Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dukak veya Ebu Nasır Şemsulmülk Dukak (ö. 8 Haziran 1104) 1095-1104 yılları arasında (Suriye Selçuklu Devleti Şam Meliki).
| Dukak bin Tutuş | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| (Suriye Selçuklu Şam Meliki) | |||||
| Hüküm süresi | 1095-1104 | ||||
| Önce gelen | I. Tutuş | ||||
| Sonra gelen | II. Tutuş | ||||
| Ölüm | 8 Haziran 1104 Şam | ||||
| |||||
| Hanedan | Selçuklu Hanedanı | ||||
| Babası | I. Tutuş | ||||
| Annesi | Safvet el-Mülk Hatun | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
Hayatı
Dukak'ın babası Büyük Selçuklu Devleti'ne tabi bir alt-hükümdarlık olan Suriye Selçuklu Devleti hükümdarı Tutuş ve annesi ise Safvet el-Mülk Hatun idi. Kardeşi sonradan Halep Meliki olan Fahrülmülk Rıdvan idi.
Babası Tutuş Büyük Selçuklu Devleti Sultanı olan Berkyaruk'a isyan edip 1095'te İran'a yürümüş; Rey'de yapılan savaşta yenik düşmüş ve bu savaşta ölmüştü. Kardeşi olan Rıdvan önce kendini Suriye Selçuklu Devleti'nin tümü için Sultan ilan etti. Dukak'a önce ailenin El Cezire'deki arazileri miras kalmıştı. Ama Dukak kardeşi Rıdvan ile Halep'te yaşamaya başladı. Fakat çok geçmeden kardeşine karşı bir ayaklama tertip etti. Şam'ı kontrolü altına alıp kardeşi Rıdvan'ı tahttan uzaklaştırdı. Bu ayaklanma Suriye'de bir anarşi yarattı ve bir iç savaş ortaya çıkarttı. Dukak Antakya Emiri olan Yağı-Sayan'ın desteğini sağlamıştı. Yağı-Sayan'ın Rıdvan ile şahsen anlaşmazlığı bulunmuyordu ama Rıdvan'ın atabeyi olan Cenâhüddevle ile arası açıktı. Dukak ve Yağı-Sayan'ı destekleyen diğer bir kişi de Kudüs Emiri olan Artukoğlu İlgazi Bey idi. İlgazi Bey'in kardeşi olan Artukoğlu Sökmen Bey ise Rıdvan'ı desteklemekteydi.
Rıdvan Antakya Emiri olan Yağı-Sayan'a hücum etti. Dukak ve İlgazi Bey Yağı-Sayan'a yardım sağlamak için harekete geçince Rıdvan Şam şehrini de kuşatma altına aldı. Fakat çok geçmeden Rıdvan'ın, müttefiki ve eski atabeyi olan Cenâhüddevle ile arası açıldı. Cenâhüddevle, Rıdvan'a bağlı olan Humus şehrini eline geçirdi. Cenâhüddevle ile anlaşmazlığı bulunan Yağı-Sayan ise daha önce Cenâhüddevle nedeni ile Rıdvan'a karşı iken Rıdvan'ın eski atabeyi ile arasının açılması Rıdvan ile Yağı-Sayan birbirine yaklaştırdı. Bu yeni yakınlığı askeri müttefikliğe dönüştürmek için Rıdvan ile Yağı-Sayan'ın kızı evlendirildi. Bu iki yeni müttefik orduları ile birlikte Şayzar şehrine hücuma karar verdiler.
Fakat tam bu sırada Birinci Haçlı Seferi Frank Haçlı ordularının Anadolu'da ilerlemekte oldukları ve hedeflerinin batı Suriye, Filistin ve Kudüs oldukları öğrenildi. Bunun üzerine kurulmuş olan bütün müttefiklikler kenara bırakıldı ve o zamana kadar birbirleriyle mücadele veya ittifak eden emirler ayrı ayrı kendi şehirlerine çekildiler. Birçok tarihçi bu ayrı ayrı olma eğilimini büyük bir tarihsel hata olarak kabul etmektedirler; bu tarihçilere göre Müslüman emirler eğer bütün iç düşmanlıklarını ortadan kaldırıp büyük bir dış düşman olan Haçlılara karşı birleşip birlikte savaşlardı, Birinci Haçlı Seferi'nin sonucu çok daha değişik olabilecekti.
