Altın Böcek (İng. The Gold-Bug), Edgar Allan Poe tarafından yazılmış kısa hikâyedir. Güney Karolina'daki Sullivan's Island'da geçen öyküde, altın rengi bir böcek tarafından sokulan William Legrand, onun hizmetkârı Jupiter ve adı belirsiz bir anlatıcı tarafından yaşanan olaylar anlatılır. Şifreli bir mesajı deşifre eden Legrand, diğer iki kişiyle birlikte mesajda sözü geçen gömülü hazineyi bulmaya çalışır.
"Altın Böcek" | |
---|---|
İlk baskılardan biri için "Herpin" tarafından çizilmiş illüstrasyon | |
Yazar | Edgar Allan Poe |
Özgün adı | "The Gold-Bug" |
Ülke | ABD |
Dil | İngilizce |
Yayımlanma | Philadelphia Dollar Newspaper |
Öykü genelde, Poe'nun polisiye edebiyatın erken dönem örneklerini verdiği "uslamlama öyküleri" ile karşılaştırılır. Poe, toplumun şifreli yazılara olan ilgisini 1840'ta fark etmişti ve okuyucularından, şifre çözme konusunda kendisini sınamalarını istemişti. Kriptografinin popülerliğinden faydalanan Poe'nun şifreli bir mesaj etrafında kurguladığı Altın Böcek, bu sebeple başarılı oldu. Öyküde komik biçimde konuşan hizmetkâr Jupiter karakteri ise, modern bakış açısıyla değerlendirildiğinde ırkçı bulunarak eleştirildi.
Poe bu öyküyü, Philadelphia Dollar Newspaper tarafından desteklenen bir öykü yarışmasına gönderdi. Birinci seçilen Altın Böcek, Haziran 1843'ten itibaren üç parça hâlinde yayınlandı. Poe ayrıca bu birincilikle 100 dolarlık bir ödüle de sahip oldu ve bu tutar muhtemelen yazarın bir tek eser için aldığı en yüksek tutardı. Hemen başarı getiren Altın Böcek, Poe'nun hayatta olduğu dönemdeki en popüler ve en çok okunan öyküsü oldu. Öykü ayrıca şifreli mesajların ve şifre çözümünün daha da popülerleşmesini sağladı.
Özet
Her tarafının saf altından olduğu düşünülen, scarabaeidae familyasına ait bir tür böcek tarafından ısırılan William Legrand, bu olayın ardından saplantılı biçimde gizli bir hazineyi aramaya başlar. En yakın arkadaşı olan anlatıcıyı, Güney Karolina'daki Sullivan's Island'da bulunan evine çağırır. Anlatıcı eve geldiğinde Legrand ona, Afrikalı-Amerikalı hizmetkârı Jupiter ile birlikte kayıp bir hazineyi bulmak üzere yola çıkacaklarını bildirir. Anlatıcı, yakın zamanda tüm servetini kaybetmiş olan Legrand'ın akıl sağlığını da kaybettiğinden şüphelenmeye başlar.
Geniş bir böcek koleksiyonuna sahip olan Legrand, kendisini ısıran böceği de yakalamış, ancak daha sonra bir başkasına vermiştir. Anlatıcı için böceğin bir resmini çizer. Anlatıcı çizilen resmi bir kurukafaya benzetir. Çizim yeteneği hakkında dalga geçildiğini düşünen Legrand resmi çizdiği kağıdı buruşturup ateşe atmak ister, fakat son anda resimdeki bir şey dikkatini çekince bundan vazgeçer. Resmi uzun süre inceledikten sonra bir çekmeceye kilitler. Anlatıcı olanlara anlam veremez ve durumdan rahatsız olarak Charleston'daki evine döner.
Bir ay sonra anlatıcıyı ziyaret eden Jupiter, ondan efendisi için Sullivan's Island'a geri dönmesini ister. Hizmetkâra göre Legrand garip davranmaktadır. Anlatıcı eve geldiğinde Legrand ona, bir ipin ucuna bağlanış olan altın böcekle birlikte bir keşif gezisine çıkmaları gerektiğini söyler. Adadaki ormanlık alanda bir süre ilerledikten sonra, Legrand Jupiter'in altın böcekle birlikte bir ağaca tırmanmasını emreder. Jupiter ağacın dalları arasında bir kurukafa bulur. Legrand Jupiter'e böceği kurukafanın göz çukurlarından birinin içinden aşağıya sarkıtmasını söyler. Böceğin yere değdiği noktaya göre belirledikleri bir alanı kazmaya başlarlar. Orada, kötü şöhrete sahip bir korsan olan Kaptan Kidd'in, anlatıcının hesabıyla bir buçuk milyon dolar değerindeki hazinesini bulurlar. Hazinenin güvenli bir yere taşınmasının ardından Legrand, böceği buluşundan sonra yaşadığı bir dizi olay sayesinde hazinenin yerini nasıl tespit ettiğini anlatmaya başlar.
