Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ziya Paşa (Osmanlıca: ضيا پاشا, romanize: Żiyâ Pâşâ) doğum adıyla Abdülhamid Ziyâeddin (1829,İstanbul - 17 Mayıs 1880, Adana), Tanzimat devri devlet ve fikir adamı, gazeteci ve şairdir. Osmanlı İmparatorluğu'nda 19'uncu yüzyılın en önemli devlet adamlarından birisidir ve Tanzimat edebiyatının en fazla eser veren yazarlarındandır.Şinasi ve Namık Kemal ile birlikte “Batılılaşma” kavramını ilk defa ortaya atan Osmanlı aydınları arasında yer alır.
Ziya Paşa | |
|---|---|
 Ziya Paşa'nın Abdullah Biraderler tarafından çekilmiş bir fotoğrafı | |
| Doğum | Abdülhamid Ziyâeddin 1829 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 17 Mayıs 1880 (51 yaşında) Adana, Osmanlı İmparatorluğu |
| Meslek | Şair, yazar, siyasetçi |
Sultan Abdülaziz döneminde Avrupa'ya kaçarak Jön Türkler'e katıldı. Çıkardığı gazete aracılığıyla devrin hükûmetini eleştirdi. Yurda döndükten sonra vali olarak hizmet verdi ve görev yeri olan Adana'da öldü.
"Âyinesi iştir kişinin lafa bakılmaz / Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde" ve "Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir / Tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir" gibi kimi beyitleri darb-ı mesel olmuştur.
Adana'da 1950'li yıllarda ana cadde işlevi kazanan işlek yol, adını Ziya Paşa'dan alır.
Hayatı
1829 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Babası, Galata Gümrüğü'nde kâtiplik yapan Erzurum'un İspir ilçesinin Kerab köyünden Feridüddin Efendi, annesi Itır Hanım'dır. Asıl adı "Abdülhamid Ziyâeddin'"dir.
Öğrenimine İstanbul Kandilli'de başladı. Süleymaniye yakınlarındaki "Mekteb-i Ulum-i Edebiyye"ye devam etti. Arapça ve Farsça öğrendi.
Bir süre Sadaret Mektub-i Kalemi'nde katip olarak çalıştı. Bu sırada devam ettiği Arapça ve Farsça dersler ile klasik edebiyatta ustalığını ilerletti; devrin şair ve alimlerinin bir araya geldiği Lebib Efendi Konağı’ndaki toplantılara katıldı.
Şairlikte ve Sadaret Kalemi’ndeki başarılarını takdir eden Sadrazam Mustafa Reşit Paşa'nın aracılığıyla 1855'te sarayda Mâbeyn-i Hümâyun Katipliği'ne atandı. Bu sırada Fransızca öğrendi. Molière'in Tartuffe adlı eserini “Tartüf yahut Riyanın Encamı” adı ile çevirerek Türk edebiyatının ilk manzum tercüme piyesini ortaya koydu Louis Viardot’un “Endülüs Tarihi”, Cheruel ve Lavelle adlı yazarların “Engizisyon Tarihi” adlı eserlerini Fransızcadan Türkçeye çevirdi. Bir yandan da Hersekli Arif Hikmet Bey’in Laleli’deki evinde düzenlenen Encümen-i Şuara Topluluğu toplantılarına katıldı.
1859’da Mustafa Reşit Paşa'nın ölümünden sonra sadrazam olan Mehmet Emin Ali Paşa ile anlaşamadığından yeni görevlere atanarak saraydan uzaklaştırıldı. Bu sırada yazdığı “Terci-i Bend” şiiri ile ilk defa edebiyat alanında ün sağladı. 132 beyit uzunluğunda, divan tarzında bir eser olan bu şiirde kainat ve dünyayı yeni bir bakışla kavrama çabası görülür ve devrin hükümeti üstü örtük olarak eleştirilir.
Saraydan uzaklaştırıldıktan sonra önce Atina elçiliğinde görevlendirilen Ziya Paşa, 1861'de Kıbrıs Mutasarrıfı oldu ve "Paşa" unvanını aldı; Kıbrıs’ta sıtmaya yakalandığı gibi bir çocuğunu ve babasını orada kaybetti; 1863'te Amasya, 1865’te Canik Mutasarrıfı oldu; 1866’da İstanbul'a dönebildi; Kıbrıs dönüşü hasta olan eşini de kaybetti.
