Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yeshayahu Leibowitz (İbranice: ישעיהו ליבוביץ; 29 Ocak 1903 – 18 Ağustos 1994) İsrailli ortadoks bir yahudi, entelektüel ve polimattır. Kudüs İbrani Üniversitesi'nde biyokimya, organik kimya ve nörofizyoloji alanlarında profesörlük yapmıştır. Esas uzmanlık alanın yanı sıra yahudi düşüncesi ve batı felsefesi konusunda da birçok yazı kaleme almış bir yazardır. Özellikle etik, din ve politika alanlarındaki açık görüşlü fikirleriyle bilinir. Leibowitz İsrail devletinin ve siyonizmin yahudi hümanist değerlerinden çok daha öte bir kutsallığa büründüğünü ve işgal altındaki Filistin bölgesinde İsrail'in yürüttüğü eylemlerin özünde bir tür yahudi-nazizmi olduğunu belirtmiştir. Bu durumun da hem işgal altındaki mağdurların hem de işgalciler üzerinde canavarlaştırıcı bir etkide bulunduğunun altını çizmiştir.
Yeshayahu Leibowitz | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 29 Ocak 1903 Riga, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 18 Ağustos 1994 (91 yaşında) Kudüs, İsrail |
| Vatandaşlık | İsrailli |
| Eğitim | Berlin Üniversitesi Basel Üniversitesi |
| Meslek | Filozof, Kimyager |
| Organizasyon | Kudüs İbrani Üniversitesi |
| Tanınma nedeni | Yahudi felsefesi Ahlak Kimya Bilim tarihi Politika Etik |
| Önemli eser(ler) | Encyclopaedia Hebraica |
| Ödüller | İsrail Ödülü (1993) (reddedildi) |
Hayatı
Yeshayahu Leibowitz 1903 yılında Rus İmparatorluğu'na bağlı olan (şu an Letonya'nın başkenti) Riga şehrinde dindar bir Siyonist ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası kereste tüccarıydı. Tarihin en büyük satranç büyük ustalarından biri olan Aron Nimzowitsch kendisinin kuzenidir. 1919 yılında Berlin Üniversitesi'nde kimya ve felsefe eğitimi aldı. Doktorasını 1924'te tamamladıktan sonra biyokimya ve tıp okuma kararı aldı ve 1934'te Basel Üniversitesi'nden tıp doktorluğu unvanını aldı.
1935'te Filistin Mandası'na göç etti ve Kudüs'e yerleşti. Eşi Greta'dan altı çocuğu olur. Çocuklarından ikisi genç yaşlarda ölmüştür. Oğlu Elia Tel Aviv Üniversitesi'nde astrofizik bölümü başkanı ve Wise Gözlemevi'nin en uzun süre görev yapan müdürüydü. Diğer oğlu Uri Kudüs Hadassah Hastenesi'nde tıp profesörüydü. Kızı Yiska ise bölge savcısıdır.
Leibowitz'in kızkardeşi olan Nechama Leibowitz dünyaca ünlü bir Kitâb-ı Mukaddes uzmanıdır. Leibowitz yaşamının son gününe kadar aktif bir hayat yaşadı. 18 Ağustos 1994'te uykusunda vefat etti.
Akademi ve yazarlık kariyeri
Leibowitz 1936 yılında Kudüs İbrani Üniversitesi'nin matematik ve doğa bilimleri fakültesine katıldı. 1941 yılında biyokimya profesörü, 1952'de ise organik kimya ve nöroloji bölümlerinde kıdemli profesörlüğe terfi edildi. Yaklaşık altmış yıl boyunca Kudüs İbrani Üniversitesi'nde biyokimya, nörofizyoloji, felsefe ve bilim tarihi dersleri verdi.
Leibowitz, Encyclopaedia Hebraica'nın (yahudilik ansiklopedisi) ilk dönemlerinde editör olarak görev yapmıştır. Sayısız makale ve denemesinin yanı sıra Leibowitz, felsefe, insani değerler, Yahudi düşüncesi, Musa bin Meymun'un öğretileri ve siyaset üzerine çok çeşitli kitaplar yazdı. Birçok ders ve söyleşileri daha sonradan derlenip, kitaplaştırılmıştır. Leibowitz üretken bir mektup yazıcısıdır; görüşleri ve düşüncelerine çokça önem verilirdi. Ölümünden sonra mektuplarının ilk seçkisi yayınlanmıştır.