Kriptografinin kullanıldığı öyküde hazinenin yeri, basit bir yer değiştirme şifresinin, harflerin frekansının analiz edilmesi sonucunda çözülmesiyle bulunmuştur. Şifreli yazı ile çözümü şöyledir:
Şifreli yazı53‡‡†305))6*;4826)4‡.)4‡);806*;48†8
¶60))85;1‡(;:‡*8†83(88)5*†;46(;88*96
*?;8)*‡(;485);5*†2:*‡(;4956*2(5*—4)8
¶8*;4069285);)6†8)4‡‡;1(‡9;48081;8:8‡
1;48†85;4)485†528806*81(‡9;48;(88;4
(‡?34;48)4‡;161;:188;‡?;
İngilizce çözümü
A good glass in the bishop's hostel in the devil's seat
forty-one degrees and thirteen minutes northeast and by north
main branch seventh limb east side
shoot from the left eye of the death's-head
a bee line from the tree through the shot fifty feet out
Türkçe çözümü
Bishop Hanı'nda şeytanın sandalyesinde iyi bir gözlük
kırk bir derece on üç dakika kuzeydoğu kuzey
gövdenin doğuda yedinci dalında
kurukafanın sol gözünden aşağı düz çizgi çek
burayla ağaç hizasında on beş metre düz git
Analiz
Altın Böcek'te polifonik yer değiştirme ile oluşturulmuş bir şifre vardır. "Gizli mesajları" ya da kriptografiyi icad eden kişi olmasa da (muhtemelen bu konuda Daniel Defoe'nun Robinson Crusoe romanından ilham almıştı) Poe, kendi döneminde bu kavramların oldukça popüler hâle gelmesini sağladı. 19. yüzyılda toplum kriptografinin oldukça gizemli bir konu olduğunu düşünüyordu ve bu tür şifreleri çözebilen kişilerin neredeyse doğaüstü güçlere sahip olduğuna inanılıyordu. Poe bu konuyu 1840'ta, Philadelphia'da yayınlanan Alexander's Weekly Messenger'daki yazılarında dört ay süreyle yeni bir buluş olarak ele almıştı. Okurlarından kendi oluşturdukları şifreleri göndermelerini istemiş, bunların hepsini az bir çaba sonucunda çözebileceğini iddia etmişti. Poe'ya göre bu meydan okuma sonucunda "gazetenin sayısız okuyucusunda canlı bir ilgi oluştu. Ülkenin her yerinden editöre mektuplar yağmaya başladı." Yazar Temmuz 1841'de A Few Words on Secret Writing'i yayınladı ve konuya olan ilgiyi değerlendirerek, o dönemde şifreli metinlere öykünün bir parçası olarak yer verilen çok az sayıdaki edebî metinden biri olanAltın Böcek'i yazdı. Öyküdeki karakter olan Legrand'ın şifreyi nasıl çözdüğünü anlattığı kısım, Poe'nun daha önce A Few Words on Secret Writing'de yaptığı açıklamalara çok benziyordu.
Öyküdeki "altın böcek" gerçek bir böcek değildir. Poe bu böcekte, öykünün geçtiği bölgede görülen iki farklı böceğin özelliklerini birleştirmiştir. Öyküde bahsedilen Scarabaeidae familyasına değil de, Cerambycidae familyasına mensup olan Callichroma splendidum'un altın rengi bir başı ve hafif altın rengi vücudu vardır. Öyküdeki kurgusal böceğin sırtındaki siyah noktalar ise, Sullivan's Island'da yerleşik bir tür olan Alaus oculatus'ta, yani görülür.
Poe'nun Afrikalı hizmetkâr Jupiter'i tasvir edişi, modern bakış açısıyla değerlendirildiğinde klişeleşmiş ve ırkçı unsurlar içerir. Jupiter hurafelere inanır ve öylesine bilgisizdir ki sağı ile solunu birbirine karıştırır. Poe muhtemelen 'ün, editörlüğünü yaptığı Sheppard Lee (1836) adlı eserinde gördüğü benzer bir karakterden esinlenmiştir. O dönemin eserlerinde siyah karakterlerin yer alması normaldir, ancak sıra dışı olan Poe'nun Jupiter'i konuşturmasıdır. Fakat eleştirmenlere ve araştırmacılara göre Jupiter'in aksanı gerçeğe uygun olmaktan çok öyküde komik bir unsur olarak yer alır. Çünkü bu aksanda, Charleston bölgesinde yaşayan siyahların aksanı yerine belki de daha çok aksanından esinlenilmiştir.
Öykü genelde Poe'nun diğer dedektif öyküleri arasında gösterilse de, teknik açıdan bir dedektif öyküsü sayılmaz; çünkü Legrand elindeki delilleri sırrın çözülmesinin ardından ortaya çıkarır. Yine de Legrand, Poe'nun kurgusal dedektifi ile sıklıkla karşılaştırılır; çünkü ona benzer şekilde "uslamlama" yönetimini kullanır. Dupin'in yöntemini açıklamak için Poe'nun kullandığı sözcük olan "uslamlama" sayesinde dedektif, diğer kişilerin fark etmediği ya da önemsiz olduğunu sandığı şeyleri fark eder.
Yayınlanma geçmişi ve tepkiler
Poe öyküyü ilk olarak, 'de yayınlanmak üzere George Rex Graham'a 52 dolar karşılığında sattı; ancak Philadelphia Dollar Newspaper tarafından açılan yarışmayı öğrenince öyküyü geri istedi. Poe, Graham'dan aldığı parayı ise iade etmedi ve bunun yerine birkaç inceleme yazısı yazmayı önerdi. Yazar yarışmayı kazanınca, verilen 100 dolarlık ödülün yanı sıra öykü, 21 ve 28 Haziran 1843 tarihlerinde iki bölüm hâlinde gazetede yayınlandı. Poe'ya bu öykü için gazete tarafından yapılan 100 dolarlık ödeme, yazarın muhtemelen bir tek eseri için aldığı en yüksek ücretti. Okuyuculardan yoğun ilgi geleceğini tahmin eden gazete, öyküyü yayınlamadan önce telif hakkı kaydı yaptırdı.
