Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Eylül 2021) () |
Yunusgiller (Delphinidae), balinalar (Cetacea) dahil olan dişli balinalar (Odontoceti) alt takımının bütün okyanus yunusları üyelerini içeren bir familyasıdır.
| Yunusgiller | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Yunusgiller (Delphinidae) familyasının bir üyesi olan Pasifik beyaz yanlı yunusu (Lagenorynchus obliquidens). | |||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Sınıflandırma | |||||||||||||
| Cins ve türleri içeren ayrıntılı sınıflandırma için metne bakınız. | |||||||||||||
Yukarıdaki tanımdan anlaşılacağı üzere, yunusgiller familyasının üyeleri esasen yaşar ve böylece, "yunus" adı ile anılan başka bir dişli balina grubu olan nehir yunusları (Platanistoidea) üst familyasının türlerinden ayrılırlar. Irrawaddy yunusu (Orcaella brevirostris) gibi bazı türler ise daha çok kıyı şeritlerinde ve nehir kıyılarında bulunan istisna yunusgillerdir.
Bu familya, memeliler (Mammalia) sınıfına dahil olmasına ve dolayısıyla da kendisini oluşturan türlerin balık olmamasına rağmen, Türkçede yunusbalığıgiller olarak da anılabilir[1][2].
Yunusgiller familyası içindeki görece büyük altı tür, bu familya içinde sınıflandıkları için aslında yunus olsalar da daha çok "balina" adı ile anılır. Bu canlılar şunlardır:
- Cüce katil balina (Feresa attenuata)
- Kısa yüzgeçli pilot balina (Globicephala macrorhynchus)
- Uzun yüzgeçli pilot balina (Globicephala melas)
- Katil balina (Orcinus orca)
- Elektra balinası (Peponocephala electra)
- Yalancı katil balina (Pseudorca crassidens)
Yunusgiller familyasındaki türler, haliç yunusundaki gibi 1,2 m uzunluk ve 40 kg ağırlıktan katil balinadaki gibi 7 m ve 4,5 tona kadar değişen büyüklüklere sahiptir. Çoğu türün ağırlığı ise 50 - 200 kg aralığındadır. Dünyanın tüm denizlerinde bulunan bu canlılar, daha çok kıta levhaları üzerindeki görece sığ denizlerde yaşarlar. Hepsi etçildir ve sıklıkla balık ve mürekkep balığı ile beslenirler.
Sınıflandırma
Yunusgiller (Delphinidae) familyasının balinalar (Cetacea) takımı içindeki yeri ve türlere kadar olan ayrıntılı sınıflaması aşağıda sunulmuştur.
- Takım : Cetacea - Balinalar
- Alt takım : Odontoceti - Dişli balinalar
- Familya : Delphinidae - Yunusgiller
- Cins : Cephalorhynchus
- Tür : Alaca yunus (Cephalorhynchus commersonii)
- Tür : Şili yunusu (Cephalorhynchus eutropia)
- Tür : Benguela yunusu (Cephalorhynchus heavisidii)
- Tür : Beyaz başlı yunus (Cephalorhynchus hectori)
- Cins : Delphinus
- Tür : Uzun burunlu bayağı yunus (Delphinus capensis)
- Tür : Tırtak (Delphinus delphis)
- Cins : Feresa
- Tür : Cüce katil balina (Feresa attenuata)
- Cins :
- Tür : Kısa yüzgeçli pilot balina (Globicephala macrorhynchus)
- Tür : Uzun yüzgeçli pilot balina (Globicephala melas)
- Cins : Grampus
- Tür : Boz yunus (Grampus griseus)
- Cins : Lagenodelphis
- Tür : Sarawak yunusu (Lagenodelphis hosei)
- Cins : Lagenorhynchus
- Tür : Atlantik beyaz yanlı yunusu (Lagenorhynchus acutus)
- Tür : Beyaz burunlu yunus (Lagenorhynchus albirostris)
- Tür : Siyah çeneli yunus (Lagenorhynchus australis)
- Tür : Kum saati yunusu (Lagenorhynchus cruciger)
- Tür : Pasifik beyaz yanlı yunusu (Lagenorhynchus obliquidens)
- Tür : Gölgeli yunus (Lagenorhynchus obscurus)
- Cins : Lissodelphis
- Tür : Lissodelphis borealis - Kuzey gerçek balina yunusu
- Tür : Lissodelphis peronii - Güney gerçek balina yunusu
- Cins :
- Tür : Orcaella brevirostris - Irrawaddy yunusu
