Polonya Seferi veya Polonya'nın İşgali, II. Dünya Savaşı'nın başlangıcı olarak kabul edilir. Nazi Almanyası'nın işgal harekâtı Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı'nın (Molotov-Ribbentrop Paktı) imzalanmasından bir hafta sonra, 1 Eylül 1939'da başlamış ve 6 Ekim 1939'da Almanya ve Sovyetler Birliği'nin Polonya'nın tamamını işgal etmeleriyle son bulmuştur. Alman saldırısı, savaş ilanı olmadan yapılmıştı. Bu saldırı uluslararası hukuka aykırı bir saldırı savaşıdır.
Polonya Seferi | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
II. Dünya Savaşı'nda Avrupa Cephesi | |||||||||
Luftwaffe bombacıları Polonya üzerinde; Schleswig-Holstein, saldırıyor; Polak sınır karakolunu ele geçiriyor; Alman tank ve zırhlı araç formasyonu; Alman ve Sovyet birlikleri el sıkışıyor; | |||||||||
| |||||||||
Taraflar | |||||||||
Polonya Birleşik Krallık Fransa | Nazi Almanyası Danzig Slovakya SSCB (17 Eylül'de katıldı) | ||||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||||
Edward Rydz-Śmigły () () () (, ) Maurice Gamelin | Fedor von Bock (Kuzey Ordular Grubu) Gerd von Rundstedt (Güney Ordular Grubu) () () Semyon Timoşenko () | ||||||||
Güçler | |||||||||
Polonya: 39 tümen, 16 tugay, 4.300 top, 750 tank, 900 uçak Toplam: 1.300.000 | Almanya: 56 tümen, 4 tugay, 9.000 top, 3600 tank, 2.315 uçak Slovakya: 3 tümen SSCB: 33+ tümen, 11+ tugay, 4.959 top, 4.736 tank, 3.300 uçak Toplam: 1.500.000 Alman, 51.306 Slovak, 466.516 Sovyet Üç ülkenin toplamı: 2.000.000+ | ||||||||
Kayıplar | |||||||||
Polonya: 133.700 yaralı, 694.000 esir | Almanya: 16.343 ölü, 27,280 yaralı, 320 kayıp Slovakya: 18 ölü, 46 yaralı, 11 kayıp, SSCB: 737 ölü ya da kayıp 1.125 yaralı |
Gleiwitz Vakası'nın ertesi sabahı, Alman birlikleri Polonya'ya kuzeyden, güneyden ve batıdan girdiler. Almanlar ilerledikçe Polonya kuvvetleri Polonya-Almanya sınırındaki mevzilerinden daha doğudaki hazırlanmış savunma hattına çekildiler. Eylül ortasında, Bzura Muharebesi'ndeki Polonya yenilgisinden sonra Almanlar tartışmasız bir avantaj elde ettiler. Polonya kuvvetleri daha sonra güneydoğuda, Romanya sınırındaki dağlık bölgede daha önceden uzun bir savaş beklentisiyle hazırlanmış olan savunma hatlarına (Romanya Köprübaşı) çekilerek umdukları Fransız ve İngiliz yardımının gelmesini beklediler.
Sovyet Kızıl Ordusunun 17 Eylül'de Kresy'yi işgal etmesi Polonya'nın savunma planını işe yaramaz hale getirdi. İkinci bir cepheyle yüz yüze gelen Polonya hükûmeti Romanya Köprübaşı'nı savunmanın artık lüzumsuz olduğuna karar vererek tüm birliklerin acilen tarafsız Romanya'ya geçmeleri emrini verdi. 6 Ekim'de, 'ndeki Polonya yenilgisiyle Alman ve Sovyet kuvvetleri tüm Polonya'nın kontrolünü ele geçirdiler. İşgalin tamamlanmasıyla İkinci Polonya Cumhuriyeti son bulmuş oldu, ancak Polonya asla resmen teslim olmadı.
Sefere Doğru
1933'te, Adolf Hitler liderliğindeki Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi Almanya'da iktidara geldi. Almanya Avrupa'ya hükmetme, Sovyetler Birliği topraklarını ele geçirerek daha fazla "Yaşam Alanı" (Lebensraum) elde etme ve "Büyük Almanya"yı (Großdeutschland) genişleterek sonunda müttefik, kukla ve uydu devletlerden oluşan bir çember içinde kalma peşindeydi. Hitler, bu uzun vadeli planın parçası olarak ilk önce Polonya ile bir yakınlaşma politikası güderek Almanya-Polonya ilişkilerini geliştirmeye çalıştı ve 1934'te Almanya-Polonya Saldırmazlık Paktı imzalandı. Önceleri, Hitler'in dış politikası Fransa-Polonya ilişkilerini zayıflatarak Polonya'yı Anti-Komintern Paktının içine çekmek ve Sovyetler Birliği'ne karşı ortak cephe oluşturmak üzerine kurulmuştu. Polonya'ya, kuzeydoğusunda toprak verilecekti, fakat Polonya'nın vazgeçmesi gereken topraklarının konumu Polonya'nın Almanya'ya bağımlı hale gelmesi anlamına geliyordu. Polonyalılar sonunda bağımsızlıklarının tamamen tehdit altına gireceğinden korkuyorlardı.
Sovyet topraklarına ilave olarak nasyonal sosyalistler, Polonya sınırının yeniden çizilmesi gerektiğini düşünüyorlardı, çünkü Almanya'nın bir eyaleti olan Doğu Prusya, Reich'ın geri kalanından Danzig Koridoruyla ayrılmıştı. Koridor, uzun zamandır Almanya ve Polonya arasında tartışma konusu olan ve her iki tarafın da yerleştiği bir toprak parçası olmuştu. Versailles Barış Antlaşması ile Koridor Polonya toprağı hâline geldi. Çoğu Alman vatandaşı Danzig ve çevresinin de Almanya'ya dahil edilmesi gerektiğini düşünüyordu. Danzig, nüfusunun %95'i Almanca konuşan önemli bir liman kentiydi. Versay anlaşmasıyla Almanya'dan ayrılmış ve ismen Bağımsız Danzig Şehri olmuştu. Hitler bu toprak kayıplarını tersine çevirme peşindeydi ve birçok kereler Alman milliyetçiliğine hitap ederek Koridordaki Alman azınlığı ve hatta Danzig'in kendisini kurtarma sözü vermişti.
Polonya, Münih Antlaşmasının taraflarından olmamasına rağmen antlaşmanın ardından Çekoslovakya'nın paylaşılmasında yer aldı. 30 Eylül 1938'de bir ültimatom vererek Çekoslovakya'dan Český Těšín kentini istedi ve Çekler 1 Ekim 1938'de ültimatomu kabul etti.
1937'den itibaren Almanya bir yandan Danzig için ısrarını artırırken bir yandan da Danzig Koridoru boyunca Doğu Prusya'yı Almanya ana karasına bağlayacak bir otoyol yapılmasını önermekteydi. Öneriyi kabul etmenin, Almanya'nın daha fazla isteklerde bulunması ve sonuçta Çekler gibi tamamen ortadan kaldırılmaları sonucunu doğuracağından çekinen Polonya öneriyi reddetti. Polonyalı liderler Hitler'e hiç güvenmiyorlardı. Üstelik, Almanya'nın Ukrayna Milliyetçileri Örgütü'nden Polonya karşıtı Ukraynalı milliyetçilerle işbirliği içinde olması Almanya'nın güvenilirliğini daha da azaltıyordu. İngilizler de Almanya ve Polonya arasındaki gerilimin farkındaydılar. 31 Mart'ta, İngiltere ve Fransa Polonya'nın toprak bütünlüğünü koruyacaklarını ilan ettiler. Diğer taraftan, İngiliz Başbakanı Neville Chamberlain ve Dışişleri Bakanı Lord Halifax Hitler'le Danzig konusunda bir anlaşmaya varma umudu taşıyorlardı ve Hitler de aynı beklenti içindeydi. Chamberlain ve destekçileri savaşın önlenebileceğine inanıyorlardı ve Almanya'nın, Polonya'nın geri kalanını rahat bırakacağını umuyorlardı.
Gerilim tırmanırken Almanya daha saldırgan bir diplomasi izlemeye başladı. 28 Nisan 1939'da Almanya, 1934 tarihli Almanya-Polonya Saldırmazlık Paktı'ndan ve 1935 tarihinde imzaladığı Londra Deniz Antlaşmasından tek taraflı olarak çekildi. Bu arada Danzig ve Koridor üzerine yapılan görüşmeler sekteye uğradı ve aylar boyunca Almanya ve Polonya arasında diplomatik ilişki kurulmadı. Bu dönemde Almanlar, İngiltere ve Fransa ile Sovyetler Birliği arasında Almanya'ya karşı ittifak kurma çabalarının sonuçsuz kaldığını ve Sovyetlerin Almanya'yla Polonya'ya karşı bir ittifak yapma peşinde olduklarını öğrendiler. Hitler ise zaten Polonya sorununa olası bir askerî çözüm için -Beyaz Dosya- emirler yayınlamıştı.
23 Ağustos'ta Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı'nın imzalanmasıyla Almanya, Polonya'ya karşı yapılacak bir sefere Sovyet müdahalesi ihtimalini ortadan kaldırınca savaş kaçınılmaz oldu. Hatta Sovyetler Birliği, Polonya yüzünden İngiltere ve Fransa'nın Almanya'ya savaş açması durumunda Almanya'ya yardım etmeyi kabul etti ve paktın gizli bir protokolüne göre de Avrupa'yı kendi aralarında nüfuz bölgelerine ayırdılar ve Polonya'nın da batı 1/3'lük kısmının Almanya'ya, doğu 2/3'lük kısmının Sovyetler Birliğine katılması konusunda uzlaşmaya vardılar.
Alman saldırısının orijinal başlama tarihi 26 Ağustos saat 04:00 olarak kararlaştırılmıştı. Ancak 25 Ağustos'ta Fransa-Polonya Askeri İttifakı'nı desteklemek üzere İngiltere-Polonya Ortak Savunma Antlaşması imzalandı. Bu bağlamda İngiltere, Polonya'nın savunmasında aktif rol oynayacağını ve Polonya'nın bağımsızlığını koruyacağını ilan etmiş oluyordu. Aynı zamanda, İngiltere ve Polonya Berlin'e çözüm konusunda -Hitler'in düşündüğü şekilde olmasa da- görüşmeye devam edebilecekleri konusunda sinyal veriyorlardı. Bu nedenle Hitler geri adım attı ve tam başlamak üzereyken saldırıyı 1 Eylül'e erteledi.
Ancak bir istisna vardı: 25/26 Ağustos gecesi, işgalin ertelendiğinden haberi olmayan bir grup Alman sabotajcısı Silesya'daki Mosty tren istasyonu ile Jablunkov Geçidine saldırı düzenledi. 26 Ağustos sabahı bu grup Polonya birliklerince püskürtüldü. Almanya olayı "delirmiş bir kişinin" yol açtığı bir vaka olarak tanımladı.
26 Ağustos'ta Hitler, İngiltere ve Fransa'yı yaklaşmakta olan çatışmaya karışmaktan vazgeçmeleri konusunda ikna etmeye çalıştı ve hatta, gelecekte Wehrmacht'ın İngiliz imparatorluğunun kullanımına sunulabileceği sözünü verdi. Görüşmeler Hitler'i, Batılı Müttefiklerin Almanya'ya savaş ilan etmesinin çok zayıf bir ihtimal olduğuna, böyle bir şey olsa bile Polonya'nın işgali bittikten sonra Almanya lehine bir anlaşmaya varılabileceğine ikna etti. Bu arada, yüksek irtifa keşif uçuşlarının sayısının artması ve sınır boyunca görülen askerî hareketlilik savaşın artık çok yakın olduğunu gösteriyordu.
29 Ağustos gecesi, İngilizlerin talebi üzerine Almanlar yeni bir teklif ilettiler. Yeni talepte Almanlar sadece Danzig'in iadesini değil, Danzig Koridor'unu (Hitler daha önce böyle bir talepte bulunmamıştı) ve Polonya'daki Alman azınlığın hamiliğini de istiyorlardı. Müzakerelere yeniden başlamaya istekli olduklarını, ancak antlaşma imzalama yetkisi olan bir Polonyalı temsilcinin en geç ertesi gün Berlin'e gelmesi gerektiğini ifade ediyorlardı. İngiliz hükûmeti müzakerelerin yeniden başlaması kararından memnuniyet duymakla birlikte, daha birkaç ay önce ülkesini resmen teslim etmek zorunda bırakılan Emil Hácha'nın durumunu göz önüne alarak tam imza yetkisi olan Polonyalı bir temsilcinin alelacele Berlin'e gitmesi isteğini kabul edilemez bir ültimatom olarak değerlendirdi. 30/31 Ağustos gecesi Alman Dışişleri Bakanı Joachim von Ribbentrop İngiliz büyükelçisine 16 maddelik Alman taleplerini okudu. Büyükelçi, Polonya tarafına iletilmek üzere belgenin bir kopyasını isteyince Ribbentrop Polonya temsilcisinin gün bitmeden Berlin'e gelmediğini öne sürerek talebi reddetti. Polonya büyükelçisi Józef Lipski 31 Ağustos'ta Polonya'nın müzakerelere açık olduğunu ifade etmek üzere Ribbentrop'u ziyarete gittiğinde tam imza yetkisinin olmadığını söyleyince Ribbentrop tarafından geri çevrildi. Bunu üzerine Polonya'nın Almanya'nın teklifini reddettiği ve bu nedenle müzakerelerin sona erdiği yayını yapıldı. Hemen ardından Hitler işgal planının icra edilmesi emrini verdi.
29 Ağustos'ta Alman sabotajcılar Tarnow tren istasyonuna bombalı saldırı düzenleyerek 21 yolcunun ölümüne, 35 yolcunun yaralanmasına neden oldular.
30 Ağustos'ta Polonya Donanması muhrip filosunu olası bir Alman saldırısından korumak için İngiltere'ye yolladı. Aynı gün Polonya Mareşali Edward Rydz-Śmigły seferberlik ilan etti. Ancak, Alman birliklerinin Polonya sınırında yığıldığını göremeyen ve hala diplomatik bir çözüm bulunabileceği umudunu taşıyan Fransa, emri iptal etmesi yönünde baskı yaptı. 31 Ağustos gecesi Alman ajanlarınca Gleiwitz Vakası tertip edildi. Aynı gece Hitler, ertesi gün saat 04:45'te Polonya saldırısının başlaması emrini verdi. Fransa'nın müdahalesi yüzünden Polonya ordusunun sadece %70'i seferber olabilmişti ve birçok birlik hala cepheye hareket hâlindeydi.
Gleiwitz Vakası
31 Ağustos 1939'da, Polonyalı kılığına bürünmüş Alman güçlerince Yukarı Silezya'nın Gleiwitz (1945'ten beri Gliwice) kentindeki Gleiwitz Radyo İstasyonu'na yapılan düzmece saldırı yapıldı. Saldırı, Almanya'nın Polonya'nım işgalini haklı bir nedeni olduğunu göstermek amacıyla, Polonya'nın sözde saldırganlığını göstermek için tertip edilmiştir.
Savaşan Güçler
Almanya
Polonya ile kıyaslandığında Almanya'nın ciddi bir sayısal avantajı vardı ve savaş öncesinde kayda değer bir savaş gücü oluşturmuştu. Alman Kara Kuvvetlerinin (Heer) 6 panzer tümeni olarak organize edilmiş, yeni bir harekât doktrini uygulayan 2.400 tankı vardı. Buna göre, bu tümenler diğer birliklerle koordineli olarak hareket edip belirlenen noktalarda cepheyi yaracak, düşman birliklerinin arkasına sarkarak çembere alacak ve diğer birliklerin yardımıyla yok edecekti. Müteakiben, daha yavaş olan piyade ve mekanize piyade birlikleri kalan düşmanı temizleyecekti. Hava Kuvvetleri Luftwaffe hem taktik hem stratejik hava desteği verecek, özellikle de pike bombardıman uçakları düşmanın ikmal ve iletişim hatlarını vuracaktı. Hepsi birlikte, bu yeni metotlara "Blitzkrieg" (Yıldırım Savaşı) adı verildi. Tarihçi Basil Liddell Hart "Polonya, Blitzkrieg teorisinin tam bir gösterisidir." demiştir."
Savaş uçakları harekâtta önemli rol oynadılar. Bombardıman uçaklarının şehirleri de bombalaması sonucu çok sayıda sivil kayıpları oldu. Luftwaffe, 1.180 avcı uçağı, 290 Ju 87 Stuka pike bombardıman uçağı, 1.100 konvansiyonel bombardıman uçağı (çoğunlukla Heinkel He 111ler ve ) ile 550 nakliye ve 350 keşif uçağına sahipti. Toplamda Almanya, çoğu modern yaklaşık 4.000 uçağa sahipti. Bu saldırıya 2.315 uçaklık bir kuvvet ayrıldı.İspanya İç Savaşı'ndaki tecrübeleri nedeniyle Luftwaffe, muhtemelen 1939'da dünyanın en tecrübeli, en iyi eğitimli ve en iyi donanımlı hava kuvvetiydi.
Polonya
1936 ile 1939 arasında Polonya, İç Sanayi Bölgesine büyük yatırımlar yaptı. Almanya'ya karşı yapılacak bir savunma için çalışmalar yıllardır yürütülüyordu, ama tahminlerin çoğu savaşın en erken 1942'de patlak vereceğini söylüyordu. Endüstriyel gelişime yatırım yapabilmek için Polonya, ürettiği modern teçhizatın tamamını satıyordu. 1936'da Polonya ordusunu güçlendirmek için bir Ulusal Savunma Fonu oluşturuldu. Polonya ordusunun yaklaşık bir milyon askeri olmakla birlikte, 1 Eylül'de sadece yarısı seferber olmuş durumdaydı. Birliklerine daha sonra katılmaya çalışanların çoğu daha yolda Luftwaffe'nin hedefi oldular. Polonya ordusunda Almanya'ya oranla daha az sayıda tank vardı ve bunlar da piyade birliklerine dağıtıldığından düşmanla etkin bir çatışmaya girme ihtimalleri azalmıştı.
Sovyet-Polonya Savaşı'nda kazanılan tecrübe Polonya ordusunun yapısal ve operasyonel doktrinini şekillendirmişti. I. Dünya Savaşı'nın siper savaşlarının aksine Sovyet-Polonya Savaşı süvarinin hareket kabiliyetinin belirleyici rol oynadığı bir çatışma olmuştu. Polonya hareketliliğin faydalarını görmüştü ancak pahalı ve henüz denenmemiş yeni buluşlara harcayacak kaynağı yoktu. Buna rağmen Polonya süvari tugayları atlı piyade gibi kullanılarak bazı durumlarda Alman piyade ve süvarisine karşı başarılar elde etti.
Polonya Hava Kuvvetleri (Lotnictwo Wojskowe) Almanya Luftwaffesi karşısında ciddi bir dezavantaja sahipti, ancak genel olarak inanılanın aksine daha ilk günlerde yerde imha edilmedi. Polonya modern avcı uçaklarına sahip değildi belki ama pilotları, ertesi yıl Britanya Savaşı'nda gösterdikleri üzere zamanın en iyi eğitimli pilotları arasındaydılar.
Sonuç olarak Alman uçakları nitelik ve nicelik bakımından üstünlüğe sahiptiler. Polonya'nın sadece 600 uçağı mevcuttu ve bunlardan sadece 37 adet PZL.37 Łoś bombardıman uçakları modern ve Almanlarınkiyle kıyaslanabilirdi. Polonya Hava Kuvvetleri yaklaşık olarak 185 adet PZL P.11 ve 95 adet PZL P.7 avcı uçağı, 175 adet PZL.23 Karaś B, 35 Karaś A uçağına sahipti ve 100'ün üzerinde PZL.37 Łoś Eylül ayı itibarıyla üretimdeydi. Ancak savaş başladığında bunların sadece %70'i seferber olmuştu. Polonya'nın hava kuvvetlerini genişletme stratejisi güçlü bir bombardıman filosu oluşturmak üzerineydi. Polonya avcı uçakları Almanlarınkinden bir nesil daha eskiydi. Öyle ki, 1930'ların başında üretilen PZL P.11 avcı uçakları saatte 365 km azami hıza sahipti, ki bu, Alman bombardıman uçaklarından bile yavaş demekti. Pilotlar bunu telafi etmek için yüksek manevra kabiliyetine ve dalış hızına güveniyorlardı.
Zırhlı birlikleri 2 zırhlı tugay, 4 bağımsız tank taburu ve piyade tümenleri ile süvari alaylarına tahsis edilmiş 30 kadar tanket bölüğünden ibaretti. Bu savaş sırasında Polonya ordusunun standart tankı 7TP hafif tankıydı. Dünyanın dizel motorlu ilk tankıydı ve 360° Gundlach periskopuna sahipti. 7TP, en yaygın rakibi Alman Panzer I ve Panzer II tanklarından belirgin şekilde daha iyi zırha sahipti ancak 1935'ten savaşın başlangıcına kadar sadece 140 adet üretilmişti. Ayrıca, 50 adet ve 38 adet gibi az sayıda daha modern ithal tankları da mevcuttu.
Polonya’da Savaş
Alman planları
Alman planları Genelkurmay Başkanı General Franz Halder tarafından hazırlanmış, harekâtın başkomutanı General Walther von Brauchitsch tarafından uygulanmıştır. Savaş ilanı olmadan saldırının başlamasını ve düşman birliklerinin geniş çaplı çembere alınarak yok edilmesini öngörüyordu. Henüz tam olarak mekanize hale gelmemiş de olsa hızlı hareket edebilen top ve ikmal desteğine sahip piyade birlikleri, tanklar ve bindirilmiş kıtalar eşliğinde cephenin belirli bölümlerine saldırarak yarma harekâtı yapacak, düşman birliklerinin ikmal ve iletişim yollarını keserek çembere alacak ve yok edecekti. Heinz Guderian da dahil bazı generallerce benimsenmiş olan savaş öncesinin "zırhlı teorisi" (Amerikalı bir gazeteci tarafından 1939'da Blitzkrieg olarak adlandırılmıştı), tank tümenlerinin cepheyi delerek düşman hatlarının çok gerisine kadar ilerlemesini öngörüyordu, ancak Polonya'da savaş daha çok klasik yöntemlerle ilerledi. Bunun nedeni, Alman yüksek komutasının muhafazakâr tutumu ve tankları ve mekanize birlikleri hala normal piyade birliklerine destek olarak görmeleriydi.
Polonya'nın arazi yapısı, hava şartları elverdiği sürece, mobil operasyonlara çok uygundu. Ülkede, büyük cephe genişliğine izin veren geniş ovalar mevcuttu ve Polonya'nın, Almanya ile sınırı (Doğu Prusya da dahil) 2.000 kilometreden fazlaydı. Münih Antlaşmasıyla Südetlerin Almanya'ya verilmesi, sonrasında Almanya'nın Bohemya ve Moravya'yı işgali ve Slovak kukla devletinin kurulmasıyla bu sınır daha da genişledi ve Polonya'nın güney kanadı da tehlikeye açık hale geldi.
Almanlar, büyük bir çembere alma harekâtı planlayarak Polonya ile olan bu geniş sınırın avantajını sonuna kadar kullanmaya niyetliydiler. Alman birlikleri Polonya'yı 3 yönden işgal edecekti:
- Ana taarruz Polonya'nın batı sınırından yapılacaktı. Bu taarruz General Gerd von Rundstedt komutasındaki Güney Ordular Grubu tarafından Alman Silesya'sı ve Slovak sınırından gerçekleştirilecekti. General Johannes Blaskowitz'in 8. Ordusu doğuya, Łódź'a doğru ilerleyecek; General Wilhelm List'in 14. Ordusu Kraków istikametinde saldırarak Polonya'nın Karpatya kanadını saracak; ve General Walter von Reichenau'nun 10. Ordusu merkezde, Güney Ordular Grubunun zırhlı birlikleriyle kuzeydoğuya, Polonya'nın kalbine doğru saldıracktı.
- General Fedor von Bock komutasındaki Kuzey Ordular Grubu, General Georg von Küchler'in 3. Ordusuyla Doğu Prusya'dan güneye doğru, General Günther von Kluge'nin 4. Ordusuyla da Almanya'dan Danzig Koridoru'na doğru saldırıya geçecekti.
- Üçüncü bir saldırı ise Güney Ordular Grubunun parçası olan Slovak birliklerince Slovakya'dan gerçekleştirilecekti.
- Polonya'nın içinden de Alman azınlık, daha önceden hazırlanmış gönüllü birlikleriyle şaşırtma ve sabotaj saldırıları düzenleyecekti.
Her üç saldırı kolu Varşova'da buluşarak tüm Polonya ordusunu Vistula Nehrinin batısında çembere alacaktı. Harekât 1 Eylül'de başlayarak II. Dünya Savaşı'nın ilk operasyonu oldu.
Polonya'nın savunma planı
Olası bir işgal durumunda yardıma geleceği sözü veren İngiliz hükûmetine güvenen Polonya hükûmeti, ordusunu Alman sınırına yerleştirerek savunma yapma kararlılığındaydı (Batı Planı). Polonya'nın değerli doğal kaynaklarının, endüstrisinin ve nüfusunun çoğu batıda, Doğu Yukarı Silesya olarak bilinen bölgede bulunuyordu. Polonya'nın politikası bu bölgenin korunması üzerine kurulmuştu, çünkü eğer Almanya'nın hak iddia ettiği bu bölgeden çekilirse Münih Antlaşması'nda olduğu gibi İngiltere ve Fransa'nın Almanya ile ayrı bir barış antlaşması yapacaklarından korkuyorlardı. Müttefiklerinden hiçbirinin Polonya'nın toprak bütünlüğünü özellikle garanti aldıklarını belirtmemiş olmaları Polonyalıların endişe kaynağıydı. Bu nedenle Polonya, Fransızların savunma hatlarını Vistula ve San Nehirlerinin gerisine kurma önerilerini, generallerinden bazıları da desteklemesine rağmen geri çevirdi. Batı Planı, Polonya ordusunun ülkenin içlerine doğru geri çekilmesine izin veriyordu ancak bu, önceden hazırlanmış savunma hatlarına yavaş bir çekilmeyi öngörüyordu ve amacı da esasen seferberliğin tamamlanması ve Batılı Müttefiklerin desteğiyle bir karşı saldırı planlanması için zaman kazanma amacını güdüyordu.
İngiliz ve Fransızlar, Polonya'nın 2 ila 3 ay kendisini savunabileceğini düşünürken Polonyalılar, en azından 6 ay savunabileceklerini tahmin ediyorlardı. Polonya'nın tahmini, Müttefiklerin derhal savaş ilan ederek kendi taarruzlarını başlatacakları varsayımına dayanıyordu. Dahası, İngilizler ve Fransızlar savaşın tıpkı I. Dünya Savaşı gibi çabucak bir siper savaşına dönüşmesini bekliyorlardı. Polonya hükûmeti bu stratejiden haberdar edilmemişlerdi ve bu yüzden savunmalarını Müttefiklerin kuracağı baskıya göre şekillendirmişlerdi.
Polonya kuvvetleri Polonya-Almanya sınırı boyunca ince bir hat üzerinde yerleşmişti ve dezavantajlı bir arazide yoğun ve iyi savunma hatlarından yoksundular. Bu strateji aynı zamanda ikmal hatlarını da korumasız bırakıyordu. Polonya kuvvetlerinin yaklaşık üçte biri Danzig Koridoru ve etrafında yoğunlaşmıştı ve bu nedenle Doğu Prusya ve Almanya'dan başlatılabilecek bir kıskaç harekâtıyla çembere alınma tehlikesi altındaydı. Diğer bir üçte birlik kısım ülkenin kuzey-orta bölümünde, Łódź ve Varşova arasında konuşlanmıştı. Polonyalıların ileri cephede yoğunlaşmaları, oyalayarak geri çekilme ihtimallerini yok ediyordu, zira bir miktar mekanize birliğe sahip Alman ordusuna kıyasla yaya Polonya ordusu çok yavaş ilerleyebiliyordu ve daha gerideki savunma pozisyonlarına düşmandan önce varmaları mümkün değildi.
Her ne kadar Polonya askerî açıdan çatışmaya hazırlanıyor olsa da, sivil halk tamamen hazırlıksızdı. Savaş öncesi Polonya propagandası herhangi bir Alman işgalinin kolayca bertaraf edilebileceğini iddia ediyordu. Buna bağlı olarak, Polonya birliklerinin aldığı yenilgiler, hiçbir hazırlığı olmayan Polonyalı sivilleri gafil avladı. Böyle bir felakete hazır olmayan siviller panikleyip doğuya doğru göç etmeye başlayınca kaos daha da yayıldı, askerlerin morali iyice çöktü ve yolları tıkayarak birliklerin hareketini daha da yavaşlattı.
Birinci safha: Alman taarruzu
Alman birliklerinin harekâtını meşru müdafaa gibi gösterme amacıyla organize edilen Gleiwitz Vakası gibi bazı düzmece saldırıları takiben, savaşın ilk taarruzu 1 Eylül 1939 saat 04:40'ta Luftwaffe'nin Wielun kentini bombalaması oldu. Bombardıman, şehrin %75'ini yok ederken, saldırı 1200 kadar sivilin ölümüne yol açtı. Beş dakika sonra, Alman savaş gemisi Schleswig-Holstein Westerplatte, Danzig'deki Polonya ikmal depolarına ateş açarak Westerplatte Muharebesi'ni başlattı. Saat 08:00'da, hala savaş ilan edilmemişken, Alman birlikleri Mokra kasabası yakınlarında saldırıya geçti. Sınır savaşları başlamıştı. O günün ilerleyen saatlerinde Almanlar Polonya'nın batı, kuzey ve güney sınırlarına saldırıya geçerken Luftwaffe de Polonya şehirlerini bombardımana başladı. Taarruzun ana hattı, Almanya'dan doğuya doğru, Polonya batı sınırından gerçekleşiyordu. Destek saldırıları kuzeyde Doğu Prusya'dan, güneyde ise Slovak birliklerince müttefik Slovakya'dan yapıldı. Her üç saldırının istikameti Varşova'ydı.
Müttefik Devletler 3 Eylül'de Almanya'ya savaş ilan ettiler, ancak işe yarar bir destek veremediler. Zırhlı birliklerinin %85'i de dahil olmak üzere Alman birliklerin çoğu Polonya'da savaşta olduğu halde, Alman-Fransız sınırında dışında bir gelişme olmadı. Birkaç küçük sınır çarpışmasında elde ettikleri başarılar dışında Polonya ordusu Almanya'nın teknik, taktik ve sayısal üstünlüğü karşısında sınır bölgelerini terk ederek Varşova ve Lviv istikametinde çekilmeye başladı. Luftwaffe hava üstünlüğüne erkenden ele geçirdi. İletişim hatlarını bombalayan Luftwaffe ilerleyişin hızının artmasını ve Polonya hava alanları ve erken uyarı üslerinin kolayca ele geçirilmesini sağladı. İkmal problemleri artmaya başlayınca Polonya hava kuvvetlerinden 98 uçak tarafsız Romanya'ya geçti. Polonya hava gücü başta 400 uçakken 14 Eylül'de 54'e düşmüştü.
3 Eylül'de kuzeyde Günther von Kluge Vistula Nehrine (o zamanlar Alman sınırından 10 kilometre uzaktaydı) ulaşmış, Georg von Küchler Narew Nehrine yaklaşmaktaydı ve Walther von Reichenau'nun tankları çoktan Warta Nehrini geçmişti; iki gün sonra ise sol kanadı Lodz'un doğusuna geçmiş, sağ kanadı Kielce'ye girmişti. 8 Eylül'de zırhlı kolordulardan birisi, savaşın daha birinci haftasında 225 kilometre yol katederek Varşova'nın kenarlarına ulaşmıştı. Reichenau'nun sağ kanadındaki hafif zırhlı birlikler 9 Eylül'de Varşova ve Sandomierz arasındaki Vistula Nehrindeyken List'in birlikleri güneyde San Nehrini geçiyordu. Aynı zamanlarda, Guderian'ın 3. Ordusunun tankları Narew'i geçerek Batı Bug Nehri hatlarına saldırıp Varşova'yı çembere almaya başlamıştı. Bütün Alman orduları planda kendilerine verilmiş görevleri başarıyla yerine getirdiler. Polonya orduları bağlantıları kesilmiş parçalara bölünüyordu; bunlardan bazıları düzensiz bir şekilde en yakınlarındaki Alman birliklerine saldırıyordu.
Polonya kuvvetleri savaşın ilk haftasında Pomerelia'yı (Danzig Koridoru), ana Polonya topraklarını ve Polonya Yukarı Silesya'sını terk etti. Polonya'nın sınır savunması planı tam bir felaketti. Bütün olarak Alman taarruzu yavaşlatılamamıştı. 10 Eylül'de Polonya Genelkurmay Başkanı Mareşal Edward Rydz-Śmigły, Romanya Köprübaşı diye adlandırdıkları, güneydoğudaki savunma hatlarına doğru bir genel çekilme emri verdi. Bu arada, Alman kuvvetleri bir yandan Lodz ve hatta Poznan civarında Polonya kuvvetlerinin etrafındaki çemberi daraltırken bir yandan da doğu Polonya içlerinde ilerliyorlardı. Savaşın ilk saatlerinden beri bombardıman altında olan Varşova, 9 Eylül'de karadan da saldırıya maruz kaldı ve 13 Eylül'de . Aynı sıralarda Alman kuvvetleri doğu Polonya'nın en büyük şehirlerinden Lwow'a ulaştı. Varşova, 24 Eylül'de Luftwaffe'nin 1.150 uçağı tarafından bombalandı.
Bu sefer sırasındaki en büyük muharebe olan Bzura Muharebesi, 9-19 Eylül tarihleri arasında Varşova'nın batısındaki Bzura Nehri yakınlarında gerçekleşti. Danzig Koridoru'ndan çekilmekte olan Polonya orduları Poznań ve Pomorze, doğuya doğru ilerlemekte olan Alman 8. Ordusunun sol kanadına saldırdı, ancak ilk başlardaki başarının ardından bu saldırı sonuçsuz kaldı. Bu yenilgiden sonra Polonya birlikleri inisiyatifi kaybetti ve bir daha geniş çaplı bir karşı saldırı düzenleyemediler. Alman hava kuvvetleri muharebede kilit rol oynadı. Luftwaffe'nin müthiş saldırısı son Polonya direnişini kırmayı başardı. Luftwaffe hızla Bzura Nehrindeki köprüleri imha edince Polonya kuvvetleri kapana kısıldı ve açık alanda korunmasız kalan birliklerin üzerine dalga dalga gelen Stukalar 50 kilogramlık hafif bombalarıyla büyük zayiatlar verdirdiler. Cephanesiz kalan Polonya hava savunma birlikleri ormanlara doğru çekildiler ancak bu sefer de Heinkel He 111'lerin 100 kilogramlık yangın bombalarına maruz kaldılar. Luftwaffe orduya sadece arta kalanları temizleme işini bırakmıştı. Sadece Stukalar bu muharebe sırasında 388 ton bomba bıraktı.
Polonya hükûmeti ve yüksek komutası savaşın ilk günlerinde Varşova'dan ayrılarak 6 Eylül'de güneydoğudaki Lublin'e ulaştılar. Buradan, 9 Eylül'de Kremenez'e, 13 Eylül'de de Romanya sınırındaki Zaleshiki'ye geçtiler. Rydz-Śmigły tüm birliklere, uzun sürmesi planlanan savunmayı yapmak üzere Romanya Köprübaşına çekilme emri verdi.
İkinci safha: Sovyet harekatı
Polonya-Sovyet ilişkileri ve Polonya emperyalizmi
1. Dünya Savaşı öncesinde bağımsız bir ülke olmayan Polonya o dönemde Çarlık Rusya’sının idaresi altındaydı. 1917 yılındaki Ekim Devrimi ile iktidarı alan Bolşevikler halka verdikleri barış sözünün arkasında durabilmek için Çarlık rejiminin savaşmakta olduğu devletlerle ve onların kışkırttıkları gruplarla mücadele etmekteydi. Monarşi yanlılarının ve komünizm karşıtlarının çıkardıkları iç savaş ortamından da faydalanan bu çevreler kendi bağımsızlıklarını ilan edebilmek için Sovyetler ile mücadele etmeye başladı. Benzer şekilde Sovyetler de kendi rejimlerine gelebilecek her türlü zararı önleyebilmek için bu tip gruplara karşı silahlı mücadeleye girişti. 1919-21 yıllarındaki Sovyet-Polonya Savaşı sonrasında Sovyetler Birliği Józef Piłsudski liderliğindeki yayılmacı Polonya rejimiyle barış antlaşması imzalamak ve Ukrayna ile Belarus topraklarının önemli kesimlerini 1921 Riga Antlaşması sonucu terk etmek durumunda kalmıştı.
Polonya-Almanya ilişkileri ve SSCB'ne karşı ortak harekât planları
Polonya’nın 1939 yılı içinde uzunca bir süre Nazi Almanya’sıyla müttefiklik görüşmeleri yaparak Sovyetler Birliği’ne karşı ortak saldırı planları yapmıştır. 1938 Münih Antlaşmasında Almanya’yı destekleyen Polonya Çekoslovakya’nın parçalanması sırasında Cieszyn adlı sanayi kentini ilhak etmiştir.
Polonya-Almanya Savaşı
Sovyetler Birliğinin kolektif güvenlik antlaşma talebini reddeden ve hâlâ emperyalist hayaller gören Polonya rejimi 1 Eylül 1939 günü Alman Ordusunun saldırısı altında kalmıştır. Hızla geri çekilen Polonya Ordusu hiçbir şekilde Nazilere direnç gösterememiştir.
Polonya hükûmetinin kaçışı ve Polonya devletinin var olmama durumu
Bu durum karşısında paniğe kapılan Başbakan Felicjan Sławoj Składkowski (1885-1962) başkanlığındaki Polonya hükûmeti daha başkent Varşova düşmemiş ve savaş devam ederken 17 Eylül günü sınırı geçerek Romanya topraklarına geçer. Romanya’nın Almanya ile saldırmazlık antlaşması olduğu için Romanya’nın Almanya ile olan antlaşmasını ihlal etmemesi için heyeti enterne etmesi gereklidir. Polonya hükûmet heyeti enterne edildiği için artık hükûmet yetkilerini ifa edemez konumdadır, dolayısıyla ordunun başı ve toplumun idaresi Polonya hükûmetinin enterne edilmesiyle ortadan kalkmıştır.
SSCB'nin açmazı ve harekâtı
Bu özgün durum yüzünden Sovyetler Birliği açmazla karşı karşıya kalmış durumdadır. SSCB ya bütün Polonya topraklarının ezilerek Nazilerin Polonya-SSCB sınırına gelmesine göz yumacaktır ya da hem bu bölgede 1921 işgalinden bu yana yaşayan vatandaşlarının Nazilerden korunması hem de Nazilerin güdümünde faşist bir uydu devlet kurulmasını engellemek için artık ortadan kalkan eski Polonya devletine ait topraklara girecektir. Kızıl Ordu ikinci yolu seçecek ve 17 Eylül 1939’da Batı Ukrayna ve Batı Belarus topraklarına girecektir.
Almanya-SSCB ilişkileri
1939 yılında Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktını imzalamış olan Nazi Almanyası ve Sovyetler Birliğinin antlaşma kapsamındaki ilişkisi hiçbir zaman "müttefiklik" ilişkisi olmamıştır. Dolayısıyla Sovyet tarafında Nazi niyetlerine dair bir belirsizlik bulunmamaktaydı.
“ | Geçmişte anavatanımız yoktu, olamıyordu. Ancak şimdi kapitalizmi alaşağı ettikten sonra halkın iktidarında artık bir anavatanımız var ve ne pahasına olursa olsun onun bağımsızlığını savunacağız. Sosyalist anavatanımızın yenilip bağımsızlığını kaybetmesini istiyor musunuz? Eğer cevabımız hayırsa çok hızlı bir şekilde geri kalmışlığımızı ortadan kaldırarak, sosyalist ekonomimizi gerçek Bolşeviklere yakışır bir hızda kurmalıyız. Bunun başka yolu yok. Lenin'in Ekim'in öngününde söylediği gibi: "Ya gelişmiş kapitalist ülkeleri yakalayıp geçeceğiz ya da öleceğiz." Gelişmiş ülkelerin 50-100 yıl gerisindeyiz. Aradaki bu farkı on yılda kapatmalıyız. Ya kapatırız ya da da bizi mahvederler. Bunu yapmak SSCB'ndeki işçi ve köylülere boynumuzun borcudur. | „ |
—Stalin 5 Şubat 1931 |
Katliamlar ve savaş suçları
Naziler tarafından
Polonya'nın işgali ile Naziler Polonyalı sivillere karşı toplu katliamlar gerçekleştirmeye başladı. Bunun için Heinrich Himmler tarafından oluşturulan 6 Einsatzgruppen'den (Hareket Birlikleri) 5'i Alman orduları ile birlikte hareket etti. Einsatzgruppen'lerin görevi "Cephenin gerisinde kalan bölgelerde Almanya veya Alman düşmanı her şeyle savaşmak" ve Polonyalı önderleri ve eğitimlileri yok etmek. 1939 sonuna kadar 60.000 Polonyalı öldürüldü; bunların arasında öğretmenler, doktorlar, hukukçular, profesörler, Katolik papazlar ve ayrıca siyasi parti ve sendika üyeleri vardı.
Bu katliamlarda 7000'de Polonyalı Yahudi öldürüldü. Sakat insanlar da Almanlar tarafından öldürüldü, ilk katliam Kocborowo'da 22 Eylül'de gerçekleşti.Almanlar Polonya'daki Alman azınlıklara yapılan saldırılardan intikam almak için Alman azınlıklardan oluşan milisler, Sicherheitsdienst, Danziger Heimwehr (Danzig/Gdansk yurt savunması), Wehrmacht ve SS'den oluşan gruplar oluşturdu. Eylül ile Ekim 1939 arası 714 eylemde 16.376 sivil vurularak öldürüldü.
Polonyalılar Almanlar için Slav kökenli alt sınıf insanlardı (Almanca: Untermensch). Bu toplu katliamların amacı Polonya toplumunun eğitimli sınıfını yok etmekti. Eğitimli ve önder insanlarını yok ederek Almanlar ileride planlanan tehcir, sürgün ve köleliğe karşı tepki oluşmasını engellemeyi amaçlıyorlardı. Polonya ulusu tamamen yok edilmeliydi böylece; Slav Polonyalılar kölelikle yok edilmek isteniyordu. "Alman" kanı taşıyan Polonyalılar ise tamamen asimile edilecekti.
Alman ordusu Wehrmacht'a bağlı askerler sefer sırasında işlenilen katliamların en az yüzde 60'ını gerçekleştirdi. Muharebe dışında en az 3.000 Polonyalı asker Alman askerleri tarafından katledildi.Polonyalı Yahudi askerler esir alındıktan sonra hemen bulunduğu yerde öldürüldüler. Eylül 1939'da Wolhynien'de Alman askerler Yahudilere tecavüz etti ve sinagogları yaktı.
Bunlar Almanya'nında 1934'te imzaladığı Cenevre Sözleşmelerine göre savaş suçlarıydı. 200.000 kadar Yahudi Sovyetler tarafından işgal edilen Polonya topraklarına kaçtı. 1939 sonuna kadar 90.000 Yahudi ve Polonyalı Almanlar tarafından Genel Hükûmet bölgesine sürgün edildi. Bu sayı 1945'e kadar 900.000'e çıktı. Geri kalan Yahudiler Holokost'ta öldürüldü. Yahudi ve Polonyalıların yerine 900.000 kadar Alman Polonya topraklarına yerleştirildi.
Savaş başladıktan sonra Alman azınlığından 5.437 kişi öldürüldü.Alman Naziler bunu propaganda hâline getirerek bu sayıyı 10 katına çıkardı ve 58.000 kişinin öldürüldüğünü iddia etti. Alman Einsatzgruppen IV bunun üzerine intikam almak için 7 ile 12 Eylül arası Bromberg'de 1.306 Polonyalı, Yahudi, din adamı, kadın ve genç öldürdü. Abartılan Alman azınlıkların ölümleri işgalden sonra öldürülen onbinlerce Polonyalılar için mazeret gösterildi. Katledilen sivillerin çoğu Partizan savaşı sırasında öldürüldü diye gizlenmek istendi.
İşgal sırasında meydana gelen başka savaş suçları Polonyalı şehirlerin bombalanması ve kimyasal silahların kullanımı. Londra'daki İngiliz gazeteleri ve Polonyalı enformasyon ofisi Alman hava kuvvetlerinin 3 Eylül 1939'da zehirli gazla doldurulmuş bombaları Varşova'nın üzerine attığını yazdı.
Polonya'daki Nazi savaş suçları 1944'ün sonlarında sona erdi, ancak bunların yerini Kızıl Ordu güçlerinin ilerlemesiyle Sovyet baskısı aldı.
Sovyetler tarafından
Sefer ve sonrasındaki işgal sırasında Polonya topraklarında Kızıl Ordu ve diğer Sovyet birimleri tarafından sivillere karşı çeşitli toplu katliamlar işlendi. Alman tarihçi 'ın yazdığına göre işgal ettikleri topraklarda yaşayan insanlara yönelik Sovyet politikası sertti ve güçlü etnik temizlik unsurları gösterdi. NKVD güvenlik güçleri "asarak devrim" olarak bilinen olaylarda işgal edilen topraklardan "düşman unsurları" tamamen kaldırmak için Kızıl Ordu'yu takip etti. Polonyalı tarihçi Profesör Nazi seyyar infaz birimleri Einsatzgruppen ile bu Sovyet birimleri arasındaki benzerlikleri not etti ve bunlara dikkat çekti. Pek çok sivil NKVD'nin toplamalarından kaçmaya çalıştı, başarısız olanlar gözaltına alındı ve Gulaglar içerisinde hapsedilecekleri Sibirya'ya sürüldü.
