Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Surinam veya resmî adıyla Surinam Cumhuriyeti (Felemenkçe: Republiek Suriname, ), Güney Amerika kıtasının Atlantik kıyısında yer alan egemen bir devlettir. Güneyde Brezilya, batıda Guyana ve doğuda Fransız Guyanası ile sınırı vardır. 165.000 km²'lik yüzölçümü ile Güney Amerika'nın en küçük ülkesidir. Surinam'ın nüfusu yaklaşık 575.990'dır ve çoğunluğu ülkenin kuzey kıyısında yaşamaktadır. Paramaribo ülkenin başkenti olup, en yüksek nüfusa sahip kentidir.
Surinam Republiek Suriname (Felemenkçe) Surinam Cumhuriyeti | |||
|---|---|---|---|
Slogan Justitia - Pietas - Fides (Latince) (Adalet - Hizmet - Sadakat) | |||
 | |||
| Başkent ve | Paramaribo | ||
| Resmî dil(ler) | Felemenkçe | ||
| Tanınan bölgesel dil(ler) | , Hintçe, İngilizce, , , Endonezce, Bhojpuri, , , , , , , , , [] | ||
| Etnik gruplar | Surinam Kızılderilileri | ||
| Demonim | Surinamlı | ||
| Hükûmet | Anayasal demokrasi | ||
| |||
| Tarihçe | |||
| |||
| Nüfus | |||
• 2021 tahminî | 612.985 (165..) | ||
• Yoğunluk | 2,9/km2 (231.) | ||
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||
• Toplam | 2,538 milyar $ (165.) | ||
• Kişi başına | 14.605 $ (81..) | ||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||
• Toplam | 8,827 milyar $ (155.) | ||
• Kişi başına | 4.199 $ (101.) | ||
| İGE (2019) |  0.738yüksek · 97. | ||
| Para birimi | Surinam doları (SRD) | ||
| Zaman dilimi | UTC-3 (ART) | ||
• Yaz (YSU) | UTC-3 (not observed) | ||
| Trafik akışı | sol | ||
| Telefon kodu | 597 | ||
| İnternet alan adı | .sr | ||
Suriname's ISO 3166 code is | |||
Başlangıçta Aravak ve Karayipler gibi yerli kabileler ile meskun edilen Surinam'ın Avrupalılar tarafından keşfi 16. yüzyılda gerçekleşti. Bölge ilk defa 17. yüzyılın ortasında İngiltere tarafından kolonileştirildi, ancak kısa bir süre sonra Surinam Hollanda hakimiyetine girdi. Surinam Cemiyeti adlı özel şirket yönetimi altında nehirler etrafında plantasyonlar kuruldu ve burada işgücü olması için Afrika'dan köleler getirildi, bu kölelerden bazıları ise koloninin iç kesimlerine kaçarak kendi toplumlarını kurdu. Koloni 1795'te millileştirildi, 1863'te ise kölelik yasaklandı. Plantasyonlardaki işgücü açığının giderilmesi için başta Doğu Hint Adaları ve Hindistan'dan olmak üzere senetli işçiler getirildi. Surinam'a 1954'te ülke statüsü verilmesiyle Hollanda ve Hollanda Antilleri ile birlikte Hollanda Krallığı'nı oluşturan üç ülkeden biri haline geldi. 25 Kasım 1975'te Surinam Hollanda Krallığı'ndan ayrılıp bağımsızlığını kazandı, yine de Hollanda ile ekonomik diplomatik ve kültürel bağlarını sürdürdü.
Surinam halkı çok sayıda, etnik, dini ve dilsel grubu kapsar. Ülkede soyları senetli işçilere dayanan Hintler en büyük etnik grup olurken, soyları Afrikalı kölelere dayanan Marunlar ikinci sırada yer almaktadır. Bunlara ek olarak Afrikalı ve beyaz atlara sahip Kreollar, Cavalılar ve birden fazla etnik gruba ait melez bireyler önemli diğer grupları oluşturmaktadır. Çoğunluk tarafından konuşulan Felemenkçe resmî statüye sahip olup ülkedeki prestij dil olurken, halkın önemli bir kısmı ayrıca Sranan Tongo adlı kreol dili konuşmaktadır. Ülkede Hristiyanlık en yaygın dindir, Hinduizm ve İslam ise kalabalık mensupları olan diğer dinlerdir.
