Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kiştuş Savaşı (veya Kitos Savaşı) (115-117) (İbranice: מרד הגלויות: mered ha'galuyot veya mered ha'tfutzot (מרד התפוצות), tercüme: Sürgün ayaklanması) Yahudi-Roma savaşlarının ikincisine verilen isimdir. Sirenayka, Kıbrıs, Mezopotamya ve Mısır'da diaspora Yahudileri tarafından başlatılıp kontrolden çıkan bu ayaklanmada genel çapta Roma vatandaşları ve Yahudi asileri katledilmiştir. Ayaklanma en sonunda, savaşa adını veren komutanlığındaki Roma lejyoner kuvvetlerince bastırıldı; Quietus adı zamanla bozulup "Kitos" halini aldı.
| Kitos Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 120 sonrası Roma İmparatorluğu | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Roma İmparatorluğu | Yahudiye'deki Yahudiler | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| veya Andreas | |||||||
| Kayıplar | |||||||
| Roma ve Yunan ölümleri:
| ? | ||||||
Ayaklanma
115'te, İmparator Trajan, Part İmparatorluğu'nda karşı doğu seferinin başındaydı. Roma seferinin gerekçesi, Partlar tarafından işgal edilen Ermeni Krallığı'nın başına Part yanlısı bir kral atanmasıydı. Bu durum, yarımküredeki Roma İmparatorluğu etkisine tecavüz etmek demekti - 50 yıl öncesine kadar, Nero zamanından beri Ermenistan bu iki imparatorluğun hegemonyasındaydı - bu da savaşı kaçınılmaz kıldı.
Trajan'ın ordusu Mezopotamya'da zaferler kazanıp ilerlerken arkasında bıraktığı küçük garnizonlar Yahudi asiler tarafından saldırılara uğruyordu. Sirenayka'daki ayaklanma önce Mısır'a ardından Kıbrıs'a sıçradı ve Yahudiye'deki ayaklanmayı fitilledi. Lod merkezli ayaklanma, Mısır'dan cepheye getirilen tahılları tehlikeye atmaktaydı. Yahudi ayaklanması hızla yeni işgal edilen eyaletlere yayıldı. Önemli ölçüde Yahudi nüfusu barındıran Nusaybin, Edessa, Selevkos ve Erbil gibi şehirler ayaklanmalara katılıp küçük Roma garnizonlarını katlettiler.
Sirenayka
Kayserya'lı Eusebius'a göre, Sirenayka'daki asilerin başını, kendisine "kral" diyen Lukuas veya Andreas çekmekteydi. Buradaki asiler, içinde Hekate, Jüpiter, Apollon, Artemis ve İsis tapınaklarının da bulunduğu birçok tapınağı ve Kayseryum, bazilika ve Roma hamamı gibi Roma'nın simgesi olan devlet yapılarını yıktı.
4. yüzyılda Hristiyan tarihçi Paulus Orosius'a göre, Sirenayka'daki nüfus vahşet yüzünden o kadar azalmıştı ki, Hadrianus tarafından yeni sömürgeler kurulmak zorunda kalındı.
Cassius Dio, Yahudi ayaklanmalarını şöyle aktarır:
"'Bu sırada Sirene'deki Yahudiler başlarına Andreas'ı getirdi ve Romalılar ile Yunanları yok ettiler. Etlerini yaktılar, bağırsaklarından kemer yaptılar, kendilerini onların kanlarıyla meshettiler, derilerini giyecek olarak kullandılar. Çoğunu baştan aşağı ikiye yardılar. Diğerlerini canavarların önüne gladyatör olarak attılar. Sonuçta 220,000 kişi helak oldu. Mısır'da ve Artemio liderliğinde Kıbrıs'ta benzer şeyler yaptılar. Orada da, benzer şekilde 240,000 kişi yok oldu. Bu sebeple hiçbir Yahudi bu topraklara ayak basamaz; onu adaya bir rüzgâr atmış olsa bile öldürülür. Birçok kişi Yahudileri zaptetmek için gönderildi, bunlardan biri Trajan tarafından gönderilen Lusius'tu."