Din felsefesi
Leibowitz, halaha olarak bilinen Yahudi hukuku konusunda tartışmalı görüşleri olan Ortodoks bir yahudidir. Dini emirlerin tek amacının Tanrı'ya itaat etmek olduğunu ve bu dünyada veya öteki dünyada herhangi ödüllendirilmenin bu amaçla bir alakası olmadığını belirtmiştir. Dini emirlerin nedenlerinin insanın anlayışının ötesinde olduğunu, dolayısıyla bu konu üzerinde konuşmanın gereksiz olduğunu ve mitsvahların (dini emirler) yerine getirilmesine duygusal bir önem atfetme girişimlerinin yanlış yönlendirildiğini ve bu şekilde putperestliğe benzediğini savunmuştur. Yahudilerin mitsvahları yalnızca Tanrı'ya ibadet etmek maksadıyla yapmaları gerektiğini savunmuştur. Leibowitz her ne kadar mitsvahları uygulayanların bazı rastlantısal faydalar edindiğine inansa da bu uygulamaların dinsel olarak değerli olabilmesi için motivasyonlarının yalnızca Tanrı'ya ibadet etmek olması gerektiğini belirtmiştir. Leibowitz etik mitsvah düşüncesini reddeder: Ona göre toplum içinde başkalarına göstermemiz gereken davranış ve ödevleri düzenleyen her mitsvah muhatap alınan başka bir kişiden ziyade bizzat öznenin Tanrı'nın karşısındaki pozisyonunu temel almalıdır.
Leibowitz'in dini bakış açısının özü bir kişinin inancının Tanrı'ya, yani Tanrı'nın emirlerine, itaat edip kendini adamasıdır ve bu durum kişinin zihnindeki tanrı tasavvuruyla ilgisizdir: Leibowitz'e göre bunun böyle olması gerekir, çünkü Tanrı insan aklının ötesinde olduğu için tarif edilemez. Dolayısıyla Tanrı üzerine sorulacak olan her türlü soru yersizdir. Leibowitz'e göre bir kişinin Tanrı'ya inanmaya karar vermesi (başka bir deyişle, ona itaat etmesi) o kişiyi tanımlar veya tarif eder, Tanrı'yı değil.
Leibowitz için Tanrı insanların bildiği tüm gerçekliği aşan bir varlıktır: Tanrı'nın bir varlık olarak insanların karşılaşabileceği diğer hiçbir gerçeklik biçimiyle kıyaslanamayacağına ve maddi dünyadan tamamen ayrı olduğunu belirtir. Leibowitz'e göre doğal dünya içinde yer alan insanlık tarihi hiçbir şekilde tanrısal bir öneme sahip değildir: Tanrı'nın tarihte ilahi bir amaç belirlediği ya da insanlık üzerinde bir tür ilahi takdirinin olduğu fikrini reddeder. Tevrat'ı tarihsel ve bilimsel gerçeklerin bir açıklaması olarak değil, Yahudilerin Tanrı'ya nasıl hizmet etmeleri gerektiğine dair mitsvah veya emirlerin kaynağı olarak görmüştür. Tevrat'ta gerçekmiş gibi sunulan hikâyelerin Tanrı'ya nasıl ibadet edileceğine dair talepleri iletmek için insan kavrayışının sınırları dâhilinde olan edebi formları kullandığına inanmıştır ve bu duruma dair şöyle yazmıştır: “Dini inanç açısından bakıldığında Tevrat ve Kutsal Yazıların tamamı insan kavrayışının sınırlarını aşan bir tür emir olarak algılanmalı: Tanrı'ya inanma ve ona itaat etme emri. Bu emir talimatlar, görüngüler, şiir, dua, düşünce ve öykü gibi çeşitli beşeri formlarla aktarılmıştır." Tevrat'ın salt olgusal bir tarihsel anlatım olarak okunmaması gerektiğine, Tevrat'ta herhangi bir gerçek tarihsel bilginin yer almasının sadece tesadüfi olacağına ve Tanrı'nın doğaya ve tarihe müdahale ettiğine dair tüm betimlemelerin olgusal olarak görülmeyip taşıdıkları mesajlar açısından yorumlanması gerektiğini belirtmiştir. Çünkü Leibowitz'in Tanrı'nın aşkınlığına dair olan fikirleri kutsal ve dünyevi olanın hiçbir şekilde temas kuramayacağı düşüncesi üzerine kuruludur.
