Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yakup Kadri Karaosmanoğlu (27 Mart 1889, Kahire - 13 Aralık 1974, Ankara), Türk yazar ve diplomattır. Türk Dil Kurumunun kurucularındandır.
| Yakup Kadri Karaosmanoğlu | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 27 Mart 1889 Kahire, Mısır Hidivliği, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 13 Aralık 1974 (85 yaşında) Ankara, Türkiye |
| Meslek | Yazar · şair · diplomat · gazeteci |
| Eğitim | İstanbul Hukuk Mektebi (terk) |
| Dönem | Millî Edebiyat · Cumhuriyet |
| Tür | Roman · şiir · öykü · anı |
| Edebî akım | Realizm |
Roman, öykü ve makaleleri ile Türk toplumunun Tanzimat’tan bu yana geçirdiği değişiklikleri anlatmış bir yazardır. Asıl ününü romanları ile sağlayan yazarın en tanınmış romanları Nur Baba, Kiralık Konak ve Yaban'dır. Edebiyat yaşamının başında Fecr-i Ati edebiyat topluluğunun kurucu üyeleri arasında yer almış, daha sonra bireyci düşüncelerden uzaklaşarak toplumculuğu kabul etmiş bir yazar olarak değerlendirilir.
Millî Mücadele yıllarında ve sonrasında etkin bir siyasal yaşam sürmüştür. Millî Mücadele'den itibaren Atatürk’ün yakın arkadaşları arasında yer almıştır.
TBMM II, III. Dönem Mardin, IV. Dönem (Tiran Elçiliğine atanması nedeni ile 27 Ekim 1934 tarihinde istifa) ve 1. (XII) Dönem Manisa Milletvekilliği, Kurucu Meclis Millî Birlik Komitesi Temsilciliği (6 Ocak 1961 – 15 Ekim 1961) yapmıştır.
Kadro dergisinin kurucularındandır. Derginin, devrin yöneticileri ile fikir ayrılığına düşüp Kemalizm’i değiştirmekle suçlanarak kapanmasından sonra diplomat olarak yurt dışında çeşitli görevlerde bulunmuştur.
Anadolu Ajansının kurucularındandır, ömrünün son yıllarında ajansın yönetim kurulu başkanlığını yapmıştır.
Hayatı
1889 yılında Mısır'ın Kahire şehrinde dünyaya geldi. Babası, Manisa'nın tanınmış Karaosmanoğlu Ailesi’ne mensup Abdülkadir Bey, annesi İkbal Hanım’dır. Babası, 1833 yılında Kavalalı İbrahim Paşa’nın Manisa’yı işgali sırasında ona yakınlık göstermiş ve onun Mısır’daki konağına yerleşmişti. Abdülkadir Bey’in konak halkından İkbal Hanım ile yaptığı evlilikten dünyaya gelen ikinci çocuğu Yakup Kadri idi.
Ailesi, Mısırlı İbrahim Paşa’nın ölümü üzerine Türkiye’ye gelince ilköğrenimini Manisa’da Fevziye Mekteb-i İptidaisinde tamamladı. 1903'te İzmir İdadisine girdi. Şahabettin Süleyman ile arkadaşlığı bu okulda iken başladı. Çocukluk yıllarında başlayan edebiyat ilgisi, lise yıllarında daha da arttı. Babasının ölümü üzerine İzmir İdadisi’ndeki eğitimini tamamlayamadı; 1905 yılında annesiyle Mısır'a döndü. Mısır’daki Jön Türkler ile tanıştı, İzmir’e dönme isteğinden vazgeçti. Jön Türkler’in etkisiyle politikaya ilgi duymaya başladı. İskenderiye'deki bir Fransız okulunda ve İsviçre Lisesi’nde eğitim görerek iki yıl sonra ortaöğrenimini tamamladı. Bu yıllarda öğrendiği Fransızca ile Flaubert, Guy de Maupassant, Alphonse Daudet gibi ünlü batılı yazarları okudu.Şerafettin Mağmumi’nin çıkardığı “Türk” adlı dergide Maupassant’tan yaptığı ilk çeviri öykülerini yayınladı.
1908'de ailesiyle İstanbul’a döndü, Yeldeğirmeni semtine yerleşti ve Balkan Savaşı’na kadar burada yaşadı. Bu arada İstanbul Hukuk Mektebine kaydoldu ancak okulu üçüncü sınıftan terk etti. 1909'da arkadaşı Şahabettin Süleyman aracılığıyla Fecr-i Âti topluluğuna katıldı. Aynı yıl Henrik Ibsen’den esinlenerek yazdığı ilk oyunu “Nirvana”, Resimli Kitap Dergisi’nde yayımlandı. Edebiyat yaşamını Servet-i Fünûn dergisinde küçük öyküler yayımlayarak sürdürdü. Mensur şiirler de kaleme aldı.