1097-1098 kış döneminde Birinci Haçlı Seferi Haçlı orduları Antakya'yı kuşatma altına aldılar. Antakya emiri olan Yağı-Sayan ve oğlu Şems-i Devle Haçlılara karşı büyük direnme gösterdiler. Yağı-Sayan, Şam Meliki olan Dukak'tan askeri destek istedi. Dukak'ın Şam'dan gönderdiği takviye kuvveti Haçlıların en önemli komutanlarından olan Boemondo tarafından etraftan talan iaşe toplama sırasında çözümlendi ve Boemondo büyükçe bir Haçlı gücü ile bu takviye gücüne bir baskın yapıp onları yenik düşürüp geri püskürttü. Dukak acele yeni bir askerî birlik kurup Haçlılara hücum edeceğine Şam'dan Humus'a çekildi ve gayet yavaş bir şekilde yeni birlikler kurmaya başladı. Yağı-Sayan diğer Müslümanlardan destek istemek zorunda kaldı. Bu destek Musul Atabeyi Gürboğa tarafından organize edilmekteydi. Gürboğa bu işi çok yavaşa almıştı. Ama etrafında bir büyük Müslüman ordusu kurmayı başardı ve bu orduya Şam Meliki Dukak da katıldı. Fakat Gürboğa'nın yavaş hareketi dolayısıyla ve kale içinden Firuz adlı bir kişinin ihaneti ile Antakya kalesi Şubat 1098'de Haçlılar eline düştü. Gürboğa'nın destek gücü şehir önüne ancak 5 Haziran yetişti. Gürboğa güçleri Antakya kalesinde bulunan Haçlılar ordularını kuşatmaya aldı. Fakat Haçlılar, güya bir mucize ile İsa'nın Kutsal Mızrak'ını Antakya Katedrali'nin mihrabı altında buldular. Bundan aldıkları büyük dinsel ve moral güçle 28 Haziran'da bir huruç hareketine geçtiler. Bu muharebe sırasında Dukak ve Şam güçleri savaş alanını bırakıp geri kaçtılar. Böylece Gürboğa'nın Müslüman ordusu Haçlılar tarafından büyük bir yenilgiye uğratıldı. Bu arada Kudüs şehri Dukak'ın Şam Melikine tabi olarak Sökmen Bey tarafından idare edilmekteyken 1098 yazında Fatimiler'in hücumuna uğradı. Fatımiler Mısır'dan Başvezir El-Afdal komutasında büyük bir ordu göndererek Kudüs'ü zaptettiler. Fatımi başveziri Kudüs'te Fatımi Kudüs Emiri komutasında nispeten küçük bir ordu bırakıp Mısır'a geri döndü. Temmuz 1098'de Kudüs'ün Haçlılara karşı savunmasını bu küçük ordu yaptı.
Dukak Suriye'de çeşitli müttefikler ile birlikte çeşitli düşmanlara karşı savaş yapmakta iken Dukak'a miras kalan Güney Anadolu ve El Cezire toprakları buralarda bulunan tabi emirler tarafından işgal edilmişti. Dukak, Haçlılarla uğraşmayı bir kenara bırakıp bu arazilerin geri alınması derdine düştü. Bu nedenle 1099'da Diyarbakır üzerine yürüyüp bu şehri tekrar eline geçirdi. Bu sıralara Haçlılar Kudüs'ü kuşatıp ele geçirdiler ve Doğu Akdeniz kıyılarında bir seri Haçlı devleti, özellikle Kutsal Kudüs Krallığı kurmakla uğraşmaktaydılar.
1100 yılı içinde Şam Meliki Dukak'a tabi olan çeşitli yerel Müslüman emirler Kudüs Krallığı'na karşı birçok hucum ve akın düzenlemeye başladılar. Bunların başında Golan'da yaşayan Bedevi aşiretinin reisi Emir Savad gelmekteydi. Bu emir Haçlı devletinin en ileri gelenlerin, Kudüs Kralı Godfrey de Bouillon ile Antakya Prensi I. Boemondo'nun yeğeni ve varisi olan Tancred'e bile hücumda bulunmaktan çekinmemiştir. Bu Haçlı Frankları çok kızdırmıştı ve Tancred buna karşılık olarak Şam'ın varoş köylerine kadar uzanan bir karşı talan akını organize etti. Ayrıca Tancred bir politik jest olarak Şam'a Dukak'a altı kişilik bir elçi heyeti gönderdi ve Dukak'tan ya Hristiyanlığa dönmesini ya da Şam'ı bırakmasını istedi. Fakat Dukak bu jesti Tancred'e karşı bir jestle karşıladı. Kendisine gelen 6 kişilik Hristiyan elçi heyetini Müslümanlığa dönme teklifi yaptı. Bunlardan biri Müslüman oldu diğer beşinin kelleri kesilerek idam edildiler. Diğer taraftan Kudüs Kralı Godfrey de Bouilon Tancred'ın talan akınlarına katıldı ve Şam'dan 5 günlük mesafede kadar olan köylere bile hücumlar yaptı. Bu Tancred akınlarının sonucunda Golan Tepelerinde yaşayan Bedevilerin reisi Emir Savad, Şam Melikliği tabiliğinden ayrılıp kendine daha emniyetli yaşam sağlayan Kudüs Krallığı tabiliğine geçtiğini ilan etti.
Temmuz 1100'de ilk Haçlı Kutsal Kudüs Krallığı Kralı seçilen Aşağı Lorraine Dükü Godfrey de Bouillon ölmüştü ve yerine kardeşi ve Urfa Kontu olan I. Baudouin seçilmişti. Ekim 1100'de I. Baudouin Kudüs'e gelmekte iken Beyrut yakınlarında dar bir nehir vadisi olan "Nahr el-Kalb" vadisinden geçmek zorunda idi. Şam Meliki olan Dukak bu dar nehir vadisinde I. Baudouin'e bir pusu hazırladı. Fakat Haçlılar Dukak'ın ordusunun ilerlemesini önleyip onun yenik olarak geri çekilmesini sağladılar. I. Baudouin Kudüs'e Kasım ayında ulaşabildi.
1103'te Dukak'ın eski atabeyi olan ve Humus Emiri olan Cenâhüddevle bir suikasta kurban giderek öldürüldü. Bunun üzerine Şam Meliki olan Dukak bu şehri almak üzere harekete geçti ve Humus'a girerek bu şehri Şam Melikliği arazisine kattı.
1104'te Dukak hastalanıp yatağa düştü. Kendini takip edecek hükümdarı düşünmeye başladı. Küçük yaşta olan oğlunun, II. Tutuş adıyla kendinden sonra Şam Meliki olmasını vasiyet etti. Oğlunun yetişkinliğe erişmesine kadar bir naip ve atabey aradı ve annesi olan Safvet el-Mülk Hatun Emir Tuğtekin'in atabey olmasını tavsiye etti ve Dukak bunu kabul etti. Dukak 8 Haziran 1104'te öldü.
Önce Dukak'ın oğlu II. Tutuş olarak Şam Melikliği tahtına geçirildi. Ama gerçek iktidar gücü Şam Atabeyi olan Tuğtekin elinde idi. Tuğtekin bundan sonra Dukak'ın annesi Safvet el-Mülk Hatun ile evlendi ve II. Tutuş'u da fazla tahtta kalmadan meliklikten hal etti. Onu tahttan indirdikten Şam'da yerel Böriler egemen oldular ve bundan sonra 1154'e kadar Şam'da Böriler hanedanından atabey oldular.
Kaynakça
- ^ Setton, Kenneth M.; Baldwin, Marshall W., (Ed.) (1969) [1955]. A History of the Crusades, Volume I: The First Hundred Years (İngilizce) (İkinci bas.). Madison, Milwaukee ve Londra: University of Wisconsin Press. ISBN .
- ^ Gibb, H.A.R. (1932). The Damascus Chronicle of the Crusades: Extracted and Translated from the Chronicle of Ibn al-Qalanisi (İngilizce). Londra.
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: I. Tutuş | (Suriye Selçuklu Şam Meliki) 1095-1104 | Sonra gelen: II. Tutuş |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dukak veya Ebu Nasir Semsulmulk Dukak o 8 Haziran 1104 1095 1104 yillari arasinda Suriye Selcuklu Devleti Sam Meliki Dukak bin TutusSuriye Selcuklu Sam MelikiHukum suresi1095 1104Once gelenI TutusSonra gelenII TutusOlum8 Haziran 1104 SamTam adiEbu Nasir Semsulmulk Dukak bin Tutus bin Alp Arslan bin Davud bin Mikail bin SelcukHanedanSelcuklu HanedaniBabasiI TutusAnnesiSafvet el Mulk HatunDiniSunni IslamHayatiDukak in babasi Buyuk Selcuklu Devleti ne tabi bir alt hukumdarlik olan Suriye Selcuklu Devleti hukumdari Tutus ve annesi ise Safvet el Mulk Hatun idi Kardesi sonradan Halep Meliki olan Fahrulmulk Ridvan idi Babasi Tutus Buyuk Selcuklu Devleti Sultani olan Berkyaruk a isyan edip 1095 te Iran a yurumus Rey de yapilan savasta yenik dusmus ve bu savasta olmustu Kardesi olan Ridvan once kendini Suriye Selcuklu Devleti nin tumu icin Sultan ilan etti Dukak a once ailenin El Cezire deki arazileri miras kalmisti Ama Dukak kardesi Ridvan ile Halep te yasamaya basladi Fakat cok gecmeden kardesine karsi bir ayaklama tertip etti Sam i kontrolu altina alip kardesi Ridvan i tahttan uzaklastirdi Bu ayaklanma Suriye de bir anarsi yaratti ve bir ic savas ortaya cikartti Dukak Antakya Emiri olan Yagi Sayan in destegini saglamisti Yagi Sayan in Ridvan ile sahsen anlasmazligi bulunmuyordu ama Ridvan in atabeyi olan Cenahuddevle ile arasi acikti Dukak ve Yagi Sayan i destekleyen diger bir kisi de Kudus Emiri olan Artukoglu Ilgazi Bey idi Ilgazi Bey in kardesi olan Artukoglu Sokmen Bey ise Ridvan i desteklemekteydi Ridvan Antakya Emiri olan Yagi Sayan a hucum etti Dukak ve Ilgazi Bey Yagi Sayan a yardim saglamak icin harekete gecince Ridvan Sam sehrini de kusatma altina aldi Fakat cok gecmeden Ridvan in muttefiki ve eski atabeyi olan Cenahuddevle ile arasi acildi Cenahuddevle Ridvan a bagli olan Humus sehrini eline gecirdi Cenahuddevle ile anlasmazligi bulunan Yagi Sayan ise daha once Cenahuddevle nedeni ile Ridvan a karsi iken Ridvan in eski atabeyi ile arasinin acilmasi Ridvan ile Yagi Sayan birbirine yaklastirdi Bu yeni yakinligi askeri muttefiklige donusturmek icin Ridvan ile Yagi Sayan in kizi evlendirildi Bu iki yeni muttefik ordulari ile birlikte Sayzar sehrine hucuma karar verdiler Fakat tam bu sirada Birinci Hacli Seferi Frank Hacli ordularinin Anadolu da ilerlemekte olduklari ve hedeflerinin bati Suriye Filistin ve Kudus olduklari ogrenildi Bunun uzerine kurulmus olan butun muttefiklikler kenara birakildi ve o zamana kadar birbirleriyle mucadele veya ittifak eden emirler ayri ayri kendi sehirlerine cekildiler Bircok tarihci bu ayri ayri olma egilimini buyuk bir tarihsel hata olarak kabul etmektedirler bu tarihcilere gore Musluman emirler eger butun ic dusmanliklarini ortadan kaldirip buyuk bir dis dusman olan Haclilara karsi birlesip birlikte savaslardi Birinci Hacli Seferi nin sonucu cok daha degisik olabilecekti 1097 1098 kis doneminde Birinci Hacli Seferi Hacli ordulari Antakya yi kusatma altina aldilar Antakya emiri olan Yagi Sayan ve oglu Sems i Devle Haclilara karsi buyuk direnme gosterdiler Yagi Sayan Sam Meliki olan Dukak tan askeri destek istedi Dukak in Sam dan gonderdigi takviye kuvveti Haclilarin en onemli komutanlarindan olan Boemondo tarafindan etraftan talan iase toplama sirasinda cozumlendi ve Boemondo buyukce bir Hacli gucu ile bu takviye gucune bir baskin yapip onlari yenik dusurup geri puskurttu Dukak acele yeni bir askeri birlik kurup Haclilara hucum edecegine Sam dan Humus a cekildi ve gayet yavas bir sekilde yeni birlikler kurmaya basladi Yagi Sayan diger Muslumanlardan destek istemek zorunda kaldi Bu destek Musul Atabeyi Gurboga tarafindan organize edilmekteydi Gurboga bu isi cok yavasa almisti Ama etrafinda bir buyuk Musluman ordusu kurmayi basardi ve bu orduya Sam Meliki Dukak da katildi Fakat Gurboga nin yavas hareketi dolayisiyla ve kale icinden Firuz adli bir kisinin ihaneti ile Antakya kalesi Subat 1098 de Haclilar eline dustu Gurboga nin destek gucu sehir onune ancak 5 Haziran yetisti Gurboga gucleri Antakya kalesinde bulunan Haclilar ordularini kusatmaya aldi Fakat Haclilar guya bir mucize ile Isa nin Kutsal Mizrak ini Antakya Katedrali nin mihrabi altinda buldular Bundan aldiklari buyuk dinsel ve moral gucle 28 Haziran da bir huruc hareketine gectiler Bu muharebe sirasinda Dukak ve Sam gucleri savas alanini birakip geri kactilar Boylece Gurboga nin Musluman ordusu Haclilar tarafindan buyuk bir yenilgiye ugratildi Bu arada Kudus sehri Dukak in Sam Melikine tabi olarak Sokmen Bey tarafindan idare edilmekteyken 1098 yazinda Fatimiler in hucumuna ugradi Fatimiler Misir dan Basvezir El Afdal komutasinda buyuk bir ordu gondererek Kudus u zaptettiler Fatimi basveziri Kudus te Fatimi Kudus Emiri komutasinda nispeten kucuk bir ordu birakip Misir a geri dondu Temmuz 1098 de Kudus un Haclilara karsi savunmasini bu kucuk ordu yapti Dukak Suriye de cesitli muttefikler ile birlikte cesitli dusmanlara karsi savas yapmakta iken Dukak a miras kalan Guney Anadolu ve El Cezire topraklari buralarda bulunan tabi emirler tarafindan isgal edilmisti Dukak Haclilarla ugrasmayi bir kenara birakip bu arazilerin geri alinmasi derdine dustu Bu nedenle 1099 da Diyarbakir uzerine yuruyup bu sehri tekrar eline gecirdi Bu siralara Haclilar Kudus u kusatip ele gecirdiler ve Dogu Akdeniz kiyilarinda bir seri Hacli devleti ozellikle Kutsal Kudus Kralligi kurmakla ugrasmaktaydilar 1100 yili icinde Sam Meliki Dukak a tabi olan cesitli yerel Musluman emirler Kudus Kralligi na karsi bircok hucum ve akin duzenlemeye basladilar Bunlarin basinda Golan da yasayan Bedevi asiretinin reisi