Bu yaklaşımın bir sonucu olarak Tanrı'ya itaat etmeye yönelik kişisel bir bağlılık olan inanç felsefi kötülük problemi veya ilahi bir varlığın varlığıyla çeliştiği düşünülen tarihsel olaylar ile eleştirilemeyeceğidir. Leibowitz Holokost'tan sonra Tanrı'ya olan inancını yitirdiğini söyleyen bir kişiye şu cevabı vermiştir: “O zaman Tanrı'ya hiç inanmamışsın.” Eğer bir kişi korkunç bir olaydan sonra inanmayı bırakırsa bu onun sadece Tanrı'nın planını anladığını düşündüğü ya da bir ödül görmeyi beklediği için Tanrı'ya itaat ettiğini gösterir. Ancak “Leibowitz için dini inanç hayatın, doğanın ya da tarihin bir açıklaması ya da bu dünyada ya da başka bir dünyada bir gelecek vaadi değil, bir taleptir.” Leibowitz Holokost'un Yahudi dini açısından hiçbir önemi olmadığını düşünür: Holokost üzerine olan bu görüşleri Tanrı'nın insan işlerine karışmadığı yönündeki fikirleriyle uyumludur.
Leibowitz din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması gerektiğini savunur ve bu ikisinin birbirine karışmasının inancı yozlaştırdığını belirtir. Bu konu hakkında şu sözleri söylemiştir: "Yahudilik için sadece Tanrı kutsaldır, oysa ülke, ulus ve devlet bu statüden yoksundur. Devlet özünde bir değer taşımaz." Leibowitz aynı zamanda Yahudi mabetlerine yönelik gösterilen derin saygıyı kınar. Ağlama Duvarı'ndan alaycı bir şekilde "discothèque" olarak bahsetmiştir. (Leibowitz burada "discothèque" ve İbranicede "duvar" anlamına gelen "kotel" kelimeleri arasında bir söz oyunu yapar: Kotel kelimesi büyük harfle yazıldığında Ağlama Duvarı'nı belirtir.)
Leibowitz hem kabalayı hem de Reform Yahudiliğini “Yahudi dininin tarihsel bir çarpıtması” olarak nitelendirir: Çünkü ona göre bu tür inançlar insanları mitsvahları kendinde bir değer olarak uygulamalarını engeller ve bu dini emirlerin içine muayyen bir amaç atfeder. Reform Yahudiliği “etik tektanrıcılık” kavramını ve Yahudiliğin “uluslara ışık” olma misyonunu tebliğ ederken, Kabala inancı mitsvahların yerine getirilmesi yoluyla evrensel bir kurtuluşu amaçlamaktadır. Bu ise Leibowitz'in mitsvahın sadece Tanrı'ya hizmet etmek için yapılması ve başka herhangi bir belirli amaç için yapılmaması gerektiği fikriyle bir tezat oluşturur. Kabalistik bir fikir olan ve Reform Yahudiliğinde sosyal adaleti desteklemek için bir temel olarak görülen "Tikkun olam" kavramını eleştirmiştir. Leibowizt daha da ileri giderek İsrail devletini, yahudi tarihini ve yahudi kültürünü Tanrı'nın üzerinde bir konuma yerleştirmenin Avoda Zara, yani putperestlik olduğunu belirtir.
Leibowitz geleneksel olarak anlaşıldığı şekliyle Mesih Çağı'na inanmıyordu. Bu konu hakkında Leibowitz şöyle yazar: “Mesih fikrinin derin dini anlamı kişinin sonsuza dek uğrunda çaba göstermesi gereken bir hedef ve amaç sunmasından ibarettir. Mesih esasen her zaman gelecek olandır, ebedi gelecektir. Gelecek Mesih, şimdiki Mesih, kaçınılmaz olarak sahte Mesih'tir.” Leibowitz gerçek bir Mesih Çağı beklentisini “Tanrı'ya hizmeti amaçlayan dini inanç ile insani arzuların tatmini için duyulan psikolojik beklentiler” arasındaki çizgiyi bulanıklaştırmak olarak görüyordu.