Yahudi Ansiklopedisi Sirene'deki katliamlar için şunu aktarır:
"Libya'daki isyanın ardından nüfus o kadar azaldı ki birkaç yıl sonra burada yeni sömürgeler kuruldu... 5. yüzyılın başlarında Sirene yerlisi Piskopos Sunesyos, Yahudilerin eseri olan tahribattan bahseder.("Do Regno," p. 2)."
Yahudi Ansiklopedisi, Cassius Dio'nun sunduğu bilgiler için "Trajan ve Hadrion Dios hakimiyeti altında gerçekleşen Yahudi savaşları açısından en önemli kaynak olduğunu (lxviii. 32, lxix. 12-14), fakat vahşet tanımlarının ve rakamların büyük ihtimalle abartıldığını" belirtir.
Mısır
Yahudi asilerin lideri Lukuas, Markus Rutilyus Lupus valiliğindeki İskenderiye'nin Roma birlikleri tarafından terkedilmesinin ardından şehre doğru hareket etti ve şehri yaktı. Pompey'in mezarı ve pagan tapınaklar haraboldu. Trajan, praefectus praetorio komutanlığı altında yeni bir bölüğü savaşması için gönderdi ancak Mısır ve Sirenayka'da ki durumun pasivize edilmesi 117'nin sonbaharını buldu.
Kıbrıs
Kıbrıs'taki Yahudi çetesini lideri Artemion, binlerce sivili öldürdükten sonra adanın hakimiyetini ele geçirdi. "Artemion liderliği altında, Kıbrıs Yahudileri, Trajan idaresindeki Roma'ya karşı büyük bir ayaklanma gerçekleştirdi (117) ve bilgilere göre 240.000 Yunan katledildi (Dio Cassius, lxviii. 32)." Küçük bir Roma ordusu adaya gönderildi ve başkent tekrar fethedildi. Ayaklanma tam anlamıyla bastırıldıktan sonra Yahudilerin adada yaşaması yasaklandı.
Mezopotamya
Trajan, Basra Körfezi'ndeyken Mezopotamya'da yeni bir ayaklanma baş gösterdi. Trajan, büyük Yahudi cemaatlerinin bulunduğu Nusaybin, Osroene'nin başkenti Edessa ve Dicle'deki Selevkos'u tekrar fethetti.
Part Kralı I. Osroes'in Roma yanlısı oğlu Parthamaspatas, imparatorun arkadaşı olarak seferlere katıldı. Trajan, onu Tizpon'da Partların kralı olarak tahta geçirdi. "Trajan, Partların da ayaklanmasından korkutuğu için onlara kendilerinden bir kral verdi. Tizpon'a vardıklarında, orada bulunan bütün Romalı ve Partlıları topladı; yüksek bir platform inşa ettirdi, ağdalı söylevinin ardından Parthamaspates'i Partların kralı olarak atadı ve başına tacı taktı." (Dio Cassius). Bunun ardından Hatra'da devam etmekte olan kuşatmayı devralmak için kuzeye doğru hareket etti.
Kuşatma 117 yazı sırasında da devam etti fakat doğunun yakıcı sıcakları altında Trajan'a güneş çarptı. İyileşmek için, uzun bir yolculuk olacak olan Roma'ya gitmeye karar verdi. Selevkos'tan yelkenliyle yola çıktıktan sonra imparatorun sağlığı daha da kötüye gitmeye başladı. Kilikya'nın Selinus şehrinde karaya çıkarılan imparator burada öldü ve yerine varisi Hadrianus 118'de tahta geçti.
Trajan sonrası
Yahudi lider Lukuas, Yahudiye'ye kaçtı. onu takip edip, ayaklanmada kilit rol oynayan Julian ve Pappus'u ölümle cezalandırdı. Mezopotamya'daki Yahudileri fetheden Lusius Quietus şimdi Yahudiye'deki Roma ordusunun başındaydı ve Julian ve Pappus liderliğindeki Yahudi asilerin bulunduğu Lod'u kuşattı. Sıkıntılı dönem o kadar artmıştı ki kısa bir süre sonra ölen Rabban , Hanuka'da dahi oruç tutulmasına izin vermişti. Diğer hahamlar ise bunu kınadı. Ardından Lod ele geçirildi ve birçok Yahudi idam edildi; Talmud'da geçen "Lod maktulları" genelde saygısal övgü olarak kullanılır. Aynı yılda Romalılar tarafından idam edilen Yahudiler içinde Pappus ve Julian de bulunmaktaydı.
