Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Osmanlı İmparatorluğu'nda Batılılaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nda meydana gelmiş Avrupa'yı esas alan yapısal reform sürecini kapsar.
Arka plan
Osmanlı İmparatorluğu feodal, teokratik değil ama ümmetçi bir yapıydı. Batı tipi bir gelişme sergilemiyordu. Şeriat, devlet işlerinde ana kanun olmasına rağmen, örfi hukuk ve maslahat ile laik bir gelişme de vardı. Yükselme yıllarında şeriat olaylara uygun giderken, gerileme ve çöküş yıllarında olayların şeriata uygunluğu öne geçti. Olayların hızına yetişemeyince içtihat kapısı kapatıldı ve böylece gericilik başladı.
İlmiye sınıfı Osmanlı'da hakim sınıftı. Şeyhülislam, kazasker, kadı, müftü, hocalar. Kamuoyunu oluşturan ana mertebeler bunlardı. Batı'daki ruhbanlarla karşılaştırıldığında ruhban sayılmazlardı. Ancak devlete ve topluma hakimdiler. Seyfiye (ordu) ve kalemiye (idare) onların yanındaydı. Gerilemenin bir sebebi ilmiyenin bozulmasıydı.
Batılılaşma, Batı gibi olmadır. Çünkü Batı ilim ve teknikte ilerlemiştir, üstündür. Osmanlı geri kalmıştır, savaşlarda yenilgiye uğramaktadır. Üstelik Batı sadece teknik değil medeni üstünlüğü de ele geçirmiştir. O halde Osmanlı, Batı'ya benzeyecektir. Kurumlar değiştirilecek, Batı'ya elçiler ve aydınlar gönderilecektir.
Tarihçe
Her tür yenilik girişimi ilmiye ve yeniçerilerin direnişi ile karşılaştı. İlk defa Lale Devri ile yenileşme başladı. Matbaa kuruldu, tiyatro oynandı. Fakat tüm bunların ardında Patrona Halil İsyanı çıktı. Ancak Ulema ve Yeniçeri gücüyle bastırıldı. Fransız İhtilali sırasında tahta çıkan III. Selim, Nizâm-ı Cedîd (Yeni Düzen) hareketini başlattı, bu hareket radikal bir hareketten çok, eskiyle yeninin bir arada var olması demekti. Bu da yeniçeri isyanıyla, Kabakçı Mustafa isyanıyla patlak verdi. Selim öldürüldü. Batı, isyancılara yardım etti.
II. Mahmud ve Sened-i İttifak'ı imzaladı. Sekbân-ı Cedîd kuruldu. Ancak Yeniçeriler yine ayaklandı, Alemdar'ın evini bastılar ve Alemdarın evini yakarak kendisiyle beraber yaklaşık 300 yeniçeriyi de öldürdüler. II. Mahmud, 1826'da ilmiyeyi yanına çekerek Yeniçeri Ocağı'nı yok etti. Bu büyük bir olaydı. Batılılaşma hareketi esas bu noktada başladı. Padişahın adı gavur padişaha çıkmıştı.
1839'da Sadrazam Mustafa Reşit Paşa Tanzimat'ı ilan etti. Gülhane Hattı Hümayunu, bir rönesanstı. Abdülmecid'in, Ali ve Fuat paşaların, Genç Osmanlıların rönesansı. Muhalif aydınları Şinasi, Namık Kemal, Ali Suavi, Ziya Paşa, Agah Efendi ilk Batıcı aydınlar, Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye ilk danıştay, orduda yenileşmeler, eğitimde Darülfünun, ilk ve orta okullar. Bu dönemde Batılılaşma artık zaruri bir ihtiyaç olmuştu ancak devletin esas unsuru Osmanlılık ve İslam'dı. Batı ise Batılılaşmaya mecbur ediyordu. 1856'da Islahat Fermanı ilan edildi. 1868'de Şûrâ-yı Devlet kuruldu, ilkel bir meclis idaresi. 28 Müslüman, 13 gayrimüslimden oluşan 41 üyeli bu meclis bütçeyi inceleme yetkisine sahipti ama kısa bir sürede sadrazamın nüfuzuna girdi.
1876'da Kânûn-ı Esâsî (meşruti padişahlık) ilan edildi. Meclis-i Mebûsan tam demokratik değildi, karşısında padişah, sadrazam, Heyet-i Vükelâ, Meclis-i Âyan, Şûrâ-yı Devlet vardı. Meclis-i Mebûsan'ın 80 Müslüman, 50 gayrimüslim üyesiyle iki kere toplanabildi. 1878'de II. Abdülhamid meclisi kapattı, bu kapanış 31 yıl sürdü.
1908'de Meşrutiyet'in ilanı, Abdülhamid tarafından Kânûn-ı Esâsî'nın yeniden yürürlüğe konmasıyla başladı. 1909 ve 1911'de ise değiştirilerek parlamenter sisteme uygun hale getirildi. Ne var ki bu defa da tek partici bir meclis oldu. İttihad ve Terakki ile muhalefet arasında bir kan davası başladı. Batılılaşma hareketleri milliyetçiliğin yükselişiyle canlandı. Üniversitede kadın erkek eşitliği, kadınların iş hayatına atılmaları, milli eğitim, dilde Türkçecilik, Türk Ocakları, İtibarı Milli Bankası, kaza birliği ve benzeri.
Kaynakça
- Tarık Zafer Tunaya, Türkiye'nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri, İBÜY Y. İst.2004.
- Nurullah Ataç, Diyelim, 1954.
- Bülent Daver, Laiklik, 1950.
- Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, İctimaiyat, 1958.
- Kemal Karpat, İslam'ın Siyasallaşması, 2004.
- Hilmi Ziya Ülken, İslam Düşüncesi, 1946.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Ocak 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Agustos 2012 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu maddedeki uslubun ansiklopedik bir yazidan beklenen resmi ve ciddi usluba uygun olmadigi dusunulmektedir Maddeyi gelistirerek ya da konuyla ilgili tartismaya katilarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Osmanli Imparatorlugu nda Batililasma Osmanli Imparatorlugu nda meydana gelmis Avrupa yi esas alan yapisal reform surecini kapsar Arka planOsmanli Imparatorlugu feodal teokratik degil ama ummetci bir yapiydi Bati tipi bir gelisme sergilemiyordu Seriat devlet islerinde ana kanun olmasina ragmen orfi hukuk ve maslahat ile laik bir gelisme de vardi Yukselme yillarinda seriat olaylara uygun giderken gerileme ve cokus yillarinda olaylarin seriata uygunlugu one gecti Olaylarin hizina yetisemeyince ictihat kapisi kapatildi ve boylece gericilik basladi Ilmiye sinifi Osmanli da hakim sinifti Seyhulislam kazasker kadi muftu hocalar Kamuoyunu olusturan ana mertebeler bunlardi Bati daki ruhbanlarla karsilastirildiginda ruhban sayilmazlardi Ancak devlete ve topluma hakimdiler Seyfiye ordu ve kalemiye idare onlarin yanindaydi Gerilemenin bir sebebi ilmiyenin bozulmasiydi Batililasma Bati gibi olmadir Cunku Bati ilim ve teknikte ilerlemistir ustundur Osmanli geri kalmistir savaslarda yenilgiye ugramaktadir Ustelik Bati sadece teknik degil medeni ustunlugu de ele gecirmistir O halde Osmanli Bati ya benzeyecektir Kurumlar degistirilecek Bati ya elciler ve aydinlar gonderilecektir TarihceHer tur yenilik girisimi ilmiye ve yenicerilerin direnisi ile karsilasti Ilk defa Lale Devri ile yenilesme basladi Matbaa kuruldu tiyatro oynandi Fakat tum bunlarin ardinda Patrona Halil Isyani cikti Ancak Ulema ve Yeniceri gucuyle bastirildi Fransiz Ihtilali sirasinda tahta cikan III Selim Nizam i Cedid Yeni Duzen hareketini baslatti bu hareket radikal bir hareketten cok eskiyle yeninin bir arada var olmasi demekti Bu da yeniceri isyaniyla Kabakci Mustafa isyaniyla patlak verdi Selim olduruldu Bati isyancilara yardim etti II Mahmud ve Sened i Ittifak i imzaladi Sekban i Cedid kuruldu Ancak Yeniceriler yine ayaklandi Alemdar in evini bastilar ve Alemdarin evini yakarak kendisiyle beraber yaklasik 300 yeniceriyi de oldurduler II Mahmud 1826 da ilmiyeyi yanina cekerek Yeniceri Ocagi ni yok etti Bu buyuk bir olaydi Batililasma hareketi esas bu noktada basladi Padisahin adi gavur padisaha cikmisti 1839 da Sadrazam Mustafa Resit Pasa Tanzimat i ilan etti Gulhane Hatti Humayunu bir ronesansti Abdulmecid in Ali ve Fuat pasalarin Genc Osmanlilarin ronesansi Muhalif aydinlari Sinasi Namik Kemal Ali Suavi Ziya Pasa Agah Efendi ilk Batici aydinlar Meclis i Vala yi Ahkam i Adliye ilk danistay orduda yenilesmeler egitimde Darulfunun ilk ve orta okullar Bu donemde Batililasma artik zaruri bir ihtiyac olmustu ancak devletin esas unsuru Osmanlilik ve Islam di Bati ise Batililasmaya mecbur ediyordu 1856 da Islahat Fermani ilan edildi 1868 de Sura yi Devlet kuruldu ilkel bir meclis idaresi 28 Musluman 13 gayrimuslimden olusan 41 uyeli bu meclis butceyi inceleme yetkisine sahipti ama kisa bir surede sadrazamin nufuzuna girdi 1876 da Kanun i Esasi mesruti padisahlik ilan edildi Meclis i Mebusan tam demokratik degildi karsisinda padisah sadrazam Heyet i Vukela Meclis i Ayan Sura yi Devlet vardi Meclis i Mebusan in 80 Musluman 50 gayrimuslim uyesiyle iki kere toplanabildi 1878 de II Abdulhamid meclisi kapatti bu kapanis 31 yil surdu 1908 de Mesrutiyet in ilani Abdulhamid tarafindan Kanun i Esasi nin yeniden yururluge konmasiyla basladi 1909 ve 1911 de ise degistirilerek parlamenter sisteme uygun hale getirildi Ne var ki bu defa da tek partici bir meclis oldu Ittihad ve Terakki ile muhalefet arasinda bir kan davasi basladi Batililasma hareketleri milliyetciligin yukselisiyle canlandi Universitede kadin erkek esitligi kadinlarin is hayatina atilmalari milli egitim dilde Turkcecilik Turk Ocaklari Itibari Milli Bankasi kaza birligi ve benzeri KaynakcaTarik Zafer Tunaya Turkiye nin Siyasi Hayatinda Batililasma Hareketleri IBUY Y Ist 2004 Nurullah Atac Diyelim 1954 Bulent Daver Laiklik 1950 Ziyaeddin Fahri Findikoglu Ictimaiyat 1958 Kemal Karpat Islam in Siyasallasmasi 2004 Hilmi Ziya Ulken Islam Dusuncesi 1946