Leibowitz'e göre dua eden kişinin ihtiyaçları doğrultusunda, kişisel nedenlerle edilen dualar Tanrı'yı etkilemeye çalıştığı ve Tanrı'yı insan ihtiyaçlarını karşılayan bir aracı olarak gördüğü için dinen anlamsız ve hatta din özelinde bir tür küfürdür. Leibowitz'in gözünde tek meşru dua şekli dua eden kişinin ihtiyaçlarına atıfta bulunmaksızın emirleri yerine getirmek için yapılan duadır.
Bazı konulardaki katı görüşlerini bir yana Leibowitz diğer konularda liberal bir pozisyonda yer alır. Örneğin Leibowitz'in eşcinsellik konusundaki düşünceleri bu kapsamda yer alabilir: Ona göre homoseksüel ilişkiler her ne kadar yahudilik tarafından yasaklanmış olsa da eşcinsellerin ellerinden geldiğince dindar bir yahudi olarak hayatlarını sürdürmeleri gerekir. Leibowitz ayrıca yahudi dinindeki cinsiyet eşitliğinin artırılmasını desteklemiştir ve şöyle yazmıştır “Yahudilikte kadınları kamu görevlerinden men eden yasalar bize yapılması gerekenden ziyade halihazırdaki durumun ne olduğu hakkında bilgi verir." Bununla beraber kadınlarla erkeklerin Tevrat'ı birlikte öğrenmesi gerektiğini de savunmuştur.
Siyasi düşünceleri
Leibowitz bir siyonist ve İsrail vatanseveri olmasına rağmen yaşamının sonraki dönemlerinde siyonizmi dini nedenlerden ziyade “yahudileri yahudi olmayanlar tarafından yönetilmekten kurtarma çabası” olarak desteklemiştir. Leibowitz'e göre İsrail'in bir devlet olarak dini bir değeri yoktur: Ona göre İsrail bir devlet olarak sadece insani ihtiyaçları karşılayarak onurlu bir siyasi amaca hizmet edebilir. Leibowitz ortadoks bir yahudi olmasına rağmen desteklediği siyonizm türü özünde sekülerdir. Dolayısıyla kutsal olan onun için tamamıyla maddi dünyadan ayrı olduğu için İsrail toprağının bir tür kutsallık taşıdığı ve yahudilerin bu topraklar üzerinde doğal hakları olduğu fikirlerini reddeder. Bu konuya dair şunları yazar: "Belirli bir ülkenin veya yerin özünde bir tür kutsallık taşıdığı fikri şüphesiz putperestçe bir fikirdir ve topraklar üzerinde doğal bir hakkın olduğuna dair olan düşünce de baştan aşağıya saçmalıktır. Hiçbir milletin herhangi bir toprak üzerinde hakkı yoktur."
Kaynakça
- ^ "Noam Chomsky Warns of the Rise of 'Judeo-Nazi Tendencies' in Israel". Middle East Monitor. 12 Kasım 2018. 15 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2024.
- ^ a b c "Confessions of a litigation commando – Haaretz – Israel News". 25 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2024.
- ^ "Yeshayahu Leibowitz, Iconoclast Philosopher, and Now - the Movie". 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2024.
- ^ "Templeton Research Lectures on the Constructive Engagement of Science and Religion :: Speaker Bios". 26 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2007.
- ^ a b c Greenberg, Joel (19 Ağustos 1994). "Yeshayahu Leibowitz, 91, Iconoclastic Israeli Thinker". The New York Times. 20 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2024.
- ^ a b c d "Yeshayahu Leibowitz". Stanford Encyclopedia of Philosophy.
- ^ Zev Golan, "God, Man, and Nietzsche: A Startling Dialogue between Judaism and Modern Philosophers" (New York: iUniverse, 2008), p. 43
- ^ Leibowitz, Yeshayahu: Judaism, Human Values, and the Jewish State, p. 140
- ^ Zev Golan, Thundering Leibowitz 2 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Jerusalem Post, Sept. 15, 1997
- ^ Golan, God, Man and Nietzsche, p. 89
- ^ "Yeshayahu Leibowitz". www.jewishvirtuallibrary.org. 3 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2024.
- ^ "Judaism, Human Values, and the Jewish State, by Yeshayahu Leibowitz". Commentary Magazine (İngilizce). 1 Kasım 1992. 3 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2024.
- ^ Yeshayahu Leibowitz: Idol smasher or idol maker?
- ^ Leibowitz, Yeshayahu. Judaism, Human Values, and the Jewish State. s. 70-72.