İşkence, Sovyet birimleri tarafından özellikle küçük kasabalarda olmak üzere pek çok cezaevinde geniş çapta kullanıldı. 'da mahkûmların üzerine kaynar su döküldü; 'da insanların burunları, kulakları ve parmakları kesildi ve gözleri oyuldu; 'da kadın mahkûmların göğüsleri kesildi ve Drohobıç'ta kurbanlar dikenli teller ile birbirlerine bağlandı., İvano-Frankivsk, Strıy, Zoloçiv ve Çortkiv'de de benzer savaş suçları yaşandı. Tarihçi Jan T. Gross'un konu hakkında şunları söyledi:
“ | Neticeden kaçamayız: Sovyet devlet güvenlik organları mahkûmlara sadece itiraf almak için değil aynı zamanda onları öldürmek için işkence yaptı. NKVD kendilerince çılgına dönen sadistler değildi; daha ziyade, bu geniş ve sistematik bir prosedürdü. | ” |
Sosyolog 'ye göre, 1939 ve 1941 yılları arasında %58'i Polonyalı ve %19,4'ü Yahudi olan yaklaşık 1,5 milyon sivil (hem yerel sakinler hem de Alman işgali altındaki Polonya'dan gelen mülteciler dahil) Sovyetler tarafından işgal edilmiş Polonya topraklarından Sibirya'ya sürüldü. Bu sınır dışı edilenlerden çok azı, anavatanları Sovyetler Birliği tarafından ilhak edildiğinde savaştan sonra evlerine döndü. Amerikan profesör Carroll Quigley'e göre 1939'da Kızıl Ordu tarafından ele geçirilen 320,000 Polonyalı savaş esirinin en az 3'te 1'i öldürüldü.
Tahminlere göre 10 ila 35,000 savaş esiri, 22 Haziran 1941'de Almanların Sovyetler Birliği'ni işgal etmesinden sonraki günlerde hapishanelerde veya hapishane yollarında öldürüldü.
Polonyalı 'ne göre, 1939 ve 1941 yılları arasındaki Sovyet işgali 150,000 Polonyalı sivilin ölümü ve 320,000'inin sürgünü ile sonuçlandı.
Galeri
- Polonya'ya giren Kızıl Ordu askerleri
- Lvov'a giren Kızıl Ordu süvarileri
- Kızıl Ordu'ya ait zırhlı araçları (Lublin, 22 Eylül 1939)
- Polonya Seferi (Eylül 1 - Eylül 14 1939).
- Polonya Seferi (Eylül 14'ten sonra, Eylül 17'de doğuda SSCB saldırıya geçti).
Wikimedia Commons'ta Polish Defensive War of 1939 ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
İlgili Filmler
- Andrzej Wajda, 'Katyn', (2007) Fragman22 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- William Shirer, Nazi İmparatorluğu, İnkılap Kitabevi, 2002
- ^ a b c Переслегин. Вторая мировая: война между реальностями.- М.:Яуза, Эксмо, 2006, с.22; Р. Э. Дюпюи, Т. Н. Дюпюи. Всемирная история войн. — С-П,М: АСТ, кн.4, с.93
- ^ a b c d İkinci Dünya Savaşı İnfografik. Kronik Kitap. s. 78.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;polishgovernment
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ E.R Hooton, p85
- ^ Кривошеев Г. Ф., Россия и СССР в войнах XX века: потери вооруженных сил. Статистическое исследование (Krivosheev G. F., Russia and the USSR in the wars of the 20th century: losses of the Armed Forces. A Statistical Study Greenhill 1997 ) (Rusça)
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;Strength
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b Various sources contradict each other so the figures quoted above should only be taken as a rough indication of losses. The most common range brackets for casualties are: Polish casualties—63,000 to 66,300 KIA, 134,000 WIA; German KIA—8,082 to 16,343, with MIA from 320 to 5,029, total KIA and WIA given at 45,000. The discrepancy in German casualties can be attributed to the fact that some German statistics still listed soldiers as missing decades after the war. Today the most common and accepted number for German KIA casualties is 16,343. Soviet official losses are estimated at 737–1,475 killed or missing, and 1,859–2,383 wounded. The often cited figure of 420,000 Polish prisoners of war represents only those captured by the Germans, as Soviets captured about 250,000 Polish POWs themselves, making the total number of Polish POWs about 660,000–690,000. Equipment losses are given as 236 German tanks and approximately 1,000 other vehicles to 132 Polish tanks and 300 other vehicles, 107–141 German planes to 327 Polish planes (118 fighters) (Polish PWN Encyclopedia gives number of 700 planes lost), 1 German small minelayer to 1 Polish destroyer (), 1 minelayer () and several support craft. Soviets lost approximately 42 tanks in combat while hundreds more suffered technical failures.
- ^ Gerhard L. Binz: Umbruch im Kriegs-Völkerrecht, Wehrwissenschaftliche Rundschau, Cilt 8 (1/1958), Sayfa 17
- ^ Kitchen, Martin. A World in Flames: A Short History of the Second World War. Longman. ss. s.74. ISBN . 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Aralık 2010.
- ^ Sanford 2005, ss. 20–24
- ^ Diemut Majer,, "Non-Germans" under the Third Reich: the Nazi judicial and administrative system in Germany and occupied Eastern Europe with special regard to occupied Poland, 1939-1945JHU Press, 2003, , Google Print, p. 188-189 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b Victor Rothwell, Origins of the Second World War, Manchester University Press, 2001, , [http://books.google.ca/books?ie=UTF-8&hl=en&vid=ISBN0719059585&id=JLlaN3e4IcsC&pg=PA92&lpg=PA92&dq=pilsud�+germany+war&prev=http://books.google.ca/books%3Fq%3Dpilsud�%2Bgermany%2Bwar&sig=7uR4Bt61X9-ru0vXdgwDGeBJMrM Google Print, p. 92] 8 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Andrew J. Crozier, The causes of the Second World War, Wiley-Blackwell, 1997, , Google Print, p. 150-151 22 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Ergebnisse der Volks- und Berufszählung Vom 1. November 1923 in der Freien Stadt Danzig mit einem Anhang: Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. August 1924. Verlag des Statistischen Landesamtes der freien Stadt Danzig, 1926
- ^ Louis Leo Snyder, John D Montgomery, The new nationalism, Transaction Publishers, 2003, , Google Print, p. 88 12 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "The Avalon Project : Documents in Law, History and Diplomacy". Yale.edu. 21 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2009.
- ^ W. Shirer, Nazi İmparatorluğu Sh: 685
- ^ İngilizce metin 20 Şubat 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ,ayrıca orijinal belge 2 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Alman Şansölyesinin 28 Ağustos 1939 tarihli İngiliz hükûmeti iletisine cevabı 20 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . İngiliz Mavi Kitabında yer almaktadır
- ^ Vikont Halifax'tan Sir N. Henderson'a (Berlin) 20 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . İngiliz Mavi Kitabında yer almaktadır
- ^ Sir H. Kennard'dan Vikont Halifax'a (sabah 10'da alındı) 20 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . İngiliz Mavi Kitabında yer almaktadır
- ^ Sir N. Henderson'dan Vikont Halifax'a (31 Ağustos sabahı 09:30'da alındı) 20 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . İngiliz Mavi Kitabında yer almaktadır.
- ^ Seidner, Stanley S. Marshal Edward Śmigły-Rydz Rydz and the Defense of Poland, New York, 1978, ch. 2
- ^ Roger Manvell, Heinrich Fraenkel, Heinrich Himmler: The SS, Gestapo, His Life and Career, Skyhorse Publishing Inc., 2007, , Google Print, p. 76 22 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Ailsby, Christopher; Mazal Holocaust Collection (2001). The Third Reich day by day (İngilizce). St Paul, MN: MBI Pub. Co. : Zenith Press. OCLC 1036934498.
- ^ B.H.Hart & A.J.P Taylor, s.41
- ^ Bombers of the Luftwaffe, Joachim Dressel and Manfred Griehl, Arms and Armour, 1994
- ^ The Flying pencil, Heinz J. Nowarra, Schiffer Publishing,1990,s.25
- ^ A History of World War Two, A.J.P Taylor, OCTOPUS, 1974, s.35
- ^ Seidner,Marshal Edward Śmigły-Rydz Rydz and the Defense of Poland, s.162
- ^ Seidner, Marshal Edward Śmigły-Rydz Rydz and the Defense of Poland, s.177
- ^ Seidner,Marshal Edward Śmigły-Rydz Rydz and the Defense of Poland, s.270–94
- ^ Seidner,Marshal Edward Śmigły-Rydz Rydz and the Defense of Poland, s.135–138
- ^ Seidner,Marshal Edward Śmigły-Rydz Rydz and the Defense of Poland,158
- ^ Polish Underground Army, the Western Allies, and the Failure of Strategic Unity in World War II, McFarland, 2004, , Google Print, s. 2 22 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Seidner,Marshal Edward Śmigły-Rydz Rydz and the Defense of Poland,162–63
- ^ Seidner,Marshal Edward Śmigły-Rydz Rydz and the Defense of Poland, pages 122–123
- ^ 7TP vol.II,Janusz Magnus#1, Militaria 317,Warszawa 2009.
- ^ Seidner,Marshal Edward Śmigły-Rydz Rydz and the Defense of Poland,68–72
- ^ Seidner,Marshal Edward Śmigły-Rydz Rydz and the Defense of Poland,122–25
- ^ (Lehçe) Piątkowski, Henryk (1943). . Kudüs: Sekcja Wydawnicza APW. s. 39. 9 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2011.
- ^ (1948). The British-Polish Alliance; Its Origin and Meaning (İngilizce). Londra: Mellville Press.
- ^ Seidner,Marshal Edward Śmigły-Rydz Rydz and the Defense of Poland,304–310
- ^ a b c Seidner,Marshal Edward Śmigły-Rydz Rydz and the Defense of Poland,312
- ^ a b E.R Hooton, s.87
- ^ a b Stanley S.Seidner, "Reflections from Rumania and Beyond: Marshal Śmigły-Rydz Rydz in Exile," The Polish Review vol. xxii, no. 2, 1977, pp. 29–51.
- ^ a b E.R Hooton, s.91
- ^ Tippelskirch, Kurt. History of Second World War
- ^ Akademisyen Groverr Furr tarafından derlenen kanıtlar ve ilgili çalışma 6 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 21 Mart 2020 tarihinde erişilmiştir
- ^ ["İlgili konuşma (Rusça)". 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2020. İlgili konuşma (Rusça)]
- ^ Dieter Pohl, Verfolgung und Massenmord in der NS-Zeit 1933–1945. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2003, , sayfa 49
- ^ Dieter Pohl: Holocaust, Herder Verlag, Freiburg im Breisgau 2000, sayfa 36
- ^ Christoph Studt, Das Dritte Reich in Daten, München 2002, sayfa 115
- ^ Wolfgang Schumann u. a. (Hrsg.-Kollegium): Nacht über Europa: die Okkupationspolitik des deutschen Faschismus (1938–1945). Achtbändige Dokumentenedition, Cilt 2, Die faschistische Okkupationspolitik in Polen (1939–1945), Köln 1989, , sayfa 346
- ^ Richard C. Lukas, The Forgotten Holocaust – The Poles under German Occupation 1939–1944, New York 1997, sayfa 3
- ^ Jochen Böhler, Auftakt zum Vernichtungskrieg. Die Wehrmacht in Polen 1939. Eine Publikation des Dt. Historischen Instituts Warschau. Fischer TB, Frankfurt am Main 2006, ve Bundeszentrale für politische Bildung (bpb), Schriftenreihe Bd. 550, 2006, , sayfa 241
- ^ Jochen Böhler, Auftakt zum Vernichtungskrieg. Die Wehrmacht in Polen 1939., sayfa 176
- ^ Timothy Snyder, Leben und Sterben der Juden in Wolhynien, Osteuropa, 57. Yıldönümü, Nisan 2007, ISSN 0030-6428, sayfa 130
- ^ Christian Hartmann, Johannes Hürter, Dieter Pohl, Andreas Toppe: Wehrmacht in der nationalsozialistischen Diktatur. Ein Forschungsprojekt des Instituts für Zeitgeschichte 3 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Enzyklopädie des Holocaust, Madde "Polen", sayfa 1125
- ^ Jürgen Runtzheimer, Bromberger Blutsonntag, Wolfgang Benz: Legenden Lügen Vorurteile, 1992, , sayfa 47
- ^ Dorothee Weitbrecht: Ermächtigung zur Vernichtung – Die Einsatzgruppen in Polen im Herbst 1939, Klaus-Michael Mallmann/Bogdan Musial (Hrsg.): Genesis des Genozids – Polen 1939–1941, Darmstadt 2004, sayfa 61
- ^ Dieter Pohl, Verfolgung und Massenmord in der NS-Zeit 1933–1945, sayfa 49
- ^ The Times, 6. September 1939: Poland’s gallant fight against odds. 21. November 1939: German Use of Poison Gas. Polish Statement., Julian Perry Robinson: The Rise of CB Weapons, in: Stockholm International Peace Research Institute: The Problem of Chemical and Biological Warfare. Cilt 1, Stockholm/New York 1971, sayfa 153 (Dipnot 375)
- ^ Grzegorz Baziur, "Armia Czerwona na Pomorzu Gdańskim 1945–1947" Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej" 2002, nr 7
- ^ Janusz Wróbel, "Wyzwoliciele czy Okupanci. Żołnierze Sowieccy w Łódzkim 1945–1946" Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej 2002, nr 7.
- ^ Łukasz Kamiński "Obdarci,głodni,żli, Sowieci w oczach Polaków 1944–1948" Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej 2002, nr 7
- ^ Mariusz Lesław Krogulski, "Okupacja w imię sojuszu" Poland 2001.
- ^ (2007). Katyn and the Soviet Massacre of 1940: Truth, Justice and Memory. Routledge. s. 2. ISBN . 27 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Haziran 2017.
- ^ WorldCat, Thomas Urban. 4 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Library catalog. Holdings. Retrieved December 28, 2014.
- ^ Thomas Urban, Der Verlust 27 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., p. 9 (ibidem): "Massendeportationen nach Rußland. Seit dem frühen Morgen zogen Wagen mit ganzen polnischen Familien durch die Stadt zum Bahnhof. Man schaffte reichere polnische Familien, Familien von national gesinnten Anhängern, polnischen Patrioten, die Intelligenz weg, Familien von Häftlingen in sowjetischen Gefängnissen, es war schwer, sich auch nur ein Bild davon zu machen, welche Kategorie Menschen deportiert wurden. Weinen, Stöhnen und schreckliche Verzweiflung in polnischen Seelen [...] Sowjets freuen sich lautstark und drohen damit, daß bald alle Polen deportiert werden. Und man könnte das erwarten, weil sie den ganzen 20. Juni über und am folgenden 21. Juni [1941] pausenlos Menschen zum Bahnhof brachten." – Alojza Piesiewiczówna.
- ^ a b , Der Verlust 27 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (PDF file, direct download), p. 145. Verlag C. H. Beck 2004, . "Revolution durch den Strick."
- ^ Interview 27 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . with Tomasz Strzembosz: Die verschwiegene Kollaboration Transodra, 23. Dezember 2001, p. 2 (Almanca)
- ^ a b . Revolution From Abroad: The Soviet Conquest of Poland's Western Ukraine and Western Belorussia. Princeton University Press, 2002. pp. 181–182
- ^ a b Tadeusz Piotrowski (1998), Poland's Holocaust, McFarland, . Chapter: Soviet terror, p. 14 (Google Books). 19 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . "By the time the war was over, some 1 million Polish citizens – and Jews alike – had died at the hands of the Soviets."
- ^ , Tragedy & Hope: A History of the World in Our Time, G. S. G. & Associates, Incorporated; New Ed edition, June 1975,
- ^ Jerzy Węgierski, Lwów pod okupacją sowiecką 1939-1941, Warszawa 1991, Editions Spotkania, s. 272-273
- ^ "W czterdziestym nas Matko na Sibir zesłali". Polska a Rosja 1939-42. Wybór i opracowanie Jan Tomasz Gross, Irena Grudzińska-Gross. Wyd. I krajowe Warszawa 1990, Wyd. Res Publica i Wyd. Libra ., s.60.
- ^ Gottfried Schramm, Jan T. Gross, Manfred Zeidler et al. (1997). , ed. From Peace to War: Germany, Soviet Russia and the World, 1939-1941. Berghahn Books. pp. 47–79. .
- ^ Snyder, Timothy. Bloodlands: Europe Between Hitler and Stalin. Basic Books, 2010. p. 194
- ^ Wojciech Materski and Tomasz Szarota. Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami.Institute of National Remembrance(IPN) Warszawa 2009
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Polonya Seferi veya Polonya nin Isgali II Dunya Savasi nin baslangici olarak kabul edilir Nazi Almanyasi nin isgal harekati Alman Sovyet Saldirmazlik Pakti nin Molotov Ribbentrop Pakti imzalanmasindan bir hafta sonra 1 Eylul 1939 da baslamis ve 6 Ekim 1939 da Almanya ve Sovyetler Birligi nin Polonya nin tamamini isgal etmeleriyle son bulmustur Alman saldirisi savas ilani olmadan yapilmisti Bu saldiri uluslararasi hukuka aykiri bir saldiri savasidir Polonya SeferiII Dunya Savasi nda Avrupa CephesiLuftwaffe bombacilari Polonya uzerinde Schleswig Holstein saldiriyor Polak sinir karakolunu ele geciriyor Alman tank ve zirhli arac formasyonu Alman ve Sovyet birlikleri el sikisiyor Tarih1 Eylul 6 Ekim 1939BolgePolonyaSebepNazi Almanyasi ve Sovyetler Birligi nin Polonya ya karsi toprak iddialari her iki ulkenin de Avrupa da hegemonya kurma cabalari ve bu amacla jeopolitik sistemi degistirmesi Versay Antlasmasi ndan kaynaklanmaktadir SonucKesin Nazi Almanyasi zaferi Polonya hukumeti ulkeden kactiktan sonra Sovyetler Birligi Polonya topraklarina girmistir TaraflarPolonya Birlesik Krallik Fransa Nazi Almanyasi Danzig Slovakya SSCB 17 Eylul de katildi Komutanlar ve liderlerEdward Rydz Smigly Maurice GamelinFedor von Bock Kuzey Ordular Grubu Gerd von Rundstedt Guney Ordular Grubu Semyon Timosenko GuclerPolonya 39 tumen 16 tugay 4 300 top 750 tank 900 ucak Toplam 1 300 000Almanya 56 tumen 4 tugay 9 000 top 3600 tank 2 315 ucak Slovakya 3 tumen SSCB 33 tumen 11 tugay 4 959 top 4 736 tank 3 300 ucak Toplam 1 500 000 Alman 51 306 Slovak 466 516 Sovyet Uc ulkenin toplami 2 000 000 KayiplarPolonya 66 000 olu 133 700 yarali 694 000 esirAlmanya 16 343 olu 27 280 yarali 320 kayip Slovakya 18 olu 46 yarali 11 kayip SSCB 737 olu ya da kayip 1 125 yarali Gleiwitz Vakasi nin ertesi sabahi Alman birlikleri Polonya ya kuzeyden guneyden ve batidan girdiler Almanlar ilerledikce Polonya kuvvetleri Polonya Almanya sinirindaki mevzilerinden daha dogudaki hazirlanmis savunma hattina cekildiler Eylul ortasinda Bzura Muharebesi ndeki Polonya yenilgisinden sonra Almanlar tartismasiz bir avantaj elde ettiler Polonya kuvvetleri daha sonra guneydoguda Romanya sinirindaki daglik bolgede daha onceden uzun bir savas beklentisiyle hazirlanmis olan savunma hatlarina Romanya Koprubasi cekilerek umduklari Fransiz ve Ingiliz yardiminin gelmesini beklediler Sovyet Kizil Ordusunun 17 Eylul de Kresy yi isgal etmesi Polonya nin savunma planini ise yaramaz hale getirdi Ikinci bir cepheyle yuz yuze gelen Polonya hukumeti Romanya Koprubasi ni savunmanin artik luzumsuz olduguna karar vererek tum birliklerin acilen tarafsiz Romanya ya gecmeleri emrini verdi 6 Ekim de ndeki Polonya yenilgisiyle Alman ve Sovyet kuvvetleri tum Polonya nin kontrolunu ele gecirdiler Isgalin tamamlanmasiyla Ikinci Polonya Cumhuriyeti son bulmus oldu ancak Polonya asla resmen teslim olmadi Sefere Dogru1933 te Adolf Hitler liderligindeki Nasyonal Sosyalist Alman Isci Partisi Almanya da iktidara geldi Almanya Avrupa ya hukmetme Sovyetler Birligi topraklarini ele gecirerek daha fazla Yasam Alani Lebensraum elde etme ve Buyuk Almanya yi Grossdeutschland genisleterek sonunda muttefik kukla ve uydu devletlerden olusan bir cember icinde kalma pesindeydi Hitler bu uzun vadeli planin parcasi olarak ilk once Polonya ile bir yakinlasma politikasi guderek Almanya Polonya iliskilerini gelistirmeye calisti ve 1934 te Almanya Polonya Saldirmazlik Pakti imzalandi Onceleri Hitler in dis politikasi Fransa Polonya iliskilerini zayiflatarak Polonya yi Anti Komintern Paktinin icine cekmek ve Sovyetler Birligi ne karsi ortak cephe olusturmak uzerine kurulmustu Polonya ya kuzeydogusunda toprak verilecekti fakat Polonya nin vazgecmesi gereken topraklarinin konumu Polonya nin Almanya ya bagimli hale gelmesi anlamina geliyordu Polonyalilar sonunda bagimsizliklarinin tamamen tehdit altina gireceginden korkuyorlardi Sovyet topraklarina ilave olarak nasyonal sosyalistler Polonya sinirinin yeniden cizilmesi gerektigini dusunuyorlardi cunku Almanya nin bir eyaleti olan Dogu Prusya Reich in geri kalanindan Danzig Koridoruyla ayrilmisti Koridor uzun zamandir Almanya ve Polonya arasinda tartisma konusu olan ve her iki tarafin da yerlestigi bir toprak parcasi olmustu Versailles Baris Antlasmasi ile Koridor Polonya topragi haline geldi Cogu Alman vatandasi Danzig ve cevresinin de Almanya ya dahil edilmesi gerektigini dusunuyordu Danzig nufusunun 95 i Almanca konusan onemli bir liman kentiydi Versay anlasmasiyla Almanya dan ayrilmis ve ismen Bagimsiz Danzig Sehri olmustu Hitler bu toprak kayiplarini tersine cevirme pesindeydi ve bircok kereler Alman milliyetciligine hitap ederek Koridordaki Alman azinligi ve hatta Danzig in kendisini kurtarma sozu vermisti Polonya Munih Antlasmasinin taraflarindan olmamasina ragmen antlasmanin ardindan Cekoslovakya nin paylasilmasinda yer aldi 30 Eylul 1938 de bir ultimatom vererek Cekoslovakya dan Cesky Tesin kentini istedi ve Cekler 1 Ekim 1938 de ultimatomu kabul etti 1937 den itibaren Almanya bir yandan Danzig icin israrini artirirken bir yandan da Danzig Koridoru boyunca Dogu Prusya yi Almanya ana karasina baglayacak bir otoyol yapilmasini onermekteydi Oneriyi kabul etmenin Almanya nin daha fazla isteklerde bulunmasi ve sonucta Cekler gibi tamamen ortadan kaldirilmalari sonucunu doguracagindan cekinen Polonya oneriyi reddetti Polonyali liderler Hitler e hic guvenmiyorlardi Ustelik Almanya nin Ukrayna Milliyetcileri Orgutu nden Polonya karsiti Ukraynali milliyetcilerle isbirligi icinde olmasi Almanya nin guvenilirligini daha da azaltiyordu Ingilizler de Almanya ve Polonya arasindaki gerilimin farkindaydilar 31 Mart ta Ingiltere ve Fransa Polonya nin toprak butunlugunu koruyacaklarini ilan ettiler Diger taraftan Ingiliz Basbakani Neville Chamberlain ve Disisleri Bakani Lord Halifax Hitler le Danzig konusunda bir anlasmaya varma umudu tasiyorlardi ve Hitler de ayni beklenti icindeydi Chamberlain ve destekcileri savasin onlenebilecegine inaniyorlardi ve Almanya nin Polonya nin geri kalanini rahat birakacagini umuyorlardi Gerilim tirmanirken Almanya daha saldirgan bir diplomasi izlemeye basladi 28 Nisan 1939 da Almanya 1934 tarihli Almanya Polonya Saldirmazlik Pakti ndan ve 1935 tarihinde imzaladigi Londra Deniz Antlasmasindan tek tarafli olarak cekildi Bu arada Danzig ve Koridor uzerine yapilan gorusmeler sekteye ugradi ve aylar boyunca Almanya ve Polonya arasinda diplomatik iliski kurulmadi Bu donemde Almanlar Ingiltere ve Fransa ile Sovyetler Birligi arasinda Almanya ya karsi ittifak kurma cabalarinin sonucsuz kaldigini ve Sovyetlerin Almanya yla Polonya ya karsi bir ittifak yapma pesinde olduklarini ogrendiler Hitler ise zaten Polonya sorununa olasi bir askeri cozum icin Beyaz Dosya emirler yayinlamisti Josef Stalin ve Joachim von Ribbentrop Moskova 23 Agustos 1939 23 Agustos ta Alman Sovyet Saldirmazlik Pakti nin imzalanmasiyla Almanya Polonya ya karsi yapilacak bir sefere Sovyet mudahalesi ihtimalini ortadan kaldirinca savas kacinilmaz oldu Hatta Sovyetler Birligi Polonya yuzunden Ingiltere ve Fransa nin Almanya ya savas acmasi durumunda Almanya ya yardim etmeyi kabul etti ve paktin gizli bir protokolune gore de Avrupa yi kendi aralarinda nufuz bolgelerine ayirdilar ve Polonya nin da bati 1 3 luk kisminin Almanya ya dogu 2 3 luk kisminin Sovyetler Birligine katilmasi konusunda uzlasmaya vardilar Alman saldirisinin orijinal baslama tarihi 26 Agustos saat 04 00 olarak kararlastirilmisti Ancak 25 Agustos ta Fransa Polonya Askeri Ittifaki ni desteklemek uzere Ingiltere Polonya Ortak Savunma Antlasmasi imzalandi Bu baglamda Ingiltere Polonya nin savunmasinda aktif rol oynayacagini ve Polonya nin bagimsizligini koruyacagini ilan etmis oluyordu Ayni zamanda Ingiltere ve Polonya Berlin e cozum konusunda Hitler in dusundugu sekilde olmasa da gorusmeye devam edebilecekleri konusunda sinyal veriyorlardi Bu nedenle Hitler geri adim atti ve tam baslamak uzereyken saldiriyi 1 Eylul e erteledi Ancak bir istisna vardi 25 26 Agustos gecesi isgalin ertelendiginden haberi olmayan bir grup Alman sabotajcisi Silesya daki Mosty tren istasyonu ile Jablunkov Gecidine saldiri duzenledi 26 Agustos sabahi bu grup Polonya birliklerince puskurtuldu Almanya olayi delirmis bir kisinin yol actigi bir vaka olarak tanimladi Polonya nin Molotov Ribbentrop Paktina gore planlanan ve gerceklesen bolunmeleri 26 Agustos ta Hitler Ingiltere ve Fransa yi yaklasmakta olan catismaya karismaktan vazgecmeleri konusunda ikna etmeye calisti ve hatta gelecekte Wehrmacht in Ingiliz imparatorlugunun kullanimina sunulabilecegi sozunu verdi Gorusmeler Hitler i Batili Muttefiklerin Almanya ya savas ilan etmesinin cok zayif bir ihtimal olduguna boyle bir sey olsa bile Polonya nin isgali bittikten sonra Almanya lehine bir anlasmaya varilabilecegine ikna etti Bu arada yuksek irtifa kesif ucuslarinin sayisinin artmasi ve sinir boyunca gorulen askeri hareketlilik savasin artik cok yakin oldugunu gosteriyordu Polonya nin isgaliyle Avrupa da II Dunya Savasi nin baslangici Eylul 1939 29 Agustos gecesi Ingilizlerin talebi uzerine Almanlar yeni bir teklif ilettiler Yeni talepte Almanlar sadece Danzig in iadesini degil Danzig Koridor unu Hitler daha once boyle bir talepte bulunmamisti ve Polonya daki Alman azinligin hamiligini de istiyorlardi Muzakerelere yeniden baslamaya istekli olduklarini ancak antlasma imzalama yetkisi olan bir Polonyali temsilcinin en gec ertesi gun Berlin e gelmesi gerektigini ifade ediyorlardi Ingiliz hukumeti muzakerelerin yeniden baslamasi kararindan memnuniyet duymakla birlikte daha birkac ay once ulkesini resmen teslim etmek zorunda birakilan Emil Hacha nin durumunu goz onune alarak tam imza yetkisi olan Polonyali bir temsilcinin alelacele Berlin e gitmesi istegini kabul edilemez bir ultimatom olarak degerlendirdi 30 31 Agustos gecesi Alman Disisleri Bakani Joachim von Ribbentrop Ingiliz buyukelcisine 16 maddelik Alman taleplerini okudu Buyukelci Polonya tarafina iletilmek uzere belgenin bir kopyasini isteyince Ribbentrop Polonya temsilcisinin gun bitmeden Berlin e gelmedigini one surerek talebi reddetti Polonya buyukelcisi Jozef Lipski 31 Agustos ta Polonya nin muzakerelere acik oldugunu ifade etmek uzere Ribbentrop u ziyarete gittiginde tam imza yetkisinin olmadigini soyleyince Ribbentrop tarafindan geri cevrildi Bunu uzerine Polonya nin Almanya nin teklifini reddettigi ve bu nedenle muzakerelerin sona erdigi yayini yapildi Hemen ardindan Hitler isgal planinin icra edilmesi emrini verdi 29 Agustos ta Alman sabotajcilar Tarnow tren istasyonuna bombali saldiri duzenleyerek 21 yolcunun olumune 35 yolcunun yaralanmasina neden oldular 30 Agustos ta Polonya Donanmasi muhrip filosunu olasi bir Alman saldirisindan korumak icin Ingiltere ye yolladi Ayni gun Polonya Maresali Edward Rydz Smigly seferberlik ilan etti Ancak Alman birliklerinin Polonya sinirinda yigildigini goremeyen ve hala diplomatik bir cozum bulunabilecegi umudunu tasiyan Fransa emri iptal etmesi yonunde baski yapti 31 Agustos gecesi Alman ajanlarinca Gleiwitz Vakasi tertip edildi Ayni gece Hitler ertesi gun saat 04 45 te Polonya saldirisinin baslamasi emrini verdi Fransa nin mudahalesi yuzunden Polonya ordusunun sadece 70 i seferber olabilmisti ve bircok birlik hala cepheye hareket halindeydi Gleiwitz Vakasi 31 Agustos 1939 da Polonyali kiligina burunmus Alman guclerince Yukari Silezya nin Gleiwitz 1945 ten beri Gliwice kentindeki Gleiwitz Radyo Istasyonu na yapilan duzmece saldiri yapildi Saldiri Almanya nin Polonya nim isgalini hakli bir nedeni oldugunu gostermek amaciyla Polonya nin sozde saldirganligini gostermek icin tertip edilmistir Savasan GuclerAlmanya Polonya ile kiyaslandiginda Almanya nin ciddi bir sayisal avantaji vardi ve savas oncesinde kayda deger bir savas gucu olusturmustu Alman Kara Kuvvetlerinin Heer 6 panzer tumeni olarak organize edilmis yeni bir harekat doktrini uygulayan 2 400 tanki vardi