Yönetime muhalif olan İttihak-ı Hamiyet Cemiyeti'nin (sonraki adıyla Yeni Osmanlılar) üyesi olan Ziya Paşa, Diyarbekirli Filip Efendi’nin çıkardığı "Muhbir" gazetesindeki hükûmeti eleştiren yazılar yayımlaması yüzünden Nisan 1867’de yeniden Kıbrıs'a atandı.
Avrupa’ya kaçışı
Kısa bir süre önce saraya küskün olarak Paris’e yerleşen Osmanlı devlet adamı ve Mısır prensi Mustafa Fazıl Paşa, İstanbul'a gönderdiği bir adamı vasıtasıyla Ziya Paşa’yı ve birkaç ay önce Erzurum’a vali muavini olarak atanan ancak gitmeyen Namık Kemal’i Paris’e davet etti; onlara geçimlerini sağlayacak kadar para tahsis edeceğini bildirdi. İki şair, Avrupa’ya gidip Mustafa Fazıl Paşa’nın koruyuculuğunda kalemleri ile hükümete muhalefet etme teklifini kabul ettiler. Kendilerine gerekli gördükleri kimseleri de beraberinde getirebilecekleri bildirilmişti. Ali Suavi ile Agah Efendi’yi de davete karar verdiler. Mithat Paşa’yı gidişlerinden haberdar ettikten sonra birlikte Fransız Büyükelçiliğinin yardımı ile ülkeden kaçarak İtalya’nın Messina Limanına gittiler.
Avrupa yılları
Ziya Paşa, Namık Kemal ve Messina’da buluştukları Suavi Efendi, 30 Mayıs 1867’de Paris’e vardı. Mustafa Fazıl Paşa’yı konağında ziyaret ettiler. Yaşça büyüklüğü nedeniyle Ziya Paşa grubun lideri durumundaydı.
Avrupa hayatı Paris’te başlayan Ziya Paşa, kısa bir süre sonra Paris sergisi için şehre Osmanlı Sultanı Abdülaziz’in gelecek olması nedeniyle geçici olarak ülkeden ayrılmayı uygun buldu. 30 Haziran 1867’de Namık Kemal, Âgah Bey ve Suavi Bey birlikte Londra’ya gitti. Ziya Paşa, Abdülaziz’in Avrupa seyahatinin devamında Londra’ya gelmesi üzerine Brighton’a çekildi ancak Sultan’a “Ziya Paşa’nın Arzuhali” adlı dilekçe şeklinde yazılmış eserini sundu. Eser, sadrazam Ali Paşa aleyhine yazılmış siyasi tenkit ve hicivdir.
Yeni Osmanlılar Cemiyeti, Abdülaziz’in seyahatinden sonra çalışma programını oluşturdular; bu programa göre Namık Kemal ve Ziya Paşa’nın "Hürriyet" adlı bir gazete çıkarması kararlaştırıldı. Hürriyet'in ilk sayısı, 29 Ağustos 1868’de çıktı. Bu ilk sayıda Ziya Bey’in Osmanlı kabinesini yeren bir yazısı yayımlandı. Yazı, Abdülaziz ile barışıp İstanbul’a dönmüş olan Mustafa Fazıl Paşa’nın istediğinden çok daha ağır bir makale idi; Mustafa Fazıl Paşa bu nedenle Yeni Osmanlılar Cemiyeti'nin tahsisatlarını kesmekle tehdit etti. Yeni Osmanlılar Cemiyeti'nin eleştilerine engel olmak için Hariciye Nazırı Fuat Paşa da daha önce Londra elçisine bir yazı göndererek bu yayınların İngiliz hükümeti ile anlaşarak durdurulmasını istemişti. Bu nedenle Ziya Paşa İngiltere’de soruşturmaya uğradı ve kefaletle serbest kalabildi.
Mustafa Fazıl Paşa’nın yardımlarının gittikçe azalması üzerine Mısır Hidivi İsmail’in desteğini kabul eden Yeni Osmanlılar, bu destek ile gazeteyi çıkarmayı sürdürdüler. Namık Kemal’in yönetiminde çıkarılan gazetede zaman zaman Namık Kemal ve Ziya Paşa’nın birbirine zıt fikirler içeren makaleleri yayımlandı. Ziya Paşa’ya göre ülkenin içinde bulunduğu kötü durumun sebebi vezirlerin suistimali, Namık Kemal’e göre ise sistemin bozukluğu idi. Ziya Paşa yazılarında açıkça Ali Paşa hükümetine hücum ediyordu. Bu durum, Ali Paşa ile anlaşamayan Mısır Hıdivi’ni memnun ediyordu. Ancak Namık Kemal Mısır Hidivi aleyhine polemik yürütüyordu. Aralarındaki anlaşmazlık, Namık Kemal’in Mustafa Fazıl Paşa’nın isteğine uyarak 6 Eylül 1869’da gazeteden ayrılmasına yol açtı.