İmparator Trajan tarafından el üstünde tutulan ve Roma'ya faydalı hizmetleri bulunan Lusius Quietus'un yetkileri, Hadrianus imparator olunca sessizce alındı. Hadrianus'un emriyle olduğu düşünülen bir gerekçeyle, bilinmeyen sebeplerle 118 yazında öldürüldü.
Hadrianus, popüler olmayan fakat uzun vadeli bir karar alıp, Trajan'ın doğu seferlerini terkedip doğu sınırlarını sağlamlaştırdı. Bir zamanlar Mezopotamya'nın vilayeti olan Osroene'yi tekretmesine rağmen başa Parthamaspates'i geçirdi. Bir asır boyunca Osroene, iki imparatorluk arasında bağımsız olarak bir tampon bölge oluşturmuş oldu.
Romalılar için Yahudiye'deki gerginlik devam etti ve birliği kalıcı olarak Yahudiye'deki 'ya konuşlandırıldı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Orosius, Seven Books of History Against the Pagans, 7.12.6.
- ^ "Dio's Rome, Volume V., Book 68, paragraph 32 at Project Gutenburg". 7 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Haziran 2011.
- ^ "JewishEncyclopedia.com - CYRENE:". 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Haziran 2011.
- ^ . 15 Mayıs 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2011.
- ^ "JewishEncyclopedia.com - CYPRUS:". 25 Aralık 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Haziran 2011.
- ^ Abulfaraj, in Münter, "Der Jüdische Krieg," p. 18, Altona and Leipsic, 1821
- ^ Ta'anit ii. 10; Yer. Ta'anit ii. 66a; Yer. Meg. i. 70d; R. H. 18b
- ^ Pes. 50a; B. B. 10b; Eccl. R. ix. 10
- ^ Ta'anit 18b; Yer. Ta'anit 66b
Dış bağlantılar
- "BAR KOKBA AND BAR KOKBA WAR28 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." article from Jewish Encyclopedia28 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (public domain)
- "Cyprus: In Roman Times29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." article from Jewish Encyclopedia28 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (public domain)
- "Cyrene29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." article from Jewish Encyclopedia28 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (public domain)
- "The revolt against Trajan29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", from livius.org19 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- [1]25 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Eusebius, , 4.2.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kistus Savasi veya Kitos Savasi 115 117 Ibranice מרד הגלויות mered ha galuyot veya mered ha tfutzot מרד התפוצות tercume Surgun ayaklanmasi Yahudi Roma savaslarinin ikincisine verilen isimdir Sirenayka Kibris Mezopotamya ve Misir da diaspora Yahudileri tarafindan baslatilip kontrolden cikan bu ayaklanmada genel capta Roma vatandaslari ve Yahudi asileri katledilmistir Ayaklanma en sonunda savasa adini veren komutanligindaki Roma lejyoner kuvvetlerince bastirildi Quietus adi zamanla bozulup Kitos halini aldi Kitos Savasi120 sonrasi Roma ImparatorluguTarih115 117BolgeKibris Libya Misir Mezopotamya Yahudiye SuriyeSonucIsyan bastirildiTaraflarRoma ImparatorluguYahudiye deki YahudilerKomutanlar ve liderlerveya AndreasKayiplarRoma ve Yunan olumleri Cassius Dio ya gore Sirenayka da 200 000 Kibris ta 240 000 Misir Mezopotamya Yahudiye ve Suriye deki olulerin sayisi bilinmiyor Ayaklanma115 te Imparator Trajan Part Imparatorlugu nda karsi dogu seferinin basindaydi Roma seferinin gerekcesi Partlar tarafindan isgal edilen Ermeni Kralligi nin basina Part yanlisi bir kral atanmasiydi Bu durum yarimkuredeki Roma Imparatorlugu etkisine tecavuz etmek demekti 50 yil oncesine kadar Nero zamanindan beri Ermenistan bu iki imparatorlugun hegemonyasindaydi bu da savasi kacinilmaz kildi Trajan in ordusu Mezopotamya da zaferler kazanip ilerlerken arkasinda biraktigi kucuk garnizonlar Yahudi asiler tarafindan saldirilara ugruyordu Sirenayka daki ayaklanma once Misir a ardindan Kibris a sicradi ve Yahudiye deki ayaklanmayi fitilledi Lod merkezli ayaklanma Misir dan cepheye getirilen tahillari tehlikeye atmaktaydi Yahudi ayaklanmasi hizla yeni isgal edilen eyaletlere yayildi Onemli olcude Yahudi nufusu barindiran Nusaybin Edessa Selevkos ve Erbil gibi sehirler ayaklanmalara katilip kucuk Roma garnizonlarini katlettiler Sirenayka Kayserya li Eusebius a gore Sirenayka daki asilerin basini kendisine kral diyen Lukuas veya Andreas cekmekteydi Buradaki asiler icinde Hekate Jupiter Apollon Artemis ve Isis tapinaklarinin da bulundugu bircok tapinagi ve Kayseryum bazilika ve Roma hamami gibi Roma nin simgesi olan devlet yapilarini yikti 4 yuzyilda Hristiyan tarihci Paulus Orosius a gore Sirenayka daki nufus vahset yuzunden o kadar azalmisti ki Hadrianus tarafindan yeni somurgeler kurulmak zorunda kalindi Cassius Dio Yahudi ayaklanmalarini soyle aktarir Bu sirada Sirene deki Yahudiler baslarina Andreas i getirdi ve Romalilar ile Yunanlari yok ettiler Etlerini yaktilar bagirsaklarindan kemer yaptilar kendilerini onlarin kanlariyla meshettiler derilerini giyecek olarak kullandilar Cogunu bastan asagi ikiye yardilar Digerlerini canavarlarin onune gladyator olarak attilar Sonucta 220 000 kisi helak oldu Misir da ve Artemio liderliginde Kibris ta benzer seyler yaptilar Orada da benzer sekilde 240 000 kisi yok oldu Bu sebeple hicbir Yahudi bu topraklara ayak basamaz onu adaya bir ruzgar atmis olsa bile oldurulur Bircok kisi Yahudileri zaptetmek icin gonderildi bunlardan biri Trajan tarafindan gonderilen Lusius tu Yahudi Ansiklopedisi Sirene deki katliamlar icin sunu aktarir Libya daki isyanin ardindan nufus o kadar azaldi ki birkac yil sonra burada yeni somurgeler kuruldu 5 yuzyilin baslarinda Sirene yerlisi Piskopos Sunesyos Yahudilerin eseri olan tahribattan bahseder Do Regno p 2 Yahudi Ansiklopedisi Cassius Dio nun sundugu bilgiler icin Trajan ve Hadrion Dios hakimiyeti altinda gerceklesen Yahudi savaslari acisindan en onemli kaynak oldugunu lxviii 32 lxix 12 14 fakat vahset tanimlarinin ve rakamlarin buyuk ihtimalle abartildigini belirtir Misir Yahudi asilerin lideri Lukuas Markus Rutilyus Lupus valiligindeki Iskenderiye nin Roma birlikleri tarafindan terkedilmesinin ardindan sehre dogru hareket etti ve sehri yakti Pompey in mezari ve pagan tapinaklar haraboldu Trajan praefectus praetorio komutanligi altinda yeni bir bolugu savasmasi icin gonderdi ancak Misir ve Sirenayka da ki durumun pasivize edilmesi 117 nin sonbaharini buldu Kibris Kibris taki Yahudi cetesini lideri Artemion binlerce sivili oldurdukten sonra adanin hakimiyetini ele gecirdi Artemion liderligi altinda Kibris Yahudileri Trajan idaresindeki Roma ya karsi buyuk bir ayaklanma gerceklestirdi 117 ve bilgilere gore 240 000 Yunan katledildi Dio Cassius lxviii 32 Kucuk bir Roma ordusu adaya gonderildi ve baskent tekrar fethedildi Ayaklanma tam anlamiyla bastirildiktan sonra Yahudilerin adada yasamasi yasaklandi Mezopotamya Imparator Trajan in mermer heykeli Trajan Basra Korfezi ndeyken Mezopotamya da yeni bir ayaklanma bas gosterdi Trajan buyuk Yahudi cemaatlerinin bulundugu Nusaybin Osroene nin baskenti Edessa ve Dicle deki Selevkos u tekrar fethetti Part Krali I Osroes in Roma yanlisi oglu Parthamaspatas imparatorun arkadasi olarak seferlere katildi Trajan onu Tizpon da Partlarin krali olarak tahta gecirdi Trajan Partlarin da ayaklanmasindan korkutugu icin onlara kendilerinden bir kral verdi Tizpon a vardiklarinda orada bulunan butun Romali ve Partlilari topladi yuksek bir platform insa ettirdi agdali soylevinin ardindan Parthamaspates i Partlarin krali olarak atadi ve basina taci takti Dio Cassius Bunun ardindan Hatra da devam etmekte olan kusatmayi devralmak icin kuzeye dogru hareket etti Kusatma 117 yazi sirasinda da devam etti fakat dogunun yakici sicaklari altinda Trajan a gunes carpti Iyilesmek icin uzun bir yolculuk olacak olan Roma ya gitmeye karar verdi Selevkos tan yelkenliyle yola ciktiktan sonra imparatorun sagligi daha da kotuye gitmeye basladi Kilikya nin Selinus sehrinde karaya cikarilan imparator burada oldu ve yerine varisi Hadrianus 118 de tahta gecti Trajan sonrasiYahudi lider Lukuas Yahudiye ye kacti onu takip edip ayaklanmada kilit rol oynayan Julian ve Pappus u olumle cezalandirdi Mezopotamya daki Yahudileri fetheden Lusius Quietus simdi Yahudiye deki Roma ordusunun basindaydi ve Julian ve Pappus liderligindeki Yahudi asilerin bulundugu Lod u kusatti Sikintili donem o kadar artmisti ki kisa bir sure sonra olen Rabban Hanuka da dahi oruc tutulmasina izin vermisti Diger hahamlar ise bunu kinadi Ardindan Lod ele gecirildi ve bircok Yahudi idam edildi Talmud da gecen Lod maktullari genelde saygisal ovgu olarak kullanilir Ayni yilda Romalilar tarafindan idam edilen Yahudiler icinde Pappus ve Julian de bulunmaktaydi Imparator Trajan tarafindan el ustunde tutulan ve Roma ya faydali hizmetleri bulunan Lusius Quietus un yetkileri Hadrianus imparator olunca sessizce alindi Hadrianus un emriyle oldugu dusunulen bir gerekceyle bilinmeyen sebeplerle 118 yazinda olduruldu Hadrianus populer olmayan fakat uzun vadeli bir karar alip Trajan in dogu seferlerini terkedip dogu sinirlarini saglamlastirdi Bir zamanlar Mezopotamya nin vilayeti olan Osroene yi tekretmesine ragmen basa Parthamaspates i gecirdi Bir asir boyunca Osroene iki imparatorluk arasinda bagimsiz olarak bir tampon bolge olusturmus oldu Romalilar icin Yahudiye deki gerginlik devam etti ve birligi kalici olarak Yahudiye deki ya konuslandirildi Ayrica bakinizYahudi Roma savaslari Birinci Yahudi Roma savasi Bar Kohba IsyaniKaynakca Orosius Seven Books of History Against the Pagans 7 12 6 Dio s Rome Volume V Book 68 paragraph 32 at Project Gutenburg 7 Subat 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Haziran 2011 JewishEncyclopedia com CYRENE 29 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Haziran 2011 15 Mayis 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Haziran 2011 JewishEncyclopedia com CYPRUS 25 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Haziran 2011 Abulfaraj in Munter Der Judische Krieg p 18 Altona and Leipsic 1821 Ta anit ii 10 Yer Ta anit ii 66a Yer Meg i 70d R H 18b Pes 50a B B 10b Eccl R ix 10 Ta anit 18b Yer Ta anit 66bDis baglantilar BAR KOKBA AND BAR KOKBA WAR28 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde article from Jewish Encyclopedia28 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde public domain Cyprus In Roman Times29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde article from Jewish Encyclopedia28 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde public domain Cyrene29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde article from Jewish Encyclopedia28 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde public domain The revolt against Trajan29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde from livius org19 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde 1 25 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Eusebius 4 2