Öykü 24 Haziran, 1 Temmuz ve 8 Temmuz'da üç bölüm hâlinde, yine Philadelphia'da yayınlanan Saturday Courier'da tekrar basıldı. Öykünün ikinci ve üçüncü bölümleri, 'nin çizdiği illüstrasyonlarla birlikte gazetenin ön sayfasında yer aldı. Daha sonra ABD genelinde birçok gazetede tekrar yayınlanan Altın Böcek, Poe'nun hayattayken en fazla okunan öyküsü oldu. Mayıs 1844 itibarıyla, Poe'ya göre öykü toplam 300.000 kopya basılmıştı, ama bunların çoğu için yazara hiçbir ödeme yapılmamıştı. Öykü ayrıca Poe'nun konuşmacı olarak ününü de artırdı. Öykü yayınlandıktan sonra yaptığı bir konuşmaya o kadar çok kişi katılmak istedi ki, yüzlerce dinleyicinin geri çevrilmesi gerekti. Poe'nun 1848 tarihli bir mektubuna göre öykü "büyük gürültü kopardı." Yazar daha sonraki bir dönemde, öykünün başarısının Kuzgun'un başarısıyla karşılaştırılabileceğini söyledi, ancak yine de "kuşun böceği yendiğini" kabul etti.
Philadelphia'daki Public Ledger öyküyü, "mükemmel bir öykü" olarak nitelendirdi. Citizen Soldier'daki yazısında bu öykünün "Poe'nun yazdığı en iyi öykülerden biri" olduğunu söyledi.Graham's Magazine'de 1845'te yayınlanan bir inceleme yazısına göre hikâyenin, "entelektüel keskinlik ve ince bir uslamlama örneği olarak dikkate değer" olduğu belirtildi.Thomas Dunn English, Ekim 1845'te Aristidean'daki yazısında Altın Böcek'in muhtemelen en fazla dolaşımda kalmış Amerikan öyküsü olduğunu belirtti ve şöyle dedi: "belki de Bay Poe'nun yazdığı en ustalıklı öykü bu, ama... yine de Gammaz Yürek'le - ve özellikle Ligeia'yla kıyaslanamaz bile." Poe'nun arkadaşı 'a göre bu öykü yazarın edebî hayatındaki altın çağın başlangıcıydı.
Öykünün popülerliği bazı tartışmalara da sebep oldu. Öykünün yayınlanmasından bir ay sonra, Philadelphia'daki Daily Forum, Poe'yu yarışmanın jürisiyle birlikte hile yapmakla suçladı. Bu gazete öyküyü, "düşük" ve "tamamen değersiz" sözleriyle tanımladı ve 15 dolardan fazla etmeyeceğini öne sürdü. Poe, gazetenin editörü Francis Duffee'ye karşı, hakaret sebebiyle dava açtı. Dava daha sonra düştü, ancak Duffree Poe'nun aslında 100 dolarlık ödülü kazanmamış olduğu yönündeki iddiası sebebiyle özür diledi. Editör John Du Solle ise Poe'nun bu öyküdeki fikri, Miss Sherburne isimli bir öğrencinin yazdığı "Imogine; or the Pirate's Treasure" isimli hikâyeden çaldığını öne sürdü.
Altın Böcek, Wiley & Putnam tarafından Haziran 1845'te yayınlanan Poe derlemesinin ilk öyküsü olarak tekrar basıldı. Kitapta bir sonraki öykü Kara Kedi'ydi ve 10 öykü daha vardı. Bu derlemenin kazandığı başarı, öykünün ilk Fransızca baskısının Kasım 1845'te Alphonse Borghers tarafından yapılmasını sağladı.Le Scarabée d'or başlıklı bu çeviri, bir Poe öyküsünün yabancı bir dile ilk çevrilişi oldu. Fransızca çeviri iki sene sonra Rusçaya da çevrildi ve Poe'nun bu ülkede yayınlanan ilk eseri oldu.Charles Baudelaire 1856'da, öykünün kendi yaptığı bir çevirisine Histoires extraordinaires'in ilk cildinde yer verdi. Baudelaire, Poe'nun eserlerinin Avrupa'da tanınmasında çok etkili oldu ve tüm kıtada onun yaptığı çeviriler kullanıldı.
Etkisi
Altın Böcek, Robert Louis Stevenson'ın define avcılığı hakkındaki 1883 tarihli romanı Define Adası'nın ilham kaynağı oldu. Stevenson bu etkiyi "şüphesiz, [romanımdaki] iskelet Poe'dan aktarılmıştı" sözleriyle açıkladı.
Poe bu öyküyle, kriptogramların popüler olmasını ve gazetelerle dergilerde yayınlanmasını sağladı. ABD'nin en ünlü şifrecisi , çocukken okuduğu öykü sayesinde kriptografiyle ilgilenmeye başladı ve bu ilgisini II. Dünya Savaşı sırasında Japonya'nın şifresini çözmekte kullandı. Öyküde ayrıca, "kriptogram (İng. cryptogram)" yerine "kriptograf (cryptograph)" terimi ilk defa kullanıldı.
Poe, Kasım 1827 ile Aralık 1828 tarihleri arasında 'de görevliydi ve bu dönemde Sullivan's Island'da edindiği deneyimlerini, öykünün geçtiği yeri kurgularken kullandı. Yazar, Captain Kidd gibi korsanlara ilişkin öyküleri de, ilk defa yine burada duydu. Poe ile ilgili bu bağlantıya sahip çıkmak isteyen Sullivan's Island sakinleri, yerel halk kütüphanesine yazarın adını verdi. Charleston'daki yerel söylentilere göre Poe, Annabel Lee isimli şiirini yazarken de Güney Karolina'da yaşadıklarından ilham almıştı. Yazarın ve Uzun Sandık isimli öykülerinin de bir kısmı bu bölgede geçer.