Emir Savad gelmekteydi Bu emir Hacli devletinin en ileri gelenlerin Kudus Krali Godfrey de Bouillon ile Antakya Prensi I Boemondo nun yegeni ve varisi olan Tancred e bile hucumda bulunmaktan cekinmemistir Bu Hacli Franklari cok kizdirmisti ve Tancred buna karsilik olarak Sam in varos koylerine kadar uzanan bir karsi talan akini organize etti Ayrica Tancred bir politik jest olarak Sam a Dukak a alti kisilik bir elci heyeti gonderdi ve Dukak tan ya Hristiyanliga donmesini ya da Sam i birakmasini istedi Fakat Dukak bu jesti Tancred e karsi bir jestle karsiladi Kendisine gelen 6 kisilik Hristiyan elci heyetini Muslumanliga donme teklifi yapti Bunlardan biri Musluman oldu diger besinin kelleri kesilerek idam edildiler Diger taraftan Kudus Krali Godfrey de Bouilon Tancred in talan akinlarina katildi ve Sam dan 5 gunluk mesafede kadar olan koylere bile hucumlar yapti Bu Tancred akinlarinin sonucunda Golan Tepelerinde yasayan Bedevilerin reisi Emir Savad Sam Melikligi tabiliginden ayrilip kendine daha emniyetli yasam saglayan Kudus Kralligi tabiligine gectigini ilan etti Nehr el Kalb Muharebesi Temmuz 1100 de ilk Hacli Kutsal Kudus Kralligi Krali secilen Asagi Lorraine Duku Godfrey de Bouillon olmustu ve yerine kardesi ve Urfa Kontu olan I Baudouin secilmisti Ekim 1100 de I Baudouin Kudus e gelmekte iken Beyrut yakinlarinda dar bir nehir vadisi olan Nahr el Kalb vadisinden gecmek zorunda idi Sam Meliki olan Dukak bu dar nehir vadisinde I Baudouin e bir pusu hazirladi Fakat Haclilar Dukak in ordusunun ilerlemesini onleyip onun yenik olarak geri cekilmesini sagladilar I Baudouin Kudus e Kasim ayinda ulasabildi 1103 te Dukak in eski atabeyi olan ve Humus Emiri olan Cenahuddevle bir suikasta kurban giderek olduruldu Bunun uzerine Sam Meliki olan Dukak bu sehri almak uzere harekete gecti ve Humus a girerek bu sehri Sam Melikligi arazisine katti 1104 te Dukak hastalanip yataga dustu Kendini takip edecek hukumdari dusunmeye basladi Kucuk yasta olan oglunun II Tutus adiyla kendinden sonra Sam Meliki olmasini vasiyet etti Oglunun yetiskinlige erismesine kadar bir naip ve atabey aradi ve annesi olan Safvet el Mulk Hatun Emir Tugtekin in atabey olmasini tavsiye etti ve Dukak bunu kabul etti Dukak 8 Haziran 1104 te oldu Once Dukak in oglu II Tutus olarak Sam Melikligi tahtina gecirildi Ama gercek iktidar gucu Sam Atabeyi olan Tugtekin elinde idi Tugtekin bundan sonra Dukak in annesi Safvet el Mulk Hatun ile evlendi ve II Tutus u da fazla tahtta kalmadan meliklikten hal etti Onu tahttan indirdikten Sam da yerel Boriler egemen oldular ve bundan sonra 1154 e kadar Sam da Boriler hanedanindan atabey oldular Kaynakca Setton Kenneth M Baldwin Marshall W Ed 1969 1955 A History of the Crusades Volume I The First Hundred Years Ingilizce Ikinci bas Madison Milwaukee ve Londra University of Wisconsin Press ISBN 0 299 04834 9 Gibb H A R 1932 The Damascus Chronicle of the Crusades Extracted and Translated from the Chronicle of Ibn al Qalanisi Ingilizce Londra Resmi unvanlarOnce gelen I Tutus Suriye Selcuklu Sam Meliki 1095 1104 Sonra gelen II Tutus