Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Diktatör, mutlak güce sahip olan bir siyasi liderdir. Bir diktatörlük ise bir diktatör veya küçük bir zümrenin yönettiği bir devlettir. Kelime, Roma Senatosu tarafından cumhuriyetin acil durumlarda yönetimi için seçilen bir Roma diktatörü unvanının kökeninden gelmektedir.
Tiran terimi gibi ve otokrat terimi gibi, diktatör terimi de yalnızca baskıcı yönetim biçimleri için kullanılmaya başlandı. Modern kullanımda diktatör terimi genellikle olağanüstü bir miktarda kişisel güce sahip olan bir lideri tanımlamak için kullanılır. Diktatörlükler genellikle aşağıdakilerle karakterize edilir: seçimlerin ve sivil özgürlüklerin askıya alınması; olağanüstü hal ilanı; kararname ile yönetim; siyasi muhaliflerin baskı altına alınması; hukukun üstünlüğü prosedürlerine uymama; liderin etrafında şekillenen bir kişilik kültünün varlığı. Diktatörlükler genellikle tek parti veya baskın parti devletleridir.
Tek parti veya baskın parti devletleri ve kişisel yönetim altındaki sivil hükûmetler gibi farklı türdeki rejimlerde iktidara gelen çeşitli liderler, diktatör olarak tanımlanmıştır.
Tanım
Diktatör kelimesi, Latincede "dictātor" kelimesinden türetilmiştir. Bu kelime, "dictare" (diktat kelimesinin kökü) fiilinin ajan ismi olan "dictāt-" (dictāre fiilinin geçmiş zaman kökü) ile "-or" (işaretleyici ek) ekinin birleşmesiyle oluşmuştur. Latincede kullanıldığı şekliyle, bir diktatör Roma Cumhuriyeti'nde geçici olarak mutlak güce sahip olan bir yargıçtı. Genellikle diktatörlük rejiminde, ülkenin lideri diktatör unvanıyla tanımlanır; ancak, resmi unvanları daha çok lider gibi bir tanıma benzeyebilir.
Başlangıçta Roma Cumhuriyeti ve Etrüsk kültüründe acil durumda yapılan bir yasal atama olan Diktatör terimi, şu anda sahip olduğu olumsuz anlamı taşımamaktaydı. Bir Diktatör, sınırlı bir süre için tek başına yetki verilen bir magistrattı. Görev süresi sonunda, Diktatörün yetkisi normale döner ve Konsüler yönetim yeniden devralınır, ancak tüm diktatörler güç paylaşımına geri dönmeyi kabul etmemiştir.[]
Terim, Cornelius Sulla'nın iç savaşı takiben diktatörlüğe yükselmesiyle modern olumsuz anlamını almaya başladı. Sulla, Roma'da bir yüzyıldan fazla bir süre boyunca (resmen kaldırıldığı süre boyunca) ilk Diktatör olarak kendini ilan ederek, Senato onayına ve zaman sınırlamasına ihtiyaç duymadan işleri yürütmüştü. Büyük bir anayasal krizi önlemek için yaklaşık bir yıl sonra görevinden istifa etti ve birkaç yıl sonra öldü. Julius Caesar, Sulla'nın örneğini 49 yılında takip etti ve Şubat 44 yılında "Sonsuza dek Diktatör" olarak ilan edildi, resmen gücündeki herhangi bir sınırlamayı kaldırarak, iktidarını sonraki ayın suikastına kadar korudu.
Sezar'ın suikastının ardından, varisi Augustus'a diktatör unvanı teklif edildi, ancak o bunu reddetti. Daha sonra gelen hükümdarlar da diktatör unvanını reddettiler ve diktatör unvanının kullanımı Roma yöneticilerinde bitti.
Terim, Latincede "dictator" olarak gelir ve İngilizcede olduğu gibi aynı anlama sahiptir. Bu kelime, "dico" yani "otorite kullanmak; karar vermek" anlamına gelen "dicto" kelimesinden türemiştir.
Özgür (86) Kısıtlı özgürlük (59) Özgür değil (50)
Günümüzdeki kullanımı
19. yüzyılın ikinci yarısına kadar, "dictator" teriminin bazen olumlu çağrışımları vardı. Örneğin, 1848 Macar Devrimi sırasında ulusal lider Lajos Kossuth, destekçileri ve eleştirenleri tarafından negatif bir anlam taşımadan sıklıkla "dictator" olarak adlandırılırdı, ancak resmi unvanı regent-president olarak geçiyordu. 1860 yılında Binlerin Seferi sırasında Sicilya'da geçici bir yürütme organı oluştururken, Giuseppe Garibaldi resmi olarak "diktatör" unvanını aldı. Kısa bir süre sonra, sırasında "diktatör" aynı zamanda dört liderin resmi unvanıydı, ilki idi.
Ancak, bu dönemden sonra "diktatör" terimi olumsuz bir anlam kazandı. Genel olarak kullanımda, diktatörlük sıklıkla zalimlik ve baskıyla ilişkilendirilir. Sonuç olarak, politik muhaliflere karşı bir hakaret terimi olarak da kullanılır. Terim ayrıca megalomani ile ilişkilendirilmeye başlamıştır. Birçok diktatör kendileri etrafında bir kişilik kültü oluşturur ve giderek daha abartılı unvanlar ve onurlar kendilerine vermeye başlarlar. Örneğin, İngiltere ordusu teğmeni olan Idi Amin Dada, Uganda'nın Ekim 1962'de İngiltere'den bağımsızlığını kazanmasından sonra kendisini "Muhterem Excellency, Ömür Boyu Devlet Başkanı, Feldmareşal Al Hadji Doctor Idi Amin Dada, VC, DSO, MC, Afrika'da Genel ve Özellikle Uganda'da İngiliz İmparatorluğu'nun Fetheden" şeklinde tanımlamıştır. The Great Dictator adlı filmde, Charlie Chaplin hem Adolf Hitler'i hem de diktatörlük kurumunu alaya almıştır.[A][B]
Müşfik diktatörlük
Müşfik diktatörlük, otoriter bir liderin devlet üzerinde mutlak siyasi güce sahip olduğu bir hükûmeti ifade eder, ancak bu liderin halkın genel çıkarını gözeterek bunu yaptığı algısı vardır. Bu, diktatörün kesinlikle zalim bir şekilde algılanan kalıptan ayrılır. İyi niyetli bir diktatör, bazı sivil özgürlüklere veya demokratik karar alma süreçlerine izin verebilir, örneğin halkoylamaları veya sınırlı yetkiye sahip seçilmiş temsilciler aracılığıyla ve genellikle görev süresi sırasında veya sonrasında gerçek bir demokrasiye geçiş için hazırlıklar yaparlar. Bu, bir cumhuriyet biçimi olarak görülebilir. Bu tanımlama, Yunanistan'ın Ioannis Metaxas'ı (1936-41), Türkiye'nin Mustafa Kemal Atatürk'ü (1923-38) ve Singapur'un Lee Kuan Yew'i (1959-90) gibi liderleri tanımlamak için kullanılmıştır.
Askeri roller
Bir diktatör ile askeri ilişkilendirme yaygın bir durumdur. Birçok diktatör, askeriyle olan bağlantılarını vurgulamak için büyük çaba sarf eder ve sıklıkla askeri üniforma giyerler. Bazı durumlarda bu tamamen meşru olabilir; örneğin, Francisco Franco İspanya Devlet Başkanı olmadan önce İspanyol Ordusu'nda bir generaldi ve Manuel Noriega resmi olarak komutanıydı. Diğer durumlarda ise bu ilişki sadece bir taklit olabilir.
Kitle manipülasyonu
Bazı diktatörler, Mussolini ve Hitler gibi, kalabalıkları manipüle etme konusunda ustaydı. Diğerleri ise Stalin ve Franco gibi daha sade konuşmacılardı. Genellikle diktatörler insanları ve tüm medyayı kontrol altına alır, muhalefeti sansürler veya yok eder ve günlük olarak kişilik kültü etrafında şekillenen güçlü propaganda yayınları yapar.
Mussolini ve Hitler, kendilerine "Lider" anlamına gelen benzer ve mütevazı unvanlar kullanmışlardır. Mussolini "Il Duce" (Lider) ve Hitler genellikle "der Führer" (Lider) olarak anılırdı, her ikisi de İtalyanca ve Almancada 'Lider' anlamına gelir. Franco da benzer bir unvan olan "El Caudillo" ("Baş", 'şef') unvanını kullanmıştır. Stalin için ise "Çelik Adam" anlamına gelen benimsediği isim, mutlak lider olarak rolüyle özdeşleşmiştir. Mussolini, Hitler ve Franco için mütevazı, geleneksel olmayan unvanların kullanılması, mutlak güçlerini daha da güçlü bir şekilde sergilemiştir, çünkü herhangi bir tarihi meşruiyete dahi ihtiyaç duymamışlardır. Ancak Franco'nun durumunda, "Caudillo" unvanı Latin Amerika ve İspanya'daki siyasi ve askeri figürler için daha uzun bir tarihe sahiptir. Franco, kendisini Caudillo olarak gösteren madeni paralarda veya diğer materyallerde "Tanrı'nın Lütfuyla" ifadesini de kullanırken, Hitler ve Mussolini nadiren bu tür monarşik ilişkilendirilen dil veya imgeleri kullanmışlardır.
