Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ocak 2023) () |
Arap Milliyetçi Hareketi (Arapça: حركة القوميين العرب, Harakat al-Qawmiyyin al-Arab) - Arap Milliyetçileri Hareketi ve Harakiyyin olarak da bilinir - Arap dünyasının çoğunda, özellikle Filistin hareketi içinde etkili olan pan-Arap milliyetçi bir örgüttü. 1952 yılında Corc Habaş tarafından kurulmuştur.
Arap Milliyetçi Hareketi Arapça: حركة القوميين العرب | |
|---|---|
| (Genel sekreter) | Corc Habaş |
| Kurucu | Corc Habaş Hani el-Hindi Wadie Haddad Ahmed Muhammed el-Hatib Hamid el-Cuburi |
| Kuruluş tarihi | 1952 |
| Kapanış tarihi | 1967 |
| İdeoloji | Pan-Arabizm Arap milliyetçiliği Arap sosyalizmi Antiemperyalizm Antisiyonizm Sekülerizm Sol milliyetçilik Marksizm (hizipler) |
Kökenler ve ideoloji
Arap Milliyetçi Hareketinin kökenleri, 1940'ların sonlarında ortaya çıkan Beyrut Amerikan Üniversitesinde Corc Habaş liderliğindeki bir öğrenci grubuna dayanmaktadır. 1950'lerin ortalarında Habaş ve takipçileri, Konstantin Züreyk liderliğindeki daha büyük bir öğrenci grubuna katıldı. Grubun ideolojisi, Züreyk'in düşüncesine çok şey borçluydu: devrimci ve pan-Arabistti. Parti, Arap bilincinin devriminde öncü bir rol oynayacak, Arap birliğine ve sosyal ilerlemeye yol açacak ulusal bilinçli bir entelektüel seçkinlerin oluşumuna vurgu yaptı. İdeolojik olarak sosyalizme ve laikliğe bağlıydı, ancak başlangıçta Marksizme değil. Arap milliyetçisi yaklaşımı, genel olarak Batı emperyalizmine ve özelde İsrail'e karşı uzlaşmaz bir düşmanlık anlamına geliyordu, çünkü hareket antisiyonist doktrinin oluşumunda öncülük ediyordu.
Grup, çeşitli Arap devletlerinde şubeler kurdu ve 1958'de Arap Milliyetçi Hareketi adını aldı. Hareket içinde bazı siyasi ayrılıklar ortaya çıktı. Birçoğu, özellikle Suriye ve Irak'ta, yerel Nasırcı hareketlere yakınlaştı ve gerçekten de Levant'ın bazı bölgelerinde Nasırcılığın ana direğine dönüştü. Bununla birlikte, Habaş ve Nayif Havatme de dahil olmak üzere başka bir hizip Marksizme yöneldi, bu da onları Cemal Abdünnasır ile çatışmaya soktu ve giderek onları pan-Arap milliyetçiliğinden ziyade sosyalizme daha fazla vurgu yapmaya yöneltti. Ayrıca Arap ülkelerindeki farklı hükûmet sistemleri, AMH şube örgütlerini yerel koşullara uyum sağlamaya zorladı ve ortak bir zemin bulmak giderek zorlaştı.
Düşüş ve parçalanma
Bu gerilimler, hareketin 1960'ların sonlarında düşüşüne neden oldu ve 1970'e kadar bölgesel bir siyasi güç olan varlığını sona erdirdi. Bu gelişme kısmen, Nasırcılığın gözden düşmesine yol açan ve AMH'yi birleştirici, pan-Arap inancını göz ardı etmeye zorlayan 1967 Altı Gün Savaşı'nda Mısır'ın yenilgisiyle desteklendi. AMH'ye son darbe 1967-69'da Levanten şubeleri, Filistin hareketi içindeki çatışmalar tarafından hızlandırılan rakip Marksist partilere bölündüğünde geldi. Habaş etrafındaki eğilim, yeni bir Pan-Arap siyasi yapısı olarak kurarak hareketi yeniden gruplandırmaya çalıştı.
Bugün AMH'den geriye hiçbir şey kalmamış olsa bile, dağılması Arap siyasetinin sol kanadında çok sayıda parti ve hareketin doğmasına neden oldu. Bunlardan bazıları - örneğin Filistin hareketi ve Güney Yemen'dekiler - kendi ülkelerinde çok etkili olacaklardı.
Bahreyn
Bahreyn'deki AMH kadroları başlangıçta katıldı. 1974'te İAAKKHC'nin Bahreyn sektörü, dönüştürüldü. Bugün Halk Cephesi, ülkedeki önde gelen laik bir muhalefet partisi olan doğurdu.
Mısır
Mısır'da AMH şubesi, Nasır'ın Arap Sosyalist Birliğinin Mısır şubesiyle birleşti, ancak daha sonra bir iç tasfiye ile siyasetten arındırıldı.
Irak
Benzer olaylar Irak'ta AMH'nin büyümesine yol açtı. 1963'te Abdülkerim Kasım'ın devrilmesinin ardından Baas Partisinin Irak şubesi, düzensizlik içinde çöken bir hükûmet kurmuş ve o yılın Kasım ayında, Abdülselam Arif liderliğindeki daha geniş tabanlı bir pan-Arap hükûmeti tarafından değiştirilmiştir. AMH, Arif'in hükûmetindeki Nasırcı unsurlara yakın olarak Irak siyasetinde yeniden önemli bir rol oynadı. Nasırcılar Temmuz 1964'te nüfuzlarını kaybedip hükûmetten çekildikten sonra, AMH onlarla işbirliğine devam etti ve o yılın Eylül ayında bir darbe girişiminde bulundu. 1964'te AMH, Irak Arap Sosyalist Birliği ile birleşti.
Kuveyt
Kuveyt'te AMH şubesi, İlerici Demokratlar adındaki ve hâlâ var olan bir siyasi parti olarak yeniden kuruldu.
Lübnan
Lübnan'da Havatme kanadı (çoğunlukla Lübnan şubesinde örgütlenmişlerdi) 1968'de kendisini olarak yeniden kurdu ve daha sonra Lübnan İç Savaşı sırasında aktif olan oluşturmak ve İsrail'in Lübnan'ın güneyini işgaline karşı Hizbullah liderliğindeki direnişe (1982-2000) katılmak için Sosyalist Lübnan ile birleşti. Habaş müdavimleri kurdular.
Umman
1964'te Umman'daki AMH şubesi, (ZKC) oluşumuna katıldı. AMH bir bütün olarak Zufar Mücadelesi'ni destekledi. AMH daha sonra (İAAKKHC) ve (UMKC) dönüştü. Bu grup, 1960'larda ve 1970'lerin başında birkaç yıl boyunca Zufar'da bir ayaklanmaya önderlik etti ve hükûmet güçlerini geniş toprak alanlarından uzaklaştırdı. Sonunda 1970'lerin başında İngiliz ve İran kuvvetleri tarafından desteklenen Sultan Kabus tarafından yenildi. 1975'te Umman içindeki direniş kırıldıktan sonra grup, 1980'lere kadar Zufar İsyanı'nı destekleyen sempatik komşu devlet Güney Yemen'de üslenen küçük bir askeri ve siyasi güç olarak kaldı.
Filistin
Filistin Halk Kurtuluş Cephesi
AMH'deki Marksist unsurlar, Filistin şubesini 1960'ların ortalarında olarak yeniden kurdular. Aralık 1967'de FUKC, diğer iki Filistinli grup olan Dönüş Kahramanları (abtal al-awda) ve Ahmed Cibril'in Filistin Kurtuluş Cephesi (FKC) ile birleşti. Birlikte Habaş'ın liderliğinde Filistin Halk Kurtuluş Cephesini (FHKC) kurdular.
Filistin Demokratik Kurtuluş Cephesi
1968'in başlarında Havatme liderliğindeki solcu, sözde Maoist bir hizip, FHKC'den ayrılarak Filistin Demokratik Kurtuluş Cephesini (FDKC, başlangıçta FDHKC) kurdu. Bu noktada, hem FHKC hem de FDKC, Marksizm-Leninizmi benimsedi ve AMH mirasından diğer dallarda da tekrarlanacak bir kopuş ile hareketten geriye kalanları parçaladı.
FHKC ve FDKC daha sonra FHKC-GK, FKC ve gibi bir dizi ayrılıkçı hizip ortaya çıkardı. Bu grupların çoğu, FKÖ içinde solcu sert bir muhalefet olarak aktifti ve çoğu, 1974'teki katıldı.
Mevcut durum
FHKC ve FDKC Filistin siyasetinde çok aktif olmalarına ve her ikisi de İkinci İntifada'da askeri bir rol oynamalarına rağmen, özellikle işgal altındaki topraklarda siyasi destekleri oldukça azaldı. Bu kısmen genel olarak Arap solunun düşüşüyle, Arap siyasi kültüründeki değişikliklerle ve aynı zamanda Sovyetler Birliği'nin çöküşüyle ilgili bir eğilimle ilgilidir. Ancak buna ek olarak, işgal altındaki toprakların özel koşulları, bir yanda Hamasın radikal İslamcı muhalefetinin ikili baskısı ve diğer yanda Filistin Ulusal Yönetimi üzerindeki kontrolü aracılığıyla El-Fetihin elindeki hamilik kaynakları yol açmıştır.
Suudi Arabistan
Suudi şubesi, FHKC ile uyumlu Marksist-milliyetçi bir grup olan doğurdu.
Suriye
1962'de Suriye şubesi - o zamana kadar neredeyse tamamı Filistinli olan küçük bir aydınlar grubu -Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin dağılmasına tepki olarak Mısır'la derhal yeniden birleşme çağrısında bulunan bir kitle hareketi kurarak tepki gösterdi. Üyelik hızla birkaç bine yükseldi ve liderlik, 8 Mart 1963 Darbesi'nden sonra kurulan ilk Baas liderliğindeki hükûmete parti dışı bir temelde de katıldı. Baas Partisi ve müttefik subayları, Mart darbesinden hemen sonra, 1963 Baharı sırasında görevden almalar, nakiller ve tutuklamalarla Nasırcıları iktidardan uzaklaştırmaya başladı. AMH, sayısal gücü ve Baasçı seçmenlere yönelik ideolojik çekiciliği nedeniyle en ciddi tehditlerden biri olarak görülüyordu. Baas-AMH gerilimleri, Temmuz 1963'te Cassim Elvan liderliğindeki başarısız Nasırcı darbe girişimiyle sonuçlandı ve ardından Nasırcılık ve özellikle AMH Suriye'de harcanmış bir güç haline geldi.
AMH, Arap Sosyalist Birliğine katıldı, ancak hem Havatme hem de Habaş müdavimleri daha sonra kendilerini bağımsız partiler olarak yeniden oluşturdular ve ASB'nin kendisi Suriye'de 1960'lar ve 1970'lerin başlarında defalarca parçalandı.
Yemen
Güney Yemen'de yerel bir AMH şubesi, daha sonra Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti'nin önde gelen siyasi partisi olan Yemen Sosyalist Partisi (YSP) olacak olan kurulmasında etkili oldu. Kuzey Yemen'de AMH üyeleri, Haziran 1968'de ana örgütten ayrılarak (sonunda YSP ile birleşecekti) kurdular.
1990'da iki Yemen'in yeniden birleşmesinden sonra YSP, Yemen Cumhuriyeti'ndeki ana muhalefet partisi haline geldi.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Arap Milliyetci Hareketi haber gazete kitap akademik JSTOR Ocak 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Arap Milliyetci Hareketi Arapca حركة القوميين العرب Harakat al Qawmiyyin al Arab Arap Milliyetcileri Hareketi ve Harakiyyin olarak da bilinir Arap dunyasinin cogunda ozellikle Filistin hareketi icinde etkili olan pan Arap milliyetci bir orguttu 1952 yilinda Corc Habas tarafindan kurulmustur Arap Milliyetci Hareketi Arapca حركة القوميين العربGenel sekreterCorc HabasKurucuCorc Habas Hani el Hindi Wadie Haddad Ahmed Muhammed el Hatib Hamid el CuburiKurulus tarihi1952Kapanis tarihi1967IdeolojiPan Arabizm Arap milliyetciligi Arap sosyalizmi Antiemperyalizm Antisiyonizm Sekulerizm Sol milliyetcilik Marksizm hizipler Kokenler ve ideolojiArap Milliyetci Hareketinin kokenleri 1940 larin sonlarinda ortaya cikan Beyrut Amerikan Universitesinde Corc Habas liderligindeki bir ogrenci grubuna dayanmaktadir 1950 lerin ortalarinda Habas ve takipcileri Konstantin Zureyk liderligindeki daha buyuk bir ogrenci grubuna katildi Grubun ideolojisi Zureyk in dusuncesine cok sey borcluydu devrimci ve pan Arabistti Parti Arap bilincinin devriminde oncu bir rol oynayacak Arap birligine ve sosyal ilerlemeye yol acacak ulusal bilincli bir entelektuel seckinlerin olusumuna vurgu yapti Ideolojik olarak sosyalizme ve laiklige bagliydi ancak baslangicta Marksizme degil Arap milliyetcisi yaklasimi genel olarak Bati emperyalizmine ve ozelde Israil e karsi uzlasmaz bir dusmanlik anlamina geliyordu cunku hareket antisiyonist doktrinin olusumunda onculuk ediyordu Grup cesitli Arap devletlerinde subeler kurdu ve 1958 de Arap Milliyetci Hareketi adini aldi Hareket icinde bazi siyasi ayriliklar ortaya cikti Bircogu ozellikle Suriye ve Irak ta yerel Nasirci hareketlere yakinlasti ve gercekten de Levant in bazi bolgelerinde Nasirciligin ana diregine donustu Bununla birlikte Habas ve Nayif Havatme de dahil olmak uzere baska bir hizip Marksizme yoneldi bu da onlari Cemal Abdunnasir ile catismaya soktu ve giderek onlari pan Arap milliyetciliginden ziyade sosyalizme daha fazla vurgu yapmaya yoneltti Ayrica Arap ulkelerindeki farkli hukumet sistemleri AMH sube orgutlerini yerel kosullara uyum saglamaya zorladi ve ortak bir zemin bulmak giderek zorlasti Dusus ve parcalanmaBu gerilimler hareketin 1960 larin sonlarinda dususune neden oldu ve 1970 e kadar bolgesel bir siyasi guc olan varligini sona erdirdi Bu gelisme kismen Nasirciligin gozden dusmesine yol acan ve AMH yi birlestirici pan Arap inancini goz ardi etmeye zorlayan 1967 Alti Gun Savasi nda Misir in yenilgisiyle desteklendi AMH ye son darbe 1967 69 da Levanten subeleri Filistin hareketi icindeki catismalar tarafindan hizlandirilan rakip Marksist partilere bolundugunde geldi Habas etrafindaki egilim yeni bir Pan Arap siyasi yapisi olarak kurarak hareketi yeniden gruplandirmaya calisti Bugun AMH den geriye hicbir sey kalmamis olsa bile dagilmasi Arap siyasetinin sol kanadinda cok sayida parti ve hareketin dogmasina neden oldu Bunlardan bazilari ornegin Filistin hareketi ve Guney Yemen dekiler kendi ulkelerinde cok etkili olacaklardi BahreynBahreyn deki AMH kadrolari baslangicta katildi 1974 te IAAKKHC nin Bahreyn sektoru donusturuldu Bugun Halk Cephesi ulkedeki onde gelen laik bir muhalefet partisi olan dogurdu MisirMisir da AMH subesi Nasir in Arap Sosyalist Birliginin Misir subesiyle birlesti ancak daha sonra bir ic tasfiye ile siyasetten arindirildi IrakBenzer olaylar Irak ta AMH nin buyumesine yol acti 1963 te Abdulkerim Kasim in devrilmesinin ardindan Baas Partisinin Irak subesi duzensizlik icinde coken bir hukumet kurmus ve o yilin Kasim ayinda Abdulselam Arif liderligindeki daha genis tabanli bir pan Arap hukumeti tarafindan degistirilmistir AMH Arif in hukumetindeki Nasirci unsurlara yakin olarak Irak siyasetinde yeniden onemli bir rol oynadi Nasircilar Temmuz 1964 te nufuzlarini kaybedip hukumetten cekildikten sonra AMH onlarla isbirligine devam etti ve o yilin Eylul ayinda bir darbe girisiminde bulundu 1964 te AMH Irak Arap Sosyalist Birligi ile birlesti KuveytKuveyt te AMH subesi Ilerici Demokratlar adindaki ve hala var olan bir siyasi parti olarak yeniden kuruldu LubnanLubnan da Havatme kanadi cogunlukla Lubnan subesinde orgutlenmislerdi 1968 de kendisini olarak yeniden kurdu ve daha sonra Lubnan Ic Savasi sirasinda aktif olan olusturmak ve Israil in Lubnan in guneyini isgaline karsi Hizbullah liderligindeki direnise 1982 2000 katilmak icin Sosyalist Lubnan ile birlesti Habas mudavimleri kurdular Umman1964 te Umman daki AMH subesi ZKC olusumuna katildi AMH bir butun olarak Zufar Mucadelesi ni destekledi AMH daha sonra IAAKKHC ve UMKC donustu Bu grup 1960 larda ve 1970 lerin basinda birkac yil boyunca Zufar da bir ayaklanmaya onderlik etti ve hukumet guclerini genis toprak alanlarindan uzaklastirdi Sonunda 1970 lerin basinda Ingiliz ve Iran kuvvetleri tarafindan desteklenen Sultan Kabus tarafindan yenildi 1975 te Umman icindeki direnis kirildiktan sonra grup 1980 lere kadar Zufar Isyani ni destekleyen sempatik komsu devlet Guney Yemen de uslenen kucuk bir askeri ve siyasi guc olarak kaldi FilistinFilistin Halk Kurtulus Cephesi AMH deki Marksist unsurlar Filistin subesini 1960 larin ortalarinda olarak yeniden kurdular Aralik 1967 de FUKC diger iki Filistinli grup olan Donus Kahramanlari abtal al awda ve Ahmed Cibril in Filistin Kurtulus Cephesi FKC ile birlesti Birlikte Habas in liderliginde Filistin Halk Kurtulus Cephesini FHKC kurdular Filistin Demokratik Kurtulus Cephesi 1968 in baslarinda Havatme liderligindeki solcu sozde Maoist bir hizip FHKC den ayrilarak Filistin Demokratik Kurtulus Cephesini FDKC baslangicta FDHKC kurdu Bu noktada hem FHKC hem de FDKC Marksizm Leninizmi benimsedi ve AMH mirasindan diger dallarda da tekrarlanacak bir kopus ile hareketten geriye kalanlari parcaladi FHKC ve FDKC daha sonra FHKC GK FKC ve gibi bir dizi ayrilikci hizip ortaya cikardi Bu gruplarin cogu FKO icinde solcu sert bir muhalefet olarak aktifti ve cogu 1974 teki katildi Mevcut durum FHKC ve FDKC Filistin siyasetinde cok aktif olmalarina ve her ikisi de Ikinci Intifada da askeri bir rol oynamalarina ragmen ozellikle isgal altindaki topraklarda siyasi destekleri oldukca azaldi Bu kismen genel olarak Arap solunun dususuyle Arap siyasi kulturundeki degisikliklerle ve ayni zamanda Sovyetler Birligi nin cokusuyle ilgili bir egilimle ilgilidir Ancak buna ek olarak isgal altindaki topraklarin ozel kosullari bir yanda Hamasin radikal Islamci muhalefetinin ikili baskisi ve diger yanda Filistin Ulusal Yonetimi uzerindeki kontrolu araciligiyla El Fetihin elindeki hamilik kaynaklari yol acmistir Suudi ArabistanSuudi subesi FHKC ile uyumlu Marksist milliyetci bir grup olan dogurdu Suriye1962 de Suriye subesi o zamana kadar neredeyse tamami Filistinli olan kucuk bir aydinlar grubu Birlesik Arap Cumhuriyeti nin dagilmasina tepki olarak Misir la derhal yeniden birlesme cagrisinda bulunan bir kitle hareketi kurarak tepki gosterdi Uyelik hizla birkac bine yukseldi ve liderlik 8 Mart 1963 Darbesi nden sonra kurulan ilk Baas liderligindeki hukumete parti disi bir temelde de katildi Baas Partisi ve muttefik subaylari Mart darbesinden hemen sonra 1963 Bahari sirasinda gorevden almalar nakiller ve tutuklamalarla Nasircilari iktidardan uzaklastirmaya basladi AMH sayisal gucu ve Baasci secmenlere yonelik ideolojik cekiciligi nedeniyle en ciddi tehditlerden biri olarak goruluyordu Baas AMH gerilimleri Temmuz 1963 te Cassim Elvan liderligindeki basarisiz Nasirci darbe girisimiyle sonuclandi ve ardindan Nasircilik ve ozellikle AMH Suriye de harcanmis bir guc haline geldi AMH Arap Sosyalist Birligine katildi ancak hem Havatme hem de Habas mudavimleri daha sonra kendilerini bagimsiz partiler olarak yeniden olusturdular ve ASB nin kendisi Suriye de 1960 lar ve 1970 lerin baslarinda defalarca parcalandi YemenGuney Yemen de yerel bir AMH subesi daha sonra Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti nin onde gelen siyasi partisi olan Yemen Sosyalist Partisi YSP olacak olan kurulmasinda etkili oldu Kuzey Yemen de AMH uyeleri Haziran 1968 de ana orgutten ayrilarak sonunda YSP ile birlesecekti kurdular 1990 da iki Yemen in yeniden birlesmesinden sonra YSP Yemen Cumhuriyeti ndeki ana muhalefet partisi haline geldi Kaynakca Arab Nationalism in the Twentieth Century From Triumph to Despair New Edition with a new chapter on the twenty first century Arab world Princeton University Press 16 Subat 2016 s 156 ISBN 978 0 691 16915 6 20 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Agustos 2018