- Tür : - Avustralya küçük yüzgeçli yunusu
- Cins : Orcinus
- Tür : Orcinus orca - Katil balina
- Cins : Peponocephala
- Tür : Peponocephala electra - Elektra balinası
- Cins : Pseudorca
- Tür : Pseudorca crassidens - Yalancı katil balina
- Cins : Sotalia
- Tür : Sotalia fluviatilis - Haliç yunusu
- Cins : Sousa
- Tür : Sousa chinensis - Pasifik kambur yunusu
- Tür : Sousa plumbea - Hint kambur yunusu
- Tür : Sousa teuszii - Atlantik kambur yunusu
- Cins : Stenella
- Tür : Stenella attenuata - Pantropik benekli yunusu
- Tür : Stenella clymene - Atlantik dönücü yunusu
- Tür : Stenella coeruleoalba - Çizgili yunus
- Tür : Stenella frontalis - Atlantik benekli yunusu
- Tür : Stenella longirostris - Dönücü yunus
- Cins : Steno
- Tür : Steno bredanensis - Pürüzlü dişli yunus
- Cins :
- Tür : - Hint-Pasifik şişe burunlu yunusu
- Tür : - Şişe burunlu yunus, afalina
Yakın tarihli moleküler çözümlemeler, henüz aksi kabul ediliyor olsa da yunusgillere dahil çeşitli cinslerin olmadığını göstermiştir. Dolayısıyla, başta Stenella ve Lagenorhynchus için geçerli olan bu durum nedeniyle, yunusgiller familyasının sınıflamasında ileriki yıllarda önemli değişiklikler olabilir.
Kaynakça
Genel
- İngilizce Wikipedia'daki Oceanic dolphin maddesinin 7 Aralık 2006 sürümü
- LeDuc, R.G., Perrin, W.F., Dizon, A.E. (1999). Phylogenetic relationships among the delphinid cetaceans based on full cytochrome b sequences. Marine Mammal Science 15, 619–648.
- May-Collado, L., Agnarsson, I. (2006). Cytochrome b and Bayesian inference of whale phylogeny. Molecular Phylogenetics and Evolution 38, 344-354.
- 2006 IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi27 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Maddede sayılan türlerle ilgili sayfalar.
Diğer
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Yunusgiller haber gazete kitap akademik JSTOR Eylul 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Yunusgiller Delphinidae balinalar Cetacea dahil olan disli balinalar Odontoceti alt takiminin butun okyanus yunuslari uyelerini iceren bir familyasidir Yunusgiller Yasadigi donem araligi 28 1 0 myo Sattiyen Gunumuz PreYeYeOSDCPTJKPgNYunusgiller Delphinidae familyasinin bir uyesi olan Pasifik beyaz yanli yunusu Lagenorynchus obliquidens Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim CetaceaUst familya DelphinoideaFamilya Delphinidae Gray 1821SiniflandirmaCins ve turleri iceren ayrintili siniflandirma icin metne bakiniz Yukaridaki tanimdan anlasilacagi uzere yunusgiller familyasinin uyeleri esasen yasar ve boylece yunus adi ile anilan baska bir disli balina grubu olan nehir yunuslari Platanistoidea ust familyasinin turlerinden ayrilirlar Irrawaddy yunusu Orcaella brevirostris gibi bazi turler ise daha cok kiyi seritlerinde ve nehir kiyilarinda bulunan istisna yunusgillerdir Bu familya memeliler Mammalia sinifina dahil olmasina ve dolayisiyla da kendisini olusturan turlerin balik olmamasina ragmen Turkcede yunusbaligigiller olarak da anilabilir 1 2 Yunusgiller familyasi icindeki gorece buyuk alti tur bu familya icinde siniflandiklari icin aslinda yunus olsalar da daha cok balina adi ile anilir Bu canlilar sunlardir Cuce katil balina Feresa attenuata Kisa yuzgecli pilot balina Globicephala macrorhynchus Uzun yuzgecli pilot balina Globicephala melas Katil balina Orcinus orca Elektra balinasi Peponocephala electra Yalanci katil balina Pseudorca crassidens Yunusgiller familyasindaki turler halic