Öfkeye kapılan Ziya Paşa, elindeki toplu parayı Mustafa Fazıl Paşa’ya geri gönderip Cenevre’ye çekildi. Hidiv İsmail’in kendisiyle temas kurup destek sağlaması üzerine 13 Eylül 1869’dan itibaren gazete Cenevre’de Ziya Paşa yönetiminde çıkmaya başladı. Ziya Paşa bir süre sonra Londra’ya geçti ve burada da Hürriyet'i yayımlamayı sürdürdü. Gazetenin 78. sayısında Ali Suavi’nin “Ali Paşa Muhakemesi” başlıklı makalesinde bulunan “Ali Paşa’nın öldürülmesi gerektiği” yolundaki ifadeler nedeniyle İngiliz makamları tarafından tutuklanan Ziya Paşa, kefalet ile serbest kalınca Fransa’ya kaçtı. 1870 yılı Nisan ayında İsviçre’ye geçti ve yeni bir matbaa kuramayınca Hürriyet'i 89. sayıdan itibaren taşbasması olarak çıkardı. Gazete, son sayısını 29 Mayıs 1870'te yayımladıktan sonra kapandı.
Hürriyet'in kapanmasından sonra yeni bir gazete çıkarmak isteyen ancak bunu başaramayan Ziya Paşa'nın İstanbul’a dönmesine sadrazam Ali Paşa’nın ölümünden (8 Ağustos 1871) sonra izin çıktı.
İstanbul yılları
İstanbul’a döndükten sonra 1872-1876 arasında çeşitli memuriyetliklerde görevlendirildi. Bir süre geçim sıkıntısı çekti. Abdülaziz’in tahttan indirilmesi ve yerine II. Abdülhamit’in tahta çıkarılmasından sonra kurulan Anayasa Komisyonunda yer aldı. Bu sırada Maarif Müsteşarlığı görevinde idi ancak müsteşarlığın işlerinden ziyade anayasa hazırlıkları ile uğraştı. Anayasanın 23 Aralık 1876’da ilan edilmesinden sonra Genç Osmanlılar’ı tutuklama ve sürgünlerle çevresinden uzaklaştıran padişah Abdülhamit, Ziya Paşa’yı İstanbul’dan uzaklaştırmak için vezir rütbesi ile Suriye’ye vali olarak gönderdi.
Valilikleri
Üç buçuk ay süren Suriye valiliğinden sonra Konya’da bir yıl valilik yapan ve eğitimle ilgili çalışmalar gerçekleştiren Ziya Paşa, son olarak 1878 yılında Adana’ya vali olarak atandı. Adana’da eğitim ve kültür alanında faaliyet gösterdi. Bursa valisi Ahmet Vefik Paşa’yı örnek alarak bir tiyatro binası inşa ettirdi, temsil vermek üzere İstanbul’dan bir tiyatro heyeti getirtti ve Fransızcadan piyes tercüme etti. İmarla ilgili faaliyetlerde bulundu; Gülek nahiyesinde bir rüştüye açtı.
Ölümü
2 yıla yakın valilik yaptığı Adana’da 17 Mayıs 1880’de sirozdan hayatını kaybetti. Büyük bir cenaze töreninin ardından Adana Ulu Camii yanına defnedildi. 1881 yılında Adana valisi Abidin Paşa tarafından Ziya Paşa için türbe yaptırıldı. Türbenin etrafı 1960'larda park haline gelmiştir.
Çocukları
İki evlilik yapmış olan Ziya Paşa'nın ilk evliliğinden Hayali Bey, Seniha Hanım, Vahid Ziya Bey adlı üç çocuğu olmuştur; ikinci evliliğini Saadet Hanım ile yapmıştır.
Eserlerinin özellikleri
Tanzimat çağı yazarları arasında Namık Kemal ve Abdülhak Hamit Tarhan’dan sonra en çok eser verenlerden birisi Ziya Paşa’dır. Daha çok şiir tarzında eser verdi.
Eserlerinde baskıcı yönetime karşı özgürlükleri ve meşrutiyeti savundu. Batılılaşma yanlısı, yenilikçi Tanzimat edebiyatının öncüleri arasında yer aldı. Namık Kemal ve Şinasi ile birlikte yeni Türk edebiyatının temellerini attı. Türk edebiyatının kendi geleneğine sahip çıkmasını istedi, şiir ve yazı dilinin halkın dili olması gerektiğini savundu.