Eleştiri
Batı medyasının "diktatör" terimini kullanımı, sol eğilimli Fairness & Accuracy in Reporting (Dürüstlük ve Doğrulukta Adil Olma) örgütü tarafından "Hoşlanmadığımız Hükümet için Kullanılan Bir Kod" olarak eleştirilmiştir. Onlara göre, genellikle otoriter olarak kabul edilebilecek ancak ABD ile müttefik olan liderler, Paul Biya veya Nursultan Nazarbayev gibi, nadiren "diktatör" olarak adlandırılırken, ABD politikasına karşı olan ülkelerin liderleri olan Nicolas Maduro veya Beşar Esad gibi kişilere bu terim çok daha rahat bir şekilde uygulanmaktadır.
Modern kullanım
Modern otoriter liderler, negatif ve olumsuz çağrışımları nedeniyle genellikle (eğer hiç kullanmıyorlarsa) "diktatör" terimini resmi unvanlarında kullanmazlar, bunun yerine genellikle sadece "başkan" unvanına sahiptirler. Ancak 19. yüzyılda, resmi kullanımı daha yaygındı.
- Sicilya Diktatörlük Hükûmeti (27 Mayıs - 4 Kasım 1860), Sicilya'yı yönetmek üzere Giuseppe Garibaldi tarafından atanan geçici bir yürütme hükûmetiydi. Hükûmet, Sicilya'nın İtalya Krallığı'na katılımının referandumla onaylanmasıyla sona erdi.
- Romuald Traugutt, 17 Ekim 1863'ten 10 Nisan 1864'e kadar Polonya'nın Diktatörüydü.
- Filipinler'de Diktatörlük Hükûmeti (1898-1898), resmi olarak Diktatör unvanını taşıyan Emilio Aguinaldo tarafından yönetilen Filipinler'deki isyancı hükûmetti. Diktatörlük hükûmeti tanımı, Aguinaldo'nun başkan olarak yer aldığı devrimci hükûmet tarafından geçersiz kılınmıştır.
İnsan hakları ihlalleri
Zamanla, diktatörlerin insan haklarını ihlal eden taktikler kullandığı bilinmektedir. Örneğin, Sovyet diktatörü Joseph Stalin döneminde, hükûmet politikalarında gizli polis ve çalışma kampları sistemi olan Gulag uygulanmıştır. Gulag mahkûmlarının çoğu politik mahkûmlar değildi, ancak herhangi bir zamanda kamplarda önemli sayıda politik mahkûm bulunabilir. Sovyet arşivlerinden toplanan verilere göre, Gulag'da ölenlerin sayısı 1.053.829'dur.Sovyet devleti tarafından gerçekleştirilen diğer insan hakları ihlalleri arasında insan deneyleri, psikiyatrinin siyasi bir silah olarak kullanılması ve din özgürlüğünün, toplanma, konuşma ve birlikte hareket etme özgürlüğünün reddedilmesi de bulunmaktadır.[] Benzer suçlar, Mao Zedong'un Çin Halk Cumhuriyeti üzerindeki yönetimi sırasında Çin Kültür Devrimi döneminde ve Augusto Pinochet'in Şili'deki cunta döneminde işlendi. Mao, öncelikle kişiliğine bağlı olan gençlik gruplarının kullanımıyla muhalifleri temizlemeyi hedefledi.
Bazı diktatörler, belirli ırklar veya gruplar üzerinde soykırım ile ilişkilendirilmiştir; en dikkate değer ve geniş kapsamlı örnek ise Adolf Hitler'in Onbir milyon insanın, bunlardan altı milyonunun Yahudi olduğu Holokost soykırımıdır. Daha sonra Demokratik Kampuçya'da Genel Sekreter Pol Pot ve politikaları, dört yıllık diktatörlüğü süresince tahmini olarak 7 milyonluk nüfusun 1.7 milyonunu öldürdü. Pol Pot "Kamboçya'nın Hitler'i" ve "bir soykırım tiranı" olarak tanımlanır.
Uluslararası Ceza Mahkemesi, Sudan'ın askeri diktatörü Ömer el-Beşir hakkında, Darfur'daki iddia edilen savaş suçları nedeniyle bir tutuklama emri çıkardı. Suriye diktatörü Beşar Esad, birçok kimyasal saldırıyı gerçekleştirmesiyle tanınır ve Suriye iç savaşında endüstriyel ölçekte vahşetler işleyerek 21. yüzyılın en ölümcül savaş suçlusu olarak kabul edilir.
Notlar
- ^ Sources:
Kaynakça
- ^ a b "Lessons in On-Line Reference PublishingMerriam-Webster's Collegiate Dictionary. Merriam-WebsterMerriam-Webster's Collegiate Thesaurus. Merriam-WebsterMerriam-Webster's Collegiate Encyclopedia. Merriam-Webster". The Library Quarterly. 71 (3): 392-399. July 2001. doi:10.1086/603287. ISSN 0024-2519. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023.
- ^ Papaioannou, Kostadis; vanZanden, Jan Luiten (2015). "The Dictator Effect: How long years in office affect economic development". Journal of Institutional Economics. 11 (1): 111-139. doi:10.1017/S1744137414000356.
- ^ Olson, Mancur (1993). "Dictatorship, Democracy, and Development". . 87 (3): 567-576. doi:10.2307/2938736. JSTOR 2938736.
- ^ "Oxford English Dictionary, (the definitive record of the English language)". 8 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mayıs 2023.
- ^ Freedom in The World 2017 – Populists and Autocrats: The Dual Threat to Global Democracy 27 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Freedom House, January 31, 2017
- ^ (PDF). EIU.com. 18 Şubat 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2018.
- ^ "The brutal central African dictator whose playboy son faces French corruption trial 26 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". The Independent. 12 September 2016.
- ^ "The Five Worst Leaders In Africa 3 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". Forbes. 9 February 2012.
- ^ Macartney, Carlile Aylmer (15 Eylül 2020). Lajos Kossuth. Encyclopedia Britannica. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ekim 2020.
- ^ Keatley, Patrick (18 Ağustos 2003). "Obituary: Idi Amin". The Guardian. Londra. 5 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mart 2008.
- ^ Miller, Matt (2 Mayıs 2012). "What Singapore can teach us". The Washington Post. ISSN 0190-8286. 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Kasım 2015.
- ^ Shapiro, Susan; Shapiro, Ronald (2004). The Curtain Rises: Oral Histories of the Fall of Communism in Eastern Europe. McFarland. ISBN . 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ocak 2019."...All Yugoslavs had educational opportunities, jobs, food, and housing regardless of nationality. Tito, seen by most as a benevolent dictator, brought peaceful co-existence to the Balkan region, a region historically synonymous with factionalism."
- ^ (1977). The Spanish Civil War. ss. 421-424. ISBN .
- ^ Morstein, Marx Fritz (March 2007). Propaganda and Dictatorship. Princeton UP. ISBN .
- ^ Hamil, Hugh M., (Ed.) (1992). "Introduction". Caudillos: Dictators in Spanish America. University of Oklahoma Press. ss. 5-6. ISBN .
- ^ "Dictator: Media Code for 'Government We Don't Like'". FAIR (İngilizce). 11 Nisan 2019. 16 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ Moisés Prieto, ed. Dictatorship in the Nineteenth Century: Conceptualisations, Experiences, Transfers (Routledge, 2021).
- ^ Cesare Vetter, "Garibaldi and the dictatorship: Features and cultural sources." in Dictatorship in the Nineteenth Century (Routledge, 2021) pp. 113-132.
- ^ Stefan Kieniewicz, "Polish Society and the Insurrection of 1863." Past & Present 37 (1967): 130-148.
- ^ "The First Philippine Republic". National Historical Commission. 7 Eylül 2012. 27 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Mayıs 2018.
On June 20, Aguinaldo issued a decree organizing the judiciary, and on June 23, again upon Mabini’s advice, major changes were promulgated and implemented: change of government from Dictatorial to Revolutionary; change of the Executive title from Dictator to President
- ^ "Gulag Prisoner Population Statistics from 1934 to 1953." Wasatch.edu. Wasatch, n.d. Web. 16 July 2016: "According to a 1993 study of Soviet archival data, a total of 1,053,829 people died in the Gulag from 1934 to 1953. However, taking into account that it was common practice to release prisoners who were either suffering from incurable diseases or on the point of death, the actual Gulag death toll was somewhat higher, amounting to 1,258,537 in 1934–53, or 1.6 million deaths during the whole period from 1929 to 1953.."
- ^ Pamela Constable and Aruto Valenzuela, A Nation of Enemies: Chile Under Pinochet, New York: W.W Norton & Company, 1993., p. 91
- ^ "The Holocaust". The National WWII Museum | New Orleans (İngilizce). 15 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Temmuz 2021.
- ^ ". Time. 20 Ekim 2011. 24 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2017.
- ^ William Branigin, Architect of Genocide Was Unrepentant to the End 9 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . The Washington Post, April 17, 1998
- ^ "Sudanese dictator Omar al-Bashir faces war crimes charges 16 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .". The Daily Telegraph. July 14, 2008.
- ^ Obaid, Rayburn, Nawaf, Joel (16 Aralık 2022). . The Telegraph. 17 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Lister, Charles (10 Mayıs 2021). . Asharq al-Awsat. 13 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Simons, Marlise (2 Mart 2021). . The New York Times. 2 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Deknatel, Frederick (22 Şubat 2021). . World Politics Review. 11 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Reinl, James (11 Mart 2021). . The National. 11 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ El-Bunni, Anwar (24 Kasım 2020). . Brookings. 27 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Camuz, Hakan (15 Mart 2022). . TRT World. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Diktator mutlak guce sahip olan bir siyasi liderdir Bir diktatorluk ise bir diktator veya kucuk bir zumrenin yonettigi bir devlettir Kelime Roma Senatosu tarafindan cumhuriyetin acil durumlarda yonetimi icin secilen bir Roma diktatoru unvaninin kokeninden gelmektedir Genellikle totaliter rejimleri yonetmekle suclanan bazi diktatorler Yukaridan asagiya ve soldan saga dogru Sovyetler Birligi Komunist Partisi Genel Baskani Josef Stalin Nazi Almanyasi Fuhreri Adolf Hitler Sili Cunta Hukumeti Baskani Augusto Pinochet Cin Komunist Partisi Baskani Mao Zedong Italyan Sosyal Cumhuriyeti Ducesi Benito Mussolini ve Kuzey Kore ebedi lideri Kim Il sung Tiran terimi gibi ve otokrat terimi gibi diktator terimi de yalnizca baskici yonetim bicimleri icin kullanilmaya baslandi Modern kullanimda diktator terimi genellikle olaganustu bir miktarda kisisel guce sahip olan bir lideri tanimlamak icin kullanilir Diktatorlukler genellikle asagidakilerle karakterize edilir secimlerin ve sivil ozgurluklerin askiya alinmasi olaganustu hal ilani kararname ile yonetim siyasi muhaliflerin baski altina alinmasi hukukun ustunlugu prosedurlerine uymama liderin etrafinda sekillenen bir kisilik kultunun varligi Diktatorlukler genellikle tek parti veya baskin parti devletleridir Tek parti veya baskin parti devletleri ve kisisel yonetim altindaki sivil hukumetler gibi farkli turdeki rejimlerde iktidara gelen cesitli liderler diktator olarak tanimlanmistir Jul Sezar kendisini omur boyu diktator yapmistir TanimDiktator kelimesi Latincede dictator kelimesinden turetilmistir Bu kelime dictare diktat kelimesinin koku fiilinin ajan ismi olan dictat dictare fiilinin gecmis zaman koku ile or isaretleyici ek ekinin birlesmesiyle olusmustur Latincede kullanildigi sekliyle bir diktator Roma Cumhuriyeti nde gecici olarak mutlak guce sahip olan bir yargicti Genellikle diktatorluk rejiminde ulkenin lideri diktator unvaniyla tanimlanir ancak resmi unvanlari daha cok lider gibi bir tanima benzeyebilir Baslangicta Roma Cumhuriyeti ve Etrusk kulturunde acil durumda yapilan bir yasal atama olan Diktator terimi su anda sahip oldugu olumsuz anlami tasimamaktaydi Bir Diktator sinirli bir sure icin tek basina yetki verilen bir magistratti Gorev suresi sonunda Diktatorun yetkisi normale doner ve Konsuler yonetim yeniden devralinir ancak tum diktatorler guc paylasimina geri donmeyi kabul etmemistir kaynak belirtilmeli Terim Cornelius Sulla nin ic savasi takiben diktatorluge yukselmesiyle modern olumsuz anlamini almaya basladi Sulla Roma da bir yuzyildan fazla bir sure boyunca resmen kaldirildigi sure boyunca ilk Diktator olarak kendini ilan ederek Senato onayina ve zaman sinirlamasina ihtiyac duymadan isleri yurutmustu Buyuk bir anayasal krizi onlemek icin yaklasik bir yil sonra gorevinden istifa etti ve birkac yil sonra oldu Julius Caesar Sulla nin ornegini 49 yilinda takip etti ve Subat 44 yilinda Sonsuza dek Diktator olarak ilan edildi resmen gucundeki herhangi bir sinirlamayi kaldirarak iktidarini sonraki ayin suikastina kadar korudu Sezar in suikastinin ardindan varisi Augustus a diktator unvani teklif edildi ancak o bunu reddetti Daha sonra gelen hukumdarlar da diktator unvanini reddettiler ve diktator unvaninin kullanimi Roma yoneticilerinde bitti Terim Latincede dictator olarak gelir ve Ingilizcede oldugu gibi ayni anlama sahiptir Bu kelime dico yani otorite kullanmak karar vermek anlamina gelen dicto kelimesinden turemistir Freedom House un Freedom in the World 2017 raporuna gore 2016 yilina ait ulke degerlendirmeleri Ozgur 86 Kisitli ozgurluk 59 Ozgur degil 50 The Economist tarafindan yapilan 2017 Demokrasi Indeksi ne gore farkli kirmizi tonlarinda gosterilen ulkeler demokratik olmayan ulkeler olarak kabul edilir ve bircogu diktatoryal rejimlere sahiptir Ekvator Ginesi nden Teodoro Obiang Nguema Mbasogo Afrika nin en uzun sure gorev yapan diktatorudur Gunumuzdeki kullanimi19 yuzyilin ikinci yarisina kadar dictator teriminin bazen olumlu cagrisimlari vardi Ornegin 1848 Macar Devrimi sirasinda ulusal lider Lajos Kossuth destekcileri ve elestirenleri tarafindan negatif bir anlam tasimadan siklikla dictator olarak adlandirilirdi ancak resmi unvani regent president olarak geciyordu 1860 yilinda Binlerin Seferi sirasinda Sicilya da gecici bir yurutme organi olustururken Giuseppe Garibaldi resmi olarak diktator unvanini aldi Kisa bir sure sonra sirasinda diktator ayni zamanda dort liderin resmi unvaniydi ilki idi Ancak bu donemden sonra diktator terimi olumsuz bir anlam kazandi Genel olarak kullanimda diktatorluk siklikla zalimlik ve baskiyla iliskilendirilir Sonuc olarak politik muhaliflere karsi bir hakaret terimi olarak da kullanilir Terim ayrica megalomani ile iliskilendirilmeye baslamistir Bircok diktator kendileri etrafinda bir kisilik kultu olusturur ve giderek daha abartili unvanlar ve onurlar kendilerine vermeye baslarlar Ornegin Ingiltere ordusu tegmeni olan Idi Amin Dada Uganda nin Ekim 1962 de Ingiltere den bagimsizligini kazanmasindan sonra kendisini Muhterem Excellency Omur Boyu Devlet Baskani Feldmaresal Al Hadji Doctor Idi Amin Dada VC DSO MC Afrika da Genel ve Ozellikle Uganda da Ingiliz Imparatorlugu nun Fetheden seklinde tanimlamistir The Great Dictator adli filmde Charlie Chaplin hem Adolf Hitler i hem de diktatorluk kurumunu alaya almistir A B Musfik diktatorluk Musfik diktatorluk otoriter bir liderin devlet uzerinde mutlak siyasi guce sahip oldugu bir hukumeti ifade eder ancak bu liderin halkin genel cikarini gozeterek bunu yaptigi algisi vardir Bu diktatorun kesinlikle zalim bir sekilde algilanan kaliptan ayrilir Iyi niyetli bir diktator bazi sivil ozgurluklere veya demokratik karar alma sureclerine izin verebilir ornegin halkoylamalari veya sinirli yetkiye sahip secilmis temsilciler araciligiyla ve genellikle gorev suresi sirasinda veya sonrasinda gercek bir demokrasiye gecis icin hazirliklar yaparlar Bu bir cumhuriyet bicimi olarak gorulebilir Bu tanimlama Yunanistan in Ioannis Metaxas i 1936 41 Turkiye nin Mustafa Kemal Ataturk u 1923 38 ve Singapur un Lee Kuan Yew i 1959 90 gibi liderleri tanimlamak icin kullanilmistir Askeri roller Bir diktator ile askeri iliskilendirme yaygin bir durumdur Bircok diktator askeriyle olan baglantilarini vurgulamak icin buyuk caba sarf eder ve siklikla askeri uniforma giyerler Bazi durumlarda bu tamamen mesru olabilir ornegin Francisco Franco Ispanya Devlet Baskani olmadan once Ispanyol Ordusu nda bir generaldi ve Manuel Noriega resmi olarak komutaniydi Diger durumlarda ise bu iliski sadece bir taklit olabilir Kitle manipulasyonu Bazi diktatorler Mussolini ve Hitler gibi kalabaliklari manipule etme konusunda ustaydi Digerleri ise Stalin ve Franco gibi daha sade konusmacilardi Genellikle diktatorler insanlari ve tum medyayi kontrol altina alir muhalefeti sansurler veya yok eder ve gunluk olarak kisilik kultu etrafinda sekillenen guclu propaganda yayinlari yapar Mussolini ve Hitler kendilerine Lider anlamina gelen benzer ve mutevazi unvanlar kullanmislardir Mussolini Il Duce Lider ve Hitler genellikle der Fuhrer Lider olarak anilirdi her ikisi de Italyanca ve Almancada Lider anlamina gelir Franco da benzer bir unvan olan El Caudillo Bas sef unvanini kullanmistir Stalin icin ise Celik Adam anlamina gelen benimsedigi isim mutlak lider olarak roluyle ozdeslesmistir Mussolini Hitler ve Franco icin mutevazi geleneksel olmayan unvanlarin kullanilmasi mutlak guclerini daha da guclu bir sekilde sergilemistir cunku herhangi bir tarihi mesruiyete dahi ihtiyac duymamislardir Ancak Franco nun durumunda Caudillo unvani Latin Amerika ve Ispanya daki siyasi ve askeri figurler icin daha uzun bir tarihe sahiptir Franco kendisini Caudillo olarak gosteren madeni paralarda veya diger materyallerde Tanri nin Lutfuyla ifadesini de kullanirken Hitler ve Mussolini nadiren bu tur monarsik iliskilendirilen dil veya imgeleri kullanmislardir Elestiri Bati medyasinin diktator terimini kullanimi sol egilimli Fairness amp Accuracy in Reporting Durustluk ve Dogrulukta Adil Olma orgutu tarafindan Hoslanmadigimiz Hukumet icin Kullanilan Bir Kod olarak elestirilmistir Onlara gore genellikle otoriter olarak kabul edilebilecek ancak ABD ile muttefik olan liderler Paul Biya veya Nursultan Nazarbayev gibi nadiren diktator olarak adlandirilirken ABD politikasina karsi olan ulkelerin liderleri olan Nicolas Maduro veya Besar Esad gibi kisilere bu terim cok daha rahat bir sekilde uygulanmaktadir Modern kullanimGiuseppe Garibaldi 1860 ta kendisini Sicilya nin diktatoru ilan etti Modern otoriter liderler negatif ve olumsuz cagrisimlari nedeniyle genellikle eger hic kullanmiyorlarsa diktator terimini resmi unvanlarinda kullanmazlar bunun yerine genellikle sadece baskan unvanina sahiptirler Ancak 19 yuzyilda resmi kullanimi daha yaygindi Sicilya Diktatorluk Hukumeti 27 Mayis 4 Kasim 1860 Sicilya yi yonetmek uzere Giuseppe Garibaldi tarafindan atanan gecici bir yurutme hukumetiydi Hukumet Sicilya nin Italya Kralligi na katiliminin referandumla onaylanmasiyla sona erdi Romuald Traugutt 17 Ekim 1863 ten 10 Nisan 1864 e kadar Polonya nin Diktatoruydu Filipinler de Diktatorluk Hukumeti 1898 1898 resmi olarak Diktator unvanini tasiyan Emilio Aguinaldo tarafindan yonetilen Filipinler deki isyanci hukumetti Diktatorluk hukumeti tanimi Aguinaldo nun baskan olarak yer aldigi devrimci hukumet tarafindan gecersiz kilinmistir Insan haklari ihlalleriZamanla diktatorlerin insan haklarini ihlal eden taktikler kullandigi bilinmektedir Ornegin Sovyet diktatoru Joseph Stalin doneminde hukumet politikalarinda gizli polis ve calisma kamplari sistemi olan Gulag uygulanmistir Gulag mahkumlarinin cogu politik mahkumlar degildi ancak herhangi bir zamanda kamplarda onemli sayida politik mahkum bulunabilir Sovyet arsivlerinden toplanan verilere gore Gulag da olenlerin sayisi 1 053 829 dur Sovyet devleti tarafindan gerceklestirilen diger insan haklari ihlalleri arasinda insan deneyleri psikiyatrinin siyasi bir silah olarak kullanilmasi ve din ozgurlugunun toplanma konusma ve birlikte hareket etme ozgurlugunun reddedilmesi de bulunmaktadir kaynak belirtilmeli Benzer suclar Mao Zedong un Cin Halk Cumhuriyeti uzerindeki yonetimi sirasinda Cin Kultur Devrimi doneminde ve Augusto Pinochet in Sili deki cunta doneminde islendi Mao oncelikle kisiligine bagli olan genclik gruplarinin kullanimiyla muhalifleri temizlemeyi hedefledi Bazi diktatorler belirli irklar veya gruplar uzerinde soykirim ile iliskilendirilmistir en dikkate deger ve genis kapsamli ornek ise Adolf Hitler in Onbir milyon insanin bunlardan alti milyonunun Yahudi oldugu Holokost soykirimidir Daha sonra Demokratik Kampucya da Genel Sekreter Pol Pot ve politikalari dort yillik diktatorlugu suresince tahmini olarak 7 milyonluk nufusun 1 7 milyonunu oldurdu Pol Pot Kambocya nin Hitler i ve bir soykirim tirani olarak tanimlanir Uluslararasi Ceza Mahkemesi Sudan in askeri diktatoru Omer el Besir hakkinda Darfur daki iddia edilen savas suclari nedeniyle bir tutuklama emri cikardi Suriye diktatoru Besar Esad bircok kimyasal saldiriyi gerceklestirmesiyle taninir ve Suriye ic savasinda endustriyel olcekte vahsetler isleyerek 21 yuzyilin en olumcul savas suclusu olarak kabul edilir Notlar Sources Kaynakca a b Lessons in On Line Reference PublishingMerriam Webster s Collegiate Dictionary Merriam WebsterMerriam Webster s Collegiate Thesaurus Merriam WebsterMerriam Webster s Collegiate Encyclopedia Merriam Webster The Library Quarterly 71 3 392 399 July 2001 doi 10 1086 603287 ISSN 0024 2519 12 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mayis 2023 Papaioannou Kostadis vanZanden Jan Luiten 2015 The Dictator Effect How long years in office affect economic development Journal of Institutional Economics 11 1 111 139 doi 10 1017 S1744137414000356 Olson Mancur 1993 Dictatorship Democracy and Development 87 3 567 576 doi 10 2307 2938736 JSTOR 2938736 Oxford English Dictionary the definitive record of the English language 8 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mayis 2023 Freedom in The World 2017 Populists and Autocrats The Dual Threat to Global Democracy 27 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Freedom House January 31 2017 PDF EIU com 18 Subat 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Subat 2018 The brutal central African dictator whose playboy son faces French corruption trial 26 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Independent 12 September 2016 The Five Worst Leaders In Africa 3 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Forbes 9 February 2012 Macartney Carlile Aylmer 15 Eylul 2020 Lajos Kossuth Encyclopedia Britannica 1 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ekim 2020 Keatley Patrick 18 Agustos 2003 Obituary Idi Amin The Guardian Londra 5 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mart 2008 Miller Matt 2 Mayis 2012 What Singapore can teach us The Washington Post ISSN 0190 8286 11 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Kasim 2015 Shapiro Susan Shapiro Ronald 2004 The Curtain Rises Oral Histories of the Fall of Communism in Eastern Europe McFarland ISBN 978 0 7864 1672 1 12 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Ocak 2019 All Yugoslavs had educational opportunities jobs food and housing regardless of nationality Tito seen by most as a benevolent dictator brought peaceful co existence to the Balkan region a region historically synonymous with factionalism 1977 The Spanish Civil War ss 421 424 ISBN 978 0 06 014278 0 Morstein Marx Fritz March 2007 Propaganda and Dictatorship Princeton UP ISBN 978 1 4067 4724 9 Hamil Hugh M Ed 1992 Introduction Caudillos Dictators in Spanish America University of Oklahoma Press ss 5 6 ISBN 978 0 8061 2428 5 Dictator Media Code for Government We Don t Like FAIR Ingilizce 11 Nisan 2019 16 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2021 Moises Prieto ed Dictatorship in the Nineteenth Century Conceptualisations Experiences Transfers Routledge 2021 Cesare Vetter Garibaldi and the dictatorship Features and cultural sources in Dictatorship in the Nineteenth Century Routledge 2021 pp 113 132 Stefan Kieniewicz Polish Society and the Insurrection of 1863 Past amp Present 37 1967 130 148 The First Philippine Republic National Historical Commission 7 Eylul 2012 27 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2018 On June 20 Aguinaldo issued a decree organizing the judiciary and on June 23 again upon Mabini s advice major changes were promulgated and implemented change of government from Dictatorial to Revolutionary change of the Executive title from Dictator to President Gulag Prisoner Population Statistics from 1934 to 1953 Wasatch edu Wasatch n d Web 16 July 2016 According to a 1993 study of Soviet archival data a total of 1 053 829 people died in the Gulag from 1934 to 1953 However taking into account that it was common practice to release prisoners who were either suffering from incurable diseases or on the point of death the actual Gulag death toll was somewhat higher amounting to 1 258 537 in 1934 53 or 1 6 million deaths during the whole period from 1929 to 1953 Pamela Constable and Aruto Valenzuela A Nation of Enemies Chile Under Pinochet New York W W Norton amp Company 1993 p 91 The Holocaust The National WWII Museum New Orleans Ingilizce 15 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Temmuz 2021 Time 20 Ekim 2011 24 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mart 2017 William Branigin Architect of Genocide Was Unrepentant to the End 9 Mayis 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Washington Post April 17 1998 Sudanese dictator Omar al Bashir faces war crimes charges 16 Mayis 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Daily Telegraph July 14 2008 Obaid Rayburn Nawaf Joel 16 Aralik 2022 The Telegraph 17 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Lister Charles 10 Mayis 2021 Asharq al Awsat 13 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Simons Marlise 2 Mart 2021 The New York Times 2 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Deknatel Frederick 22 Subat 2021 World Politics Review 11 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Reinl James 11 Mart 2021 The National 11 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi El Bunni Anwar 24 Kasim 2020 Brookings 27 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Camuz Hakan 15 Mart 2022 TRT World 6 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ayrica bakinizDiktatorluk Mutlak monarsi Tiran Diktator Roma Baskin parti