Paris’ten dönen Yahya Kemal ile birlikte edebiyatta, “Nev-Yunanilik” adını verdikleri yeni bir çığır açmak için uğraştı ancak çabaları ilgi görmedi. Yunan ve Latin kaynakları dışında doğu mitolojisine de ilgi duydu. Bu ilgisi nedeniyle Çamlıca’daki Kısıklı Bektaşi tekkesine devam etti ve gözlemlerinden yayımlanarak “Nur Baba” romanını yazdı ama karşılaşacağı tepkilerden çekinmesi ve İsviçre’ye gidecek olması nedeniyle romanını o dönemde kitap olarak yayımlamadı.
Bergson ve Freud’un görüşlerinden yararlanarak ruh tahlillerine geniş yer veren öyküler yazdı. İlk öykü kitabı “Bir Serencam”’ı 1913'te yayımlandı. Bu yıllarda Peyam Gazetesi’nde kadın sorunları, hayat, medeniyet ile ilgili birçok konuda makaleler yayımladı. Bir süre Üsküdar İdadisi’nde edebiyat ve felsefe öğretmenliği yaptı.
1912’de tüberküloza yakalandığını öğrenen Yakup Kadri, tedavi olmak için ancak 1916'da İsviçre'ye gidebildi;Mondros Mütarekesi’nin imzalanması üzerine yurda döndü.
Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı’nda yaşananlar Yakup Kadri’nin edebiyat anlayışını değiştirmesine neden oldu; sanatın "şahsi ve muhterem" olduğu düşüncesinden uzaklaştı. "'Toplum için sanat" anlayışına yöneldi ve Millî Edebiyat akımının sade dil anlayışını benimsedi.
Kurtuluş Savaşı yılları
Mondros Mütarekesi’nden sonraki günlerde İkdam gazetesinde yazılar yazan Yakup Kadri, yazılarında Türk Kurtuluş Savaşı'nı destekledi. Bir yandan da Yeni Mecmua'da Erenlerin Bağından adını verdiği nesirler yayımladı. Millî mücadele ile ilgili hikâyeler yazdı. Bu dönemdeki yazılarını daha sonra Ergenekon adlı eserinde kitaplaştırdı (1929).
1920'de Millî Mücadeleyi izlemek için bazı arkadaşlarıyla birlikte Ankara'ya çağrıldı. Batı cephesini dolaştı ve bu seyahatinden millî duyguları güçlenmiş, geleceğe dair ümit dolu olarak İstanbul’a döndü. Gazetecilik çalışmaları devam ederken en büyük eserleri olan romanlarını yayımlamaya başladı. Kiralık Konak romanı İkdam'da tefrika edildi. 1921’de ise daha önce yazdığı Nur Baba romanı Akşam gazetesinde tefrika ettirdi; ancak gelen tepkiler üzerine tefrika yarım kaldı. Eser, 1922’de kitap olarak yayımlandığında yazarının Türkiye’de ve ülke dışında tanınmasına büyük katkı sağladı.Nur Baba, aynı yıl, Muhsin Ertuğrul tarafından filme de çekildi.
Nur Baba’yı bastırdıktan sonra Ankara’ya giden yazar, kendisine Tetkik-i Mezalim Komisyonunda görev verilmesi üzerine Kütahya, Simav, Gediz, Eskişehir, Sakarya yörelerini dolaştı; gördüklerini belli bir zaman sonra kaleme alabildi. Bir yandan da Ankara’daki Hâkimiyet-i Milliye gazetesine makaleler ve İstanbul’daki Cumhuriyet gazetesine fıkralar yazdı.
9 Eylül zaferinden sonra TBMM’ye Mardin milletvekili olarak girdi. 1923’te Mutasarrıf Asaf Bey’in kızı, Burhan Asaf Bey’in kız kardeşi Leman Hanım ile evlendi.
Cumhuriyet yılları
Mardin milletvekili Yakup Kadri, 1925’te Anadolu Ajansı şirkete dönüştürüldüğünde ilk yönetim kurulu üyeleri arasında yer aldı ve “Harici Seksiyon Şefliği”ni üstlendi. Yönetim kurulundan 1928'de ayrıldı.
1926’da tedavi için ikinci kez İsviçre’ye giden ve iki yıl kalan Yakup Kadri, izlenimlerini Milliyet gazetesine gönderdi. Bu yazılar daha sonra Alp Dağları’ndan başlığıyla kitaplaştırıldı.
1927’de Hüküm Gecesi, 1928’de Sodom ve Gomore adlı romanlarını yayımladı.
1931-1934 yıllarında Manisa milletvekili olarak mecliste yer aldı. Cumhuriyet ve Hâkimiyet-i Milliye gazetelerinde sürdürdü.
1932'de kurulan Türk Dil Kurumunun kurucularından biri olarak Türkçe için çalıştı.
Kadro dergisi yazarlığı
1932'de Vedat Nedim Tör, Şevket Süreyya Aydemir, Burhan Asaf Belge ve İsmail Hüsrev Tökin ile birlikte Kadro dergisinin kurucuları arasında yer aldı. O yıl, Kurtuluş Savaşı gözlemlerinden ve Tetkik-i Mezalim Komisyonunda yer aldığı dönemden yararlanarak yazdığı Yaban adlı romanı Kadro dergisinde tefrika etti ve büyük yankılar uyandırdı. Romanda Türk milletinin büyük bir kurtuluş mücadelesi vermekte olduğu 1922 yılında aydın ile köylü arasındaki yabancılık ve uyuşmazlığı anlattı. Derginin hemen her sayısında sanat ve edebiyat üzerine denemeler yazdı.