- ^ "Can Judaism Survive the State of Israel?". 1 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2024.
- ^ Journal of Homosexuality, volume 52, issue 3/4, Gay, Orthodox, and Trembling: The Rise of Jewish Orthodox Gay Consciousness, 1970s–2000s, by Yaakov Ariel
- ^ "ישעיהו ליבוביץ - The Status of Women: Halakhah and Meta-Halakhah". www.leibowitz.co.il. 16 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2024.
Dış bağlantılar
- Yeshayahu Leibowitz (İbranice) 14 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yeshayahu Leibowitz (İngilizce) 23 Kasım 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yeshayahu Leibowitz Ibranice ישעיהו ליבוביץ 29 Ocak 1903 18 Agustos 1994 Israilli ortadoks bir yahudi entelektuel ve polimattir Kudus Ibrani Universitesi nde biyokimya organik kimya ve norofizyoloji alanlarinda profesorluk yapmistir Esas uzmanlik alanin yani sira yahudi dusuncesi ve bati felsefesi konusunda da bircok yazi kaleme almis bir yazardir Ozellikle etik din ve politika alanlarindaki acik goruslu fikirleriyle bilinir Leibowitz Israil devletinin ve siyonizmin yahudi humanist degerlerinden cok daha ote bir kutsalliga burundugunu ve isgal altindaki Filistin bolgesinde Israil in yuruttugu eylemlerin ozunde bir tur yahudi nazizmi oldugunu belirtmistir Bu durumun da hem isgal altindaki magdurlarin hem de isgalciler uzerinde canavarlastirici bir etkide bulundugunun altini cizmistir Yeshayahu LeibowitzDogum29 Ocak 1903 1903 01 29 Riga Rus ImparatorluguOlum18 Agustos 1994 91 yasinda Kudus IsrailVatandaslikIsrailliEgitimBerlin Universitesi Basel UniversitesiMeslekFilozof KimyagerOrganizasyonKudus Ibrani UniversitesiTaninma nedeniYahudi felsefesi Ahlak Kimya Bilim tarihi Politika EtikOnemli eser ler Encyclopaedia HebraicaOdullerIsrail Odulu 1993 reddedildi HayatiYeshayahu Leibowitz 1903 yilinda Rus Imparatorlugu na bagli olan su an Letonya nin baskenti Riga sehrinde dindar bir Siyonist ailenin cocugu olarak dunyaya geldi Babasi kereste tuccariydi Tarihin en buyuk satranc buyuk ustalarindan biri olan Aron Nimzowitsch kendisinin kuzenidir 1919 yilinda Berlin Universitesi nde kimya ve felsefe egitimi aldi Doktorasini 1924 te tamamladiktan sonra biyokimya ve tip okuma karari aldi ve 1934 te Basel Universitesi nden tip doktorlugu unvanini aldi 1935 te Filistin Mandasi na goc etti ve Kudus e yerlesti Esi Greta dan alti cocugu olur Cocuklarindan ikisi genc yaslarda olmustur Oglu Elia Tel Aviv Universitesi nde astrofizik bolumu baskani ve Wise Gozlemevi nin en uzun sure gorev yapan muduruydu Diger oglu Uri Kudus Hadassah Hastenesi nde tip profesoruydu Kizi Yiska ise bolge savcisidir Leibowitz in kizkardesi olan Nechama Leibowitz dunyaca unlu bir Kitab i Mukaddes uzmanidir Leibowitz yasaminin son gunune kadar aktif bir hayat yasadi 18 Agustos 1994 te uykusunda vefat etti Akademi ve yazarlik kariyeriLeibowitz Kudus Ibrani Universitesi nde ders verirken Leibowitz 1936 yilinda Kudus Ibrani Universitesi nin matematik ve doga bilimleri fakultesine katildi 1941 yilinda biyokimya profesoru 1952 de ise organik kimya ve noroloji bolumlerinde kidemli profesorluge terfi edildi Yaklasik altmis yil boyunca Kudus Ibrani Universitesi nde biyokimya norofizyoloji felsefe ve bilim tarihi dersleri verdi Leibowitz Encyclopaedia Hebraica nin yahudilik ansiklopedisi ilk donemlerinde editor olarak gorev yapmistir Sayisiz makale ve denemesinin yani sira Leibowitz felsefe insani degerler Yahudi dusuncesi Musa bin Meymun un ogretileri ve siyaset uzerine cok cesitli kitaplar yazdi Bircok ders ve soylesileri daha sonradan derlenip kitaplastirilmistir Leibowitz uretken bir mektup yazicisidir gorusleri ve dusuncelerine cokca onem verilirdi Olumunden sonra mektuplarinin ilk seckisi yayinlanmistir Din felsefesiLeibowitz halaha olarak bilinen Yahudi hukuku konusunda tartismali gorusleri olan Ortodoks bir yahudidir Dini emirlerin tek amacinin Tanri ya itaat etmek oldugunu ve bu dunyada veya oteki dunyada herhangi odullendirilmenin bu amacla bir alakasi olmadigini belirtmistir Dini emirlerin nedenlerinin insanin anlayisinin otesinde oldugunu dolayisiyla bu konu uzerinde konusmanin gereksiz oldugunu ve mitsvahlarin dini emirler yerine getirilmesine duygusal bir onem atfetme girisimlerinin yanlis yonlendirildigini ve bu sekilde putperestlige benzedigini savunmustur Yahudilerin mitsvahlari yalnizca Tanri ya ibadet etmek maksadiyla yapmalari gerektigini savunmustur Leibowitz her ne kadar mitsvahlari uygulayanlarin bazi rastlantisal faydalar edindigine inansa da bu uygulamalarin dinsel olarak degerli olabilmesi icin motivasyonlarinin yalnizca Tanri ya ibadet etmek olmasi gerektigini belirtmistir Leibowitz etik mitsvah dusuncesini reddeder Ona gore toplum icinde baskalarina gostermemiz gereken davranis ve odevleri duzenleyen her mitsvah muhatap alinan baska bir kisiden ziyade bizzat oznenin Tanri nin karsisindaki pozisyonunu temel almalidir Leibowitz in dini bakis acisinin ozu bir kisinin inancinin Tanri ya yani Tanri nin emirlerine itaat edip kendini adamasidir ve bu durum kisinin zihnindeki tanri tasavvuruyla ilgisizdir Leibowitz e gore bunun boyle olmasi gerekir cunku Tanri insan aklinin otesinde oldugu icin tarif edilemez Dolayisiyla Tanri uzerine sorulacak olan her turlu soru yersizdir Leibowitz e gore bir kisinin Tanri ya inanmaya karar vermesi baska bir deyisle ona itaat etmesi o kisiyi tanimlar veya tarif eder Tanri yi degil Leibowitz soldan ucuncu ogrencileriyle birlikte 1947 Leibowitz icin Tanri insanlarin bildigi tum gercekligi asan bir varliktir Tanri nin bir varlik olarak insanlarin karsilasabilecegi diger hicbir gerceklik bicimiyle kiyaslanamayacagina ve maddi dunyadan tamamen ayri oldugunu belirtir Leibowitz e gore dogal dunya icinde yer alan insanlik tarihi hicbir sekilde tanrisal bir oneme sahip degildir Tanri nin tarihte ilahi bir amac belirledigi ya da insanlik uzerinde bir tur ilahi takdirinin oldugu fikrini reddeder Tevrat i tarihsel ve bilimsel gerceklerin bir aciklamasi olarak degil Yahudilerin Tanri ya nasil hizmet etmeleri gerektigine dair mitsvah veya emirlerin kaynagi olarak gormustur Tevrat ta gercekmis gibi sunulan hikayelerin Tanri ya nasil ibadet edilecegine dair talepleri iletmek icin insan kavrayisinin sinirlari dahilinde olan edebi formlari kullandigina inanmistir ve bu duruma dair soyle yazmistir Dini inanc acisindan bakildiginda Tevrat ve Kutsal Yazilarin tamami insan kavrayisinin sinirlarini asan bir tur emir olarak algilanmali Tanri ya inanma ve ona itaat etme emri Bu emir talimatlar gorunguler siir dua dusunce ve oyku gibi cesitli beseri formlarla aktarilmistir Tevrat in salt olgusal bir tarihsel anlatim olarak okunmamasi gerektigine Tevrat ta herhangi bir gercek tarihsel bilginin yer almasinin sadece tesadufi olacagina ve Tanri nin dogaya ve tarihe mudahale ettigine dair tum betimlemelerin olgusal olarak gorulmeyip tasidiklari mesajlar acisindan yorumlanmasi gerektigini belirtmistir Cunku Leibowitz in Tanri nin askinligina dair olan fikirleri kutsal ve dunyevi olanin hicbir sekilde temas kuramayacagi dusuncesi uzerine kuruludur Bu yaklasimin bir sonucu olarak Tanri ya itaat etmeye yonelik kisisel bir baglilik olan inanc felsefi kotuluk problemi veya ilahi bir varligin varligiyla celistigi dusunulen tarihsel olaylar ile elestirilemeyecegidir Leibowitz Holokost