Uyarlamalar
İlk yayınlandığı dönemde oldukça popüler olan öyküden uyarlanan bir tiyatro oyunu 8 Ağustos 1843'te sahnelenmeye başladı. Philadelphia'daki American Theatre'da sahnelenen oyunun yapımcısı Silas S. Steele'di. Bir Philadelphia gazetesi olan The Spirit of the Times'ın editörüne göre performans "sarktı ve oldukça sıkıcıydı. Çerçeve yeterince iyiydi ancak içinin doldurulması gerekiyordu."
Öykünün televizyon için yapılan bir uyarlaması Your Favorite Story isimli programın 1 Şubat 1953 tarihli bölümünde (1. sezon 4. bölüm) yayınlandı. Televizyon için senaryoyu Robert Libott yazdı ve filmi Robert Florey yönetti. Daha sonraki bir uyarlama, 2 Şubat 1980'de ABC Weekend Special'ın bir bölümü (3. sezon 7. bölüm) olarak yayınlandı. Bölümün yönetmeni Robert Fuest, senaristi Edward Pomerantz'tı. Roberts Blossom (Mr. LeGrand), Geoffrey Holder (Jupiter) ve Anthony Michael Hall'un rol aldığı bu yapım, üç Emmy Ödülü kazandı.
1983'te öyküden uyarlanan İspanyolca bir sinema filmi çekildi. En busca del dragón dorado isimli bu film Jesús Franco tarafından, "James P. Johnson" takma adıyla yönetildi.
Kaynakça
- Bittner, William. Poe: A Biography. Boston: Little, Brown and Company, 1962.
- Hutchisson, James M. Poe. Jackson: University Press of Mississippi, 2005.
- Meyers, Jeffrey. Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. Cooper Square Press, 1992.
- Quinn, Arthur Hobson. Edgar Allan Poe: A Critical Biography. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 1998.
- Rosenheim, Shawn James. The Cryptographic Imagination: Secret Writing from Edgar Poe to the Internet. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1997.
- Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance. New York: Harper Perennial, 1991.
- Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. New York: Checkmark Books, 2001.
- Stashower, Daniel. The Beautiful Cigar Girl: Mary Rogers, Edgar Allan Poe, and the Invention of Murder. New York: Dutton, 2006.
- Thomas, Dwight & David K. Jackson. The Poe Log: A Documentary Life of Edgar Allan Poe, 1809–1849. Boston: G. K. Hall & Co., 1987.
Kaynak notları
- ^ Öykünün Türkçe isminin alındığı çeviri: Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. s. 463 - 490
- ^ Çeviri: Poe, Edgar Allan. Bütün Hikâyeleri, çeviren: Dost Körpe, İthaki Yayınları, 2002. s. 488
- ^ a b Hutchisson, 112
- ^ Rosenheim, 13
- ^ a b Friedman, William F. "Edgar Allan Poe, Cryptographer"
On Poe: The Best from "American Literature" içinde. Durham, NC: Duke University Press, 1993: 40–41. - ^ Silverman, 152
- ^ Sova, 61
- ^ Rosenheim, 2
- ^ Rosenheim, 6
- ^ Quinn, 130–131
- ^ Silverman, 206
- ^ Bittner, 184
- ^ Weissberg, Liliane. "Black, White, and Gold", Romancing the Shadow: Poe and Race, J. Gerald Kennedy ve Liliane Weissberg, editörler. New York: Oxford University Press, 2001: 140–141.
- ^ Haycraft, Howard. Murder for Pleasure: The Life and Times of the Detective Story. New York: D. Appleton-Century Company, 1941: 9.
- ^ Hutchisson, 113
- ^ Sova, 130
- ^ Stashower, 295
- ^ Meyers, 135
- ^ Sova, 74
- ^ Oberholtzer, Ellis Paxson. The Literary History of Philadelphia. Philadelphia: George W. Jacobs & Co., 1906: 239.
- ^ Bittner, 185
- ^ a b Sova, 97
- ^ Hoffman, Daniel. Poe Poe Poe Poe Poe Poe Poe. Louisiana State University Press, 1998: 189.
- ^ a b Thomas & Jackson, 419
- ^ Quinn, 392
- ^ a b Meyers, 136
- ^ Hutchisson, 186
- ^ Stashower, 252
- ^ Quinn, 539
- ^ Hutchisson, 171
- ^ Thomas & Jackson, 420
- ^ Thomas & Jackson, 567
- ^ Thomas & Jackson, 586–587
- ^ Chivers, Thomas Holley. Life of Poe, Richard Beale Davis, editör. E. P. Dutton & Co., Inc., 1952: 36.
- ^ Thomas & Jackson, 419–420
- ^ Meyers, 136–137
- ^ Thomas & Jackson, 421
- ^ Thomas & Jackson, 422
- ^ Thomas & Jackson, 540
- ^ Salines, Emily. Alchemy and Amalgam: Translation in the Works of Charles Baudelaire. Amsterdam-New York: Rodopi, 2004: 81–82.
- ^ Thomas & Jackson, 585
- ^ Silverman, 320
- ^ Salines, Emily. Alchemy and Amalgam: Translation in the Works of Charles Baudelaire. Amsterdam-New York: Rodopi, 2004: 82.
- ^ Harner, Gary Wayne. "Edgar Allan Poe in France: Baudelaire's Labor of Love", Poe and His Times: The Artist and His Milieu, Editör. Benjamin Franklin Fisher IV. Baltimore: The Edgar Allan Poe Society, 1990: 218.
- ^ Meyers, 291
- ^ Rosenheim, 146
- ^ Rosenheim, 20
- ^ Sova, 98
- ^ a b Poe, Harry Lee. Edgar Allan Poe: An Illustrated Companion to His Tell-Tale Stories. New York: Metro Books, 2008: 35.
- ^ Urbina, Ian. "Baltimore Has Poe; Philadelphia Wants Him 30 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". The New York Times. 5 Eylül 2008: A10.