Surinam, kültür bakımından bir Karayip ülkesi olarak kabul görmüştür ve Karayip Ortak Pazarı'nın üyesidir.
Etimoloji
Surinam isminin kökeninin, bölgenin Avrupalılar tarafından keşfi sırasında bölgede yaşamış Surinen adlı yerli halka dayandığı düşünülmektedir. Ülke adının sonunda yer alan -am eki, ülkede konuşulan Lokono dilinde nehir veya nehir ağzı anlamına gelmektedir ve ülke adına bu şekilde girdiği düşünülmektedir. İlk olarak bu isim Surinam nehri için kullanılmış, daha sonra nehir etrafındaki bölge ve koloniler için kullanılır hale gelmiştir.
Tarihçe
Surinam'da insan yaşamına dair izler MÖ 3000 yılına dayanmaktadır. Bölgede Avrupalılar tarafından ele geçirilmesinden önce Aravakların yaşamış olup, bu halk daha sonra bölgeye gelen Karayiplerin himayesine girmiştir.[]
Sömürge dönemi
Surinam'ın Avrupalılar tarafından keşfi ilk olarak 16. yüzyılda İspanyol İmparatorluğu'na bağlı denizciler tarafından gerçekleştirildi. Bölgeye 17. yüzyılın ortasında İngilizlerin yerleşmesiyle bir sömürge hâline getirildi. 1667'de ise İkinci Hollanda-İngiltere Savaşı sonucunda imzalanan Breda Antlaşması nezdinde Surinam, Hollanda İmparatorluğu himayesine girdi, İngiltere'ye ise Yeni Hollanda devredildi.
Koloni, ele geçirilmesinin ardından Amsterdam şehri, Van Aerssen van Sommelsdijck Ailesi ve Hollanda Batı Hindistan Şirketi tarafından kurulmuş Surinam Cemiyeti adlı özel şirket tarafından yönetilmeye başlandı. Koloni yönetimi altında bölgedeki nehirler etrafında kakao, kahve, şeker kamışı ve pamuk tarımı yapan plantasyonlar oluşturuldu ve işgücü ihtiyacı için Afrika'dan köleler getirildi. Kölelerin yaşadığı kötü koşullar kölelerin bölgenin iç kesimlerine kaçarak burada kendi toplumlarını oluşturmalarına sebep oldu. 1795'te Batavya Cumhuriyeti koloniyi özel şirket yönetiminden çıkartarak millileştirdi. 1799 ve 1802 ile 1804 ve 1816 arasındaki Britanya işgalleri dışında koloni Batavya Cumhuriyeti ile ardılı Bonapartist Hollanda Krallığı ve Hollanda Krallığı tarafından yönetildi.
1863 yılında koloni köleliği aşamalı olarak yasakladı. Plantasyon sahiplerine tazminat olması adına kölelerin düşük bir ücret karşılığında 10 sene boyunca plantasyonlarda çalışması, sonra ise tamamen özgürleştirilmeleri kararlaştırıldı. 1873'te özgürleşen kölelerin büyük bir kısmı plantasyonlarda çalışmayı bıraktı, bazıları ise çalıştıkları çiftlikleri satın aldı. Koloninin mali gücü yüksek işgücü isteyen plantasyon ekonomisine dayandığından ötürü ilk başta Hollanda Doğu Hint Adaları'ndan (modern Endonezya), daha sonra ise Britanya Hindistanı'ndan senetli işçiler getirildi. 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında koloniye daha küçük ölçekli Çinli ve Orta Doğulu işçiler de sevk edildi.
II. Dünya Savaşı sırasında, 1941'de Hollanda hükûmetinin isteğiyle Amerika Birleşik Devletleri Surinam'ı işgal etti. 1954 yılında ülke statüsü verilen Surinam, Hollanda Antilleri ve Hollanda ile birlikte Hollanda Krallığı'nın oluşturan üç ülkeden biri haline gelerek savunma ve dış ilişkiler dışındaki konularda yerel yönetime sahip oldu. 1974 yılında yerel hükûmet ve Hollanda hükûmeti arasında bağımsızlık hakkında konuşmalar gerçekleştirildi.
Bağımsızlık sonrası dönem
1975 yılında Surinam Hollanda'dan bağımsızlığını kazandı. Ülkenin ilk cumhurbaşkanı Johan Ferrier, ilk başbakanı Henck Arron olmuştur. Bağımsızlığı takip eden yıllarda nüfusun üçte biri Hollanda'ya göç etti. Ülkede yolsuzluk olayları ve etnik polarizasyon yaygın hale geldi. 1980'de Arron'un sivil hükûmeti Dési Bouterse liderliğindeki bir darbe vasıtasıyla devrildi ve askeri cunta yönetimi başladı. Cunta yönetimi her ne kadar resmî açıdan bitse de sivil yönetim üzerinde 1987'ye kadar kontrol sağladı, ancak bu tarihten sonra uluslararası baskı sonucu demokratik seçimler gerçekleştirildi.
1990 yılında tekrar bir askerî darbe yaşandı, ancak 1991'de 4 partiden oluşan ve demokratik seçimler vasıtasıyla seçilmiş koalisyon hükûmeti ülke kontrolünü tekrar sağladı. Koalisyon hükûmeti 2005'te 8 partiyi kapsar hâle geldi ve 2010 yılına kadar ülkeyi yönetti. Ağustos 2010'da yapılan seçimlerde eski askerî lider Dési Bouterse'in muhalefet ile kurduğu iktidar hükûmeti kurdu. 2015 yılında Başkan Bouterse tekrar seçildi, ancak 2019'da 1982 yılında gerçekleştirdiği infaz olayları nedeniyle 20 sene hapis cezasına çarptırıldı. 2020 seçimlerinde Chan Santokhi ülke yönetimine geldi.
Siyaset ve yönetim
Surinam Cumhuriyeti, 1987 Anayasası'na göre temsili demokrasidir. Ülkenin yasama organı, 51 kişiden oluşan tek meclisli Surinam Millet Meclisi'dir. Meclis üyeleri her 5 senede bir popüler oy baz alınarak seçilmektedir.
İdarî yapılanma
| No. | İl | Başkent | Alan (km2) | Alan (%) | Nüfus (2012) | Nüfus (%) | Nüfus yoğunluğu (kişi/km2) | Harita |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Brokopondo | Brokopondo | 7,364 | 4.5 | 15,909 | 2.9 | 2.2 |  |
| 2 | Commewijne | Nieuw-Amsterdam | 2,353 | 1.4 | 31,420 | 5.8 | 13.4 | |
| 3 | Coronie | Totness | 3,902 | 2.4 | 3,391 | 0.6 | 0.9 | |
| 4 | Marowijne | Albina | 4,627 | 2.8 | 18,294 | 3.4 | 4.0 | |
| 5 | Nickerie | Nieuw-Nickerie | 5,353 | 3.3 | 34,233 | 6.3 | 6.4 | |
| 6 | Para | Onverwacht | 5,393 | 3.3 | 24,700 | 4.6 | 4.6 | |
| 7 | Paramaribo | Paramaribo | 182 | 0.1 | 240,924 | 44.5 | 1323.8 | |
| 8 | Saramacca | Groningen | 3,636 | 2.2 | 17,480 | 3.2 | 4.8 | |
| 9 | Sipaliwini | yok | 130,567 | 79.7 | 37,065 | 6.8 | 0.3 | |
| 10 | Wanica | Lelydorp | 443 | 0.3 | 118,222 | 21.8 | 266.9 | |
| - | Surinam | Paramaribo | 163,820 | 100.0 | 541,638 | 100.0 | 3.3 |
Demografi
Surinam halkı çok sayıda, etnik, dini ve dilsel grubu kapsar. Kökenleri bölgeye 19. yüzyıl sonunda Kuzey Hindistan'dan gelen göçmenlere dayanan Hintler toplumun %27,4'ünü oluşturur ve ülkedeki en büyük etnik gruptur. Afrikalı ataları 17. ve 18. yüzyılda köle ticareti sonucu ülkeye getirilmiş ve daha sonra ülkenin iç kesimlerine kaçmış Marunlar toplumun %21,7'sini oluşturmaktadır. Beyaz ve siyahîlerin karışması sonucu oluşmuş ve kendilerini Kreol olarak adlandıran halkın genel nüfusa oranı %15,7'dir. Cavalılar toplumun %13,7'sini oluşturur. Halkın %13,4'ü kendi etnik grubunu melez olarak nitelendirmiştir. %7,6'sı diğer gruplara mensup olduğunu belirtmiş, %0,6'sı ise etnik grubunu belirtmemiştir.
Dil
Felemenkçe toplumun %60'ının anadili, geri kalan önemli bir kısmının da ikinci dilini oluşturmaktadır. Dil, devletin, iş dünyasının ve eğitimin resmî dili olmasına rağmen, İngilizce temelli Kreolce bir dil olan Sranan Tongo dili de geniş ölçüde halk dili olarak kullanıma sahiptir ve halk büyük ölçüde iki dillidir. Surinam, dünyada Avrupa dışında nüfusun yoğunlukla Felemenkçe konuştuğu birkaç bölgeden biridir. Hindustânî, Cavaca ve Hakka ve Kantonca gibi Çince değişkeleri ülkede konuşulan diğer dillerdir. Ülkede yaşayan ve Marun olarak adlandırılan Afrika kökenli grup çeşitli İngilizce bazlı Kreol dilleri konuşmaktadır.
Din
2020 verilerine göre ülkenin %52,3'ü Hristiyan, %18,8'i Hindu, %14,3'ü Müslümandır, %5,6'sı yerel halk dinlerine inanmaktadır. Budizm ve Yahudilik inancına mensup birey sayısı her biri için %1'in altındadır, %1,9'u ise geriye kalan diğer dinlere mensuptur. Herhangi bir dine bağlı olmayanların nüfusa oranı %6,2'dir. Hristiyanlar arasında Protestanlık (Pentikostalizm ve Morovya Kilisesi) ve Katoliklik baskın mezheplerdir.
Kaynakça
- ^ a b "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.
- ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN . 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ . World Bank. 5 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2017.
- ^ "Suriname", The New Encyclopædia Britannica, Encyclopædia Britannica, Volume 5. Edition 15, Encyclopædia Britannica, 2002, p. 547
- ^ Patte, M.-F. (2010). "Arawak vs. Lokono". In a Sea of Heteroglossia: 1-10.
- ^ Oudschans Dentz, F. (1919–1920). "De Naam Suriname". De West-Indische Gids. 1ste Jaarg (Tweede Deel): 13-17. doi:10.1163/22134360-90001870. JSTOR 41847495.
- ^ a b c d . CIA The World Factbook. 7 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 30 Temmuz 2020. 10 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . Geohive.com. 16 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2014.
- ^ (Felemenkçe). Nederlandse Taalunie. 2005. 12 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2008.
- ^ (23 Mart 2008). "In Babel of Tongues, Suriname Seeks Itself". The New York Times. 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Aralık 2021.
- ^ "Suriname". Global Religious Futures Project. Pew Research Center. 23 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Eylül 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Surinam veya resmi adiyla Surinam Cumhuriyeti Felemenkce Republiek Suriname reːpyˌblik ˌsyːriˈnaːme Guney Amerika kitasinin Atlantik kiyisinda yer alan egemen bir devlettir Guneyde Brezilya batida Guyana ve doguda Fransiz Guyanasi ile siniri vardir 165 000 km lik yuzolcumu ile Guney Amerika nin en kucuk ulkesidir Surinam in nufusu yaklasik 575 990 dir ve cogunlugu ulkenin kuzey kiyisinda yasamaktadir Paramaribo ulkenin baskenti olup en yuksek nufusa sahip kentidir SurinamRepubliek Suriname Felemenkce Surinam CumhuriyetiBayrak ArmaSlogan Justitia Pietas Fides Latince Adalet Hizmet Sadakat Milli mars God zij met ons Suriname Felemenkce Tanri bizimle Surinam source source track track track track track Baskent veParamariboResmi dil ler FelemenkceTaninan bolgesel dil ler Hintce Ingilizce Endonezce Bhojpuri kaynak belirtilmeli Etnik gruplarSurinam KizilderilileriDemonimSurinamliHukumetAnayasal demokrasi Devlet BaskaniChan SantokhiTarihce Gun25 Kasim 1975Nufus 2021 tahmini612 985 165 Yogunluk2 9 km2 231 GSYIH SAGP 2020 tahmini Toplam2 538 milyar 165 Kisi basina14 605 81 GSYIH nominal 2020 tahmini Toplam8 827 milyar 155 Kisi basina4 199 101 IGE 2019 0 738 yuksek 97 Para birimiSurinam dolari SRD Zaman dilimiUTC 3 ART Yaz YSU UTC 3 not observed Trafik akisisolTelefon kodu597Internet alan adi srSuriname s ISO 3166 code is Baslangicta Aravak ve Karayipler gibi yerli kabileler ile meskun edilen Surinam in Avrupalilar tarafindan kesfi 16 yuzyilda gerceklesti Bolge ilk defa 17 yuzyilin ortasinda Ingiltere tarafindan kolonilestirildi ancak kisa bir sure sonra Surinam Hollanda hakimiyetine girdi Surinam Cemiyeti adli ozel sirket yonetimi altinda nehirler etrafinda plantasyonlar kuruldu ve burada isgucu olmasi icin Afrika dan koleler getirildi bu kolelerden bazilari ise koloninin ic kesimlerine kacarak kendi toplumlarini kurdu Koloni 1795 te millilestirildi 1863 te ise kolelik yasaklandi Plantasyonlardaki isgucu aciginin giderilmesi icin basta Dogu Hint Adalari ve Hindistan dan olmak uzere senetli isciler getirildi Surinam a 1954 te ulke statusu verilmesiyle Hollanda ve Hollanda Antilleri ile birlikte Hollanda Kralligi ni olusturan uc ulkeden biri haline geldi 25 Kasim 1975 te Surinam Hollanda Kralligi ndan ayrilip bagimsizligini kazandi yine de Hollanda ile ekonomik diplomatik ve kulturel baglarini surdurdu Surinam halki cok sayida etnik dini ve dilsel grubu kapsar Ulkede soylari senetli iscilere dayanan Hintler en buyuk etnik grup olurken soylari Afrikali kolelere dayanan Marunlar ikinci sirada yer almaktadir Bunlara ek olarak Afrikali ve beyaz atlara sahip Kreollar Cavalilar ve birden fazla etnik gruba ait melez bireyler onemli diger gruplari olusturmaktadir Cogunluk tarafindan konusulan Felemenkce resmi statuye sahip olup ulkedeki prestij dil olurken halkin onemli bir kismi ayrica Sranan Tongo adli kreol dili konusmaktadir Ulkede Hristiyanlik en yaygin dindir Hinduizm ve Islam ise kalabalik mensuplari olan diger dinlerdir Surinam kultur bakimindan bir Karayip ulkesi olarak kabul gormustur ve Karayip Ortak Pazari nin uyesidir EtimolojiSurinam isminin kokeninin bolgenin Avrupalilar tarafindan kesfi sirasinda bolgede yasamis Surinen adli yerli halka dayandigi dusunulmektedir Ulke adinin sonunda yer alan am eki ulkede konusulan Lokono dilinde nehir veya nehir agzi anlamina gelmektedir ve ulke adina bu sekilde girdigi dusunulmektedir Ilk olarak bu isim Surinam nehri icin kullanilmis daha sonra nehir etrafindaki bolge ve koloniler icin kullanilir hale gelmistir TarihceSurinam da insan yasamina dair izler MO 3000 yilina dayanmaktadir Bolgede Avrupalilar tarafindan ele gecirilmesinden once Aravaklarin yasamis olup bu halk daha sonra bolgeye gelen Karayiplerin himayesine girmistir kaynak belirtilmeli Somurge donemi Surinam in Avrupalilar tarafindan kesfi ilk olarak 16 yuzyilda Ispanyol Imparatorlugu na bagli denizciler tarafindan gerceklestirildi Bolgeye 17 yuzyilin ortasinda Ingilizlerin yerlesmesiyle bir somurge haline getirildi 1667 de ise Ikinci Hollanda Ingiltere Savasi sonucunda imzalanan Breda Antlasmasi nezdinde Surinam Hollanda Imparatorlugu himayesine girdi Ingiltere ye ise Yeni Hollanda devredildi Koloni ele gecirilmesinin ardindan Amsterdam sehri Van Aerssen van Sommelsdijck Ailesi ve Hollanda Bati Hindistan Sirketi tarafindan kurulmus Surinam Cemiyeti adli ozel sirket tarafindan yonetilmeye baslandi Koloni yonetimi altinda bolgedeki nehirler etrafinda kakao kahve seker kamisi ve pamuk tarimi yapan plantasyonlar olusturuldu ve isgucu ihtiyaci icin Afrika dan koleler getirildi Kolelerin yasadigi kotu kosullar kolelerin bolgenin ic kesimlerine kacarak burada kendi toplumlarini olusturmalarina sebep oldu 1795 te Batavya Cumhuriyeti koloniyi ozel sirket yonetiminden cikartarak millilestirdi 1799 ve 1802 ile 1804 ve 1816 arasindaki Britanya isgalleri disinda koloni Batavya Cumhuriyeti ile ardili Bonapartist Hollanda Kralligi ve Hollanda Kralligi tarafindan yonetildi 1863 yilinda koloni koleligi asamali olarak yasakladi Plantasyon sahiplerine tazminat olmasi adina kolelerin dusuk bir ucret karsiliginda 10 sene boyunca plantasyonlarda calismasi sonra ise tamamen ozgurlestirilmeleri kararlastirildi 1873 te ozgurlesen kolelerin buyuk bir kismi plantasyonlarda calismayi birakti bazilari ise calistiklari ciftlikleri satin aldi Koloninin mali gucu yuksek isgucu isteyen plantasyon ekonomisine dayandigindan oturu ilk basta Hollanda Dogu Hint Adalari ndan modern Endonezya daha sonra ise Britanya Hindistani ndan senetli isciler getirildi 19 yuzyil sonu ve 20 yuzyil baslarinda koloniye daha kucuk olcekli Cinli ve Orta Dogulu isciler de sevk edildi II Dunya Savasi sirasinda 1941 de Hollanda hukumetinin istegiyle Amerika Birlesik Devletleri Surinam i isgal etti 1954 yilinda ulke statusu verilen Surinam Hollanda Antilleri ve Hollanda ile birlikte Hollanda Kralligi nin olusturan uc ulkeden biri haline gelerek savunma ve dis iliskiler disindaki konularda yerel yonetime sahip oldu 1974 yilinda yerel hukumet ve Hollanda hukumeti arasinda bagimsizlik hakkinda konusmalar gerceklestirildi Bagimsizlik sonrasi donem 1975 yilinda Surinam Hollanda dan bagimsizligini kazandi Ulkenin ilk cumhurbaskani Johan Ferrier ilk basbakani Henck Arron olmustur Bagimsizligi takip eden yillarda nufusun ucte biri Hollanda ya goc etti Ulkede yolsuzluk olaylari ve etnik polarizasyon yaygin hale geldi 1980 de Arron un sivil hukumeti Desi Bouterse liderligindeki bir darbe vasitasiyla devrildi ve askeri cunta yonetimi basladi Cunta yonetimi her ne kadar resmi acidan bitse de sivil yonetim uzerinde 1987 ye kadar kontrol sagladi ancak bu tarihten sonra uluslararasi baski sonucu demokratik secimler gerceklestirildi 1990 yilinda tekrar bir askeri darbe yasandi ancak 1991 de 4 partiden olusan ve demokratik secimler vasitasiyla secilmis koalisyon hukumeti ulke kontrolunu tekrar sagladi Koalisyon hukumeti 2005 te 8 partiyi kapsar hale geldi ve 2010 yilina kadar ulkeyi yonetti Agustos 2010 da yapilan secimlerde eski askeri lider Desi Bouterse in muhalefet ile kurdugu iktidar hukumeti kurdu 2015 yilinda Baskan Bouterse tekrar secildi ancak 2019 da 1982 yilinda gerceklestirdigi infaz olaylari nedeniyle 20 sene hapis cezasina carptirildi 2020 secimlerinde Chan Santokhi ulke yonetimine geldi Siyaset ve yonetimSurinam Cumhuriyeti 1987 Anayasasi na gore temsili demokrasidir Ulkenin yasama organi 51 kisiden olusan tek meclisli Surinam Millet Meclisi dir Meclis uyeleri her 5 senede bir populer oy baz alinarak secilmektedir Idari yapilanma No Il Baskent Alan km2 Alan Nufus 2012 Nufus Nufus yogunlugu kisi km2 Harita1 Brokopondo Brokopondo 7 364 4 5 15 909 2 9 2 22 Commewijne Nieuw Amsterdam 2 353 1 4 31 420 5 8 13 43 Coronie Totness 3 902 2 4 3 391 0 6 0 94 Marowijne Albina 4 627 2 8 18 294 3 4 4 05 Nickerie Nieuw Nickerie 5 353 3 3 34 233 6 3 6 46 Para Onverwacht 5 393 3 3 24 700 4 6 4 67 Paramaribo Paramaribo 182 0 1 240 924 44 5 1323 88 Saramacca Groningen 3 636 2 2 17 480 3 2 4 89 Sipaliwini yok 130 567 79 7 37 065 6 8 0 310 Wanica Lelydorp 443 0 3 118 222 21 8 266 9 Surinam Paramaribo 163 820 100 0 541 638 100 0 3 3DemografiSurinam halki cok sayida etnik dini ve dilsel grubu kapsar Kokenleri bolgeye 19 yuzyil sonunda Kuzey Hindistan dan gelen gocmenlere dayanan Hintler toplumun 27 4 unu olusturur ve ulkedeki en buyuk etnik gruptur Afrikali atalari 17 ve 18 yuzyilda kole ticareti sonucu ulkeye getirilmis ve daha sonra ulkenin ic kesimlerine kacmis Marunlar toplumun 21 7 sini olusturmaktadir Beyaz ve siyahilerin karismasi sonucu olusmus ve kendilerini Kreol olarak adlandiran halkin genel nufusa orani 15 7 dir Cavalilar toplumun 13 7 sini olusturur Halkin 13 4 u kendi etnik grubunu melez olarak nitelendirmistir 7 6 si diger gruplara mensup oldugunu belirtmis 0 6 si ise etnik grubunu belirtmemistir Dil Felemenkce toplumun 60 inin anadili geri kalan onemli bir kisminin da ikinci dilini olusturmaktadir Dil devletin is dunyasinin ve egitimin resmi dili olmasina ragmen Ingilizce temelli Kreolce bir dil olan Sranan Tongo dili de genis olcude halk dili olarak kullanima sahiptir ve halk buyuk olcude iki dillidir Surinam dunyada Avrupa disinda nufusun yogunlukla Felemenkce konustugu birkac bolgeden biridir Hindustani Cavaca ve Hakka ve Kantonca gibi Cince degiskeleri ulkede konusulan diger dillerdir Ulkede yasayan ve Marun olarak adlandirilan Afrika kokenli grup cesitli Ingilizce bazli Kreol dilleri konusmaktadir Din 2020 verilerine gore ulkenin 52 3 u Hristiyan 18 8 i Hindu 14 3 u Muslumandir 5 6 si yerel halk dinlerine inanmaktadir Budizm ve Yahudilik inancina mensup birey sayisi her biri icin 1 in altindadir 1 9 u ise geriye kalan diger dinlere mensuptur Herhangi bir dine bagli olmayanlarin nufusa orani 6 2 dir Hristiyanlar arasinda Protestanlik Pentikostalizm ve Morovya Kilisesi ve Katoliklik baskin mezheplerdir Kaynakca a b Report for Selected Countries and Subjects www imf org 29 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2021 Human Development Report 2020 The Next Frontier Human Development and the Anthropocene PDF United Nations Development Programme 15 Aralik 2020 ss 343 346 ISBN 978 92 1 126442 5 15 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Aralik 2020 World Bank 5 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Aralik 2017 Suriname The New Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica Volume 5 Edition 15 Encyclopaedia Britannica 2002 p 547 Patte M F 2010 Arawak vs Lokono In a Sea of Heteroglossia 1 10 Oudschans Dentz F 1919 1920 De Naam Suriname De West Indische Gids 1ste Jaarg Tweede Deel 13 17 doi 10 1163 22134360 90001870 JSTOR 41847495 a b c d CIA The World Factbook 7 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 30 Temmuz 2020 10 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Geohive com 16 Ekim 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Temmuz 2014 Felemenkce Nederlandse Taalunie 2005 12 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Kasim 2008 23 Mart 2008 In Babel of Tongues Suriname Seeks Itself The New York Times 7 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Aralik 2021 Suriname Global Religious Futures Project Pew Research Center 23 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Eylul 2021