Kadro dergisinin savunduğu bazı görüşler devlet yetkilileri tarafından aşırı bulununca derginin imtiyaz sahibi Yakup Kadri, 1934’te Tiran’a elçi olarak atandı ve dergi kapatıldı.
Diplomatlık yılları
1934 yılında Tiran elçiliğine atanan Yakup Kadri, 1935'te Prag, 1939'da Lahey, 1942'de Bern, 1949'da Tahran ve 1951'de yine Bern elçiliklerine getirildi. 1955 yılında Bern elçisi iken emekli oldu. Zoraki Diplomat adlı eseri, diplomatlık yıllarının eseri olarak ortaya çıktı.
Emekli olduktan sonra kendi vatanına döndü ve gazete, dergi yazılarını sürdürdü. 1957'de Ulus gazetesinin başyazarlığını üstlendi.
1960’tan sonra
Yakup Kadri, 1960 İhtilali’nden sonra Kurucu Meclis Milli Birlik Komitesi Temsilciliği (6 Ocak 1961-15 Ekim 1961) yapmıştır.
Siyasal yaşamının son görevi 1961-1965 arasındaki Manisa milletvekili oldu. Bu dönemde İsmet İnönü'den sonra meclisin en yaşlı üyesi olarak Geçici Meclis Başkanı olarak görev yaptı. 1962 yılında partinin Atatürk ilkeleri ile ters düştüğünü iddia ederek CHP’den istifa etti. 1965 yılında politikadan çekildi.1966 yılında Anadolu Ajansı yönetim kurulu başkanlığına seçildi.
13 Aralık 1974’te Ankara’da tedavi görmekte olduğu Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nde hayatını kaybetti. Cenazesi, İstanbul Beşiktaş’taki Yahya Efendi mezarlığında annesinin mezarı yanına defnedildi.
Yazarlık yaşamı
Yazarlığa , Servet-i Fünûn, gibi dergilerde başladı. Fecr-i Âtîcilerin "sanat şahsî ve muhteremdir" görüşünü paylaştığı ve "sanat için sanat" yaptığı bu ilk döneminde Nirvana adlı bir oyun, makaleler, denemeler, düzyazı şiirler ve öyküler yazdı.
Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında ülkenin durumu, sanat anlayışını değiştirmesine yol açtı. Asıl ününü romanları ile sağlayan yazar; Türk toplumunun çeşitli dönemlerdeki gerçekliğini sergilemek istediği için bir ikisi dışında yapıtlarında belli tarihsel dönemleri ele aldı. Bir Sürgün, II. Abdülhamid döneminin; Hüküm Gecesi, II. Meşrutiyet'in; Kiralık Konak, I. Dünya Savaşı öncesinin; Sodom ve Gomore, Mütareke döneminin; Yaban, Kurtuluş Savaşı yıllarının; Ankara Cumhuriyet'in ilk on yılının; Panorama ise 1923-1952 yıllarının işlendiği romanlarıdır.
Romanlarında yarattığı karakterlerin gerçekçiliği nedeniyle "Türk romanında belki ilk defa tipleri toplumsal koşullara ve tarihsel sürece bağlamaya çalışırken, bu tiplere canlı ve gerçek bir kişilik kazandırma uğruna bilinçli bir çaba göstermiş bir yazar” olarak nitelendirildi. Yaban, Ankara, Panorama romanlarında Milli Mücadele ve Anadolu ile ilgili konuları işleyerek edebiyatın Anadolu’ya açılmasında önemli rol oynadı.
Karaosmanoğlu 1920'lerden sonra iyimser bir devrimci görünümündeyken, sonra umutlarını yitirerek romancılığını devrimci yönde kullanmaktan vazgeçmiştir. 1955'ten sonra da anı kitaplarından başka bir şey yazmamıştır.
Romanları hakkında
Romanları arasında en tanınanları Nur Baba, Kiralık Konak ve Yaban'dır.
Karaosmanoğlu'nun ilk romanı olan Nur Baba 1922'de kitap olarak çıkmadan önce Akşam gazetesinde tefrika edilmişti. Döneminde olumlu ve olumsuz eleştirilerle karşılanan bu roman edebi gücünden çok ele aldığı konu bakımından dikkat çeker. Romanda, İstanbul’da bir Bektaşi tekkesinin şeyhiyle, evli bir kadın arasındaki tutkulu bir aşkın öyküsünü anlatır. Eser, kitap olarak basıldığında çok satılıp ve Karaosmanoğlu'nun ününü yaygınlaştırdı. Ancak Karaosmanoğlu Bektaşilik'in sırlarını açıklamak ve üstelik Bektaşilik'i küçük düşürmekle suçlandığı için romanın ilk ve ikinci baskılarına yazdığı "izah"larla bu suçlamalara karşı kendini savunmak gereğini duymuştur.
Basılan ilk romanı Kiralık Konak oldu. Bu, bireyci sanattan vazgeçtikten sonra yazdığı ilk romandı. Roman, Tanzimat'tan sonra değişen Osmanlı sosyal hayatını konu edinir. “Toplumda meydana gelen sosyal değişmeler, aile hayatını olduğu kadar, nesiller arasındaki ilişkileri de olumsuz yönlerden etkiler” ana fikri etrafında gelişir
1942'de 'nda ikinciliği kazanmış olan Yaban, Karaosmanoğlu'nun en başarılı romanı sayılır. Anadolu köylüsünün gerçeklerini dile getirdiği ve Türk aydını ile köylüsü arasındaki uçurumu gözler önüne serdiği için övülmüştür. Ancak bazı eleştirmenler de Karaosmanoğlu'nu, köylüye tepeden bakmak ve onu hor görmekle suçlamışlardır. Yeni ulusu yaratmak görevi de vatanı kurtaracak olan aydınlara düşmektedir. Yaban hem Anadolu'yu ve köylüyü konu edinen ilk önemli roman olmasıyla, hem de çirkin bir gerçekliği şiirsel bir üslupla dile getirmedeki başarısıyla Türk roman tarihinde saygın bir yere sahiptir.
Karaosmanoğlu toplumsal sorunlara belli bir siyasal açıdan eğilmiş bir romancı olmakla birlikte, bu sorunlara yaklaşımını elden geldiğince sanatsal bir düzeyde tutmaya çalışmıştır. Ona karşı yapılan eleştiriler daha çok romanlarının içeriğine ve bazen de diline yönelik olmuştur. Ruhsal çözümlemede, karakter yaratmada ve ele aldığı dönemin toplumsal gerçekliğini yansıtmadaki başarısı övgüyle karşılanmıştır.
1910'dan 1974'e dek verdiği eserler, üslup özellikleri bakımından Türkçenin geçirdiği bütün evreleri yansıtır. Yakup Kadri'nin Fransız etkisinde başlayan yazarlığı 1920'lerden sonra özgün bir sese kavuşarak siyasi ve sosyolojik konulara, tarihe, dönem çatışmalarına ve birey psikolojisini irdelemeye yönelmiştir
Siyasi etkileri
Karaosmanoğlu, Mustafa Kemal Atatürk'ün ve İsmet İnönü'nün en güvendiği aydınlardan biri olarak görülmüş ve tavsiyeleriyle Cumhuriyet Halk Partisi'nin kimi politikalarının şekillenmesinde önemli etkileri olmuş bir aydındır. Karaosmanoğlu, bu etkileri, Türk Kurtuluş Savaşı sonrası, Atatürk dönemi, İsmet İnönü dönemi, Demokrat Parti iktidarı ve 27 Mayıs darbesini anlattığı Politikada 45 Yıl ve 1934'te Tiran’da başlayıp 1954'te Bern’de noktalanan diplomatlık günlerini anlattığı adlı eserlerinde detaylı bir biçimde aktarır.
Yayımlanmış eserleri
Roman
Öykü
Şiir
Oyun
| Anı
Monografi
Makale
|
Hakkında yazılan kitaplar
- Şerif Aktaş, Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU (2019)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b "Ali Serdar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun Romanlarında Cinsellik, Bilkent Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2002" (PDF). 6 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Ağustos 2011.
- ^ . tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2013.
- ^ "Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Liseedebiyat.com sitesi, Erişim tarihi 29.07.2011". 16 Mart 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Temmuz 2011.
- ^ a b c d "Veysel Şahin, Roman Tekniği Bakımından Yaban, E-Journal of New World Sciences Academy, Cilt 2, Sayı 3, 2007" (PDF). 7 Eylül 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Temmuz 2011.
- ^ a b c d e f g h "Atilla Özkırımlı, Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun Hayatı ve Eserleri, Erişim tarihi:29.07.2011". 2 Şubat 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Temmuz 2011.
- ^ a b c d e f g . 12 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2011.
- ^ "Abdülahlim Aydın, Yaşama Bakışta Guy de Maupassant'ın Yakup Kadri Karaosmanoğlu Üzerindeki Etkileri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 12, Sayı 2, Elazığ 2002" (PDF). 11 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Temmuz 2011.
- ^ a b (PDF). 26 Haziran 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2011.
- ^ a b Gıyasettin Aytaş, Nur Baba Romanında Yozlaşan Bektaşi Tekkesi, Hacı Bektaşi Veli Dergisi, Sayı 9, Yıl:1999[]
- ^ a b Yakup Kadri Ölümünün 28. Yılında Anılıyor, Hürriyet Gazetesi, 13.12.2002
- ^ . 18 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f . 4 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2011.
- ^ Berna Moran, Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış, İletişim Yayınları, İstanbul, 1983, s.113]
- ^ Gariper, C.,- Küçükcoşkun Y., Dionizyak Coşkunun İhtişam ve Sefaleti: Yakup Kadri'nin Nur Baba Romanına Psikanalitik Bir Yaklaşım, Akademik Kitaplar, İstanbul 2009, s.49-94
- ^ . 28 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2011.
- ^ İletişim Yayınları, Erişim tarihi:29.07.2011
Dış bağlantılar
![image]()
Vikisöz 'de Yakup Kadri Karaosmanoğlu ile ilgili özlü sözler bulunur.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yakup Kadri Karaosmanoglu 27 Mart 1889 Kahire 13 Aralik 1974 Ankara Turk yazar ve diplomattir Turk Dil Kurumunun kurucularindandir Yakup Kadri KaraosmanogluDogum27 Mart 1889 1889 03 27 Kahire Misir Hidivligi Osmanli ImparatorluguOlum13 Aralik 1974 85 yasinda Ankara TurkiyeMeslekYazar sair diplomat gazeteciEgitimIstanbul Hukuk Mektebi terk DonemMilli Edebiyat CumhuriyetTurRoman siir oyku aniEdebi akimRealizm Roman oyku ve makaleleri ile Turk toplumunun Tanzimat tan bu yana gecirdigi degisiklikleri anlatmis bir yazardir Asil ununu romanlari ile saglayan yazarin en taninmis romanlari Nur Baba Kiralik Konak ve Yaban dir Edebiyat yasaminin basinda Fecr i Ati edebiyat toplulugunun kurucu uyeleri arasinda yer almis daha sonra bireyci dusuncelerden uzaklasarak toplumculugu kabul etmis bir yazar olarak degerlendirilir Milli Mucadele yillarinda ve sonrasinda etkin bir siyasal yasam surmustur Milli Mucadele den itibaren Ataturk un yakin arkadaslari arasinda yer almistir TBMM II III Donem Mardin IV Donem Tiran Elciligine atanmasi nedeni ile 27 Ekim 1934 tarihinde istifa ve 1 XII Donem Manisa Milletvekilligi Kurucu Meclis Milli Birlik Komitesi Temsilciligi 6 Ocak 1961 15 Ekim 1961 yapmistir Kadro dergisinin kurucularindandir Derginin devrin yoneticileri ile fikir ayriligina dusup Kemalizm i degistirmekle suclanarak kapanmasindan sonra diplomat olarak yurt disinda cesitli gorevlerde bulunmustur Anadolu Ajansinin kurucularindandir omrunun son yillarinda ajansin yonetim kurulu baskanligini yapmistir Hayati1889 yilinda Misir in Kahire sehrinde dunyaya geldi Babasi Manisa nin taninmis Karaosmanoglu Ailesi ne mensup Abdulkadir Bey annesi Ikbal Hanim dir Babasi 1833 yilinda Kavalali Ibrahim Pasa nin Manisa yi isgali sirasinda ona yakinlik gostermis ve onun Misir daki konagina yerlesmisti Abdulkadir Bey in konak halkindan Ikbal Hanim ile yaptigi evlilikten dunyaya gelen ikinci cocugu Yakup Kadri idi Ailesi Misirli Ibrahim Pasa nin olumu uzerine Turkiye ye gelince ilkogrenimini Manisa da Fevziye Mekteb i Iptidaisinde tamamladi 1903 te Izmir Idadisine girdi Sahabettin Suleyman ile arkadasligi bu okulda iken basladi Cocukluk yillarinda baslayan edebiyat ilgisi lise yillarinda daha da artti Babasinin olumu uzerine Izmir Idadisi ndeki egitimini tamamlayamadi 1905 yilinda annesiyle Misir a dondu Misir daki Jon Turkler ile tanisti Izmir e donme isteginden vazgecti Jon Turkler in etkisiyle politikaya ilgi duymaya basladi Iskenderiye deki bir Fransiz okulunda ve Isvicre Lisesi nde egitim gorerek iki yil sonra ortaogrenimini tamamladi Bu yillarda ogrendigi Fransizca ile Flaubert Guy de Maupassant Alphonse Daudet gibi unlu batili yazarlari okudu Serafettin Magmumi nin cikardigi Turk adli dergide Maupassant tan yaptigi ilk ceviri oykulerini yayinladi 1908 de ailesiyle Istanbul a dondu Yeldegirmeni semtine yerlesti ve Balkan Savasi na kadar burada yasadi Bu arada Istanbul Hukuk Mektebine kaydoldu ancak okulu ucuncu siniftan terk etti 1909 da arkadasi Sahabettin Suleyman araciligiyla Fecr i Ati topluluguna katildi Ayni yil Henrik Ibsen den esinlenerek yazdigi ilk oyunu Nirvana Resimli Kitap Dergisi nde yayimlandi Edebiyat yasamini Servet i Funun dergisinde kucuk oykuler yayimlayarak surdurdu Mensur siirler de kaleme aldi Paris ten donen Yahya Kemal ile birlikte edebiyatta Nev Yunanilik adini verdikleri yeni bir cigir acmak icin ugrasti ancak cabalari ilgi gormedi Yunan ve Latin kaynaklari disinda dogu mitolojisine de ilgi duydu Bu ilgisi nedeniyle Camlica daki Kisikli Bektasi tekkesine devam etti ve gozlemlerinden yayimlanarak Nur Baba romanini yazdi ama karsilasacagi tepkilerden cekinmesi ve Isvicre ye gidecek olmasi nedeniyle romanini o donemde kitap olarak yayimlamadi Bergson ve Freud un goruslerinden yararlanarak ruh tahlillerine genis yer veren oykuler yazdi Ilk oyku kitabi Bir Serencam i 1913 te yayimlandi Bu yillarda Peyam Gazetesi nde kadin sorunlari hayat medeniyet ile ilgili bircok konuda makaleler yayimladi Bir sure Uskudar Idadisi nde edebiyat ve felsefe ogretmenligi yapti 1912 de tuberkuloza yakalandigini ogrenen Yakup Kadri tedavi olmak icin ancak 1916 da Isvicre ye gidebildi Mondros Mutarekesi nin imzalanmasi uzerine yurda dondu Balkan Savasi ve I Dunya Savasi nda yasananlar Yakup Kadri nin edebiyat anlayisini degistirmesine neden oldu sanatin sahsi ve muhterem oldugu dusuncesinden uzaklasti Toplum icin sanat anlayisina yoneldi ve Milli Edebiyat akiminin sade dil anlayisini benimsedi Kurtulus Savasi yillari Mondros Mutarekesi nden sonraki gunlerde Ikdam gazetesinde yazilar yazan Yakup Kadri yazilarinda Turk Kurtulus Savasi ni destekledi Bir yandan da Yeni Mecmua da Erenlerin Bagindan adini verdigi nesirler yayimladi Milli mucadele ile ilgili hikayeler yazdi Bu donemdeki yazilarini daha sonra Ergenekon adli eserinde kitaplastirdi 1929 1920 de Milli Mucadeleyi izlemek icin bazi arkadaslariyla birlikte Ankara ya cagrildi Bati cephesini dolasti ve bu seyahatinden milli duygulari guclenmis gelecege dair umit dolu olarak Istanbul a dondu Gazetecilik calismalari devam ederken en buyuk eserleri olan romanlarini yayimlamaya basladi Kiralik Konak romani Ikdam da tefrika edildi 1921 de ise daha once yazdigi Nur Baba romani Aksam gazetesinde tefrika ettirdi ancak gelen tepkiler uzerine tefrika yarim kaldi Eser 1922 de kitap olarak yayimlandiginda yazarinin Turkiye de ve ulke disinda taninmasina buyuk katki sagladi Nur Baba ayni yil Muhsin Ertugrul tarafindan filme de cekildi Nur Baba yi bastirdiktan sonra Ankara ya giden yazar kendisine Tetkik i Mezalim Komisyonunda gorev verilmesi uzerine Kutahya Simav Gediz Eskisehir Sakarya yorelerini dolasti gorduklerini belli bir zaman sonra kaleme alabildi Bir yandan da Ankara daki Hakimiyet i Milliye gazetesine makaleler ve Istanbul daki Cumhuriyet gazetesine fikralar yazdi 9 Eylul zaferinden sonra TBMM ye Mardin milletvekili olarak girdi 1923 te Mutasarrif Asaf Bey in kizi Burhan Asaf Bey in kiz kardesi Leman Hanim ile evlendi Cumhuriyet yillari Mardin milletvekili Yakup Kadri 1925 te Anadolu Ajansi sirkete donusturuldugunde ilk yonetim kurulu uyeleri arasinda yer aldi ve Harici Seksiyon Sefligi ni ustlendi Yonetim kurulundan 1928 de ayrildi 1926 da tedavi icin ikinci kez Isvicre ye giden ve iki yil kalan Yakup Kadri izlenimlerini Milliyet gazetesine gonderdi Bu yazilar daha sonra Alp Daglari ndan basligiyla kitaplastirildi 1927 de Hukum Gecesi 1928 de Sodom ve Gomore adli romanlarini yayimladi 1931 1934 yillarinda Manisa milletvekili olarak mecliste yer aldi Cumhuriyet ve Hakimiyet i Milliye gazetelerinde surdurdu 1932 de kurulan Turk Dil Kurumunun kurucularindan biri olarak Turkce icin calisti Kadro dergisi yazarligi 1932 de Vedat Nedim Tor Sevket Sureyya Aydemir Burhan Asaf Belge ve Ismail Husrev Tokin ile birlikte Kadro dergisinin kuruculari arasinda yer aldi O yil Kurtulus Savasi gozlemlerinden ve Tetkik i Mezalim Komisyonunda yer aldigi donemden yararlanarak yazdigi Yaban adli romani Kadro dergisinde tefrika etti ve buyuk yankilar uyandirdi Romanda Turk milletinin buyuk bir kurtulus mucadelesi vermekte oldugu 1922 yilinda aydin ile koylu arasindaki yabancilik ve uyusmazligi anlatti Derginin hemen her sayisinda sanat ve edebiyat uzerine denemeler yazdi Kadro dergisinin savundugu bazi gorusler devlet yetkilileri tarafindan asiri bulununca derginin imtiyaz sahibi Yakup Kadri 1934 te Tiran a elci olarak atandi ve dergi kapatildi Diplomatlik yillari 1934 yilinda Tiran elciligine atanan Yakup Kadri 1935 te Prag 1939 da Lahey 1942 de Bern 1949 da Tahran ve 1951 de yine Bern elciliklerine getirildi 1955 yilinda Bern elcisi iken emekli oldu Zoraki Diplomat adli eseri diplomatlik yillarinin eseri olarak ortaya cikti Emekli olduktan sonra kendi vatanina dondu ve gazete dergi yazilarini surdurdu 1957 de Ulus gazetesinin basyazarligini ustlendi 1960 tan sonra Yakup Kadri 1960 Ihtilali nden sonra Kurucu Meclis Milli Birlik Komitesi Temsilciligi 6 Ocak 1961 15 Ekim 1961 yapmistir Siyasal yasaminin son gorevi 1961 1965 arasindaki Manisa milletvekili oldu Bu donemde Ismet Inonu den sonra meclisin en yasli uyesi olarak Gecici Meclis Baskani olarak gorev yapti 1962 yilinda partinin Ataturk ilkeleri ile ters dustugunu iddia ederek CHP den istifa etti 1965 yilinda politikadan cekildi 1966 yilinda Anadolu Ajansi yonetim kurulu baskanligina secildi 13 Aralik 1974 te Ankara da tedavi gormekte oldugu Gulhane Askeri Tip Akademisi nde hayatini kaybetti Cenazesi Istanbul Besiktas taki Yahya Efendi mezarliginda annesinin mezari yanina defnedildi Yazarlik yasamiYazarliga Servet i Funun gibi dergilerde basladi Fecr i Aticilerin sanat sahsi ve muhteremdir gorusunu paylastigi ve sanat icin sanat yaptigi bu ilk doneminde Nirvana adli bir oyun makaleler denemeler duzyazi siirler ve oykuler yazdi Balkan Savasi ve I Dunya Savasi sirasinda ulkenin durumu sanat anlayisini degistirmesine yol acti Asil ununu romanlari ile saglayan yazar Turk toplumunun cesitli donemlerdeki gercekligini sergilemek istedigi icin bir ikisi disinda yapitlarinda belli tarihsel donemleri ele aldi Bir Surgun II Abdulhamid doneminin Hukum Gecesi II Mesrutiyet in Kiralik Konak I Dunya Savasi oncesinin Sodom ve Gomore Mutareke doneminin Yaban Kurtulus Savasi yillarinin Ankara Cumhuriyet in ilk on yilinin Panorama ise 1923 1952 yillarinin islendigi romanlaridir Romanlarinda yarattigi karakterlerin gercekciligi nedeniyle Turk romaninda belki ilk defa tipleri toplumsal kosullara ve tarihsel surece baglamaya calisirken bu tiplere canli ve gercek bir kisilik kazandirma ugruna bilincli bir caba gostermis bir yazar olarak nitelendirildi Yaban Ankara Panorama romanlarinda Milli Mucadele ve Anadolu ile ilgili konulari isleyerek edebiyatin Anadolu ya acilmasinda onemli rol oynadi Karaosmanoglu 1920 lerden sonra iyimser bir devrimci gorunumundeyken sonra umutlarini yitirerek romanciligini devrimci yonde kullanmaktan vazgecmistir 1955 ten sonra da ani kitaplarindan baska bir sey yazmamistir Romanlari hakkindaRomanlari arasinda en taninanlari Nur Baba Kiralik Konak ve Yaban dir Karaosmanoglu nun ilk romani olan Nur Baba 1922 de kitap olarak cikmadan once Aksam gazetesinde tefrika edilmisti Doneminde olumlu ve olumsuz elestirilerle karsilanan bu roman edebi gucunden cok ele aldigi konu bakimindan dikkat ceker Romanda Istanbul da bir Bektasi tekkesinin seyhiyle evli bir kadin arasindaki tutkulu bir askin oykusunu anlatir Eser kitap olarak basildiginda cok satilip ve Karaosmanoglu nun ununu yayginlastirdi Ancak Karaosmanoglu Bektasilik in sirlarini aciklamak ve ustelik Bektasilik i kucuk dusurmekle suclandigi icin romanin ilk ve ikinci baskilarina yazdigi izah larla bu suclamalara karsi kendini savunmak geregini duymustur Basilan ilk romani Kiralik Konak oldu Bu bireyci sanattan vazgectikten sonra yazdigi ilk romandi Roman Tanzimat tan sonra degisen Osmanli sosyal hayatini konu edinir Toplumda meydana gelen sosyal degismeler aile hayatini oldugu kadar nesiller arasindaki iliskileri de olumsuz yonlerden etkiler ana fikri etrafinda gelisir 1942 de nda ikinciligi kazanmis olan Yaban Karaosmanoglu nun en basarili romani sayilir Anadolu koylusunun gerceklerini dile getirdigi ve Turk aydini ile koylusu arasindaki ucurumu gozler onune serdigi icin ovulmustur Ancak bazi elestirmenler de Karaosmanoglu nu koyluye tepeden bakmak ve onu hor gormekle suclamislardir Yeni ulusu yaratmak gorevi de vatani kurtaracak olan aydinlara dusmektedir Yaban hem Anadolu yu ve koyluyu konu edinen ilk onemli roman olmasiyla hem de cirkin bir gercekligi siirsel bir uslupla dile getirmedeki basarisiyla Turk roman tarihinde saygin bir yere sahiptir Karaosmanoglu toplumsal sorunlara belli bir siyasal acidan egilmis bir romanci olmakla birlikte bu sorunlara yaklasimini elden geldigince sanatsal bir duzeyde tutmaya calismistir Ona karsi yapilan elestiriler daha cok romanlarinin icerigine ve bazen de diline yonelik olmustur Ruhsal cozumlemede karakter yaratmada ve ele aldigi donemin toplumsal gercekligini yansitmadaki basarisi ovguyle karsilanmistir 1910 dan 1974 e dek verdigi eserler uslup ozellikleri bakimindan Turkcenin gecirdigi butun evreleri yansitir Yakup Kadri nin Fransiz etkisinde baslayan yazarligi 1920 lerden sonra ozgun bir sese kavusarak siyasi ve sosyolojik konulara tarihe donem catismalarina ve birey psikolojisini irdelemeye yonelmistirSiyasi etkileriKaraosmanoglu Mustafa Kemal Ataturk un ve Ismet Inonu nun en guvendigi aydinlardan biri olarak gorulmus ve tavsiyeleriyle Cumhuriyet Halk Partisi nin kimi politikalarinin sekillenmesinde onemli etkileri olmus bir aydindir Karaosmanoglu bu etkileri Turk Kurtulus Savasi sonrasi Ataturk donemi Ismet Inonu donemi Demokrat Parti iktidari ve 27 Mayis darbesini anlattigi Politikada 45 Yil ve 1934 te Tiran da baslayip 1954 te Bern de noktalanan diplomatlik gunlerini anlattigi adli eserlerinde detayli bir bicimde aktarir Yayimlanmis eserleriRoman Nur Baba 1922 Kiralik Konak 1922 Hukum Gecesi 1927 Sodom ve Gomore 1928 Ankara 1934 Yaban 1932 Bir Surgun 1937 1953 Hep O Sarki 1956 Oyku Bir Serencam 1914 Rahmet 1923 Ceviz 1925 Milli Savas Hikayeleri 1922 Siir Erenlerin Bagindan 1922 Okun Ucundan 1940 Oyun Nirvana 1909 Veda 1929 Saganak 1929 Magara 1934 Ani Zoraki Diplomat 1955 Anamin Kitabi 1957 Vatan Yolunda 1958 Politikada 45 Yil 1968 Genclik ve Edebiyat Hatiralari 1970 Monografi 1934 1946 Makale Izmir den Bursa ya 1922 Halide Edib Adivar Falih Rifki Atay ve Mehmet Asim Us ile birlikte Kadinlik ve Kadinlarimiz 1923 Secme Yazilar 1928 Ergenekon 1929 Alp Daglari ndan ve Miss Chalfrin in Albumunden 1942 Hakkinda yazilan kitaplarSerif Aktas Yakup Kadri KARAOSMANOGLU 2019 Ayrica bakinizMEB 100 Turk EdebiyatcisiKaynakca a b Ali Serdar Yakup Kadri Karaosmanoglu nun Romanlarinda Cinsellik Bilkent Universitesi Yuksek Lisans Tezi Ankara 2002 PDF 6 Subat 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Agustos 2011 tbmm gov tr 31 Ekim 2012 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2013 Yakup Kadri Karaosmanoglu Liseedebiyat com sitesi Erisim tarihi 29 07 2011 16 Mart 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Temmuz 2011 a b c d Veysel Sahin Roman Teknigi Bakimindan Yaban E Journal of New World Sciences Academy Cilt 2 Sayi 3 2007 PDF 7 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 29 Temmuz 2011 a b c d e f g h Atilla Ozkirimli Yakup Kadri Karaosmanoglu nun Hayati ve Eserleri Erisim tarihi 29 07 2011 2 Subat 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Temmuz 2011 a b c d e f g 12 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Temmuz 2011 Abdulahlim Aydin Yasama Bakista Guy de Maupassant in Yakup Kadri Karaosmanoglu Uzerindeki Etkileri Firat Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi Cilt 12 Sayi 2 Elazig 2002 PDF 11 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 29 Temmuz 2011 a b PDF 26 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Temmuz 2011 a b Giyasettin Aytas Nur Baba Romaninda Yozlasan Bektasi Tekkesi Haci Bektasi Veli Dergisi Sayi 9 Yil 1999 olu kirik baglanti a b Yakup Kadri Olumunun 28 Yilinda Aniliyor Hurriyet Gazetesi 13 12 2002 18 Subat 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d e f 4 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mayis 2011 Berna Moran Turk Romanina Elestirel Bir Bakis Iletisim Yayinlari Istanbul 1983 s 113 Gariper C Kucukcoskun Y Dionizyak Coskunun Ihtisam ve Sefaleti Yakup Kadri nin Nur Baba Romanina Psikanalitik Bir Yaklasim Akademik Kitaplar Istanbul 2009 s 49 94 28 Ocak 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Temmuz 2011 Iletisim Yayinlari Erisim tarihi 29 07 2011Dis baglantilarVikisoz de Yakup Kadri Karaosmanoglu ile ilgili ozlu sozler bulunur