- ^ Crawford, Tom. "The Ghost by the Sea 10 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Erişim:1 Şubat 2009.
- ^ Bittner, 186
- ^ Sova, 268
- ^ Thomas & Jackson, 434
- ^ ""ABC Weekend Specials" The Gold Bug (1980)". 12 Aralık 2012 tarihinde kaynağından .
- ^ "IMDb: En busca del dragón dorado". 30 Nisan 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Nisan 2009.
Dış bağlantılar
- "The Gold-Bug" 15 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . -Dollar Newspaper'da yer alan tam metin, 1843, (İngilizce, çizimler: )
- Virginia Üniversitesi Kütüphanesi'nde "Altın Böcek" 25 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Edgar Allan Poe Society6 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .'de öykünün yayınlanma geçmişi 5 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Altin Bocek Ing The Gold Bug Edgar Allan Poe tarafindan yazilmis kisa hikayedir Guney Karolina daki Sullivan s Island da gecen oykude altin rengi bir bocek tarafindan sokulan William Legrand onun hizmetkari Jupiter ve adi belirsiz bir anlatici tarafindan yasanan olaylar anlatilir Sifreli bir mesaji desifre eden Legrand diger iki kisiyle birlikte mesajda sozu gecen gomulu hazineyi bulmaya calisir Altin Bocek Ilk baskilardan biri icin Herpin tarafindan cizilmis illustrasyonYazarEdgar Allan PoeOzgun adi The Gold Bug UlkeABDDilIngilizceYayimlanmaPhiladelphia Dollar Newspaper Oyku genelde Poe nun polisiye edebiyatin erken donem orneklerini verdigi uslamlama oykuleri ile karsilastirilir Poe toplumun sifreli yazilara olan ilgisini 1840 ta fark etmisti ve okuyucularindan sifre cozme konusunda kendisini sinamalarini istemisti Kriptografinin populerliginden faydalanan Poe nun sifreli bir mesaj etrafinda kurguladigi Altin Bocek bu sebeple basarili oldu Oykude komik bicimde konusan hizmetkar Jupiter karakteri ise modern bakis acisiyla degerlendirildiginde irkci bulunarak elestirildi Poe bu oykuyu Philadelphia Dollar Newspaper tarafindan desteklenen bir oyku yarismasina gonderdi Birinci secilen Altin Bocek Haziran 1843 ten itibaren uc parca halinde yayinlandi Poe ayrica bu birincilikle 100 dolarlik bir odule de sahip oldu ve bu tutar muhtemelen yazarin bir tek eser icin aldigi en yuksek tutardi Hemen basari getiren Altin Bocek Poe nun hayatta oldugu donemdeki en populer ve en cok okunan oykusu oldu Oyku ayrica sifreli mesajlarin ve sifre cozumunun daha da populerlesmesini sagladi OzetHer tarafinin saf altindan oldugu dusunulen scarabaeidae familyasina ait bir tur bocek tarafindan isirilan William Legrand bu olayin ardindan saplantili bicimde gizli bir hazineyi aramaya baslar En yakin arkadasi olan anlaticiyi Guney Karolina daki Sullivan s Island da bulunan evine cagirir Anlatici eve geldiginde Legrand ona Afrikali Amerikali hizmetkari Jupiter ile birlikte kayip bir hazineyi bulmak uzere yola cikacaklarini bildirir Anlatici yakin zamanda tum servetini kaybetmis olan Legrand in akil sagligini da kaybettiginden suphelenmeye baslar Genis bir bocek koleksiyonuna sahip olan Legrand kendisini isiran bocegi de yakalamis ancak daha sonra bir baskasina vermistir Anlatici icin bocegin bir resmini cizer Anlatici cizilen resmi bir kurukafaya benzetir Cizim yetenegi hakkinda dalga gecildigini dusunen Legrand resmi cizdigi kagidi burusturup atese atmak ister fakat son anda resimdeki bir sey dikkatini cekince bundan vazgecer Resmi uzun sure inceledikten sonra bir cekmeceye kilitler Anlatici olanlara anlam veremez ve durumdan rahatsiz olarak Charleston daki evine doner Bir ay sonra anlaticiyi ziyaret eden Jupiter ondan efendisi icin Sullivan s Island a geri donmesini ister Hizmetkara gore Legrand garip davranmaktadir Anlatici eve geldiginde Legrand ona bir ipin ucuna baglanis olan altin bocekle birlikte bir kesif gezisine cikmalari gerektigini soyler Adadaki ormanlik alanda bir sure ilerledikten sonra Legrand Jupiter in altin bocekle birlikte bir agaca tirmanmasini emreder Jupiter agacin dallari arasinda bir kurukafa bulur Legrand Jupiter e bocegi kurukafanin goz cukurlarindan birinin icinden asagiya sarkitmasini soyler Bocegin yere degdigi noktaya gore belirledikleri bir alani kazmaya baslarlar Orada kotu sohrete sahip bir korsan olan Kaptan Kidd in anlaticinin hesabiyla bir bucuk milyon dolar degerindeki hazinesini bulurlar Hazinenin guvenli bir yere tasinmasinin ardindan Legrand bocegi bulusundan sonra yasadigi bir dizi olay sayesinde hazinenin yerini nasil tespit ettigini anlatmaya baslar Agactan sarkitilan altin bocek Ingiltere deki bir basim icin Byam Shaw un cizdigi illustrasyon 1909 Kriptografinin kullanildigi oykude hazinenin yeri basit bir yer degistirme sifresinin harflerin frekansinin