Şiirlerinde divan şiir biçimlerini kullandı ama içerikte hak, adalet, uygarlık, hürriyet gibi temaları işledi. "Terci-i Bend" ve "Terkîb-i Bend" isimli iki şiirinde ise insanın yargısı ve gerçeği kavramanın olanaksızlığı, Tanrı'nın mutlak egemenliği gibi metafizik konular üzerinde durdu. Bu iki ünlü manzume, başlıbaşına bir eser olarak pek çok defa basıldı.
1874-1875'te Arap, Fars ve Türk şairlerin şiirlerini “Harâbât” adlı 3 ciltlik ansiklopedide topladı. Antoloji için yazdığı manzum önsöz, “Mukaddeime-i Harabat”, ayrı bir eser olarak da basılmıştır. Bu önsözde divan edebiyatını övmesi, Namık Kemal ile aralarının bozulmasına sebep olmuş; Namık Kemal karşılık olarak "Tahrib-i Harâbât" adlı manzumeyi kaleme almıştır.
Ziya Paşa'nın manzum eserlerleri önce damadı Hamdi Paşa tarafından “Eş’ar-ı Ziya” adıyla, daha sonra Süleyman Nazif tarafından ”Külliyat-ı Ziya Paşa” adı altında birer ciltte toplandı. Ali Paşa’yı hicvetmek için yazdığı “Zafername” adlı bir manzumesi de vardır.
Ziya Paşa, şiir dışında siyasi konular üzerine küçük kitaplar kaleme aldı. “Rüya”, “Veraset-i Saltanat-ı Seniyye”, “Ziya Paşa’nın Arzuhali” bu eserlerdendir.
Gazetelerde yazdığı makaleler arasında Hürriyet’in 7 Eylül 1868 tarihli 11. sayısında yayımladığı “Şiir ve İnşâ” başlıklı makalesi çok meşhur olmuştur. Bu makalesinde şiirde halk şiirinden faydalanmak ve halkın anlayabileceği dili kullanmak gerektiğini söyler.
Engizisyon Tarihi ve Endülüs Tarihi adlı iki Fransızca tarih kitabını Türkçeye kazandırdı; Molière’in Tartüffe eserini Türkçeye çevrirerek Türk edebiyatının ilk manzum piyesini ortaya koydu. Jean-Jacques Rousseau’dan yaptığı "Emile" tercümesi yayınlanmış eserleri arasında yer aldı.
Ziya Paşa,
"Âyinesi iştir kişinin lafa bakılmaz
Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde"
şeklindeki deyimleşen beyitin de yazarıdır.
Eserleri
- Zafername (1869, düzyazı şiir)
- Rüya (1868, Londra)
- Veraset Mektupları (1868, Londra))
- Eş'ar-ı Ziya (ölümünden sonra şiir, 1880)
- Külliyat-ı Ziya Paşa (şiir)
- Şiir ve İnşâ (makale, 1868, Londra)
- Defter-i Amal (anı niteliğinde)
- Terkîb-i bend (Ziya Paşa)
- Tercî-i bend (1859)
- Harâbât
- Arz-ı Hal (1862, Londra)
- Fihristi Ali Osman Zeyli (Osmanlı tarihi)
Tercümeleri
- Endülüs Tarihi (Louis Viardot'tan)
- Engizisyon Târihi (Lavalle ve Cheruel'den)
- Emile (J.J. Rousseau'den)
- Tartuffe (Moliere'den)
| Vikisöz'de Ziya Paşa ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
| Wikimedia Commons'ta Ziya Paşa ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Dış bağlantılar
- Ziya Paşa ve eserleri 30 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "Eleştirmensiz Eleştiri (I): Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa"
Kaynakça
- ^ a b ""ZİYÂ PAŞA" İslam Ansiklopedisi, cilt: 44, sayfa: 475-479, 2013, İstanbul". 3 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mart 2020.
- ^ . Pamukkale Üniversitesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü. 15 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.
- ^ a b c d e f . 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2011.
- ^ "Cezmi Yurtsever, Adana'nın yeni Tren İstasyonu Caddesi, Ekspres gazetesi, 07.11.2013". 25 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.
- ^ a b c d e f "Zehra Gözütok, Ziya Paşa'nın Endülüs Tarihi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2009". 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Kasım 2014.