tan sonra Tanri ya olan inancini yitirdigini soyleyen bir kisiye su cevabi vermistir O zaman Tanri ya hic inanmamissin Eger bir kisi korkunc bir olaydan sonra inanmayi birakirsa bu onun sadece Tanri nin planini anladigini dusundugu ya da bir odul gormeyi bekledigi icin Tanri ya itaat ettigini gosterir Ancak Leibowitz icin dini inanc hayatin doganin ya da tarihin bir aciklamasi ya da bu dunyada ya da baska bir dunyada bir gelecek vaadi degil bir taleptir Leibowitz Holokost un Yahudi dini acisindan hicbir onemi olmadigini dusunur Holokost uzerine olan bu gorusleri Tanri nin insan islerine karismadigi yonundeki fikirleriyle uyumludur Leibowitz din ve devlet islerinin birbirinden ayrilmasi gerektigini savunur ve bu ikisinin birbirine karismasinin inanci yozlastirdigini belirtir Bu konu hakkinda su sozleri soylemistir Yahudilik icin sadece Tanri kutsaldir oysa ulke ulus ve devlet bu statuden yoksundur Devlet ozunde bir deger tasimaz Leibowitz ayni zamanda Yahudi mabetlerine yonelik gosterilen derin saygiyi kinar Aglama Duvari ndan alayci bir sekilde discotheque olarak bahsetmistir Leibowitz burada discotheque ve Ibranicede duvar anlamina gelen kotel kelimeleri arasinda bir soz oyunu yapar Kotel kelimesi buyuk harfle yazildiginda Aglama Duvari ni belirtir Leibowitz hem kabalayi hem de Reform Yahudiligini Yahudi dininin tarihsel bir carpitmasi olarak nitelendirir Cunku ona gore bu tur inanclar insanlari mitsvahlari kendinde bir deger olarak uygulamalarini engeller ve bu dini emirlerin icine muayyen bir amac atfeder Reform Yahudiligi etik tektanricilik kavramini ve Yahudiligin uluslara isik olma misyonunu teblig ederken Kabala inanci mitsvahlarin yerine getirilmesi yoluyla evrensel bir kurtulusu amaclamaktadir Bu ise Leibowitz in mitsvahin sadece Tanri ya hizmet etmek icin yapilmasi ve baska herhangi bir belirli amac icin yapilmamasi gerektigi fikriyle bir tezat olusturur Kabalistik bir fikir olan ve Reform Yahudiliginde sosyal adaleti desteklemek icin bir temel olarak gorulen Tikkun olam kavramini elestirmistir Leibowizt daha da ileri giderek Israil devletini yahudi tarihini ve yahudi kulturunu Tanri nin uzerinde bir konuma yerlestirmenin Avoda Zara yani putperestlik oldugunu belirtir Leibowitz geleneksel olarak anlasildigi sekliyle Mesih Cagi na inanmiyordu Bu konu hakkinda Leibowitz soyle yazar Mesih fikrinin derin dini anlami kisinin sonsuza dek ugrunda caba gostermesi gereken bir hedef ve amac sunmasindan ibarettir Mesih esasen her zaman gelecek olandir ebedi gelecektir Gelecek Mesih simdiki Mesih kacinilmaz olarak sahte Mesih tir Leibowitz gercek bir Mesih Cagi beklentisini Tanri ya hizmeti amaclayan dini inanc ile insani arzularin tatmini icin duyulan psikolojik beklentiler arasindaki cizgiyi bulaniklastirmak olarak goruyordu Leibowitz e gore dua eden kisinin ihtiyaclari dogrultusunda kisisel nedenlerle edilen dualar Tanri yi etkilemeye calistigi ve Tanri yi insan ihtiyaclarini karsilayan bir araci olarak gordugu icin dinen anlamsiz ve hatta din ozelinde bir tur kufurdur Leibowitz in gozunde tek mesru dua sekli dua eden kisinin ihtiyaclarina atifta bulunmaksizin emirleri yerine getirmek icin yapilan duadir Bazi konulardaki kati goruslerini bir yana Leibowitz diger konularda liberal bir pozisyonda yer alir Ornegin Leibowitz in escinsellik konusundaki dusunceleri bu kapsamda yer alabilir Ona gore homoseksuel iliskiler her ne kadar yahudilik tarafindan yasaklanmis olsa da escinsellerin ellerinden geldigince dindar bir yahudi olarak hayatlarini surdurmeleri gerekir Leibowitz ayrica yahudi dinindeki cinsiyet esitliginin artirilmasini desteklemistir ve soyle yazmistir Yahudilikte kadinlari kamu gorevlerinden men eden yasalar bize yapilmasi gerekenden ziyade halihazirdaki durumun ne oldugu hakkinda bilgi verir Bununla beraber kadinlarla erkeklerin Tevrat i birlikte ogrenmesi gerektigini de savunmustur Siyasi dusunceleriLeibowitz bir siyonist ve Israil vatanseveri olmasina ragmen yasaminin sonraki donemlerinde siyonizmi dini nedenlerden ziyade yahudileri yahudi olmayanlar tarafindan yonetilmekten kurtarma cabasi olarak desteklemistir Leibowitz e gore Israil in bir devlet olarak dini bir degeri yoktur Ona gore Israil bir devlet olarak sadece insani ihtiyaclari karsilayarak onurlu bir siyasi amaca hizmet edebilir Leibowitz ortadoks bir yahudi olmasina ragmen destekledigi siyonizm turu ozunde sekulerdir Dolayisiyla kutsal olan onun icin tamamiyla maddi dunyadan ayri oldugu icin Israil topraginin bir tur kutsallik tasidigi ve yahudilerin bu topraklar uzerinde dogal haklari oldugu fikirlerini reddeder Bu konuya dair sunlari yazar Belirli bir ulkenin veya yerin ozunde bir tur kutsallik tasidigi fikri suphesiz putperestce bir fikirdir ve topraklar uzerinde dogal bir hakkin olduguna dair olan dusunce de bastan asagiya sacmaliktir Hicbir milletin herhangi bir toprak uzerinde hakki yoktur Kaynakca Noam Chomsky Warns of the Rise of Judeo Nazi Tendencies in Israel Middle East Monitor 12 Kasim 2018 15 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2024 a b c Confessions of a litigation commando Haaretz Israel News 25 Eylul 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2024 Yeshayahu Leibowitz Iconoclast Philosopher and Now the Movie 29 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2024 Templeton Research Lectures on the Constructive Engagement of Science and Religion Speaker Bios 26 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Agustos 2007 a b c Greenberg Joel 19 Agustos 1994 Yeshayahu Leibowitz 91 Iconoclastic Israeli Thinker The New York Times 20 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2024 a b c d Yeshayahu Leibowitz Stanford Encyclopedia of Philosophy Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Zev Golan God Man and Nietzsche A Startling Dialogue between Judaism and Modern Philosophers New York iUniverse 2008 p 43 Leibowitz Yeshayahu Judaism Human Values and the Jewish State p 140 Zev Golan Thundering Leibowitz 2 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi The Jerusalem Post Sept 15 1997 Golan God Man and Nietzsche p 89 Yeshayahu Leibowitz www jewishvirtuallibrary org 3 Haziran 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Haziran 2024 Judaism Human Values and the Jewish State by Yeshayahu Leibowitz Commentary Magazine Ingilizce 1 Kasim 1992 3 Haziran 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Haziran 2024 Yeshayahu Leibowitz Idol smasher or idol maker Leibowitz Yeshayahu Judaism Human Values and the Jewish State s 70 72 Can Judaism Survive the State of Israel 1 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ekim 2024 Journal of Homosexuality volume 52 issue 3 4 Gay Orthodox and Trembling The Rise of Jewish Orthodox Gay Consciousness 1970s 2000s by Yaakov Ariel ישעיהו ליבוביץ The Status of Women Halakhah and Meta Halakhah www leibowitz co il 16 Temmuz 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Haziran 2024 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Yeshayahu Leibowitz ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikisoz de Yeshayahu Leibowitz ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Yeshayahu Leibowitz Ibranice 14 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Yeshayahu Leibowitz Ingilizce 23 Kasim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi