Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Lapis lazuli veya laciverttaşı, çok eski çağlardan beri mücevher olarak kullanılan bir taş türü. Koyu mavi renkte, yarışeffaf-opak niteliğinde, özellikle Antik Mısır'da firavunlar tarafından çok önem verilmiş kıymetli bir taştır.
Lapis lazuli bir mineral değil, kayadır. Çünkü birkaç mineralden oluşmuştur. Gerçek bir mineral olabilmesi için sadece bir mineral türünü içermesi gerekirdi.
İsminin kökeni
İsmin ilk kısmı olan lapis, Latince kökenli bir kelimedir ve "taş" manasına gelir. İkinci kısım olan lazuli ise, Latince lazulum kelimesinin genitif hali'dir (-in hali). Lazulum kelimesi de zaten Arapça (el-)lâciverd kelimesinden türemiştir ki bu Arapça kelimenin kökeni de Farsça lâciverd sözcüğüne dayanır. Aslında bir yerin ismi olan bu kelime zamanla taş ile ilgisi yüzünden mavi manasında kullanılmaya başlandı. İngilizce "gökmavisi" manasına gelen azure kelimesi de buradan türemiştir. Bir bütün olarak incelenirse lapis lazuli mavinin taşı ya da gökyüzü taşı manasına gelir.
Eski Yunan'da "Sapphirus" olarak geçen lapis lazuli "içerisinde altın damarları olan, mavi renkli bir taş" olarak bilinmekte idi; bugün bu isim mavi korindon çeşitleri için kullanılmaktadır. Sonraları lapis içinde mevcut olan piritin bu altın rengini verdiğinin anlaşılmasıyla birlikte iki taş birbirinden ayırt edilmeye başlamıştır.
Tanımı ve Özellikleri
Lapis lazulinin ana bileşeni (yaklaşık %25-40). kimyasal formülü (Na,Ca)8(AlSiO4)6(S,SO4,Cl)1-2'dir. Lapis ayrıca kalsit (beyaz) ve pirit (sarı) de içerir. Ayrıca , , , mika, , ve da içerebilir. Sertliği yaklaşık 5.0-5.5 arasındadır.
Lapis lazuli genelde kireçtaşlarının oluşur.
En güzel rengi, pirinç sarısı renginde pirit zerrecikleriyle hafifçe kaplanmış koyu bir mavidir. Beyaz kalsit damarlarının olmaması ve pirit kalıntılarının az olması lazımdır. Fazla kalsit veya pirit ihtiva eden taşlar diğerlerine oranla pek değerli değildir.
Genellikle rengi sayesinde tanınan lapis lazuli, HCl (hidroklorik asit) ile karşılaştığında H2S gazı verir. Bu gazın kokusu çürümüş yumurtaya benzemektedir. Taştaki pirit varlığı çoğu zaman doğal lapis lazuliyi birçok lapis ayırmak için önemlidir.
Kaynakça
En saf ve kaliteli lapis lazuli Afganistan, Bedahşan'da beyaz mermer içinde damarlar ve mercekler halinde çıkarılır. Dünyadaki en eski madenlerden olan bu madenler antik zamanlarda firavunlara da lapis lazuli sağlardı.
Afganistan'daki maden yatakları dışında, lapis Şili, Ovalle'nin yakınındaki And Dağları'nda da bulunmuştur. Buradan çıkarılan lapis lazuli lacivertten çok daha açık ve soluk bir mavi rengindedir. Daha önemsiz başka maden yatakları ise Rusya, Angola, Burma, Pakistan, ABD ve Kanada'da bulunur.
Kullanımları
Yüzyıllar boyunca lapis lazuli özellikle mücevher ve oymalarda sıklıkla kullanılmıştır. Bunların dışında mozaik, vazo, boncuk ve mücevher kutularında da kullanılmıştır.
Kültürel ve Tarihi Kullanımları
Antik Mısır'da lapis lazuli gübre böceği şeklindeki süs eşyaları, nazarlıklar ve benzeri takı eşyalarının vazgeçilmez malzemelerinden birisi olmuştur. Asur ve Babilliler tarafından mühür olarak kullanılan Lapis Lazuli, Mısır'da yapılan arkeolojik kazılar esnasında MÖ 3300-3100 zamanında bir yerleşim birimi olan bölgesinde kraliyet dönemi öncesinden kalma lapis mücevherler bulunmuştur. Aynı zamanda toz haline getirilmiş lapisin Antik Mısırlı kadınlar tarafından olarak da kullanıldığı bilinmektedir.
Ölüler Kitabı'nın 140. bölümünde yazdığı üzere, göz şeklinde altından bir muhafaza içerisine yerleştirilmiş lapis lazuli güçlü bir tılsım olarak kabul ediliyordu. Her ayın son gününde bu göze sunulan adak sonrasında, kullanıcının kötülüklerden korunacağına inanılırdı.
Fırat Nehrinin yakınında bulunan Ur'un Antik Sümer kraliyet mezarlarında lapis lazuliden yapılmış sayıları 6000'den fazla kuş, geyik, kemirgen heykelciklerinin yanı sıra çok sayıda boncuk, tabak ve silindir mühür bulunmuştur. Bu eşyaların çoğunda kullanılan lapis lazuli Afganistan, Bedahşan'daki madenlerden çıkarılmıştı. Pek çok Sümer ve Akad yazısında lapis lazuli, krallara layık zenginlik ve ihtişamda bir taş olarak belirtilmiştir.
Romalılar ise lapisin güçlü bir afrodizyak olduğuna inanmıştır. Orta Çağ'da ise lapisin sağlığa faydalı bir etkisinin olduğu, ruhu günah, kıskançlık ve korkudan arındırdığına inanılırdı.
Lapisin aynı zamanda tıbbi faydaları olduğuna da inanılırdı, öğütülerek toz haline getirilen lapis, süt ile karıştırılıp deri apselerine pansuman ve ülsere karşı tedavi amaçlı kullanılırdı.
Nevşehir Göreme açıkhava müzesinde bulunan Tokalı Kilise lapis mavisi ile ünlüdür.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Lapis lazuli veya laciverttasi cok eski caglardan beri mucevher olarak kullanilan bir tas turu Koyu mavi renkte yariseffaf opak niteliginde ozellikle Antik Misir da firavunlar tarafindan cok onem verilmis kiymetli bir tastir Bir lapis lazuli blogu Lapis lazuli bir mineral degil kayadir Cunku birkac mineralden olusmustur Gercek bir mineral olabilmesi icin sadece bir mineral turunu icermesi gerekirdi Isminin kokeniIsmin ilk kismi olan lapis Latince kokenli bir kelimedir ve tas manasina gelir Ikinci kisim olan lazuli ise Latince lazulum kelimesinin genitif hali dir in hali Lazulum kelimesi de zaten Arapca el laciverd kelimesinden turemistir ki bu Arapca kelimenin kokeni de Farsca laciverd sozcugune dayanir Aslinda bir yerin ismi olan bu kelime zamanla tas ile ilgisi yuzunden mavi manasinda kullanilmaya baslandi Ingilizce gokmavisi manasina gelen azure kelimesi de buradan turemistir Bir butun olarak incelenirse lapis lazuli mavinin tasi ya da gokyuzu tasi manasina gelir Eski Yunan da Sapphirus olarak gecen lapis lazuli icerisinde altin damarlari olan mavi renkli bir tas olarak bilinmekte idi bugun bu isim mavi korindon cesitleri icin kullanilmaktadir Sonralari lapis icinde mevcut olan piritin bu altin rengini verdiginin anlasilmasiyla birlikte iki tas birbirinden ayirt edilmeye baslamistir Tanimi ve OzellikleriLazurit Lapis lazulinin ana bileseni yaklasik 25 40 kimyasal formulu Na Ca 8 AlSiO4 6 S SO4 Cl 1 2 dir Lapis ayrica kalsit beyaz ve pirit sari de icerir Ayrica mika ve da icerebilir Sertligi yaklasik 5 0 5 5 arasindadir Lapis lazuli genelde kirectaslarinin olusur En guzel rengi pirinc sarisi renginde pirit zerrecikleriyle hafifce kaplanmis koyu bir mavidir Beyaz kalsit damarlarinin olmamasi ve pirit kalintilarinin az olmasi lazimdir Fazla kalsit veya pirit ihtiva eden taslar digerlerine oranla pek degerli degildir Genellikle rengi sayesinde taninan lapis lazuli HCl hidroklorik asit ile karsilastiginda H2S gazi verir Bu gazin kokusu curumus yumurtaya benzemektedir Tastaki pirit varligi cogu zaman dogal lapis lazuliyi bircok lapis ayirmak icin onemlidir KaynakcaEn saf ve kaliteli lapis lazuli Afganistan Bedahsan da beyaz mermer icinde damarlar ve mercekler halinde cikarilir Dunyadaki en eski madenlerden olan bu madenler antik zamanlarda firavunlara da lapis lazuli saglardi Afganistan daki maden yataklari disinda lapis Sili Ovalle nin yakinindaki And Daglari nda da bulunmustur Buradan cikarilan lapis lazuli lacivertten cok daha acik ve soluk bir mavi rengindedir Daha onemsiz baska maden yataklari ise Rusya Angola Burma Pakistan ABD ve Kanada da bulunur KullanimlariYuzyillar boyunca lapis lazuli ozellikle mucevher ve oymalarda siklikla kullanilmistir Bunlarin disinda mozaik vazo boncuk ve mucevher kutularinda da kullanilmistir Bir Mezopotamya mucevheri lapis lazuliden yapilmis M O 2900 civariKulturel ve Tarihi KullanimlariAntik Misir da lapis lazuli gubre bocegi seklindeki sus esyalari nazarliklar ve benzeri taki esyalarinin vazgecilmez malzemelerinden birisi olmustur Asur ve Babilliler tarafindan muhur olarak kullanilan Lapis Lazuli Misir da yapilan arkeolojik kazilar esnasinda MO 3300 3100 zamaninda bir yerlesim birimi olan bolgesinde kraliyet donemi oncesinden kalma lapis mucevherler bulunmustur Ayni zamanda toz haline getirilmis lapisin Antik Misirli kadinlar tarafindan olarak da kullanildigi bilinmektedir Oluler Kitabi nin 140 bolumunde yazdigi uzere goz seklinde altindan bir muhafaza icerisine yerlestirilmis lapis lazuli guclu bir tilsim olarak kabul ediliyordu Her ayin son gununde bu goze sunulan adak sonrasinda kullanicinin kotuluklerden korunacagina inanilirdi Firat Nehrinin yakininda bulunan Ur un Antik Sumer kraliyet mezarlarinda lapis lazuliden yapilmis sayilari 6000 den fazla kus geyik kemirgen heykelciklerinin yani sira cok sayida boncuk tabak ve silindir muhur bulunmustur Bu esyalarin cogunda kullanilan lapis lazuli Afganistan Bedahsan daki madenlerden cikarilmisti Pek cok Sumer ve Akad yazisinda lapis lazuli krallara layik zenginlik ve ihtisamda bir tas olarak belirtilmistir Romalilar ise lapisin guclu bir afrodizyak olduguna inanmistir Orta Cag da ise lapisin sagliga faydali bir etkisinin oldugu ruhu gunah kiskanclik ve korkudan arindirdigina inanilirdi Lapisin ayni zamanda tibbi faydalari olduguna da inanilirdi ogutulerek toz haline getirilen lapis sut ile karistirilip deri apselerine pansuman ve ulsere karsi tedavi amacli kullanilirdi Nevsehir Goreme acikhava muzesinde bulunan Tokali Kilise lapis mavisi ile unludur Kaynakca a b Johnson Thomas H 2021 Historical dictionary of Afghanistan 5 bas Lanham Rowman amp Littlefield Publishers ISBN 978 1538149287