondererek bu konuda bir inceleme yazdiginda onu yok etti ve sadece bu sekilleri korudu Tanri yi ariyor ama henuz Tanri nin Kilisesi nde degil dedi MirasAmsterdam Oudeschans 18Amsterdam Oudeschans 18 Swammerdam babasiyla birlikte 27 cekmeceli dolapta 6 000 obje topladi Swammerdam in Historia insectorum generalis adli eseri olmeden once yaygin olarak biliniyor ve alkislaniyordu Olumunden iki yil sonra 1680 de Fransizcaya 1685 te de Latinceye cevrildi Historia insectorum 1705 in yazari John Ray Swammerdam in yontemlerini hepsinin en iyisi olarak ovmustur Swammerdam in bocekler ve anatomi uzerine yaptigi calismalar onemli olsa da bircok guncel tarih onu kesifleri kadar yontemleri ve mikroskop kullanma becerisiyle de hatirlamaktadir Orneklerin incelenmesi korunmasi ve diseksiyonu icin kan damarlarinin goruntulenmesini kolaylastirmak icin balmumu enjeksiyonu da dahil olmak uzere yeni teknikler gelistirmistir Ici bos insan organlarinin hazirlanmasi icin icat ettigi bir yontem daha sonra anatomi alaninda cokca kullanildi Avrupa daki cagdaslariyla yazismis ve arkadaslari Gottfried Wilhelm Leibniz ve Nicholas Malebranche onun mikroskobik arastirmalarini kendi doga ve ahlak felsefelerini kanitlamak icin kullanmislardir Ancak Swammerdam Tanri nin buyuk tasariminin Gunes Sistemi nin mekaniginde mevsimlerde kar tanelerinde ve insan gozunun anatomisinde tespit edildigi 18 yuzyilin dogal teolojisini mujdelemekle de anilmaktadir Entomolojik calismalarinin T Floyd tarafindan yapilan Ingilizce cevirisi 1758 yilinda yayinlanmistir Jan Swammerdam in ozgun bir portresi gunumuze ulasmamistir Kaynakca Jan Jacobsz Swammerdam 19 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2023 Scheltema Pieter 1863 Aemstel s oudheid of gedenkwaardigheden van Amsterdam Felemenkce Scheltema ss 103 107 a b c Klaas Van Berkel Albert Van Helden L C Palm 1999 The History of Science in the Netherlands Survey Themes and Reference BRILL ss 570 ISBN 9789004100060 Het Boeck der Natuere 2006 by Eric Jorink p 231 20 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2023 a b Klaas Van Berkel Albert Van Helden L C Palm 1999 The History of Science in the Netherlands Survey Themes and Reference BRILL ss 62 ISBN 9789004100060 a b c Ripley George Dana Charles A Ed 1879 Swammerdam Johannes a b Karl A E Enenkel Mark S Smith 2007 Early Modern Zoology The Construction of Animals in Science Literature and the Visual Arts BRILL s 160 ISBN 9789047422365 Het Boeck der Natuere 2006 by Eric Jorink 20 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2023 Karl A E Enenkel Mark S Smith 2007 Early Modern Zoology The Construction of Animals in Science Literature and the Visual Arts BRILL s 161 ISBN 9789047422365 Karl A E Enenkel Mark S Smith 2007 Early Modern Zoology The Construction of Animals in Science Literature and the Visual Arts BRILL s 162 ISBN 9789047422365 whereas modern biologists speak of the grub the pupa and the adult as stages in the life cycle of one individual butterfly Harvey and his contemporaries always regarded the grub as one individual and the butterfly as another Elizabeth B Gasking 1966 Investigations Into Generation 1651 1828 Baltimore The Johns Hopkins University Press page 30 2006 Generation The Seventeenth Century Scientists Who Unraveled the Secrets of Sex Life and Growth New York and London Bloomsbury ss 132 141 ISBN 1 59691 036 4 a b c d e Karl A E Enenkel Mark S Smith 2007 Early Modern Zoology The Construction of Animals in Science Literature and the Visual Arts BRILL s 165 ISBN 9789047422365 Swammerdam Jan 1737 1758 Bybel der natuure 9 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Amsteldammer Of Historie der insecten Klaas Van Berkel Albert Van Helden L C Palm 1999 The History of Science in the Netherlands Survey Themes and Reference BRILL ss 63 ISBN 9789004100060 Karl A E Enenkel Mark S Smith 2007 Early Modern Zoology The Construction of Animals in Science Literature and the Visual Arts BRILL s 163 ISBN 9789047422365 Tania Munz 2016 The Dancing Bees Karl Von Frisch and the Discovery of the Honeybee Language University of Chicago Press ss 164 ISBN 9780226020860 a b Eva Crane 1999 The World History of Beekeeping and Honey Hunting Taylor amp Francis s 569 ISBN 9780415924672 Tania Munz 2016 The Dancing Bees Karl Von Frisch and the Discovery of the Honeybee Language University of Chicago Press ss 169 ISBN 9780226020860 Eva Crane 1999 The World History of Beekeeping and Honey Hunting Taylor amp Francis s 564 ISBN 9780415924672 a b c d e f g Cobb M 2002 PDF Nature Reviews Neuroscience 3 5 ss 395 400 doi 10 1038 nrn806 PMID 11988778 15 Mayis 2005 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Troels Kardel 1994 Steno on Muscles American Philosophical Society ss 16 ISBN 9780871698414 Troels Kardel 1994 Steno on Muscles American Philosophical Society ss 17 ISBN 9780871698414 22 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Ocak 2013 CalismalariBybel der Natuure Almanca Utrecht Otto de Vries 1693 Konuyla ilgili yayinlarCobb M 2002 Nature Reviews Volume 3 Pages 395 400 Winsor Mary P Swammerdam Jan Dictionary of Scientific Biography 1976 Cobb Matthew Reading and writing The Book of Nature Jan Swammerdam 1637 1680 Endeavour Vol 24 3 2000 O Connell Sanjida A silk road to biology The Times May 27 2002 Hall Rupert A From Galileo to Newton 1630 1720R amp R Clark Ltd Edinburgh 1963 Jorink Eric Outside God there is Nothing Swammerdam Spinoza and the Janus Face of the Early Dutch Enlightenment The Early Enlightenment in the Dutch Republic 1650 1750 Selected Papers of a Conference Held at the Herzog August Bibliothek Wolfenbuttel 22 23 March 2001 Ed Wiep Van Bunge Leiden The Netherlands Brill Academic Publishers 2003 81 108 Fearing Franklin Jan Swammerdam A Study in the History of Comparative and Physiological Psychology of the 17th Century The American Journal of Psychology 41 3 1929 442 455 Ruestow Edward G The Microscope in the Dutch Republic The Shaping of Discovery New York Cambridge University Press 1996 Ruestow Edward G Piety and the defense of natural order Swammerdam on generation Religion Science and Worldview Essays in Honor of Richard S Westfall Eds Margaret Osler and Paul Lawrence Farber New York Cambridge University Press 1985 217 241 Dis baglantilarSwammerdam a adanmis site Jan Swammerdam calismalari Gutenberg Projesi Acik Kutuphane de Jan Swammerdam calismalari