Buna gore bu tumenler diger birliklerle koordineli olarak hareket edip belirlenen noktalarda cepheyi yaracak dusman birliklerinin arkasina sarkarak cembere alacak ve diger birliklerin yardimiyla yok edecekti Muteakiben daha yavas olan piyade ve mekanize piyade birlikleri kalan dusmani temizleyecekti Hava Kuvvetleri Luftwaffe hem taktik hem stratejik hava destegi verecek ozellikle de pike bombardiman ucaklari dusmanin ikmal ve iletisim hatlarini vuracakti Hepsi birlikte bu yeni metotlara Blitzkrieg Yildirim Savasi adi verildi Tarihci Basil Liddell Hart Polonya Blitzkrieg teorisinin tam bir gosterisidir demistir Savas ucaklari harekatta onemli rol oynadilar Bombardiman ucaklarinin sehirleri de bombalamasi sonucu cok sayida sivil kayiplari oldu Luftwaffe 1 180 avci ucagi 290 Ju 87 Stuka pike bombardiman ucagi 1 100 konvansiyonel bombardiman ucagi cogunlukla Heinkel He 111ler ve ile 550 nakliye ve 350 kesif ucagina sahipti Toplamda Almanya cogu modern yaklasik 4 000 ucaga sahipti Bu saldiriya 2 315 ucaklik bir kuvvet ayrildi Ispanya Ic Savasi ndaki tecrubeleri nedeniyle Luftwaffe muhtemelen 1939 da dunyanin en tecrubeli en iyi egitimli ve en iyi donanimli hava kuvvetiydi Polonya Polonya piyadeleri 1936 ile 1939 arasinda Polonya Ic Sanayi Bolgesine buyuk yatirimlar yapti Almanya ya karsi yapilacak bir savunma icin calismalar yillardir yurutuluyordu ama tahminlerin cogu savasin en erken 1942 de patlak verecegini soyluyordu Endustriyel gelisime yatirim yapabilmek icin Polonya urettigi modern techizatin tamamini satiyordu 1936 da Polonya ordusunu guclendirmek icin bir Ulusal Savunma Fonu olusturuldu Polonya ordusunun yaklasik bir milyon askeri olmakla birlikte 1 Eylul de sadece yarisi seferber olmus durumdaydi Birliklerine daha sonra katilmaya calisanlarin cogu daha yolda Luftwaffe nin hedefi oldular Polonya ordusunda Almanya ya oranla daha az sayida tank vardi ve bunlar da piyade birliklerine dagitildigindan dusmanla etkin bir catismaya girme ihtimalleri azalmisti Sovyet Polonya Savasi nda kazanilan tecrube Polonya ordusunun yapisal ve operasyonel doktrinini sekillendirmisti I Dunya Savasi nin siper savaslarinin aksine Sovyet Polonya Savasi suvarinin hareket kabiliyetinin belirleyici rol oynadigi bir catisma olmustu Polonya hareketliligin faydalarini gormustu ancak pahali ve henuz denenmemis yeni buluslara harcayacak kaynagi yoktu Buna ragmen Polonya suvari tugaylari atli piyade gibi kullanilarak bazi durumlarda Alman piyade ve suvarisine karsi basarilar elde etti Polonya Hava Kuvvetleri Lotnictwo Wojskowe Almanya Luftwaffesi karsisinda ciddi bir dezavantaja sahipti ancak genel olarak inanilanin aksine daha ilk gunlerde yerde imha edilmedi Polonya modern avci ucaklarina sahip degildi belki ama pilotlari ertesi yil Britanya Savasi nda gosterdikleri uzere zamanin en iyi egitimli pilotlari arasindaydilar Sonuc olarak Alman ucaklari nitelik ve nicelik bakimindan ustunluge sahiptiler Polonya nin sadece 600 ucagi mevcuttu ve bunlardan sadece 37 adet PZL 37 Los bombardiman ucaklari modern ve Almanlarinkiyle kiyaslanabilirdi Polonya Hava Kuvvetleri yaklasik olarak 185 adet PZL P 11 ve 95 adet PZL P 7 avci ucagi 175 adet PZL 23 Karas B 35 Karas A ucagina sahipti ve 100 un uzerinde PZL 37 Los Eylul ayi itibariyla uretimdeydi Ancak savas basladiginda bunlarin sadece 70 i seferber olmustu Polonya nin hava kuvvetlerini genisletme stratejisi guclu bir bombardiman filosu olusturmak uzerineydi Polonya avci ucaklari Almanlarinkinden bir nesil daha eskiydi Oyle ki 1930 larin basinda uretilen PZL P 11 avci ucaklari saatte 365 km azami hiza sahipti ki bu Alman bombardiman ucaklarindan bile yavas demekti Pilotlar bunu telafi etmek icin yuksek manevra kabiliyetine ve dalis hizina guveniyorlardi 7TP Hafif tanki Zirhli birlikleri 2 zirhli tugay 4 bagimsiz tank taburu ve piyade tumenleri ile suvari alaylarina tahsis edilmis 30 kadar tanket bolugunden ibaretti Bu savas sirasinda Polonya ordusunun standart tanki 7TP hafif tankiydi Dunyanin dizel motorlu ilk tankiydi ve 360 Gundlach periskopuna sahipti 7TP en yaygin rakibi Alman Panzer I ve Panzer II tanklarindan belirgin sekilde daha iyi zirha sahipti ancak 1935 ten savasin baslangicina kadar sadece 140 adet uretilmisti Ayrica 50 adet ve 38 adet gibi az sayida daha modern ithal tanklari da mevcuttu Polonya da SavasAlman planlari Birliklerin konumu 1 Eylul Alman planlari Genelkurmay Baskani General Franz Halder tarafindan hazirlanmis harekatin baskomutani General Walther von Brauchitsch tarafindan uygulanmistir Savas ilani olmadan saldirinin baslamasini ve dusman birliklerinin genis capli cembere alinarak yok edilmesini ongoruyordu Henuz tam olarak mekanize hale gelmemis de olsa hizli hareket edebilen top ve ikmal destegine sahip piyade birlikleri tanklar ve bindirilmis kitalar esliginde cephenin belirli bolumlerine saldirarak yarma harekati yapacak dusman birliklerinin ikmal ve iletisim yollarini keserek cembere alacak ve yok edecekti Heinz Guderian da dahil bazi generallerce benimsenmis olan savas oncesinin zirhli teorisi Amerikali bir gazeteci tarafindan 1939 da Blitzkrieg olarak adlandirilmisti tank tumenlerinin cepheyi delerek dusman hatlarinin cok gerisine kadar ilerlemesini ongoruyordu ancak Polonya da savas daha cok klasik yontemlerle ilerledi Bunun nedeni Alman yuksek komutasinin muhafazakar tutumu ve tanklari ve mekanize birlikleri hala normal piyade birliklerine destek olarak gormeleriydi Polonya nin arazi yapisi hava sartlari elverdigi surece mobil operasyonlara cok uygundu Ulkede buyuk cephe genisligine izin veren genis ovalar mevcuttu ve Polonya nin Almanya ile siniri Dogu Prusya da dahil 2 000 kilometreden fazlaydi Munih Antlasmasiyla Sudetlerin Almanya ya verilmesi sonrasinda Almanya nin Bohemya ve Moravya yi isgali ve Slovak kukla devletinin kurulmasiyla bu sinir daha da genisledi ve Polonya nin guney kanadi da tehlikeye acik hale geldi Almanlar buyuk bir cembere alma harekati planlayarak Polonya ile olan bu genis sinirin avantajini sonuna kadar kullanmaya niyetliydiler Alman birlikleri Polonya yi 3 yonden isgal edecekti Ana taarruz Polonya nin bati sinirindan yapilacakti Bu taarruz General Gerd von Rundstedt komutasindaki Guney Ordular Grubu tarafindan Alman Silesya si ve Slovak sinirindan gerceklestirilecekti General Johannes Blaskowitz in 8 Ordusu doguya Lodz a dogru ilerleyecek General Wilhelm List in 14 Ordusu Krakow istikametinde saldirarak Polonya nin Karpatya kanadini saracak ve General Walter von Reichenau nun 10 Ordusu merkezde Guney Ordular Grubunun zirhli birlikleriyle kuzeydoguya Polonya nin kalbine dogru saldirackti General Fedor von Bock komutasindaki Kuzey Ordular Grubu General Georg von Kuchler in 3 Ordusuyla Dogu Prusya dan guneye dogru General Gunther von Kluge nin 4 Ordusuyla da Almanya dan Danzig Koridoru na dogru saldiriya gececekti Ucuncu bir saldiri ise Guney Ordular Grubunun parcasi olan Slovak birliklerince Slovakya dan gerceklestirilecekti Polonya nin icinden de Alman azinlik daha onceden hazirlanmis gonullu birlikleriyle sasirtma ve sabotaj saldirilari duzenleyecekti Her uc saldiri kolu Varsova da bulusarak tum Polonya ordusunu Vistula Nehrinin batisinda cembere alacakti Harekat 1 Eylul de baslayarak II Dunya Savasi nin ilk operasyonu oldu Polonya nin savunma plani Polonya propaganda afisi Olasi bir isgal durumunda yardima gelecegi sozu veren Ingiliz hukumetine guvenen Polonya hukumeti ordusunu Alman sinirina yerlestirerek savunma yapma kararliligindaydi Bati Plani Polonya nin degerli dogal kaynaklarinin endustrisinin ve nufusunun cogu batida Dogu Yukari Silesya olarak bilinen bolgede bulunuyordu Polonya nin politikasi bu bolgenin korunmasi uzerine kurulmustu cunku eger Almanya nin hak iddia ettigi bu bolgeden cekilirse Munih Antlasmasi nda oldugu gibi Ingiltere ve Fransa nin Almanya ile ayri bir baris antlasmasi yapacaklarindan korkuyorlardi Muttefiklerinden hicbirinin Polonya nin toprak butunlugunu ozellikle garanti aldiklarini belirtmemis olmalari Polonyalilarin endise kaynagiydi Bu nedenle Polonya Fransizlarin savunma hatlarini Vistula ve San Nehirlerinin gerisine kurma onerilerini generallerinden bazilari da desteklemesine ragmen geri cevirdi Bati Plani Polonya ordusunun ulkenin iclerine dogru geri cekilmesine izin veriyordu ancak bu onceden hazirlanmis savunma hatlarina yavas bir cekilmeyi ongoruyordu ve amaci da esasen seferberligin tamamlanmasi ve Batili Muttefiklerin destegiyle bir karsi saldiri planlanmasi icin zaman kazanma amacini guduyordu Polonya piyadeleri Ingiliz ve Fransizlar Polonya nin 2 ila 3 ay kendisini savunabilecegini dusunurken Polonyalilar en azindan 6 ay savunabileceklerini tahmin ediyorlardi Polonya nin tahmini Muttefiklerin derhal savas ilan ederek kendi taarruzlarini baslatacaklari varsayimina dayaniyordu Dahasi Ingilizler ve Fransizlar savasin tipki I Dunya Savasi gibi cabucak bir siper savasina donusmesini bekliyorlardi Polonya hukumeti bu stratejiden haberdar edilmemislerdi ve bu yuzden savunmalarini Muttefiklerin kuracagi baskiya gore sekillendirmislerdi Polonya kuvvetleri Polonya Almanya siniri boyunca ince bir hat uzerinde yerlesmisti ve dezavantajli bir arazide yogun ve iyi savunma hatlarindan yoksundular Bu strateji ayni zamanda ikmal hatlarini da korumasiz birakiyordu Polonya kuvvetlerinin yaklasik ucte biri Danzig Koridoru ve etrafinda yogunlasmisti ve bu nedenle Dogu Prusya ve Almanya dan baslatilabilecek bir kiskac harekatiyla cembere alinma tehlikesi altindaydi Diger bir ucte birlik kisim ulkenin kuzey orta bolumunde Lodz ve Varsova arasinda konuslanmisti Polonyalilarin ileri cephede yogunlasmalari oyalayarak geri cekilme ihtimallerini yok ediyordu zira bir miktar mekanize birlige sahip Alman ordusuna kiyasla yaya Polonya ordusu cok yavas ilerleyebiliyordu ve daha gerideki savunma pozisyonlarina dusmandan once varmalari mumkun degildi Her ne kadar Polonya askeri acidan catismaya hazirlaniyor olsa da sivil halk tamamen hazirliksizdi Savas oncesi Polonya propagandasi herhangi bir Alman isgalinin kolayca bertaraf edilebilecegini iddia ediyordu Buna bagli olarak Polonya birliklerinin aldigi yenilgiler hicbir hazirligi olmayan Polonyali sivilleri gafil avladi Boyle bir felakete hazir olmayan siviller panikleyip doguya dogru goc etmeye baslayinca kaos daha da yayildi askerlerin morali iyice coktu ve yollari tikayarak birliklerin hareketini daha da yavaslatti Birinci safha Alman taarruzu Panzer I ve piyade ilerliyor Alman birliklerinin harekatini mesru mudafaa gibi gosterme amaciyla organize edilen Gleiwitz Vakasi gibi bazi duzmece saldirilari takiben savasin ilk taarruzu 1 Eylul 1939 saat 04 40 ta Luftwaffe nin Wielun kentini bombalamasi oldu Bombardiman sehrin 75 ini yok ederken saldiri 1200 kadar sivilin olumune yol acti Bes dakika sonra Alman savas gemisi Schleswig Holstein Westerplatte Danzig deki Polonya ikmal depolarina ates acarak Westerplatte Muharebesi ni baslatti Saat 08 00 da hala savas ilan edilmemisken Alman birlikleri Mokra kasabasi yakinlarinda saldiriya gecti Sinir savaslari baslamisti O gunun ilerleyen saatlerinde Almanlar Polonya nin bati kuzey ve guney sinirlarina saldiriya gecerken Luftwaffe de Polonya sehirlerini bombardimana basladi Taarruzun ana hatti Almanya dan doguya dogru Polonya bati sinirindan gerceklesiyordu Destek saldirilari kuzeyde Dogu Prusya dan guneyde ise Slovak birliklerince muttefik Slovakya dan yapildi Her uc saldirinin istikameti Varsova ydi Polonyali askerler Varsova yi savunuyor Muttefik Devletler 3 Eylul de Almanya ya savas ilan ettiler ancak ise yarar bir destek veremediler Zirhli birliklerinin 85 i de dahil olmak uzere Alman birliklerin cogu Polonya da savasta oldugu halde Alman Fransiz sinirinda disinda bir gelisme olmadi Birkac kucuk sinir carpismasinda elde ettikleri basarilar disinda Polonya ordusu Almanya nin teknik taktik ve sayisal ustunlugu karsisinda sinir bolgelerini terk ederek Varsova ve Lviv istikametinde cekilmeye basladi Luftwaffe hava ustunlugune erkenden ele gecirdi Iletisim hatlarini bombalayan Luftwaffe ilerleyisin hizinin artmasini ve Polonya hava alanlari ve erken uyari uslerinin kolayca ele gecirilmesini sagladi Ikmal problemleri artmaya baslayinca Polonya hava kuvvetlerinden 98 ucak tarafsiz Romanya ya gecti Polonya hava gucu basta 400 ucakken 14 Eylul de 54 e dusmustu Polonya da Adolf Hitler 3 Eylul de kuzeyde Gunther von Kluge Vistula Nehrine o zamanlar Alman sinirindan 10 kilometre uzaktaydi ulasmis Georg von Kuchler Narew Nehrine yaklasmaktaydi ve Walther von Reichenau nun tanklari coktan Warta Nehrini gecmisti iki gun sonra ise sol kanadi Lodz un dogusuna gecmis sag kanadi Kielce ye girmisti 8 Eylul de zirhli kolordulardan birisi savasin daha birinci haftasinda 225 kilometre yol katederek Varsova nin kenarlarina ulasmisti Reichenau nun sag kanadindaki hafif zirhli birlikler 9 Eylul de Varsova ve Sandomierz arasindaki Vistula Nehrindeyken List in birlikleri guneyde San Nehrini geciyordu Ayni zamanlarda Guderian in 3 Ordusunun tanklari Narew i gecerek Bati Bug Nehri hatlarina saldirip Varsova yi cembere almaya baslamisti Butun Alman ordulari planda kendilerine verilmis gorevleri basariyla yerine getirdiler Polonya ordulari baglantilari kesilmis parcalara bolunuyordu bunlardan bazilari duzensiz bir sekilde en yakinlarindaki Alman birliklerine saldiriyordu Polonya daki Alman azinlik Alman askerlerini agirliyor Polonya kuvvetleri savasin ilk haftasinda Pomerelia yi Danzig Koridoru ana Polonya topraklarini ve Polonya Yukari Silesya sini terk etti Polonya nin sinir savunmasi plani tam bir felaketti Butun olarak Alman taarruzu yavaslatilamamisti 10 Eylul de Polonya Genelkurmay Baskani Maresal Edward Rydz Smigly Romanya Koprubasi diye adlandirdiklari guneydogudaki savunma hatlarina dogru bir genel cekilme emri verdi Bu arada Alman kuvvetleri bir yandan Lodz ve hatta Poznan civarinda Polonya kuvvetlerinin etrafindaki cemberi daraltirken bir yandan da dogu Polonya iclerinde ilerliyorlardi Savasin ilk saatlerinden beri bombardiman altinda olan Varsova 9 Eylul de karadan da saldiriya maruz kaldi ve 13 Eylul de Ayni siralarda Alman kuvvetleri dogu Polonya nin en buyuk sehirlerinden Lwow a ulasti Varsova 24 Eylul de Luftwaffe nin 1 150 ucagi tarafindan bombalandi Polonya Ordusu na bagli suvariler Bzura Muharebesi Bu sefer sirasindaki en buyuk muharebe olan Bzura Muharebesi 9 19 Eylul tarihleri arasinda Varsova nin batisindaki Bzura Nehri yakinlarinda gerceklesti Danzig Koridoru ndan cekilmekte olan Polonya ordulari Poznan ve Pomorze doguya dogru ilerlemekte olan Alman 8 Ordusunun sol kanadina saldirdi ancak ilk baslardaki basarinin ardindan bu saldiri sonucsuz kaldi Bu yenilgiden sonra Polonya birlikleri inisiyatifi kaybetti ve bir daha genis capli bir karsi saldiri duzenleyemediler Alman hava kuvvetleri muharebede kilit rol oynadi Luftwaffe nin muthis saldirisi son Polonya direnisini kirmayi basardi Luftwaffe hizla Bzura Nehrindeki kopruleri imha edince Polonya kuvvetleri kapana kisildi ve acik alanda korunmasiz kalan birliklerin uzerine dalga dalga gelen Stukalar 50 kilogramlik hafif bombalariyla buyuk zayiatlar verdirdiler Cephanesiz kalan Polonya hava savunma birlikleri ormanlara dogru cekildiler ancak bu sefer de Heinkel He 111 lerin 100 kilogramlik yangin bombalarina maruz kaldilar Luftwaffe orduya sadece arta kalanlari temizleme isini birakmisti Sadece Stukalar bu muharebe sirasinda 388 ton bomba birakti Polonya hukumeti ve yuksek komutasi savasin ilk gunlerinde Varsova dan ayrilarak 6 Eylul de guneydogudaki Lublin e ulastilar Buradan 9 Eylul de Kremenez e 13 Eylul de de Romanya sinirindaki Zaleshiki ye gectiler Rydz Smigly tum birliklere uzun surmesi planlanan savunmayi yapmak uzere Romanya Koprubasina cekilme emri verdi Ikinci safha Sovyet harekati Heinz Guderian orta ve Kizilordu komutani sag Brest 23 Eylul 1939 Polonya Sovyet iliskileri ve Polonya emperyalizmi 1 Dunya Savasi oncesinde bagimsiz bir ulke olmayan Polonya o donemde Carlik Rusya sinin idaresi altindaydi 1917 yilindaki Ekim Devrimi ile iktidari alan Bolsevikler halka verdikleri baris sozunun arkasinda durabilmek icin Carlik rejiminin savasmakta oldugu devletlerle ve onlarin kiskirttiklari gruplarla mucadele etmekteydi Monarsi yanlilarinin ve komunizm karsitlarinin cikardiklari ic savas ortamindan da faydalanan bu cevreler kendi bagimsizliklarini ilan edebilmek icin Sovyetler ile mucadele etmeye basladi Benzer sekilde Sovyetler de kendi rejimlerine gelebilecek her turlu zarari onleyebilmek icin bu tip gruplara karsi silahli mucadeleye giristi 1919 21 yillarindaki Sovyet Polonya Savasi sonrasinda Sovyetler Birligi Jozef Pilsudski liderligindeki yayilmaci Polonya rejimiyle baris antlasmasi imzalamak ve Ukrayna ile Belarus topraklarinin onemli kesimlerini 1921 Riga Antlasmasi sonucu terk etmek durumunda kalmisti Polonya Almanya iliskileri ve SSCB ne karsi ortak harekat planlari Polonya nin 1939 yili icinde uzunca bir sure Nazi Almanya siyla muttefiklik gorusmeleri yaparak Sovyetler Birligi ne karsi ortak saldiri planlari yapmistir 1938 Munih Antlasmasinda Almanya yi destekleyen Polonya Cekoslovakya nin parcalanmasi sirasinda Cieszyn adli sanayi kentini ilhak etmistir Polonya Almanya Savasi Sovyetler Birliginin kolektif guvenlik antlasma talebini reddeden ve hala emperyalist hayaller goren Polonya rejimi 1 Eylul 1939 gunu Alman Ordusunun saldirisi altinda kalmistir Hizla geri cekilen Polonya Ordusu hicbir sekilde Nazilere direnc gosterememistir Polonya hukumetinin kacisi ve Polonya devletinin var olmama durumu Bu durum karsisinda panige kapilan Basbakan Felicjan Slawoj Skladkowski 1885 1962 baskanligindaki Polonya hukumeti daha baskent Varsova dusmemis ve savas devam ederken 17 Eylul gunu siniri gecerek Romanya topraklarina gecer Romanya nin Almanya ile saldirmazlik antlasmasi oldugu icin Romanya nin Almanya ile olan antlasmasini ihlal etmemesi icin heyeti enterne etmesi gereklidir Polonya hukumet heyeti enterne edildigi icin artik hukumet yetkilerini ifa edemez konumdadir dolayisiyla ordunun basi ve toplumun idaresi Polonya hukumetinin enterne edilmesiyle ortadan kalkmistir SSCB nin acmazi ve harekati Brest 23 Eylul 1939 Bu ozgun durum yuzunden Sovyetler Birligi acmazla karsi karsiya kalmis durumdadir SSCB ya butun Polonya topraklarinin ezilerek Nazilerin Polonya SSCB sinirina gelmesine goz yumacaktir ya da hem bu bolgede 1921 isgalinden bu yana yasayan vatandaslarinin Nazilerden korunmasi hem de Nazilerin gudumunde fasist bir uydu devlet kurulmasini engellemek icin artik ortadan kalkan eski Polonya devletine ait topraklara girecektir Kizil Ordu ikinci yolu sececek ve 17 Eylul 1939 da Bati Ukrayna ve Bati Belarus topraklarina girecektir Almanya SSCB iliskileri 1939 yilinda Alman Sovyet Saldirmazlik Paktini imzalamis olan Nazi Almanyasi ve Sovyetler Birliginin antlasma kapsamindaki iliskisi hicbir zaman muttefiklik iliskisi olmamistir Dolayisiyla Sovyet tarafinda Nazi niyetlerine dair bir belirsizlik bulunmamaktaydi Gecmiste anavatanimiz yoktu olamiyordu Ancak simdi kapitalizmi alasagi ettikten sonra halkin iktidarinda artik bir anavatanimiz var ve ne pahasina olursa olsun onun bagimsizligini savunacagiz Sosyalist anavatanimizin yenilip bagimsizligini kaybetmesini istiyor musunuz Eger cevabimiz hayirsa cok hizli bir sekilde geri kalmisligimizi ortadan kaldirarak sosyalist ekonomimizi gercek Bolseviklere yakisir bir hizda kurmaliyiz Bunun baska yolu yok Lenin in Ekim in ongununde soyledigi gibi Ya gelismis kapitalist ulkeleri yakalayip gececegiz ya da olecegiz Gelismis ulkelerin 50 100 yil gerisindeyiz Aradaki bu farki on yilda kapatmaliyiz Ya kapatiriz ya da da bizi mahvederler Bunu yapmak SSCB ndeki isci ve koylulere boynumuzun borcudur Stalin 5 Subat 1931Katliamlar ve savas suclariNaziler tarafindan Almanlar tarafindan infaz edilen Polonyalilar Ekim 1939 Polonya nin isgali ile Naziler Polonyali sivillere karsi toplu katliamlar gerceklestirmeye basladi Bunun icin Heinrich Himmler tarafindan olusturulan 6 Einsatzgruppen den Hareket Birlikleri 5 i Alman ordulari ile birlikte hareket etti Einsatzgruppen lerin gorevi Cephenin gerisinde kalan bolgelerde Almanya veya Alman dusmani her seyle savasmak ve Polonyali onderleri ve egitimlileri yok etmek 1939 sonuna kadar 60 000 Polonyali olduruldu bunlarin arasinda ogretmenler doktorlar hukukcular profesorler Katolik papazlar ve ayrica siyasi parti ve sendika uyeleri vardi Naziler tarafindan infaz edilen 56 Polonya vatandasi Bochnia yakinlarinda 18 Aralik 1939 Bu katliamlarda 7000 de Polonyali Yahudi olduruldu Sakat insanlar da Almanlar tarafindan olduruldu ilk katliam Kocborowo da 22 Eylul de gerceklesti Almanlar Polonya daki Alman azinliklara yapilan saldirilardan intikam almak icin Alman azinliklardan olusan milisler Sicherheitsdienst Danziger Heimwehr Danzig Gdansk yurt savunmasi Wehrmacht ve SS den olusan gruplar olusturdu Eylul ile Ekim 1939 arasi 714 eylemde 16 376 sivil vurularak olduruldu Polonyalilar Almanlar icin Slav kokenli alt sinif insanlardi Almanca Untermensch Bu toplu katliamlarin amaci Polonya toplumunun egitimli sinifini yok etmekti Egitimli ve onder insanlarini yok ederek Almanlar ileride planlanan tehcir surgun ve kolelige karsi tepki olusmasini engellemeyi amacliyorlardi Polonya ulusu tamamen yok edilmeliydi boylece Slav Polonyalilar kolelikle yok edilmek isteniyordu Alman kani tasiyan Polonyalilar ise tamamen asimile edilecekti Alman ordusu Wehrmacht a bagli askerler sefer sirasinda islenilen katliamlarin en az yuzde 60 ini gerceklestirdi Muharebe disinda en az 3 000 Polonyali asker Alman askerleri tarafindan katledildi Polonyali Yahudi askerler esir alindiktan sonra hemen bulundugu yerde oldurulduler Eylul 1939 da Wolhynien de Alman askerler Yahudilere tecavuz etti ve sinagoglari yakti Bunlar Almanya ninda 1934 te imzaladigi Cenevre Sozlesmelerine gore savas suclariydi 200 000 kadar Yahudi Sovyetler tarafindan isgal edilen Polonya topraklarina kacti 1939 sonuna kadar 90 000 Yahudi ve Polonyali Almanlar tarafindan Genel Hukumet bolgesine surgun edildi Bu sayi 1945 e kadar 900 000 e cikti Geri kalan Yahudiler Holokost ta olduruldu Yahudi ve Polonyalilarin yerine 900 000 kadar Alman Polonya topraklarina yerlestirildi Savas basladiktan sonra Alman azinligindan 5 437 kisi olduruldu Alman Naziler bunu propaganda haline getirerek bu sayiyi 10 katina cikardi ve 58 000 kisinin olduruldugunu iddia etti Alman Einsatzgruppen IV bunun uzerine intikam almak icin 7 ile 12 Eylul arasi Bromberg de 1 306 Polonyali Yahudi din adami kadin ve genc oldurdu Abartilan Alman azinliklarin olumleri isgalden sonra oldurulen onbinlerce Polonyalilar icin mazeret gosterildi Katledilen sivillerin cogu Partizan savasi sirasinda olduruldu diye gizlenmek istendi Isgal sirasinda meydana gelen baska savas suclari Polonyali sehirlerin bombalanmasi ve kimyasal silahlarin kullanimi Londra daki Ingiliz gazeteleri ve Polonyali enformasyon ofisi Alman hava kuvvetlerinin 3 Eylul 1939 da zehirli gazla doldurulmus bombalari Varsova nin uzerine attigini yazdi Polonya daki Nazi savas suclari 1944 un sonlarinda sona erdi ancak bunlarin yerini Kizil Ordu guclerinin ilerlemesiyle Sovyet baskisi aldi Sovyetler tarafindan NKVD tarafindan binlerce Polonyali subay aydin sivil ve savas esirinin olduruldugu deki toplu mezarlardan biri Sefer ve sonrasindaki isgal sirasinda Polonya topraklarinda Kizil Ordu ve diger Sovyet birimleri tarafindan sivillere karsi cesitli toplu katliamlar islendi Alman tarihci in yazdigina gore isgal ettikleri topraklarda yasayan insanlara yonelik Sovyet politikasi sertti ve guclu etnik temizlik unsurlari gosterdi NKVD guvenlik gucleri asarak devrim olarak bilinen olaylarda isgal edilen topraklardan dusman unsurlari tamamen kaldirmak icin Kizil Ordu yu takip etti Polonyali tarihci Profesor Nazi seyyar infaz birimleri Einsatzgruppen ile bu Sovyet birimleri arasindaki benzerlikleri not etti ve bunlara dikkat cekti Pek cok sivil NKVD nin toplamalarindan kacmaya calisti basarisiz olanlar gozaltina alindi ve Gulaglar icerisinde hapsedilecekleri Sibirya ya suruldu Iskence Sovyet birimleri tarafindan ozellikle kucuk kasabalarda olmak uzere pek cok cezaevinde genis capta kullanildi da mahkumlarin uzerine kaynar su dokuldu da insanlarin burunlari kulaklari ve parmaklari kesildi ve gozleri oyuldu da kadin mahkumlarin gogusleri kesildi ve Drohobic ta kurbanlar dikenli teller ile birbirlerine baglandi Ivano Frankivsk Striy Zolociv ve Cortkiv de de benzer savas suclari yasandi Tarihci Jan T Gross un konu hakkinda sunlari soyledi Neticeden kacamayiz Sovyet devlet guvenlik organlari mahkumlara sadece itiraf almak icin degil ayni zamanda onlari oldurmek icin iskence yapti NKVD kendilerince cilgina donen sadistler degildi daha ziyade bu genis ve sistematik bir prosedurdu Sosyolog ye gore 1939 ve 1941 yillari arasinda 58 i Polonyali ve 19 4 u Yahudi olan yaklasik 1 5 milyon sivil hem yerel sakinler hem de Alman isgali altindaki Polonya dan gelen multeciler dahil Sovyetler tarafindan isgal edilmis Polonya topraklarindan Sibirya ya suruldu Bu sinir disi edilenlerden cok azi anavatanlari Sovyetler Birligi tarafindan ilhak edildiginde savastan sonra evlerine dondu Amerikan profesor Carroll Quigley e gore 1939 da Kizil Ordu tarafindan ele gecirilen 320 000 Polonyali savas esirinin en az 3 te 1 i olduruldu Tahminlere gore 10 ila 35 000 savas esiri 22 Haziran 1941 de Almanlarin Sovyetler Birligi ni isgal etmesinden sonraki gunlerde hapishanelerde veya hapishane yollarinda olduruldu Polonyali ne gore 1939 ve 1941 yillari arasindaki Sovyet isgali 150 000 Polonyali sivilin olumu ve 320 000 inin surgunu ile sonuclandi GaleriPolonya ya giren Kizil Ordu askerleri Lvov a giren Kizil Ordu suvarileri Kizil Ordu ya ait zirhli araclari Lublin 22 Eylul 1939 Polonya Seferi Eylul 1 Eylul 14 1939 Polonya Seferi Eylul 14 ten sonra Eylul 17 de doguda SSCB saldiriya gecti Wikimedia Commons ta Polish Defensive War of 1939 ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunurIlgili FilmlerAndrzej Wajda Katyn 2007 Fragman22 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica bakinizNazizm ile Stalinizm in karsilastirilmasi Gleiwitz Vakasi Barbarossa Harekati Dogu Cephesi II Dunya Savasi KaynakcaWilliam Shirer Nazi Imparatorlugu Inkilap Kitabevi 2002 a b c Pereslegin Vtoraya mirovaya vojna mezhdu realnostyami M Yauza Eksmo 2006 s 22 R E Dyupyui T N Dyupyui Vsemirnaya istoriya vojn S P M AST kn 4 s 93 a b c d Ikinci Dunya Savasi Infografik Kronik Kitap s 78 a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi polishgovernment isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme E R Hooton p85 Krivosheev G F Rossiya i SSSR v vojnah XX veka poteri vooruzhennyh sil Statisticheskoe issledovanie Krivosheev G F Russia and the USSR in the wars of the 20th century losses of the Armed Forces A Statistical Study Greenhill 1997 ISBN 1 85367 280 7 Rusca Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Strength isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b Various sources contradict each other so the figures quoted above should only be taken as a rough indication of losses The most common range brackets for casualties are Polish casualties 63 000 to 66 300 KIA 134 000 WIA German KIA 8 082 to 16 343 with MIA from 320 to 5 029 total KIA and WIA given at 45 000 The discrepancy in German casualties can be attributed to the fact that some German statistics still listed soldiers as missing decades after the war Today the most common and accepted number for German KIA casualties is 16 343 Soviet official losses are estimated at 737 1 475 killed or missing and 1 859 2 383 wounded The often cited figure of 420 000 Polish prisoners of war represents only those captured by the Germans as Soviets captured about 250 000 Polish POWs themselves making the total number of Polish POWs about 660 000 690 000 Equipment losses are given as 236 German tanks and approximately 1 000 other vehicles to 132 Polish tanks and 300 other vehicles 107 141 German planes to 327 Polish planes 118 fighters Polish PWN Encyclopedia gives number of 700 planes lost 1 German small minelayer to 1 Polish destroyer 1 minelayer and several support craft Soviets lost approximately 42 tanks in combat while hundreds more suffered technical failures Gerhard L Binz Umbruch im Kriegs Volkerrecht Wehrwissenschaftliche Rundschau Cilt 8 1 1958 Sayfa 17 Kitchen Martin A World in Flames A Short History of the Second World War Longman ss s 74 ISBN 0582034086 22 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Aralik 2010 Sanford 2005 ss 20 24 Diemut Majer Non Germans under the Third Reich the Nazi judicial and administrative system in Germany and occupied Eastern Europe with special regard to occupied Poland 1939 1945JHU Press 2003 ISBN 0 8018 6493 3 Google Print p 188 189 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Victor Rothwell Origins of the Second World War Manchester University Press 2001 ISBN 0 7190 5958 5 http books google ca books ie UTF 8 amp hl en amp vid ISBN0719059585 amp id JLlaN3e4IcsC amp pg PA92 amp lpg PA92 amp dq pilsud germany war amp prev http books google ca books 3Fq 3Dpilsud 2Bgermany 2Bwar amp sig 7uR4Bt61X9 ru0vXdgwDGeBJMrM Google Print p 92 8 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Andrew J Crozier The causes of the Second World War Wiley Blackwell 1997 ISBN 0 631 18601 8 Google Print p 150 151 22 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ergebnisse der Volks und Berufszahlung Vom 1 November 1923 in der Freien Stadt Danzig mit einem Anhang Die Ergebnisse der Volkszahlung vom 31 August 1924 Verlag des Statistischen Landesamtes der freien Stadt Danzig 1926 Louis Leo Snyder John D Montgomery The new nationalism Transaction Publishers 2003 ISBN 0 7658 0550 2 Google Print p 88 12 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Avalon Project Documents in Law History and Diplomacy Yale edu 21 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2009 W Shirer Nazi Imparatorlugu Sh 685 Ingilizce metin 20 Subat 2002 tarihinde Wayback Machine sitesinde ayrica orijinal belge 2 Eylul 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Alman Sansolyesinin 28 Agustos 1939 tarihli Ingiliz hukumeti iletisine cevabi 20 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingiliz Mavi Kitabinda yer almaktadir Vikont Halifax tan Sir N Henderson a Berlin 20 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingiliz Mavi Kitabinda yer almaktadir Sir H Kennard dan Vikont Halifax a sabah 10 da alindi 20 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingiliz Mavi Kitabinda yer almaktadir Sir N Henderson dan Vikont Halifax a 31 Agustos sabahi 09 30 da alindi 20 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingiliz Mavi Kitabinda yer almaktadir Seidner Stanley S Marshal Edward Smigly Rydz Rydz and the Defense of Poland New York 1978 ch 2 Roger Manvell Heinrich Fraenkel Heinrich Himmler The SS Gestapo His Life and Career Skyhorse Publishing Inc 2007 ISBN 1 60239 178 5 Google Print p 76 22 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ailsby Christopher Mazal Holocaust Collection 2001 The Third Reich day by day Ingilizce St Paul MN MBI Pub Co Zenith Press OCLC 1036934498 B H Hart amp A J P Taylor s 41 Bombers of the Luftwaffe Joachim Dressel and Manfred Griehl Arms and Armour 1994 The Flying pencil Heinz J Nowarra Schiffer Publishing 1990 s 25 A History of World War Two A J P Taylor OCTOPUS 1974 s 35 Seidner Marshal Edward Smigly Rydz Rydz and the Defense of Poland s 162 Seidner Marshal Edward Smigly Rydz Rydz and the Defense of Poland s 177 Seidner Marshal Edward Smigly Rydz Rydz and the Defense of Poland s 270 94 Seidner Marshal Edward Smigly Rydz Rydz and the Defense of Poland s 135 138 Seidner Marshal Edward Smigly Rydz Rydz and the Defense of Poland 158 Polish Underground Army the Western Allies and the Failure of Strategic Unity in World War II McFarland 2004 ISBN 0 7864 2009 X Google Print s 2 22 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Seidner Marshal Edward Smigly Rydz Rydz and the Defense of Poland 162 63 Seidner Marshal Edward Smigly Rydz Rydz and the Defense of Poland pages 122 123 7TP vol II Janusz Magnus 1 Militaria 317 Warszawa 2009 Seidner Marshal Edward Smigly Rydz Rydz and the Defense of Poland 68 72 Seidner Marshal Edward Smigly Rydz Rydz and the Defense of Poland 122 25 Lehce Piatkowski Henryk 1943 Kudus Sekcja Wydawnicza APW s 39 9 Subat 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2011 1948 The British Polish Alliance Its Origin and Meaning Ingilizce Londra Mellville Press Seidner Marshal Edward Smigly Rydz Rydz and the Defense of Poland 304 310 a b c Seidner Marshal Edward Smigly Rydz Rydz and the Defense of Poland 312 a b E R Hooton s 87 a b Stanley S Seidner Reflections from Rumania and Beyond Marshal Smigly Rydz Rydz in Exile The Polish Review vol xxii no 2 1977 pp 29 51 a b E R Hooton s 91 Tippelskirch Kurt History of Second World War Akademisyen Groverr Furr tarafindan derlenen kanitlar ve ilgili calisma 6 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 21 Mart 2020 tarihinde erisilmistir Ilgili konusma Rusca 28 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2020 Ilgili konusma Rusca Dieter Pohl Verfolgung und Massenmord in der NS Zeit 1933 1945 Wissenschaftliche Buchgesellschaft Darmstadt 2003 ISBN 3 534 15158 5 sayfa 49 Dieter Pohl Holocaust Herder Verlag Freiburg im Breisgau 2000 sayfa 36 Christoph Studt Das Dritte Reich in Daten Munchen 2002 sayfa 115 Wolfgang Schumann u a Hrsg Kollegium Nacht uber Europa die Okkupationspolitik des deutschen Faschismus 1938 1945 Achtbandige Dokumentenedition Cilt 2 Die faschistische Okkupationspolitik in Polen 1939 1945 Koln 1989 ISBN 3 7609 1260 5 sayfa 346 Richard C Lukas The Forgotten Holocaust The Poles under German Occupation 1939 1944 New York 1997 sayfa 3 Jochen Bohler Auftakt zum Vernichtungskrieg Die Wehrmacht in Polen 1939 Eine Publikation des Dt Historischen Instituts Warschau Fischer TB Frankfurt am Main 2006 ISBN 3 596 16307 2 ve Bundeszentrale fur politische Bildung bpb Schriftenreihe Bd 550 2006 ISBN 3 89331 679 5 sayfa 241 Jochen Bohler Auftakt zum Vernichtungskrieg Die Wehrmacht in Polen 1939 sayfa 176 Timothy Snyder Leben und Sterben der Juden in Wolhynien Osteuropa 57 Yildonumu Nisan 2007 ISSN 0030 6428 sayfa 130 Christian Hartmann Johannes Hurter Dieter Pohl Andreas Toppe Wehrmacht in der nationalsozialistischen Diktatur Ein Forschungsprojekt des Instituts fur Zeitgeschichte 3 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Enzyklopadie des Holocaust Madde Polen sayfa 1125 Jurgen Runtzheimer Bromberger Blutsonntag Wolfgang Benz Legenden Lugen Vorurteile 1992 ISBN 3 423 03295 2 sayfa 47 Dorothee Weitbrecht Ermachtigung zur Vernichtung Die Einsatzgruppen in Polen im Herbst 1939 Klaus Michael Mallmann Bogdan Musial Hrsg Genesis des Genozids Polen 1939 1941 Darmstadt 2004 sayfa 61 Dieter Pohl Verfolgung und Massenmord in der NS Zeit 1933 1945 sayfa 49 The Times 6 September 1939 Poland s gallant fight against odds 21 November 1939 German Use of Poison Gas Polish Statement Julian Perry Robinson The Rise of CB Weapons in Stockholm International Peace Research Institute The Problem of Chemical and Biological Warfare Cilt 1 Stockholm New York 1971 sayfa 153 Dipnot 375 Grzegorz Baziur Armia Czerwona na Pomorzu Gdanskim 1945 1947 Biuletyn Instytutu Pamieci Narodowej 2002 nr 7 Janusz Wrobel Wyzwoliciele czy Okupanci Zolnierze Sowieccy w Lodzkim 1945 1946 Biuletyn Instytutu Pamieci Narodowej 2002 nr 7 Lukasz Kaminski Obdarci glodni zli Sowieci w oczach Polakow 1944 1948 Biuletyn Instytutu Pamieci Narodowej 2002 nr 7 Mariusz Leslaw Krogulski Okupacja w imie sojuszu Poland 2001 2007 Katyn and the Soviet Massacre of 1940 Truth Justice and Memory Routledge s 2 ISBN 978 1 134 30300 7 27 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Haziran 2017 WorldCat Thomas Urban 4 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Library catalog Holdings Retrieved December 28 2014 Thomas Urban Der Verlust 27 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde p 9 ibidem Massendeportationen nach Russland Seit dem fruhen Morgen zogen Wagen mit ganzen polnischen Familien durch die Stadt zum Bahnhof Man schaffte reichere polnische Familien Familien von national gesinnten Anhangern polnischen Patrioten die Intelligenz weg Familien von Haftlingen in sowjetischen Gefangnissen es war schwer sich auch nur ein Bild davon zu machen welche Kategorie Menschen deportiert wurden Weinen Stohnen und schreckliche Verzweiflung in polnischen Seelen Sowjets freuen sich lautstark und drohen damit dass bald alle Polen deportiert werden Und man konnte das erwarten weil sie den ganzen 20 Juni uber und am folgenden 21 Juni 1941 pausenlos Menschen zum Bahnhof brachten Alojza Piesiewiczowna a b Der Verlust 27 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde PDF file direct download p 145 Verlag C H Beck 2004 3 406 54156 9 Revolution durch den Strick Interview 27 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde with Tomasz Strzembosz Die verschwiegene Kollaboration Transodra 23 Dezember 2001 p 2 Almanca a b Revolution From Abroad The Soviet Conquest of Poland s Western Ukraine and Western Belorussia Princeton University Press 2002 0 691 09603 1 pp 181 182 a b Tadeusz Piotrowski 1998 Poland s Holocaust McFarland 0 7864 0371 3 Chapter Soviet terror p 14 Google Books 19 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde By the time the war was over some 1 million Polish citizens and Jews alike had died at the hands of the Soviets Tragedy amp Hope A History of the World in Our Time G S G amp Associates Incorporated New Ed edition June 1975 0 945001 10 X Jerzy Wegierski Lwow pod okupacja sowiecka 1939 1941 Warszawa 1991 Editions Spotkania 83 85195 15 7 s 272 273 W czterdziestym nas Matko na Sibir zeslali Polska a Rosja 1939 42 Wybor i opracowanie Jan Tomasz Gross Irena Grudzinska Gross Wyd I krajowe Warszawa 1990 Wyd Res Publica i Wyd Libra 83 7046 032 1 s 60 Gottfried Schramm Jan T Gross Manfred Zeidler et al 1997 ed From Peace to War Germany Soviet Russia and the World 1939 1941 Berghahn Books pp 47 79 1 57181 882 0 Snyder Timothy Bloodlands Europe Between Hitler and Stalin Basic Books 2010 0 465 00239 0 p 194 Wojciech Materski and Tomasz Szarota Polska 1939 1945 Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami Institute of National Remembrance IPN Warszawa 2009 978 83 7629 067 6