- ^ Turgut Öcal, Ölümünün 131. Yılında Ziya Paşa, Iğdır’ın Sesi Gazetesi, 18.06.2011[]
- ^ a b c d e f g h i j k l . 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2011.
- ^ Ömer Solak, Ziya Paşa’nın Terci-i Bend’i ve Tanzimat Neslinde İlk Tereddütler, Turkish Studies Cilt 4/ 3, Erzincan, 2009[]
- ^ a b c d "Murat Demireğer, Hürriyet, Yenimakale.com sitesi 10 Ekim 2008". 14 Ekim 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Temmuz 2011.
- ^ . 20 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2011.
- ^ (PDF). 27 Ekim 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2011.
- ^ . Birikim. 4 Nisan 2021. 4 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ziya Pasa Osmanlica ضيا پاشا romanize Ziya Pasa dogum adiyla Abdulhamid Ziyaeddin 1829 Istanbul 17 Mayis 1880 Adana Tanzimat devri devlet ve fikir adami gazeteci ve sairdir Osmanli Imparatorlugu nda 19 uncu yuzyilin en onemli devlet adamlarindan birisidir ve Tanzimat edebiyatinin en fazla eser veren yazarlarindandir Sinasi ve Namik Kemal ile birlikte Batililasma kavramini ilk defa ortaya atan Osmanli aydinlari arasinda yer alir Ziya PasaZiya Pasa nin Abdullah Biraderler tarafindan cekilmis bir fotografiDogumAbdulhamid Ziyaeddin 1829 Istanbul Osmanli ImparatorluguOlum17 Mayis 1880 51 yasinda Adana Osmanli ImparatorluguMeslekSair yazar siyasetci Sultan Abdulaziz doneminde Avrupa ya kacarak Jon Turkler e katildi Cikardigi gazete araciligiyla devrin hukumetini elestirdi Yurda dondukten sonra vali olarak hizmet verdi ve gorev yeri olan Adana da oldu Ayinesi istir kisinin lafa bakilmaz Sahsin gorunur rutbe i akli eserinde ve Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir Tekdir ile uslanmayanin hakki kotektir gibi kimi beyitleri darb i mesel olmustur Adana da 1950 li yillarda ana cadde islevi kazanan islek yol adini Ziya Pasa dan alir Hayati1829 yilinda Istanbul da dunyaya geldi Babasi Galata Gumrugu nde katiplik yapan Erzurum un Ispir ilcesinin Kerab koyunden Feriduddin Efendi annesi Itir Hanim dir Asil adi Abdulhamid Ziyaeddin dir Ogrenimine Istanbul Kandilli de basladi Suleymaniye yakinlarindaki Mekteb i Ulum i Edebiyye ye devam etti Arapca ve Farsca ogrendi Bir sure Sadaret Mektub i Kalemi nde katip olarak calisti Bu sirada devam ettigi Arapca ve Farsca dersler ile klasik edebiyatta ustaligini ilerletti devrin sair ve alimlerinin bir araya geldigi Lebib Efendi Konagi ndaki toplantilara katildi Sairlikte ve Sadaret Kalemi ndeki basarilarini takdir eden Sadrazam Mustafa Resit Pasa nin araciligiyla 1855 te sarayda Mabeyn i Humayun Katipligi ne atandi Bu sirada Fransizca ogrendi Moliere in Tartuffe adli eserini Tartuf yahut Riyanin Encami adi ile cevirerek Turk edebiyatinin ilk manzum tercume piyesini ortaya koydu Louis Viardot un Endulus Tarihi Cheruel ve Lavelle adli yazarlarin Engizisyon Tarihi adli eserlerini Fransizcadan Turkceye cevirdi Bir yandan da Hersekli Arif Hikmet Bey in Laleli deki evinde duzenlenen Encumen i Suara Toplulugu toplantilarina katildi 1859 da Mustafa Resit Pasa nin olumunden sonra sadrazam olan Mehmet Emin Ali Pasa ile anlasamadigindan yeni gorevlere atanarak saraydan uzaklastirildi Bu sirada yazdigi Terci i Bend siiri ile ilk defa edebiyat alaninda un sagladi 132 beyit uzunlugunda divan tarzinda bir eser olan bu siirde kainat ve dunyayi yeni bir bakisla kavrama cabasi gorulur ve devrin hukumeti ustu ortuk olarak elestirilir Saraydan uzaklastirildiktan sonra once Atina elciliginde gorevlendirilen Ziya Pasa 1861 de Kibris Mutasarrifi oldu ve Pasa unvanini aldi Kibris ta sitmaya yakalandigi gibi bir cocugunu ve babasini orada kaybetti 1863 te Amasya 1865 te Canik Mutasarrifi oldu 1866 da Istanbul a donebildi Kibris donusu hasta olan esini de kaybetti Yonetime muhalif olan Ittihak i Hamiyet Cemiyeti nin sonraki adiyla Yeni Osmanlilar uyesi olan Ziya Pasa Diyarbekirli Filip Efendi nin cikardigi Muhbir gazetesindeki hukumeti elestiren yazilar yayimlamasi yuzunden Nisan 1867 de yeniden Kibris a atandi Avrupa ya kacisi Kisa bir sure once saraya kuskun olarak Paris e yerlesen Osmanli devlet adami ve Misir prensi Mustafa Fazil Pasa Istanbul a gonderdigi bir adami vasitasiyla Ziya Pasa yi ve birkac ay once Erzurum a vali muavini olarak atanan ancak gitmeyen Namik Kemal i Paris e davet etti onlara gecimlerini saglayacak kadar para tahsis edecegini bildirdi Iki sair Avrupa ya gidip Mustafa Fazil Pasa nin koruyuculugunda kalemleri ile hukumete muhalefet etme teklifini kabul ettiler Kendilerine gerekli gordukleri kimseleri de beraberinde getirebilecekleri bildirilmisti Ali Suavi ile Agah Efendi yi de davete karar verdiler Mithat Pasa yi gidislerinden haberdar ettikten sonra birlikte Fransiz Buyukelciliginin yardimi ile ulkeden kacarak Italya nin Messina Limanina gittiler Avrupa yillari Ziya Pasa Namik Kemal ve Messina da bulustuklari Suavi Efendi 30 Mayis 1867 de Paris e vardi Mustafa Fazil Pasa yi konaginda ziyaret ettiler Yasca buyuklugu nedeniyle Ziya Pasa grubun lideri durumundaydi Avrupa hayati Paris te baslayan Ziya Pasa kisa bir sure sonra Paris sergisi icin sehre Osmanli Sultani Abdulaziz in gelecek olmasi nedeniyle gecici olarak ulkeden ayrilmayi uygun buldu 30 Haziran 1867 de Namik Kemal Agah Bey ve Suavi Bey birlikte Londra ya gitti Ziya Pasa Abdulaziz in Avrupa seyahatinin devaminda Londra ya gelmesi uzerine Brighton a cekildi ancak Sultan a Ziya Pasa nin Arzuhali adli dilekce seklinde yazilmis eserini sundu Eser sadrazam Ali Pasa aleyhine yazilmis siyasi tenkit ve hicivdir Yeni Osmanlilar Cemiyeti Abdulaziz in seyahatinden sonra calisma programini olusturdular bu programa gore Namik Kemal ve Ziya Pasa nin Hurriyet adli bir gazete cikarmasi kararlastirildi Hurriyet in ilk sayisi 29 Agustos 1868 de cikti Bu ilk sayida Ziya Bey in Osmanli kabinesini yeren bir yazisi yayimlandi Yazi Abdulaziz ile barisip Istanbul a donmus olan Mustafa Fazil Pasa nin istediginden cok daha agir bir makale idi Mustafa Fazil Pasa bu nedenle Yeni Osmanlilar Cemiyeti nin tahsisatlarini kesmekle tehdit etti Yeni Osmanlilar Cemiyeti nin elestilerine engel olmak icin Hariciye Naziri Fuat Pasa da daha once Londra elcisine bir yazi gondererek bu yayinlarin Ingiliz hukumeti ile anlasarak durdurulmasini istemisti Bu nedenle Ziya Pasa Ingiltere de sorusturmaya ugradi ve kefaletle serbest kalabildi Mustafa Fazil Pasa nin yardimlarinin gittikce azalmasi uzerine Misir Hidivi Ismail in destegini kabul eden Yeni Osmanlilar bu destek ile gazeteyi cikarmayi surdurduler Namik Kemal in yonetiminde cikarilan gazetede zaman zaman Namik Kemal ve Ziya Pasa nin birbirine zit fikirler iceren makaleleri yayimlandi Ziya Pasa ya gore ulkenin icinde bulundugu kotu durumun sebebi vezirlerin suistimali Namik Kemal e gore ise sistemin bozuklugu idi Ziya Pasa yazilarinda acikca Ali Pasa hukumetine hucum ediyordu Bu durum Ali Pasa ile anlasamayan Misir Hidivi ni memnun ediyordu Ancak Namik Kemal Misir Hidivi aleyhine polemik yurutuyordu Aralarindaki anlasmazlik Namik Kemal in Mustafa Fazil Pasa nin istegine uyarak 6 Eylul 1869 da gazeteden ayrilmasina yol acti Ofkeye kapilan Ziya Pasa elindeki toplu parayi Mustafa Fazil Pasa ya geri gonderip Cenevre ye cekildi Hidiv Ismail in kendisiyle temas kurup destek saglamasi uzerine 13 Eylul 1869 dan itibaren gazete Cenevre de Ziya Pasa yonetiminde cikmaya basladi Ziya Pasa bir sure sonra Londra ya gecti ve burada da Hurriyet i yayimlamayi surdurdu Gazetenin 78 sayisinda Ali Suavi nin Ali Pasa Muhakemesi baslikli makalesinde bulunan Ali Pasa nin oldurulmesi gerektigi yolundaki ifadeler nedeniyle Ingiliz makamlari tarafindan tutuklanan Ziya Pasa kefalet ile serbest kalinca Fransa ya kacti 1870 yili Nisan ayinda Isvicre ye gecti ve yeni bir matbaa kuramayinca Hurriyet i 89 sayidan itibaren tasbasmasi olarak cikardi Gazete son sayisini 29 Mayis 1870 te yayimladiktan sonra kapandi Hurriyet in kapanmasindan sonra yeni bir gazete cikarmak isteyen ancak bunu basaramayan Ziya Pasa nin Istanbul a donmesine sadrazam Ali Pasa nin olumunden 8 Agustos 1871 sonra izin cikti Istanbul yillari Istanbul a dondukten sonra 1872 1876 arasinda cesitli memuriyetliklerde gorevlendirildi Bir sure gecim sikintisi cekti Abdulaziz in tahttan indirilmesi ve yerine II Abdulhamit in tahta cikarilmasindan sonra kurulan Anayasa Komisyonunda yer aldi Bu sirada Maarif Mustesarligi gorevinde idi ancak mustesarligin islerinden ziyade anayasa hazirliklari ile ugrasti Anayasanin 23 Aralik 1876 da ilan edilmesinden sonra Genc Osmanlilar i tutuklama ve surgunlerle cevresinden uzaklastiran padisah Abdulhamit Ziya Pasa yi Istanbul dan uzaklastirmak icin vezir rutbesi ile Suriye ye vali olarak gonderdi Valilikleri Uc bucuk ay suren Suriye valiliginden sonra Konya da bir yil valilik yapan ve egitimle ilgili calismalar gerceklestiren Ziya Pasa son olarak 1878 yilinda Adana ya vali olarak atandi Adana da egitim ve kultur alaninda faaliyet gosterdi Bursa valisi Ahmet Vefik Pasa yi ornek alarak bir tiyatro binasi insa ettirdi temsil vermek uzere Istanbul dan bir tiyatro heyeti getirtti ve Fransizcadan piyes tercume etti Imarla ilgili faaliyetlerde bulundu Gulek nahiyesinde bir rustuye acti Olumu Ziya Pasa nin Adana daki kabri 2 yila yakin valilik yaptigi Adana da 17 Mayis 1880 de sirozdan hayatini kaybetti Buyuk bir cenaze toreninin ardindan Adana Ulu Camii yanina defnedildi 1881 yilinda Adana valisi Abidin Pasa tarafindan Ziya Pasa icin turbe yaptirildi Turbenin etrafi 1960 larda park haline gelmistir Cocuklari Iki evlilik yapmis olan Ziya Pasa nin ilk evliliginden Hayali Bey Seniha Hanim Vahid Ziya Bey adli uc cocugu olmustur ikinci evliligini Saadet Hanim ile yapmistir Eserlerinin ozellikleriTanzimat cagi yazarlari arasinda Namik Kemal ve Abdulhak Hamit Tarhan dan sonra en cok eser verenlerden birisi Ziya Pasa dir Daha cok siir tarzinda eser verdi Eserlerinde baskici yonetime karsi ozgurlukleri ve mesrutiyeti savundu Batililasma yanlisi yenilikci Tanzimat edebiyatinin onculeri arasinda yer aldi Namik Kemal ve Sinasi ile birlikte yeni Turk edebiyatinin temellerini atti Turk edebiyatinin kendi gelenegine sahip cikmasini istedi siir ve yazi dilinin halkin dili olmasi gerektigini savundu Siirlerinde divan siir bicimlerini kullandi ama icerikte hak adalet uygarlik hurriyet gibi temalari isledi Terci i Bend ve Terkib i Bend isimli iki siirinde ise insanin yargisi ve gercegi kavramanin olanaksizligi Tanri nin mutlak egemenligi gibi metafizik konular uzerinde durdu Bu iki unlu manzume baslibasina bir eser olarak pek cok defa basildi 1874 1875 te Arap Fars ve Turk sairlerin siirlerini Harabat adli 3 ciltlik ansiklopedide topladi Antoloji icin yazdigi manzum onsoz Mukaddeime i Harabat ayri bir eser olarak da basilmistir Bu onsozde divan edebiyatini ovmesi Namik Kemal ile aralarinin bozulmasina sebep olmus Namik Kemal karsilik olarak Tahrib i Harabat adli manzumeyi kaleme almistir Ziya Pasa nin manzum eserlerleri once damadi Hamdi Pasa tarafindan Es ar i Ziya adiyla daha sonra Suleyman Nazif tarafindan Kulliyat i Ziya Pasa adi altinda birer ciltte toplandi Ali Pasa yi hicvetmek icin yazdigi Zafername adli bir manzumesi de vardir Ziya Pasa siir disinda siyasi konular uzerine kucuk kitaplar kaleme aldi Ruya Veraset i Saltanat i Seniyye Ziya Pasa nin Arzuhali bu eserlerdendir Gazetelerde yazdigi makaleler arasinda Hurriyet in 7 Eylul 1868 tarihli 11 sayisinda yayimladigi Siir ve Insa baslikli makalesi cok meshur olmustur Bu makalesinde siirde halk siirinden faydalanmak ve halkin anlayabilecegi dili kullanmak gerektigini soyler Engizisyon Tarihi ve Endulus Tarihi adli iki Fransizca tarih kitabini Turkceye kazandirdi Moliere in Tartuffe eserini Turkceye cevrirerek Turk edebiyatinin ilk manzum piyesini ortaya koydu Jean Jacques Rousseau dan yaptigi Emile tercumesi yayinlanmis eserleri arasinda yer aldi Ziya Pasa Ayinesi istir kisinin lafa bakilmaz Sahsin gorunur rutbe i akli eserinde seklindeki deyimlesen beyitin de yazaridir EserleriZafername 1869 duzyazi siir Ruya 1868 Londra Veraset Mektuplari 1868 Londra Es ar i Ziya olumunden sonra siir 1880 Kulliyat i Ziya Pasa siir Siir ve Insa makale 1868 Londra Defter i Amal ani niteliginde Terkib i bend Ziya Pasa Terci i bend 1859 Harabat Arz i Hal 1862 Londra Fihristi Ali Osman Zeyli Osmanli tarihi Tercumeleri Endulus Tarihi Louis Viardot tan Engizisyon Tarihi Lavalle ve Cheruel den Emile J J Rousseau den Tartuffe Moliere den Vikisoz de Ziya Pasa ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Wikimedia Commons ta Ziya Pasa ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Dis baglantilarZiya Pasa ve eserleri 30 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Elestirmensiz Elestiri I Sinasi Namik Kemal Ziya Pasa Kaynakca a b ZIYA PASA Islam Ansiklopedisi cilt 44 sayfa 475 479 2013 Istanbul 3 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mart 2020 Pamukkale Universitesi Cagdas Turk Lehceleri ve Edebiyatlari Bolumu 15 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Nisan 2022 a b c d e f 19 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Temmuz 2011 Cezmi Yurtsever Adana nin yeni Tren Istasyonu Caddesi Ekspres gazetesi 07 11 2013 25 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Haziran 2022 a b c d e f Zehra Gozutok Ziya Pasa nin Endulus Tarihi Marmara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yuksek Lisans Tezi Istanbul 2009 29 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Kasim 2014 Turgut Ocal Olumunun 131 Yilinda Ziya Pasa Igdir in Sesi Gazetesi 18 06 2011 olu kirik baglanti a b c d e f g h i j k l 11 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Temmuz 2011 Omer Solak Ziya Pasa nin Terci i Bend i ve Tanzimat Neslinde Ilk Tereddutler Turkish Studies Cilt 4 3 Erzincan 2009 olu kirik baglanti a b c d Murat Demireger Hurriyet Yenimakale com sitesi 10 Ekim 2008 14 Ekim 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Temmuz 2011 20 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Agustos 2011 PDF 27 Ekim 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 26 Temmuz 2011 Birikim 4 Nisan 2021 4 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi