Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Noel Baba, Noel arifesini Noel'e bağlayan akşam geç saatlerde ve gece evlere gizlice girerek çocuklara hediye bıraktığına inanılan efsanevi kişi.
Elfleri ile birlikte çocuklar için oyuncaklar yapar. Çocuklar kendisine mektupla Noel için hangi hediyeyi istediklerini bildirir. Noel Baba da ren geyiklerinin çektiği uçan kızağını hediyelerle doldurur ve evlere bacalardan girerek herkesin hediyesini dağıtır. Bu arada çocuklar tarafından kendisi ve geyikleri için bırakılan süt, kurabiye, havuç gibi yiyecek ve içecekleri tüketirler.
Noel Baba günümüzde kır saçlı, uzun kır sakallı, sevimli, koca göbekli, tonton birisi olarak resmedilir. Beyaz tüyleri olan kırmızı bir cübbe giyer ve aynı malzemeden bir kukuleta takar. Evinin yeri ülkelerin geleneklerine göre değişiklik gösterir: Kuzey Kutbu, Finlandiya'daki Korvatunturi, İsveç'teki Dalecarlia veya Grönland bunlardan bazılarıdır. Bazı ülkelerde Noel Baba grottoları kurulur ve çocuklar Noel Baba kılığındaki oyuncuların dizlerine oturarak hediye olarak ne istediklerini söyler.
Etimoloji
Noel Baba birçok dilde, aziz, Nikola (Klaus), Noel ve baba sözcüklerinin türevlerinden oluşturulmuş isimlerle anılır: Santa Claus, Papa Noel vs. Bunun haricinde bazı Avrupa ve Latin Amerika ülkelerinde kullanılan Kris Kringle ismi, ilk kez Martin Luther tarafından kullanılan Almanca Christkind (Çocuk Mesih) adının yozlaşmış halidir. Bu isim Noel Baba'nın yerini alması için o dönemin tutucu Katolik çevreleri tarafından benimsenirken, Protestan Kiliseleri daha seküler bir isim olan Noel Baba ve türevlerini benimsemiştir.
Tarihçe
Noel Baba efsanesi ve 6 Aralık'ta çocuklara şekerleme ile hediye verilmesi geleneğinin, Piskopos Nikola'yı konu alan Hollanda efsanesi Sinterklaas'a dayandığı kabul edilir. Bu efsane ilk kez Hollandalı göçmenler vasıtasıyla Amerika Birleşik Devletleri'ndeki New Amsterdam'a (günümüz New York) ulaşmıştır.
Piskopos Nikola
Piskopos Nikola (Barili Nikola ya da Myralı Nikola olarak da bilinir), Likya'nın Myra yöresinde (günümüzde Demre) yaşamış bir 4. yüzyıl Hristiyan azîzidir.Yunanistan'ın, Rusya'nın, çocukların ve denizcilerin azizidir. 6 Aralık, Aziz Nikola Günü olarak kutlanır. 6 Aralık tarihinde birçok ülkede çocuklara hediyeler verilir.
Nikola'nın varlığını destekleyen tarihi bir doküman mevcut değildir. Antik Likya'nın liman kenti Patara'da doğduğu kabul edilir. Gençliğinde Filistin ve Mısır'ı dolaştı. Likya'ya döndükten sonra Myra piskoposu oldu. Roma İmparatoru Diocletian döneminde Hristiyanların gördüğü zulüm esnasında tutuklandı. İmparator Büyük Konstantin döneminde serbest bırakıldı ve 325 yılındaki İznik Konsili'ne katıldı. Öldükten sonra Myra'daki kilisesinin mezarlığına gömüldü. 6. yy'a gelindiğinde türbesinin ünü bayağı yayılmıştı. 1087 yılında İtalyan denizciler ya da tüccarlar kemiklerini İtalya'nın Bari kentine götürdüler. Bu nakil, Nikola'nın Avrupa'daki ününü büyük oranda artırdı ve Bari bir hac merkezi haline geldi. Nikola'nın kemikleri bugün Bari'deki 11. yy yapımı 'ndadır.
Nikola, iyi kalpliliği ve cömertliği ile meşhurdu. Yoksulluk nedeniyle fuhuşa sürüklenecek olan üç genç kızın çeyiz masraflarını ödeyip evlendirdiğine ve bir kasap tarafından öldürülüp tuzlu suya basılan üç çocuğu dirilttiğine inanılır. Hristiyanlıktaki küçük azîzlerden biri olmasına rağmen, Orta Çağ'da ünü tüm Avrupa'ya yayıldı ve pek çok ülkede adına binlerce kilise inşa edildi. Roma İmparatoru I. Justinianus, Nikola adına Konstantinopolis'te (bugünkü İstanbul) bir kilise inşa ettirdi. Nikola'ya atfedilen mucizeler, Orta Çağ ressamlarının ve oyuncularının sıklıkla canlandırdığı konulardandı. Aziz Nikola Günü'nde "Çocuk Piskopos" olarak adlandırılan bir erkek çocuğunu, temsili olarak, 'ne (28 Aralık) kadar piskopos atamak, tüm Avrupa'da yaygın bir gelenekti.
Nikola Hollandacada Sinterklaas (Aziz Klaas) olarak biliniyordu. Hollandalı göçmenler Amerika'ya ulaştığında bu isim zamanla Santa Claus'a dönüştü.
Günümüzdeki Noel Baba imajı
Günümüzdeki Noel Baba imajı, karikatürist Thomas Nast'ın 3 Ocak 1863 tarihli dergisinde yayınlanan çizimlerine dayanır. Nast'ın çizimleri ise 1822'de Amerikalı şair Clement Clarke Moore'un yazdığı kabul edilen ve ölümünden sonra kendisine atfedilen, "A Visit from Saint Nicholas" (Aziz Nikola'nın Ziyareti) ya da "Twas the Night Before Christmas" (Noel'den Önceki Geceydi) olarak bilinen şiirden esinlenmiştir.
Popüler Noel Baba imajı, çizer 'un, 1931 yılından itibaren Coca-Cola şirketi için hazırladığı çizimlerle son halini almıştır. Sundblum'un Noel Baba'sı, şişman, beyaz sakallı, uçları beyaz kürklü kırmızı bir kıyafet giyen, siyah kemerli, siyah çizmeli, yumuşak kırmızı şapkalıydı.
Mitolojik unsurlar
Noel Baba'nın hediye getirmesi geleneği, İskandinav Mitolojisi'ndeki tanrı Odin'e dayanır. Odin, uçan atı Sleipnir ile avlanmaya gittiğinde, çocuklar Sleipnir için çizmelerinin içine havuç ve saman koyup şöminenin yanına asarlardı. Odin'in bu iyilik karşılığında çocuklara hediye ve şekerlemeler getirdiğine inanılırdı. Zamanla bu gelenek Avrupalı göçmenler vasıtasıyla Amerika'ya ulaştı. Çizme yerine kullanılmaya başlandı ve bu gelenek Noel'e dahil oldu.
Britanya'da Doğanın kişileşmiş hali sayılan Yeşil Adam'dan etkilenen ve Noel'in kişileştirilmesi olan ayrı bir Baba Noel (Father Christmas) geleneği vardır. Bu karakter de Kelt ve Germen mitolojilerinden (Dagda, Odin, , Freyr vs) bir sürü etki taşımaktadır. Daha sonraları bu karakter Santa Klaus'la birleştirilip tek bir karakter haline getirilmiştir.
| Wikimedia Commons'ta Noel Baba ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i "Santa Claus." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2014.
- ^ a b c d e f "Nicholas, Saint." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2014.
- ^ "Nicholas, St." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ a b History of Santa Claus 31 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Buzzle.com. Erişim: 30 Aralık 2013.
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Noel Baba Noel arifesini Noel e baglayan aksam gec saatlerde ve gece evlere gizlice girerek cocuklara hediye biraktigina inanilan efsanevi kisi Noel Baba kiligindaki bir oyuncu bir cocugun Noel dileklerini dinlerken Bazi ebeveynler bu gelenek sayesinde cocuklarinin Noel hediyesi olarak ne istedigini ogrenmis olur ve bu hediyeleri Noel Baba birakmis gibi cocuklara verir Elfleri ile birlikte cocuklar icin oyuncaklar yapar Cocuklar kendisine mektupla Noel icin hangi hediyeyi istediklerini bildirir Noel Baba da ren geyiklerinin cektigi ucan kizagini hediyelerle doldurur ve evlere bacalardan girerek herkesin hediyesini dagitir Bu arada cocuklar tarafindan kendisi ve geyikleri icin birakilan sut kurabiye havuc gibi yiyecek ve icecekleri tuketirler Noel Baba gunumuzde kir sacli uzun kir sakalli sevimli koca gobekli tonton birisi olarak resmedilir Beyaz tuyleri olan kirmizi bir cubbe giyer ve ayni malzemeden bir kukuleta takar Evinin yeri ulkelerin geleneklerine gore degisiklik gosterir Kuzey Kutbu Finlandiya daki Korvatunturi Isvec teki Dalecarlia veya Gronland bunlardan bazilaridir Bazi ulkelerde Noel Baba grottolari kurulur ve cocuklar Noel Baba kiligindaki oyuncularin dizlerine oturarak hediye olarak ne istediklerini soyler EtimolojiNoel Baba bircok dilde aziz Nikola Klaus Noel ve baba sozcuklerinin turevlerinden olusturulmus isimlerle anilir Santa Claus Papa Noel vs Bunun haricinde bazi Avrupa ve Latin Amerika ulkelerinde kullanilan Kris Kringle ismi ilk kez Martin Luther tarafindan kullanilan Almanca Christkind Cocuk Mesih adinin yozlasmis halidir Bu isim Noel Baba nin yerini almasi icin o donemin tutucu Katolik cevreleri tarafindan benimsenirken Protestan Kiliseleri daha sekuler bir isim olan Noel Baba ve turevlerini benimsemistir TarihcePiskopos Nikola 18 yy in ilk ceyreginden bir Rus ikonu Kizhi manastiri Noel Baba efsanesi ve 6 Aralik ta cocuklara sekerleme ile hediye verilmesi geleneginin Piskopos Nikola yi konu alan Hollanda efsanesi Sinterklaas a dayandigi kabul edilir Bu efsane ilk kez Hollandali gocmenler vasitasiyla Amerika Birlesik Devletleri ndeki New Amsterdam a gunumuz New York ulasmistir Piskopos Nikola Piskopos Nikola Barili Nikola ya da Myrali Nikola olarak da bilinir Likya nin Myra yoresinde gunumuzde Demre yasamis bir 4 yuzyil Hristiyan azizidir Yunanistan in Rusya nin cocuklarin ve denizcilerin azizidir 6 Aralik Aziz Nikola Gunu olarak kutlanir 6 Aralik tarihinde bircok ulkede cocuklara hediyeler verilir Nikola nin varligini destekleyen tarihi bir dokuman mevcut degildir Antik Likya nin liman kenti Patara da dogdugu kabul edilir Gencliginde Filistin ve Misir i dolasti Likya ya dondukten sonra Myra piskoposu oldu Roma Imparatoru Diocletian doneminde Hristiyanlarin gordugu zulum esnasinda tutuklandi Imparator Buyuk Konstantin doneminde serbest birakildi ve 325 yilindaki Iznik Konsili ne katildi Oldukten sonra Myra daki kilisesinin mezarligina gomuldu 6 yy a gelindiginde turbesinin unu bayagi yayilmisti 1087 yilinda Italyan denizciler ya da tuccarlar kemiklerini Italya nin Bari kentine goturduler Bu nakil Nikola nin Avrupa daki ununu buyuk oranda artirdi ve Bari bir hac merkezi haline geldi Nikola nin kemikleri bugun Bari deki 11 yy yapimi ndadir Nikola iyi kalpliligi ve comertligi ile meshurdu Yoksulluk nedeniyle fuhusa suruklenecek olan uc genc kizin ceyiz masraflarini odeyip evlendirdigine ve bir kasap tarafindan oldurulup tuzlu suya basilan uc cocugu dirilttigine inanilir Hristiyanliktaki kucuk azizlerden biri olmasina ragmen Orta Cag da unu tum Avrupa ya yayildi ve pek cok ulkede adina binlerce kilise insa edildi Roma Imparatoru I Justinianus Nikola adina Konstantinopolis te bugunku Istanbul bir kilise insa ettirdi Nikola ya atfedilen mucizeler Orta Cag ressamlarinin ve oyuncularinin siklikla canlandirdigi konulardandi Aziz Nikola Gunu nde Cocuk Piskopos olarak adlandirilan bir erkek cocugunu temsili olarak ne 28 Aralik kadar piskopos atamak tum Avrupa da yaygin bir gelenekti Nikola Hollandacada Sinterklaas Aziz Klaas olarak biliniyordu Hollandali gocmenler Amerika ya ulastiginda bu isim zamanla Santa Claus a donustu Gunumuzdeki Noel Baba imaji Thomas Nast in 1881 tarihli bir Noel Baba cizimi Gunumuzdeki Noel Baba imaji karikaturist Thomas Nast in 3 Ocak 1863 tarihli dergisinde yayinlanan cizimlerine dayanir Nast in cizimleri ise 1822 de Amerikali sair Clement Clarke Moore un yazdigi kabul edilen ve olumunden sonra kendisine atfedilen A Visit from Saint Nicholas Aziz Nikola nin Ziyareti ya da Twas the Night Before Christmas Noel den Onceki Geceydi olarak bilinen siirden esinlenmistir Populer Noel Baba imaji cizer un 1931 yilindan itibaren Coca Cola sirketi icin hazirladigi cizimlerle son halini almistir Sundblum un Noel Baba si sisman beyaz sakalli uclari beyaz kurklu kirmizi bir kiyafet giyen siyah kemerli siyah cizmeli yumusak kirmizi sapkaliydi Mitolojik unsurlar Noel Baba nin hediye getirmesi gelenegi Iskandinav Mitolojisi ndeki tanri Odin e dayanir Odin ucan ati Sleipnir ile avlanmaya gittiginde cocuklar Sleipnir icin cizmelerinin icine havuc ve saman koyup sominenin yanina asarlardi Odin in bu iyilik karsiliginda cocuklara hediye ve sekerlemeler getirdigine inanilirdi Zamanla bu gelenek Avrupali gocmenler vasitasiyla Amerika ya ulasti Cizme yerine kullanilmaya baslandi ve bu gelenek Noel e dahil oldu Britanya da Doganin kisilesmis hali sayilan Yesil Adam dan etkilenen ve Noel in kisilestirilmesi olan ayri bir Baba Noel Father Christmas gelenegi vardir Bu karakter de Kelt ve Germen mitolojilerinden Dagda Odin Freyr vs bir suru etki tasimaktadir Daha sonralari bu karakter Santa Klaus la birlestirilip tek bir karakter haline getirilmistir Wikimedia Commons ta Noel Baba ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Kaynakca a b c d e f g h i Santa Claus Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite Chicago Encyclopaedia Britannica 2014 a b c d e f Nicholas Saint Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite Chicago Encyclopaedia Britannica 2014 Nicholas St Oxford Dictionary of English 2e Oxford University Press 2003 a b History of Santa Claus 31 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Buzzle com Erisim 30 Aralik 2013 Dis baglantilar