yunusundaki gibi 1 2 m uzunluk ve 40 kg agirliktan katil balinadaki gibi 7 m ve 4 5 tona kadar degisen buyukluklere sahiptir Cogu turun agirligi ise 50 200 kg araligindadir Dunyanin tum denizlerinde bulunan bu canlilar daha cok kita levhalari uzerindeki gorece sig denizlerde yasarlar Hepsi etcildir ve siklikla balik ve murekkep baligi ile beslenirler SiniflandirmaYunusgiller Delphinidae familyasinin balinalar Cetacea takimi icindeki yeri ve turlere kadar olan ayrintili siniflamasi asagida sunulmustur Takim Cetacea BalinalarAlt takim Odontoceti Disli balinalarFamilya Delphinidae YunusgillerCins CephalorhynchusTur Alaca yunus Cephalorhynchus commersonii Tur Sili yunusu Cephalorhynchus eutropia Tur Benguela yunusu Cephalorhynchus heavisidii Tur Beyaz basli yunus Cephalorhynchus hectori Cins DelphinusTur Uzun burunlu bayagi yunus Delphinus capensis Tur Tirtak Delphinus delphis Cins FeresaTur Cuce katil balina Feresa attenuata Cins Tur Kisa yuzgecli pilot balina Globicephala macrorhynchus Tur Uzun yuzgecli pilot balina Globicephala melas Cins GrampusTur Boz yunus Grampus griseus Cins LagenodelphisTur Sarawak yunusu Lagenodelphis hosei Cins LagenorhynchusTur Atlantik beyaz yanli yunusu Lagenorhynchus acutus Tur Beyaz burunlu yunus Lagenorhynchus albirostris Tur Siyah ceneli yunus Lagenorhynchus australis Tur Kum saati yunusu Lagenorhynchus cruciger Tur Pasifik beyaz yanli yunusu Lagenorhynchus obliquidens Tur Golgeli yunus Lagenorhynchus obscurus Cins LissodelphisTur Lissodelphis borealis Kuzey gercek balina yunusu Tur Lissodelphis peronii Guney gercek balina yunusuCins Tur Orcaella brevirostris Irrawaddy yunusu Tur Avustralya kucuk yuzgecli yunusuCins OrcinusTur Orcinus orca Katil balinaCins PeponocephalaTur Peponocephala electra Elektra balinasiCins PseudorcaTur Pseudorca crassidens Yalanci katil balinaCins SotaliaTur Sotalia fluviatilis Halic yunusuCins SousaTur Sousa chinensis Pasifik kambur yunusu Tur Sousa plumbea Hint kambur yunusu Tur Sousa teuszii Atlantik kambur yunusuCins StenellaTur Stenella attenuata Pantropik benekli yunusu Tur Stenella clymene Atlantik donucu yunusu Tur Stenella coeruleoalba Cizgili yunus Tur Stenella frontalis Atlantik benekli yunusu Tur Stenella longirostris Donucu yunusCins StenoTur Steno bredanensis Puruzlu disli yunusCins Tur Hint Pasifik sise burunlu yunusu Tur Sise burunlu yunus afalina dd dd dd dd Yakin tarihli molekuler cozumlemeler henuz aksi kabul ediliyor olsa da yunusgillere dahil cesitli cinslerin olmadigini gostermistir Dolayisiyla basta Stenella ve Lagenorhynchus icin gecerli olan bu durum nedeniyle yunusgiller familyasinin siniflamasinda ileriki yillarda onemli degisiklikler olabilir KaynakcaGenel Ingilizce Wikipedia daki Oceanic dolphin maddesinin 7 Aralik 2006 surumu LeDuc R G Perrin W F Dizon A E 1999 Phylogenetic relationships among the delphinid cetaceans based on full cytochrome b sequences Marine Mammal Science 15 619 648 May Collado L Agnarsson I 2006 Cytochrome b and Bayesian inference of whale phylogeny Molecular Phylogenetics and Evolution 38 344 354 2006 IUCN Tehdit Altindaki Turlerin Kirmizi Listesi27 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Maddede sayilan turlerle ilgili sayfalar Diger ODTU Deniz Bilimleri Enstitusu Deniz Biyolojisi ve Balikcilik Biyolojisi Ilgi Alanindaki Bazi Terimler ve Tanimlari bolumu Erisim 21 Aralik 2006 T C Basbakanlik Dis Ticaret Mustesarligi MS Office Word belgesi Erisim tarihi 21 Aralik 2006