analiz edilmesi sonucunda cozulmesiyle bulunmustur Sifreli yazi ile cozumu soyledir Sifreli yazi 53 305 6 4826 4 4 806 48 8 br 60 85 1 8 83 88 5 46 88 96 br 8 485 5 2 4956 2 5 4 8 br 8 4069285 6 8 4 1 9 48081 8 8 br 1 48 85 4 485 528806 81 9 48 88 4 br 34 48 4 161 188 Ingilizce cozumu A good glass in the bishop s hostel in the devil s seat forty one degrees and thirteen minutes northeast and by north main branch seventh limb east side shoot from the left eye of the death s head a bee line from the tree through the shot fifty feet out Turkce cozumu Bishop Hani nda seytanin sandalyesinde iyi bir gozluk kirk bir derece on uc dakika kuzeydogu kuzey govdenin doguda yedinci dalinda kurukafanin sol gozunden asagi duz cizgi cek burayla agac hizasinda on bes metre duz gitAnalizAltin Bocek te polifonik yer degistirme ile olusturulmus bir sifre vardir Gizli mesajlari ya da kriptografiyi icad eden kisi olmasa da muhtemelen bu konuda Daniel Defoe nun Robinson Crusoe romanindan ilham almisti Poe kendi doneminde bu kavramlarin oldukca populer hale gelmesini sagladi 19 yuzyilda toplum kriptografinin oldukca gizemli bir konu oldugunu dusunuyordu ve bu tur sifreleri cozebilen kisilerin neredeyse dogaustu guclere sahip olduguna inaniliyordu Poe bu konuyu 1840 ta Philadelphia da yayinlanan Alexander s Weekly Messenger daki yazilarinda dort ay sureyle yeni bir bulus olarak ele almisti Okurlarindan kendi olusturduklari sifreleri gondermelerini istemis bunlarin hepsini az bir caba sonucunda cozebilecegini iddia etmisti Poe ya gore bu meydan okuma sonucunda gazetenin sayisiz okuyucusunda canli bir ilgi olustu Ulkenin her yerinden editore mektuplar yagmaya basladi Yazar Temmuz 1841 de A Few Words on Secret Writing i yayinladi ve konuya olan ilgiyi degerlendirerek o donemde sifreli metinlere oykunun bir parcasi olarak yer verilen cok az sayidaki edebi metinden biri olanAltin Bocek i yazdi Oykudeki karakter olan Legrand in sifreyi nasil cozdugunu anlattigi kisim Poe nun daha once A Few Words on Secret Writing de yaptigi aciklamalara cok benziyordu Bu ve Cerambycidae familyasina mensup bir baska tur bocek Poe nun oykusundeki kurgusal altin bocek icin ilham kaynagi olmustur Oykudeki altin bocek gercek bir bocek degildir Poe bu bocekte oykunun gectigi bolgede gorulen iki farkli bocegin ozelliklerini birlestirmistir Oykude bahsedilen Scarabaeidae familyasina degil de Cerambycidae familyasina mensup olan Callichroma splendidum un altin rengi bir basi ve hafif altin rengi vucudu vardir Oykudeki kurgusal bocegin sirtindaki siyah noktalar ise Sullivan s Island da yerlesik bir tur olan Alaus oculatus ta yani gorulur Poe nun Afrikali hizmetkar Jupiter i tasvir edisi modern bakis acisiyla degerlendirildiginde kliselesmis ve irkci unsurlar icerir Jupiter hurafelere inanir ve oylesine bilgisizdir ki sagi ile solunu birbirine karistirir Poe muhtemelen un editorlugunu yaptigi Sheppard Lee 1836 adli eserinde gordugu benzer bir karakterden esinlenmistir O donemin eserlerinde siyah karakterlerin yer almasi normaldir ancak sira disi olan Poe nun Jupiter i konusturmasidir Fakat elestirmenlere ve arastirmacilara gore Jupiter in aksani gercege uygun olmaktan cok oykude komik bir unsur olarak yer alir Cunku bu aksanda Charleston bolgesinde yasayan siyahlarin aksani yerine belki de daha cok aksanindan esinlenilmistir Oyku genelde Poe nun diger dedektif oykuleri arasinda gosterilse de teknik acidan bir dedektif oykusu sayilmaz cunku Legrand elindeki delilleri sirrin cozulmesinin ardindan ortaya cikarir Yine de Legrand Poe nun kurgusal dedektifi ile siklikla karsilastirilir cunku ona benzer sekilde uslamlama yonetimini kullanir Dupin in yontemini aciklamak icin Poe nun kullandigi sozcuk olan uslamlama sayesinde dedektif diger kisilerin fark etmedigi ya da onemsiz oldugunu sandigi seyleri fark eder Yayinlanma gecmisi ve tepkilerOykunun 1875 tarihli bir Fransizca cevirisi Poe oykuyu ilk olarak de yayinlanmak uzere George Rex Graham a 52 dolar karsiliginda satti ancak Philadelphia Dollar Newspaper tarafindan acilan yarismayi ogrenince oykuyu geri istedi Poe Graham dan aldigi parayi ise iade etmedi ve bunun yerine birkac inceleme yazisi yazmayi onerdi Yazar yarismayi kazaninca verilen 100 dolarlik odulun yani sira oyku 21 ve 28 Haziran 1843 tarihlerinde iki bolum halinde gazetede yayinlandi Poe ya bu oyku icin gazete tarafindan yapilan 100 dolarlik odeme yazarin muhtemelen bir tek eseri icin aldigi en yuksek ucretti Okuyuculardan yogun ilgi gelecegini tahmin eden gazete oykuyu yayinlamadan once telif hakki kaydi yaptirdi Oyku 24 Haziran 1 Temmuz ve 8 Temmuz da uc bolum halinde yine Philadelphia da yayinlanan Saturday Courier da tekrar basildi Oykunun ikinci ve ucuncu bolumleri nin cizdigi illustrasyonlarla birlikte gazetenin on sayfasinda yer aldi Daha sonra ABD genelinde bircok gazetede tekrar yayinlanan Altin Bocek Poe nun hayattayken en fazla okunan oykusu oldu Mayis 1844 itibariyla Poe ya gore oyku toplam 300 000 kopya basilmisti ama bunlarin cogu icin yazara hicbir odeme yapilmamisti Oyku ayrica Poe nun konusmaci olarak ununu de artirdi Oyku yayinlandiktan sonra yaptigi bir konusmaya o kadar cok kisi katilmak istedi ki yuzlerce dinleyicinin geri cevrilmesi gerekti Poe nun 1848 tarihli bir mektubuna gore oyku buyuk gurultu kopardi Yazar daha sonraki bir donemde oykunun basarisinin Kuzgun un basarisiyla karsilastirilabilecegini soyledi ancak yine de kusun bocegi yendigini kabul etti Philadelphia daki Public Ledger oykuyu mukemmel bir oyku olarak nitelendirdi Citizen Soldier daki yazisinda bu oykunun Poe nun yazdigi en iyi oykulerden biri oldugunu soyledi Graham s Magazine de 1845 te yayinlanan bir inceleme yazisina gore hikayenin entelektuel keskinlik ve ince bir uslamlama ornegi olarak dikkate deger oldugu belirtildi Thomas Dunn English Ekim 1845 te Aristidean daki yazisinda Altin Bocek in muhtemelen en fazla dolasimda kalmis Amerikan oykusu oldugunu belirtti ve soyle dedi belki de Bay Poe nun yazdigi en ustalikli oyku bu ama yine de Gammaz Yurek le ve ozellikle Ligeia yla kiyaslanamaz bile Poe nun arkadasi a gore bu oyku yazarin edebi hayatindaki altin cagin baslangiciydi Oykunun populerligi bazi tartismalara da sebep oldu Oykunun yayinlanmasindan bir ay sonra Philadelphia daki Daily Forum Poe yu yarismanin jurisiyle birlikte hile yapmakla sucladi Bu gazete oykuyu dusuk ve tamamen degersiz sozleriyle tanimladi ve 15 dolardan fazla etmeyecegini one surdu Poe gazetenin editoru Francis Duffee ye karsi hakaret sebebiyle dava acti Dava daha sonra dustu ancak Duffree Poe nun aslinda 100 dolarlik odulu kazanmamis oldugu yonundeki iddiasi sebebiyle ozur diledi Editor John Du Solle ise Poe nun bu oykudeki fikri Miss Sherburne isimli bir ogrencinin yazdigi Imogine or the Pirate s Treasure isimli hikayeden caldigini one surdu Altin Bocek Wiley amp Putnam tarafindan Haziran 1845 te yayinlanan Poe derlemesinin ilk oykusu olarak tekrar basildi Kitapta bir sonraki oyku Kara Kedi ydi ve 10 oyku daha vardi Bu derlemenin kazandigi basari oykunun ilk Fransizca baskisinin Kasim 1845 te Alphonse Borghers tarafindan yapilmasini sagladi Le Scarabee d or baslikli bu ceviri bir Poe oykusunun yabanci bir dile ilk cevrilisi oldu Fransizca ceviri iki sene sonra Ruscaya da cevrildi ve Poe nun bu ulkede yayinlanan ilk eseri oldu Charles Baudelaire 1856 da oykunun kendi yaptigi bir cevirisine Histoires extraordinaires in ilk cildinde yer verdi Baudelaire Poe nun eserlerinin Avrupa da taninmasinda cok etkili oldu ve tum kitada onun yaptigi ceviriler kullanildi EtkisiStevenson Define Adasi romaninda Altin Bocek ten etkilenmisti Altin Bocek Robert Louis Stevenson in define avciligi hakkindaki 1883 tarihli romani Define Adasi nin ilham kaynagi oldu Stevenson bu etkiyi suphesiz romanimdaki iskelet Poe dan aktarilmisti sozleriyle acikladi Poe bu oykuyle kriptogramlarin populer olmasini ve gazetelerle dergilerde yayinlanmasini sagladi ABD nin en unlu sifrecisi cocukken okudugu oyku sayesinde kriptografiyle ilgilenmeye basladi ve bu ilgisini II Dunya Savasi sirasinda Japonya nin sifresini cozmekte kullandi Oykude ayrica kriptogram Ing cryptogram yerine kriptograf cryptograph terimi ilk defa kullanildi Poe Kasim 1827 ile Aralik 1828 tarihleri arasinda de gorevliydi ve bu donemde Sullivan s Island da edindigi deneyimlerini oykunun gectigi yeri kurgularken kullandi Yazar Captain Kidd gibi korsanlara iliskin oykuleri de ilk defa yine burada duydu Poe ile ilgili bu baglantiya sahip cikmak isteyen Sullivan s Island sakinleri yerel halk kutuphanesine yazarin adini verdi Charleston daki yerel soylentilere gore Poe Annabel Lee isimli siirini yazarken de Guney Karolina da yasadiklarindan ilham almisti Yazarin ve Uzun Sandik isimli oykulerinin de bir kismi bu bolgede gecer UyarlamalarIlk yayinlandigi donemde oldukca populer olan oykuden uyarlanan bir tiyatro oyunu 8 Agustos 1843 te sahnelenmeye basladi Philadelphia daki American Theatre da sahnelenen oyunun yapimcisi Silas S Steele di Bir Philadelphia gazetesi olan The Spirit of the Times in editorune gore performans sarkti ve oldukca sikiciydi Cerceve yeterince iyiydi ancak icinin doldurulmasi gerekiyordu Oykunun televizyon icin yapilan bir uyarlamasi Your Favorite Story isimli programin 1 Subat 1953 tarihli bolumunde 1 sezon 4 bolum yayinlandi Televizyon icin senaryoyu Robert Libott yazdi ve filmi Robert Florey yonetti Daha sonraki bir uyarlama 2 Subat 1980 de ABC Weekend Special in bir bolumu 3 sezon 7 bolum olarak yayinlandi Bolumun yonetmeni Robert Fuest senaristi Edward Pomerantz ti Roberts Blossom Mr LeGrand Geoffrey Holder Jupiter ve Anthony Michael Hall un rol aldigi bu yapim uc Emmy Odulu kazandi 1983 te oykuden uyarlanan Ispanyolca bir sinema filmi cekildi En busca del dragon dorado isimli bu film Jesus Franco tarafindan James P Johnson takma adiyla yonetildi KaynakcaBittner William Poe A Biography Boston Little Brown and Company 1962 Hutchisson James M Poe Jackson University Press of Mississippi 2005 ISBN 1 57806 721 9 Meyers Jeffrey Edgar Allan Poe His Life and Legacy Cooper Square Press 1992 ISBN 0 8154 1038 7 Quinn Arthur Hobson Edgar Allan Poe A Critical Biography Baltimore The Johns Hopkins University Press 1998 ISBN 0 8018 5730 9 Rosenheim Shawn James The Cryptographic Imagination Secret Writing from Edgar Poe to the Internet Baltimore Johns Hopkins University Press 1997 ISBN 978 0 8018 5332 6 Silverman Kenneth Edgar A Poe Mournful and Never ending Remembrance New York Harper Perennial 1991 ISBN 0 06 092331 8 Sova Dawn B Edgar Allan Poe A to Z New York Checkmark Books 2001 ISBN 0 8160 4161 X Stashower Daniel The Beautiful Cigar Girl Mary Rogers Edgar Allan Poe and the Invention of Murder New York Dutton 2006 ISBN 0 525 94981 X Thomas Dwight amp David K Jackson The Poe Log A Documentary Life of Edgar Allan Poe 1809 1849 Boston G K Hall amp Co 1987 ISBN 0 7838 1401 1Kaynak notlari Oykunun Turkce isminin alindigi ceviri Poe Edgar Allan Butun Hikayeleri ceviren Dost Korpe Ithaki Yayinlari 2002 s 463 490 Ceviri Poe Edgar Allan Butun Hikayeleri ceviren Dost Korpe Ithaki Yayinlari 2002 s 488 a b Hutchisson 112 Rosenheim 13 a b Friedman William F Edgar Allan Poe Cryptographer On Poe The Best from American Literature icinde Durham NC Duke University Press 1993 40 41 ISBN 0 8223 1311 1 Silverman 152 Sova 61 Rosenheim 2 Rosenheim 6 Quinn 130 131 Silverman 206 Bittner 184 Weissberg Liliane Black White and Gold Romancing the Shadow Poe and Race J Gerald Kennedy ve Liliane Weissberg editorler New York Oxford University Press 2001 140 141 ISBN 0 19 513711 6 Haycraft Howard Murder for Pleasure The Life and Times of the Detective Story New York D Appleton Century Company 1941 9 Hutchisson 113 Sova 130 Stashower 295 Meyers 135 Sova 74 Oberholtzer Ellis Paxson The Literary History of Philadelphia Philadelphia George W Jacobs amp Co 1906 239 Bittner 185 a b Sova 97 Hoffman Daniel Poe Poe Poe Poe Poe Poe Poe Louisiana State University Press 1998 189 ISBN 0 8071 2321 8 a b Thomas amp Jackson 419 Quinn 392 a b Meyers 136 Hutchisson 186 Stashower 252 Quinn 539 Hutchisson 171 Thomas amp Jackson 420 Thomas amp Jackson 567 Thomas amp Jackson 586 587 Chivers Thomas Holley Life of Poe Richard Beale Davis editor E P Dutton amp Co Inc 1952 36 Thomas amp Jackson 419 420 Meyers 136 137 Thomas amp Jackson 421 Thomas amp Jackson 422 Thomas amp Jackson 540 Salines Emily Alchemy and Amalgam Translation in the Works of Charles Baudelaire Amsterdam New York Rodopi 2004 81 82 ISBN 90 420 1931 X Thomas amp Jackson 585 Silverman 320 Salines Emily Alchemy and Amalgam Translation in the Works of Charles Baudelaire Amsterdam New York Rodopi 2004 82 ISBN 90 420 1931 X Harner Gary Wayne Edgar Allan Poe in France Baudelaire s Labor of Love Poe and His Times The Artist and His Milieu Editor Benjamin Franklin Fisher IV Baltimore The Edgar Allan Poe Society 1990 218 ISBN 0 9616449 2 3 Meyers 291 Rosenheim 146 Rosenheim 20 Sova 98 a b Poe Harry Lee Edgar Allan Poe An Illustrated Companion to His Tell Tale Stories New York Metro Books 2008 35 ISBN 978 1 4351 0469 3 Urbina Ian Baltimore Has Poe Philadelphia Wants Him 30 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde The New York Times 5 Eylul 2008 A10 Crawford Tom The Ghost by the Sea 10 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim 1 Subat 2009 Bittner 186 Sova 268 Thomas amp Jackson 434 ABC Weekend Specials The Gold Bug 1980 12 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan IMDb En busca del dragon dorado 30 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Nisan 2009 Dis baglantilar The Gold Bug 15 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dollar Newspaper da yer alan tam metin 1843 Ingilizce cizimler Virginia Universitesi Kutuphanesi nde Altin Bocek 25 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Edgar Allan Poe Society6 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde de oykunun yayinlanma gecmisi 5 Mayis 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde