Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dağ, çevresindeki karasal alanlardan daha yüksek olan kara kütlelerine verilen addır. "Dağlık" sıfatı, dağlarla ilişkili ve kaplı alanları tanımlamak için kullanılır.
Dünya'da birçok dağ olup bunların ortaya çıkış nedeni farklıdır. Bazı dağlar yeryüzünün sıkışmasıyla oluşurken bazı dağlar lavların yeryüzüne çıkıp donmasıyla oluşur. Yanardağların lavlarının kaynağı, magma denen çok sıcak kütledir.
Asya'nın %54'ü, Kuzey Amerika'nın %36'sı, Avrupa'nın %25'i, Güney Amerika'nın %22'si, Avustralya'nın %17'si ve Afrika'nın %'3'ü dağlarla kaplıdır. Dünya'nın karasal kütlesinin %24'ü bütünüyle dağlıktır. İnsanların %10'u dağlık bölgelerde yaşar. Dünya'nın nehirlerinin çoğu dağlık kaynaklarca beslenir ve insanlığın yarısından fazlası su için dağlara bağımlıdır.
Tüm dağlar yalnızca Dünya'da değildir. Diğer gezegenlerde de dağlar vardır. Bunlara örnek olarak Venüs'te Gila Dağı (3 km) ve Türkiye'nin yarısına yakın bir alan kaplayan, Güneş Sisteminin en yüksek dağı Mars'taki Olympus Mons (25 km) örnek verilebilir. Bunların dışıda Ay'da 8 km ve yine Mars'ta 18 km yüksekliğindeki dağlar verilebilir fakat bu dağların yükseliklerinin ölçümü gezegenin yüzeyinden itibaren yapılmaktadır ve Mars'taki dağlar sönmüş birer volkandır. Dünya'nın en yüksek dağları olan Himalaya Dağları'ndaki en yüksek tepe Everest Tepesi ise 8.850 metre yüksekliktedir.
Tanımlamalar
Bazı kaynaklar dağı, göze çarpan sivri bir tepesi olan, belirli bir yüksekliğin üzerindeki topoğrafik çıkıntılar olarak tanımlarlar; örneğin Britannica Öğrenci Ansiklopedisi’ne göre, dağlar; "genellikle 610 metre (2.000 ft) üzerinde yükselir". Diğer taraftan, Britannica Ansiklopedisi, yüksekliğe sınır koymadan, kavramı sadece "jeolojik açıdan standartize edilemeyen terim" olarak ifade eder.
Dağın herhangi bir yanına yamaç denir.
Birleşik Krallık'ta
Birleşik Krallık'ta çevre bakanlığı, dağı 600 metrenin üzerinde olan bütün karalar olarak tanımlar. Bu ölçüm yaklaşık olarak 2.000 ft (610 m) karşılık gelir. İskoçya 2003 yasaları, bu tanımdaki gibi görülmez ve dağ tanımı daha öznel şekilde; 914,4 metre (3.000 ft) üzerindeki tepeler için kullanarak, onları "Munro"lar olarak sıralar. Birleşik Krallık'ta, tepe tanımı, yüksekliğine bakmayarak yaygın şekilde bütün tepeler ve dağlar için kullanılır.
Birleşik Devletler'de
Birleşik Devletler'de Coğrafik İsimler heyeti, 304,7 metre (1.000 ft) altı (bazıları 100 ft (30 m) kadar küçüktür) özellikteki yüzlerce kara alanını "dağ" adı altında listeler. Bu Birleşik Devletler'in her yerinde, hatta Cascade Sıradağları olarak bilinen alçak yüksekliklerin baskın olduğu batı kıyıları için de geçerlidir. Ancak heyet henüz, dağları, tepeleri ve diğer yükseklikleri ayırmaya kalkışmamıştır ve hepsini, nasıl isimlendirildiğine veya yüksekliğine bakmayarak basitçe "tepe" (summit) olarak sınıflandırır. Bununla beraber heyet, (en yüksek tepesi 366 m) gibi alçak dağ sıralarını "sıradağ" olarak listeleyip sınıflandırır.
Yükseklik
Bir dağın yüksekliği onun deniz seviyesinden yüksekliğine göre belirlenir. And Dağları ortalama 4 km iken Himalayalar, deniz seviyesinden ortalama 5 km yukarıdadır. En yüksek dağ, Himalayalarda bulunan 8.848 metre yüksekliğiyle Everest Tepesidir.
Yüksekliğin diğer tanımları da olabilir. Dünya'nın merkezinden en uzakta bulunan zirve Ekvator'daki Chimborazo volkanıdır. Deniz seviyesinden 6.267 metre yükseklikle Andlar'daki bu zirve "en yüksek" olarak nitenlendirilmemektedir çünkü Chimborazo, Ekvatora'a çok yakındır ve Dünya ekvatorda şişkinleşir; Chimborazo 2.150 metre, Dünya'nın merkezine Everest'den daha uzaktır. Tabanından en yükseğe çıkan zirve Hawaii'deki Mauna Kea'dır, zirve tabanının bulunduğu Pasifik Okyanusu'ndan 10.200 metre yüksekte bulunur.
Bugün Everest 'daki en yüksek dağ olsa da, geçmişte daha yüksek dağlar bulunmuştur. Prekambriyan zamanı boyunca, şu an kıvrılarak küçülmüş olan 12.000 metre ile en yüksek dağlardan biri olmuştur. Bu dağ, Himalaya ve Rocky Dağları gibi tektonik tabakaların çarpışması sonucu yükselmiştir.
Mars'ta bulunan eski bir volkan olan Olympus Dağı 26 kilometre (Fraknoi et al., 2004) yükseklikle, Güneş Sistemi'ndeki bilinen en yüksek dağdır.
Volkanların Güneş Sistemi'mizdeki diğer gezegenlerde de püskürdükleri bilinmektedir ve bunlar yaşamlarımız boyunca (örneğin Venüs'te) sürekli püskürmektedir, bu dağların bazıları lav yerine buz püskürür. Birkaç yıl önce Hale teleskobu, Güneş Sistemi'mizdeki bir uyduda bulunan bir volkanın püskürmesini ilk kez kayıt etmiştir.
Dağlar iki şekilde oluşur:
- Kırıklı dağlar: Jeosenklinallerse biriken tortular kıvrılamayacak kadar sert ise bu dağlar kırıklı dağlar olarak meydana gelir. Bu dağların yükselen kıssımlarına Horst alçalan kısımlarına Graben denir. Bu kırıklı dağlar fay hattını oluşturur.
Dünya'nın en uzun fay hattı Doğu Afrika'da bulunan Victoria Gölü'nden başlayıp Van Gölü'nün kuzeyinde sona erer.
- Kıvrım dağlar: Yer kabuğundaki çok geniş çukurluklara denir. Bu çukurluklar akarsular, rüzgarlar, buzulların etkisiyle biriken tortular, kıtaların kaymasıyla yan basınçlara uğrarsa yumuşak olan tabakalar kıvrılarak yükselir ve dağlar oluşur. Bu dağların yükselen kısımalarına antiklinal, çukurda kalan kısımlarına senklinal denir.
Özellikleri
Yüksek dağlar ve Dünya'nın kutuplarına yakın olarak bulunan dağlar, atmosferin daha soğuk tabakalarıyla birlikte bulunurlar. Bu nedenle sıkça don etkisiyle oluşan buzlanmaya ve erozyona maruz kalırlar.
Yeterince uzun dağlar tabanlarından tepelerine kadar çok farklı iklimsel şartlara sahip olurlar ve farklı yüksekliklerde farklı yaşam alanları barındırırlar. Bu zonlarda bulunan fauna ve flora yukarıdaki ve aşağıdaki şartlardan izole olmaya, bu zonlardan üyeler almamaya meyillidir. Bu izole olmuş ekolojik sistemler ve/veya mikroklima olarak bilinir.
Ağaç ormanları, dağın bir yanında bulunan, ağaçlarla nemlenen, eşsiz ekosistem ormanlardır. Çok uzun dağlar buz ya da karla örtülü olabilirler.
Dağlar aşağılardan daha soğuktur, çünkü Güneş Dünya'yı yerden yukarıya doğru ısıtır. Ayrıca yüksek kesimlerde hava seyrek olduğu için yeterli ısı tutamaz. Güneş'in radyasyonu atmosferden geçerek yere iner ve yerküre ısıyı emer.
Daha düşük rakımdaki hava, genellikle daha ılıktır. Dağda yükselen hava, zor ılınır ve sonuç olarak soğur. Hava sıcaklığı normalde, her 300 metre yükseklikte 1 ila 2 C derece düşer.
Dağlar genellikle insan yaşam alanı olarak düzlüklere göre daha az tercih edilir, buralarda hava daha serttir ve tarım alanları daha az bulunur. Çok büyük yüksekliklerde havada daha az oksijen bulunur ve Güneş radyasyonu UV'ye karşı daha az koruma sağlanır.
Hipoksiya'nın (kanda az oksijen bulunması) neden olduğu Akut Dağ Hastalığı, daha alçak kesimlerde yaşayıp, 3.500 metreden daha yukarılarda birkaç saatini geçirmiş insanların yarısını etkiler.
Dünya'ya dağılan dağların ve dağlık dizilerin bir kısmı kendi doğal hallerinde ve ağaç kesimi, madencilik, otlatma için kullanılabildiği gibi az kısmı hepsi için, bazıları ise eğlence (rekreasyon) için kullanılmaktadırlar.
Bazı dağlar sadece ağaçlıkken, bazılarının zirveleri görülmeye değer muhteşem manzaralara sahiptir. Dağdan dağa geçiş yapılıp zirvelere erişilebilir; yükseklik, diklik, düzlük, arazi yapısı, hava ve yol koşulları bu geçişleri etkileyen faktörler olduğu gibi, teleferikler gibi daha kolay ulaşım için yapılmış araçlar da dağlarda bulunabilir.
Dağcılık, , kaya tırmanışı, , tepeden aşağı kayma ve kar sörfü gibi eğlence aktiviteleri dağları eğlenceli hale getiren uğraşlardır. Tepeden aşağı kayma gibi akitivitelerde dağlar özellikle düzlükse eğlenceyi arttırıır. Bununla beraber bu tür uğraşlar her zaman için risk taşımaktadır.
Dağ çeşitleri
Dağlar birkaç yolla karakterize edilebilir. Dağların bazıları volkanlardır ve püskürme tarihi ve lav tipiyle karakterize edililebilirler. Diğer dağlar buzlanma süreciyle şekillenddirilmiş olabilir ve buzlanma özellikleriyle tarif edebilirler. Bununla beraber, yeryüzü kırıkları ve Dünya kabuğundaki katlanmalarıyla ya da tektonik katmanların kıtasal çarpışmalarıyla da (örneğin Himalayalar) örneklendirilebilirler.
Karaların baştan başa şekil ve yerleşimi de dağları ve dağlık yapıları ayrıca tanımlar. Sonuçta bazı dağlar bileşenlerini oluşturan kayaların tipine göre karakterize edilebilirler. Dağları genel olarak şu iki gruba ayırabiliriz:
Ya da dağlar şu şekilde de gruplandırılabilir:
(Dağ tipleri hakkındaki daha geniş bilgi için sayfasına bakınız.)
Jeoloji
Dağlar, genellikle litosferik tabakaların hareketleriyle, orojenik ya da hareketlerden biriyle oluşurlar. Sıkıştırıcı güçler, izostatik yükselti ve volkanik kayaçların araya girmesi, çevredeki kaya yüzeylerinden daha yüksekte olacak şekilde yukarı doğru sıkıştırır. Yükselmenin özelliğine göre tepe, dağ ya da başka bir yükselti oluşur.
Dünya'nın 8.000 metreden yüksek 14 dağı
| Nr. | Adı | Yüksekliği (m) | Silsile | Ülke |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Everest | 8.848 | Himalayalar | Çin, Nepal |
| 2 | K2 | 8.611 | Karakurum | Çin, Pakistan |
| 3 | Kançencunga | 8.586 | Himalayalar | Nepal, Hindistan |
| 4 | Lhotse | 8.516 | Himalayalar | Çin, Nepal |
| 5 | Makalu | 8.485 | Himalayalar | Çin, Nepal |
| 6 | Ço Oyu | 8.188 | Himalayalar | Çin, Nepal |
| 7 | Dhaulagiri | 8.167 | Himalayalar | Nepal |
| 8 | Manaslu | 8.163 | Himalayalar | Nepal |
| 9 | Nanga Parbat | 8.125 | Himalayalar | Pakistan |
| 10 | Annapurna I | 8.091 | Himalayalar | Nepal |
| 11 | Gasherbrum I (Hidden Peak) | 8.080 | Karakurum | Çin, Pakistan |
| 12 | Broad Peak | 8.051 | Karakurum | Çin, Pakistan |
| 13 | Gasherbrum II | 8.034 | Karakurum | Çin, Pakistan |
| 14 | Shishapangma | 8.027 | Himalayalar | Çin |
Resimler
-
![image]()
Feathertop Dağı, (1.922 m), Victoria, Avustralya -
![image]()
(Jade Dağı), (3.952 m), Tayvan. -
![image]()
Erebus Dağı, (3.795 m), Antarktika. -
![image]()
, Washington, ABD. -
![image]()
Hood Dağının yansıması, Oregon. -
![image]()
-
![image]()
, Borneo -
![image]()
, Alberta
Kaynakça
- ^ . 30 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2006.
- ^ . 23 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Mountain -- Britannica Student Encyclopedia". 26 Mart 2007 tarihinde kaynağından .
- ^ "Mountain -- Britannica Concise Encyclopedia - The online encyclopedia you can trust!". 26 Şubat 2008 tarihinde kaynağından .
- ^ "yamaç (TDK)". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Kasım 2015.
- ^ . 27 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2008.
- ^ "Index". 28 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2008.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Şubat 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2008.
- ^ . 21 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2008.
- Fraknoi, A., Morrison, D., & Wolff, S. (2004). Voyages to the Planets. 3rd Ed. Belmont: Thomson Books/Cole.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- www.mrd-journal.org 9 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- www.mountain.org 15 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- www.marietta.edu19 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Wikimedia Commons'ta Mountains ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dag cevresindeki karasal alanlardan daha yuksek olan kara kutlelerine verilen addir Daglik sifati daglarla iliskili ve kapli alanlari tanimlamak icin kullanilir K2 HimalayaAgri Dagi nin Ermenistan dan gorunumuDunya nin en yuksek zirvesi EverestDamavand Dagi Iran Dunya da bircok dag olup bunlarin ortaya cikis nedeni farklidir Bazi daglar yeryuzunun sikismasiyla olusurken bazi daglar lavlarin yeryuzune cikip donmasiyla olusur Yanardaglarin lavlarinin kaynagi magma denen cok sicak kutledir Asya nin 54 u Kuzey Amerika nin 36 si Avrupa nin 25 i Guney Amerika nin 22 si Avustralya nin 17 si ve Afrika nin 3 u daglarla kaplidir Dunya nin karasal kutlesinin 24 u butunuyle dagliktir Insanlarin 10 u daglik bolgelerde yasar Dunya nin nehirlerinin cogu daglik kaynaklarca beslenir ve insanligin yarisindan fazlasi su icin daglara bagimlidir Tum daglar yalnizca Dunya da degildir Diger gezegenlerde de daglar vardir Bunlara ornek olarak Venus te Gila Dagi 3 km ve Turkiye nin yarisina yakin bir alan kaplayan Gunes Sisteminin en yuksek dagi Mars taki Olympus Mons 25 km ornek verilebilir Bunlarin disida Ay da 8 km ve yine Mars ta 18 km yuksekligindeki daglar verilebilir fakat bu daglarin yukseliklerinin olcumu gezegenin yuzeyinden itibaren yapilmaktadir ve Mars taki daglar sonmus birer volkandir Dunya nin en yuksek daglari olan Himalaya Daglari ndaki en yuksek tepe Everest Tepesi ise 8 850 metre yuksekliktedir Tanimlamalar1 344 metre yuksekligindeki Ben Nevis munro Iskocya Bazi kaynaklar dagi goze carpan sivri bir tepesi olan belirli bir yuksekligin uzerindeki topografik cikintilar olarak tanimlarlar ornegin Britannica Ogrenci Ansiklopedisi ne gore daglar genellikle 610 metre 2 000 ft uzerinde yukselir Diger taraftan Britannica Ansiklopedisi yukseklige sinir koymadan kavrami sadece jeolojik acidan standartize edilemeyen terim olarak ifade eder Dagin herhangi bir yanina yamac denir Birlesik Krallik ta Birlesik Krallik ta cevre bakanligi dagi 600 metrenin uzerinde olan butun karalar olarak tanimlar Bu olcum yaklasik olarak 2 000 ft 610 m karsilik gelir Iskocya 2003 yasalari bu tanimdaki gibi gorulmez ve dag tanimi daha oznel sekilde 914 4 metre 3 000 ft uzerindeki tepeler icin kullanarak onlari Munro lar olarak siralar Birlesik Krallik ta tepe tanimi yuksekligine bakmayarak yaygin sekilde butun tepeler ve daglar icin kullanilir Birlesik Devletler de Birlesik Devletler de Cografik Isimler heyeti 304 7 metre 1 000 ft alti bazilari 100 ft 30 m kadar kucuktur ozellikteki yuzlerce kara alanini dag adi altinda listeler Bu Birlesik Devletler in her yerinde hatta Cascade Siradaglari olarak bilinen alcak yuksekliklerin baskin oldugu bati kiyilari icin de gecerlidir Ancak heyet henuz daglari tepeleri ve diger yukseklikleri ayirmaya kalkismamistir ve hepsini nasil isimlendirildigine veya yuksekligine bakmayarak basitce tepe summit olarak siniflandirir Bununla beraber heyet en yuksek tepesi 366 m gibi alcak dag siralarini siradag olarak listeleyip siniflandirir Yukseklik K2 8 611 metre Karakurum Siradaglari Pakistan Bir dagin yuksekligi onun deniz seviyesinden yuksekligine gore belirlenir And Daglari ortalama 4 km iken Himalayalar deniz seviyesinden ortalama 5 km yukaridadir En yuksek dag Himalayalarda bulunan 8 848 metre yuksekligiyle Everest Tepesidir Yuksekligin diger tanimlari da olabilir Dunya nin merkezinden en uzakta bulunan zirve Ekvator daki Chimborazo volkanidir Deniz seviyesinden 6 267 metre yukseklikle Andlar daki bu zirve en yuksek olarak nitenlendirilmemektedir cunku Chimborazo Ekvatora a cok yakindir ve Dunya ekvatorda siskinlesir Chimborazo 2 150 metre Dunya nin merkezine Everest den daha uzaktir Tabanindan en yuksege cikan zirve Hawaii deki Mauna Kea dir zirve tabaninin bulundugu Pasifik Okyanusu ndan 10 200 metre yuksekte bulunur Bugun Everest daki en yuksek dag olsa da gecmiste daha yuksek daglar bulunmustur Prekambriyan zamani boyunca su an kivrilarak kuculmus olan 12 000 metre ile en yuksek daglardan biri olmustur Bu dag Himalaya ve Rocky Daglari gibi tektonik tabakalarin carpismasi sonucu yukselmistir Mars ta bulunan eski bir volkan olan Olympus Dagi 26 kilometre Fraknoi et al 2004 yukseklikle Gunes Sistemi ndeki bilinen en yuksek dagdir Volkanlarin Gunes Sistemi mizdeki diger gezegenlerde de puskurdukleri bilinmektedir ve bunlar yasamlarimiz boyunca ornegin Venus te surekli puskurmektedir bu daglarin bazilari lav yerine buz puskurur Birkac yil once Hale teleskobu Gunes Sistemi mizdeki bir uyduda bulunan bir volkanin puskurmesini ilk kez kayit etmistir Daglar iki sekilde olusur Kirikli daglar Jeosenklinallerse biriken tortular kivrilamayacak kadar sert ise bu daglar kirikli daglar olarak meydana gelir Bu daglarin yukselen kissimlarina Horst alcalan kisimlarina Graben denir Bu kirikli daglar fay hattini olusturur Dunya nin en uzun fay hatti Dogu Afrika da bulunan Victoria Golu nden baslayip Van Golu nun kuzeyinde sona erer Kivrim daglar Yer kabugundaki cok genis cukurluklara denir Bu cukurluklar akarsular ruzgarlar buzullarin etkisiyle biriken tortular kitalarin kaymasiyla yan basinclara ugrarsa yumusak olan tabakalar kivrilarak yukselir ve daglar olusur Bu daglarin yukselen kisimalarina antiklinal cukurda kalan kisimlarina senklinal denir OzellikleriYuksek daglar ve Dunya nin kutuplarina yakin olarak bulunan daglar atmosferin daha soguk tabakalariyla birlikte bulunurlar Bu nedenle sikca don etkisiyle olusan buzlanmaya ve erozyona maruz kalirlar Yunanistan daki Yeterince uzun daglar tabanlarindan tepelerine kadar cok farkli iklimsel sartlara sahip olurlar ve farkli yuksekliklerde farkli yasam alanlari barindirirlar Bu zonlarda bulunan fauna ve flora yukaridaki ve asagidaki sartlardan izole olmaya bu zonlardan uyeler almamaya meyillidir Bu izole olmus ekolojik sistemler ve veya mikroklima olarak bilinir Agac ormanlari dagin bir yaninda bulunan agaclarla nemlenen essiz ekosistem ormanlardir Cok uzun daglar buz ya da karla ortulu olabilirler Daglar asagilardan daha soguktur cunku Gunes Dunya yi yerden yukariya dogru isitir Ayrica yuksek kesimlerde hava seyrek oldugu icin yeterli isi tutamaz Gunes in radyasyonu atmosferden gecerek yere iner ve yerkure isiyi emer Daha dusuk rakimdaki hava genellikle daha iliktir Dagda yukselen hava zor ilinir ve sonuc olarak sogur Hava sicakligi normalde her 300 metre yukseklikte 1 ila 2 C derece duser Daglar genellikle insan yasam alani olarak duzluklere gore daha az tercih edilir buralarda hava daha serttir ve tarim alanlari daha az bulunur Cok buyuk yuksekliklerde havada daha az oksijen bulunur ve Gunes radyasyonu UV ye karsi daha az koruma saglanir Hipoksiya nin kanda az oksijen bulunmasi neden oldugu Akut Dag Hastaligi daha alcak kesimlerde yasayip 3 500 metreden daha yukarilarda birkac saatini gecirmis insanlarin yarisini etkiler Dunya ya dagilan daglarin ve daglik dizilerin bir kismi kendi dogal hallerinde ve agac kesimi madencilik otlatma icin kullanilabildigi gibi az kismi hepsi icin bazilari ise eglence rekreasyon icin kullanilmaktadirlar Bazi daglar sadece agaclikken bazilarinin zirveleri gorulmeye deger muhtesem manzaralara sahiptir Dagdan daga gecis yapilip zirvelere erisilebilir yukseklik diklik duzluk arazi yapisi hava ve yol kosullari bu gecisleri etkileyen faktorler oldugu gibi teleferikler gibi daha kolay ulasim icin yapilmis araclar da daglarda bulunabilir Dagcilik kaya tirmanisi tepeden asagi kayma ve kar sorfu gibi eglence aktiviteleri daglari eglenceli hale getiren ugraslardir Tepeden asagi kayma gibi akitivitelerde daglar ozellikle duzlukse eglenceyi arttiriir Bununla beraber bu tur ugraslar her zaman icin risk tasimaktadir Dag cesitleriBrezilya daki daglar Daglar birkac yolla karakterize edilebilir Daglarin bazilari volkanlardir ve puskurme tarihi ve lav tipiyle karakterize edililebilirler Diger daglar buzlanma sureciyle sekillenddirilmis olabilir ve buzlanma ozellikleriyle tarif edebilirler Bununla beraber yeryuzu kiriklari ve Dunya kabugundaki katlanmalariyla ya da tektonik katmanlarin kitasal carpismalariyla da ornegin Himalayalar orneklendirilebilirler Karalarin bastan basa sekil ve yerlesimi de daglari ve daglik yapilari ayrica tanimlar Sonucta bazi daglar bilesenlerini olusturan kayalarin tipine gore karakterize edilebilirler Daglari genel olarak su iki gruba ayirabiliriz Volkanik daglar Ya da daglar su sekilde de gruplandirilabilir Sira daglar Dag tipleri hakkindaki daha genis bilgi icinsayfasina bakiniz JeolojiDaglar genellikle litosferik tabakalarin hareketleriyle orojenik ya da hareketlerden biriyle olusurlar Sikistirici gucler izostatik yukselti ve volkanik kayaclarin araya girmesi cevredeki kaya yuzeylerinden daha yuksekte olacak sekilde yukari dogru sikistirir Yukselmenin ozelligine gore tepe dag ya da baska bir yukselti olusur Dunya nin 8 000 metreden yuksek 14 dagiNr Adi Yuksekligi m Silsile Ulke1 Everest 8 848 Himalayalar Cin Nepal2 K2 8 611 Karakurum Cin Pakistan3 Kancencunga 8 586 Himalayalar Nepal Hindistan4 Lhotse 8 516 Himalayalar Cin Nepal5 Makalu 8 485 Himalayalar Cin Nepal6 Co Oyu 8 188 Himalayalar Cin Nepal7 Dhaulagiri 8 167 Himalayalar Nepal8 Manaslu 8 163 Himalayalar Nepal9 Nanga Parbat 8 125 Himalayalar Pakistan10 Annapurna I 8 091 Himalayalar Nepal11 Gasherbrum I Hidden Peak 8 080 Karakurum Cin Pakistan12 Broad Peak 8 051 Karakurum Cin Pakistan13 Gasherbrum II 8 034 Karakurum Cin Pakistan14 Shishapangma 8 027 Himalayalar CinResimlerFeathertop Dagi 1 922 m Victoria Avustralya Jade Dagi 3 952 m Tayvan Erebus Dagi 3 795 m Antarktika Washington ABD Hood Daginin yansimasi Oregon Arjantin Sili de Lanin volkani Borneo AlbertaKaynakca 30 Eylul 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Aralik 2006 23 Ocak 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Mountain Britannica Student Encyclopedia 26 Mart 2007 tarihinde kaynagindan Mountain Britannica Concise Encyclopedia The online encyclopedia you can trust 26 Subat 2008 tarihinde kaynagindan yamac TDK 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Kasim 2015 27 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2008 Index 28 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 10 Subat 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2008 Arsivlenmis kopya 16 Subat 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2008 21 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2008 Fraknoi A Morrison D amp Wolff S 2004 Voyages to the Planets 3rd Ed Belmont Thomson Books Cole Ayrica bakinizTurkiye deki daglar listesi Dag turleri En yuksek daglar listesiDis baglantilarwww mrd journal org 9 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde www mountain org 15 Subat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde www marietta edu19 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Mountains ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur