Çöven ya da çöven otu, çöğen (Gypsophila), karanfilgiller (Caryophyllaceae) familyasından ekonomik öneme sahip 100 türden oluşan, ya da çok yıllık 5–120 cm boyunda otsu bitki cinsi. Türkiye'de bulunan 50 çöven türü bilinmektedir. Tahin helvası yapımında da kullanılan çöven Türkiye'nin ihraç ürünlerinden biridir. Aynı familyadan onun gibi köpürtücü özelliğe sahip olan (Saponaria officinalis) ile karıştırmamak gerekir
Çöven | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Gypsophila repens | |||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||
| |||||||||||||
Türler | |||||||||||||
metne bakınız. |
Adlandırma
Türkçe çöven kelimesinin aslı çöğen olup Azerice ve Türkmencede çoğan biçiminde geçer. Eski Kıpçakçada da çoğan biçimindedir.Osmanlıca 'nde çoğan (چغان) olarak geçer.Anadolu ağızlarında cöğen, cöven, çuvan biçimleri de geçer. Kimi kaynaklarda çevgen olarak da görülür.
Latince cins adı Gypsophila Eski Yunanca γύψος («kireç, tebeşir») ile φίλος («seven») kelimelerinden birleşiktir. Türkçede alçı otu adı da buna dayanır.
Süs ya da olarak kullanılan türlerine cipsofilya (ya da çiçekçilerin jargonunda: cipso) adı da verilir. türüne bahar yıldızı adı da verilir.
Morfoloji
Sınıflandırma
Gypsophila cinsinin sınıflandırması 3 alt cins olarak yapılır:
- Gypsophila subg. Gypsophila : G. bermejoi, G. elegans, G. perfoliata, G. repens, G. struthium, G. tomentosa ...
- Gypsophila subg. Macrorrhizae : G. bellidifolia, G. confertifolia, G. filipes, G. floribunda, G. kermanensis, G. muralis, G. picta, G. stepposa, G. tubulosa
- Gypsophila subg. Pseudosaponaria : G. glabra, G. pilosa
Bu alt cinsler seksiyonlara ayrılır:
- sect. Gypsophila = nana, spergulifolia, repens, montserratii
- sect. Corymbosae = altissima, litwinowii, fastigiata, papillosa, collina, struthium, bermejoi, patrinii, uralensis
- sect. Capituliformes = petraea, pallasii, glomerata
- sect. Rokejeka = paniculata, arrostii, acutifolia, perfoliata, scorzonerifolia, tomentosa
- sect. Dichoglottis = linearifolia, elegans
- sect. Macrorrhizaea = muralis, macedonica
- sect. Hagenia = pilosa
Dağılımı
Türkiye'de 50 türü bulunur. Bunlardan yalnızca 4 türü oldukça yaygındır. 5 türü ise ekonomik değerdedir:
- var. nebulosa (Beyşehir çöveni, Konya çöveni, helvacı çöveni, şekerci çöveni, şark çöveni, dişi çöven) — Orta Anadolu
- (Van çöveni, tarla çöveni) — Doğu Anadolu (Van)
- (Çorum çöveni, Yozgat çöveni) — Orta Anadolu
- (Başkale çöveni, dağ çöveni) — Doğu Anadolu (Van)
- (Niğde çöveni, Beyşehir-Isparta çöveni) — Orta Anadolu
- (Konya çöveni) — Orta ve Doğu Anadolu
Azerbaycan'da 4 türü (Azerice çoğan) bulunur: G. bicolor, G. capitata, G. dahurica, G. paniculata
Rusya'da 17 türü (Rusça качим) bulunur: G. acutifolia, G. altissima, G. aretioides, G. davurica, G. elegans, G. fastigiata, G. glandulosa, G. globulosa, G. muralis, G. pacifica, G. paniculata, G. perfoliata, G. scorzonerifolia, G. sericea, G. silenoides, G. tenuifolia, G. uralensis
Polonya'da 7 türü (Lehçe łyszczec, gipsówka) bulunur: G. fastigiata, G. viscosa, G. elegans, G. muralis, G. repens, G. perfoliata, G. paniculata.
Litvanya'da 4 türü (Litvanca guboja) bulunur: G. elegans, G. fastigiata, G. muralis, G. paniculata.
Estonya'da 4 türü (Estonca kipslill) bulunur: G. muralis, G. fastigiata, G. paniculata, G. elegans.
İsveç'te 2 türü bulunur: G. muralis, G. fastigiata.
İspanya'da 8 türü (İspanyolca gisófila) bulunur: G. pilosa, G. elegans, G. muralis, G. repens, G. bermejoi, G. tomentosa, G. montserratii, G. struthium.
Pakistan'da kültüre alınmış 2 (G. paniculata, G. elegans) tür ile 10 yabani tür bulunur: G. alsinoides, G. bellidifolia, G. cephalotes, G. cerastioides, G. floribunda, G. lignosa, G. makranica, G. muralis, (ve G. muralis var. stepposa), G. pilosa, G. sedifolia.
Kullanımı
Bitkinin kullanılan bölümü odunsu kökleridir. Çövenin etken maddesi saponin olup, bulunma oranı türlere göre %15 -25 arasında değişmektedir. Gıda sanayiinde ağdayı ağartıcı özelliğinden dolayı helva ve dondurma yapımında kullanılır. Türk mutfağında tahin helvası, koz helva, kerebiç ve adı verilen tatlılarda kullanılır. Ayrıca köpürme özelliğinden dolayı sabun ve deterjan sanayiinde de geniş çapta kullanılır. Bir diğer kullanım alanı da, çöven köklerinin kaynatılmasından elde edilen ılık suda, ipekli ve değerli kumaşlardan yapılmış giyecekler temizlenmektedir. Drog olarak ise, dekoksiyon halinde balgam ve idrar söktürücü özelliklerinden dolayı bazı ilaçların bileşiminde yer alır.
Mayıs helvası (Mayıs Yedisi helvası): Doğu Karadeniz bölgesinde Bulancak, Beşikdüzü gibi Çepnilerin yoğun olduğu yörelerde, yalnızca Mayıs Yedisinden önceki ve sonraki iki ay içerisinde piyasada bulunsa da, en yoğun olarak Mayıs Yedisi (Miladi 20 Mayıs) gününde çöven, şeker, limon tuzu ve sudan yapılan köpüksü helva. Kesilip dövülerek parçalanan çöven kökleri su ile kaynatılır ve şurup kıvamında çöven suyu denen özüt (ekstrakt) elde edilir. Çöven suyu süzülerek parçalarından arındırılır ve soğumaya bırakılır. Soğuyunca makine ile karıştırılarak köpürtülür. Helva yapılacak tavaya şeker ve su koyularak yüksek ateşte eritilir, daha sonra limon tuzu koyularak şerbet kesilir. Ateş kısılarak çöven suyu köpüğü yavaş yavaş şerbete eklenir. Kısık ateşte yaklaşık bir saat süreyle karıştırılırak kaynatılır, uygun kıvama gelince ocaktan indirilir ve soğumaya bırakılır. Mayıs helvası soğuk servis yapılır. Sade veya fındık unu ile karıştırılarak yenir. Genellikle kahvaltılık olarak kullanılır.
Köpük helvası: Trakya bölgesinde çöven otundan yapılan beyaz, köpüksü helva.
Katı üzüm pekmezi (çalma, çalma pekmez): Kökü (Radix saponariae albae sive) suda kaynatılır ve bu su (ekstrakt) pekmeze ilave edilerek birlikte karıştırılarak katılaşması beklenir.
Çöven ekmeği: Bartın ve Amasra'da bazı taş fırınlarda üretilen 430-450 gram ağırlığında olan tava ekmeğidir.
Kaynakça
- ^ Ekrem Sezik (1982). Türk Çöveni'nin Menşei ve Kalitesi 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Ankara Ecz. Fak. Mec. 12. 41 (1982)
- ^ Prof. Dr. Hasan Eren (1999) Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü Çöven < Çöğen (sayfa: 101)
- ^ Yeni Tarama Sözlüğü, düzenleyen Cem Dilçin, Türk Dil Kurumu Yayınları: 503, 1983, sayfa: 57 (yeni yazı) ve 349 (eski yazı)
- ^ a b web.ogm.gov.tr : Çöven[]
- ^ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland : a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. .
- ^ Villar, L. (1990). Gypsophila 4 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. In S. Castroviejo & al. (eds.) Flora Iberica 15. Rubiaceae to Caprifoliaceae. CSIC. Real Jardín Botánico. Madrid
- ^ "Flora of Pakistan". 21 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mart 2013.
- ^ Hasan Özçelik ve Bekir Yıldırım (2011). Türkiye çövenlerinin (Gypsophila L. ve Ankyropetalum Fenzl spp.) ekonomik önemi, kullanım olanakları ve korunması üzerine düşünceler 8 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 12: 57-61
- ^ . 10 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2013.
Bibliyografya
- Acebes, B., Diaz-Lanza, A. M. and Bernabe M. (1998). "A Saponin From The Roots of Gypsophila bermojoi". Phytochemistry, 49(7): 2077-2079.
- Ahroni, A., Zuker, A., Rozen, Y., Shejtman, H., and Vainstein, A. (1997). "An Efficient Method for Adventitious Shoot Regenarition From Stem-Segment Explants of Gypsophila", Plant Cell, Tissue and Organ Culture, V.49, 2, 101- 106.
- Akşehirli, M., Bozkurt, M. ve Karaali, A. (1971). "Tahin Helvalarında ve Çövende Saponin Miktarları ve Toksititesi". Türk Hijyen ve Tecrubi Biyoloji Dergisi, 31(1): 42-48.
- Antkowiak, W. and Dyba, S. (2004). "Effect of Differentiated NPK Fertilization on Saponin Content in Roots of Tall and Spread Gypsophyll (Gypsophila paniculata L. and G. repens L.)" in The Second and Third Years of Cultivation, Prace z Zakresu Nauk Rolniczych 97: 9- 14, 2004.
- Arslan, H. and Güleryüz, G. (2002). "Some Endemic Species to Uludağ (Bursa, Turkey): Carduus Olympicus Boiss., Festuca Punctoria SM., Galium Olympicum Boiss., Gypsophila Olympica Boiss., Rumex Olympicus Boiss.", The Karaca Arboretum Magazine, 6(4): 155-159.
- Arslan I, Çelik A & Jang HC (2012). "A cytotoxic triterpenoid saponin from under-ground parts of Gypsophila pilulifera Boiss.& Heldr." Fitoterapia 83: 699–703.
- Ataşlar, Ebru (1999). Batı Anadolu Gypsophila L. Türleri Üzerinde Biyosistematik Çalışmalar, Osmangazi Üniv. Fen Bilimleri Enst. Eskişehir.
- Ataşlar, Ebru (2000). Ecological Features of Some Gypsophila L. Species. The Proceedings of the Second Balkan Botanical Congress 14-18 May 2000, İstanbul Turkey 1: 107-110.
- Ataşlar, Ebru and Ocak, Atila (2005). "Gypsophila osmangaziensis (Caryophyllaceae) a New Species From Central Anatolia, Turkey", Annales Botanici Fennici 42: 57- 60, ISNN 0003-3847, Helsinki 16 February 2005.
- Ataşlar, E., Tokur, S., 2001. Ecological Features of Some Gypsophila L. Species, 2’nd Balkan Botanical Congress, Vol. 1, 107-110.
- Babaoğlu, Mehmet, Gezgin, Sait, Topal, Ali, Sade, Bayram ve Dural, Hüseyin, 2004. "Gypsophila sphaerocephala Fenzl ex Tchihat.: A Boron Hyperaccumulator Plant Species That May Phytoremediate Soils With Toxic B Levels", Turk J. Bot, 28 (2004) 273- 278.
- Bai H, Zhong Y, Xie YY, Wang Y-S, Liu L & Zhou L (2007). "A major triterpenoid saponin from Gypsophila oldhamiana." Chemistry & Biodiversity 4: 955–60.
- Barendse, L.V.J. (1986). "Postharvest treatment of Gypsophila paniculata". Acta Hortic., 181: 338.
- Barkaudah, Y. I., 1962. "A Revision of Gypsophila, Bolanthus, Ankyropetalum and Phryna", Wentia, 9, 1-203.
- Barrera, A. C. and Arenas, G. (1999). "Cutting- Time Effect During Harvest Cycle on Postharvest Behavior of Three Gypsophila paniculata cv. perfecta Clones", Proc. of The Int. Symp. On Cut Flowers in The Tropics, Acta Hort. 482, 71- 76, ISHS 1999.
- Battal, H. (2002). Çöven Ekstraktı Üretimi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 44 s.
- Battal, H., Sarı, F. ve Velioğlu, S. (2003). "Çöven Ekstraktı Üretimi Üzerine Bir Araştırma", Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, Cilt :4, No :1 : S. 75- 84, 2003.
- Baylan, N. (1990). Tahin Helvalarında Saponin Miktarı Üzerinde Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Türkiye Bilimsel ve Teknik Arastırma Kurumu Tarım ve Ormancılık Araştırma Grubu, Proje No:TOAG-706. & Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enst. Gıda Bilimi ve Tekn. Anabilim Dalı Lisans Tezi, Sayfa sayısı 64, T. C. Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi Tez No: 13001, 1990.
- Baytop, Asuman (1983a). Farmasötik Botanik, İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayın No:36, s.336.
- Baytop, Asuman (1983b). Farmakognozi Ders Kitabı, İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları No:19, s.92- 93.
- Baytop, Turhan (1963), Türkiye'nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri, İ. Ü. Yayınları 1039, İstanbul
- Çağlayanlar, Esin (2006). Çöven Ekstraktının Maya Performansı, Hamur Reolojik Özellikleri ve Ekmek Kalitesi Üzerine Etkisi[]. Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisligi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Temmuz, 2006, Denizli.
- Çevrimli, B. S. (1990). Çöven (Gypsophila arrosti) Otundan Yüzey Aktif Maddesi Eldesi ve Bazı Özelliklerinin İncelenmesi, Gazi Ünviversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya Anabilimdalı Yüksek Lisans Tezi, Sayfa Sayısı: 62, T. C. Yükseköğretim Kurulu Dokümantasyon Merkezi, Tez No: 11638, 1990.
- Çevrimli, B. S., Kariptas E. and Yucekutlu A. N., "Isolation of Saponin from Dried Roots of Gypsophila simonii Hub. Mor", Pakistan Journal of Biological Sciences, 10 (2007) 1944–1946.
- Darwent AL & Coupland RT (1966). "Life history of Gypsophila paniculata." Weeds 14: 313–318.
- Darwent AL (1975). "The biology of Canadian weeds. 14. Gypsophila paniculata L." Canadian Journal of Plant Science 55: 1049–58.
- Davis, P. H. (1967), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, v. 2, p. 149- 171, University Press, Edinburgh
- Doi, M., Saito, T., Nagai, N. ve Imanishi, H. (1999). "Occurrence of ‘Flower Browning’ of Cut Gypsophila paniculata L. and Its Prevention by Harvesting at Bud Stage", Journal of the Japanese Society For Horticultural Science, Volume 68, Issue 4, 1999, Pages 854- 860.
- Downs C.G., Reihana M. and Dick, H. (1988). "Bud opening treatments to improve Gypsophila after transport". Sci. Hortic., 34: 301-310.
- Ekim T, Koyuncu M, Vural M, Duman H, Aytaç Z & Adıgüzel N (2000). Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği & Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ankara
- El Naggar SM (2004). "The seed coat and pollen morphology of Gypsophila pilosa (Caryophyllaceae)." Flora Mediterranea 14: 109–114.
- Farnham, D.S., Kofranek, A.M. and Kubota J. (1978). "Bud opening of Gypsophila paniculata L. cv. Perfecta with Physan-20". J. Am. Soc. Hortic. Sci., 103: 382-384.
- Fedotova, T.A., Ardjanova, R.R. (1992). "Seed Morphology in the Genus Gypsophila (Caryophyllaceae)", Botanical Journal U.S.S R, 77, 5: 1-16.
- Fons, F., Amella, N., Leyval, C., Saint-Martin, N. and Henry, M. (2003). "Effects of Gypsophila Saponins on Bacterial Growth of Kinetics and on Selection of Subterranean Clover Rhizosphere Bacteria". Canadian Journal of Microbiology, June 2003, Vol. 49. Issue 6, p. 367- 373.
- Frechet, D., Christ, B., Monegier du Sorbier, B., Fischer, H. and Vuilhorgne, M. (1991). "Four Triterpenoid Saponins from Dried Rroots of Gypsophila Species", Phytochemistry, 30(3): 927.931.
- Gamliel, A., Hadar, E., and Katan, J. (1989). "Soil Solarization to Improve Yield of Gypsophila in Monoculture Systems", Acta Horticulturae, 255, 1989, p. 131- 138.
- Gaygısız, M. ve Akınerdem, F. (1998). "Konya Yöresi Çöven Türlerinden (Gypsophila venusta Fenzl.)’ın Bazı Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma", S. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 12 (16): 56- 64, 1998.
- Geven, F., Ketenoğlu, O., Bingöl, Ü., Güney, K. (2009). "İç Anadolu'dan (Polatlı-Haymana) Astragalo karamasici-Gypsophilion eriocalycis Alyansı İçin Yeni Sintaksonlar". Ekoloji, 18: 71, 32-48.
- Hakkı EE., Ünlü A., Özbek Z., Gezgin S., Babaoğlu M. (2006). "Bor Biriktiren Gypsophila L. Cinsi Bitkilerin Moleküler Genetik Yöntemlerle Karakterizasyonu". S. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi. 20(40): 27-31.
- Hamzaoğlu Ergin (2012). "A new species of Gypsophila and a new name for Silene (Caryophyllaceae) from Turkey." Turkish Journal of Botany 36: 135–139.
- Hamzaoğlu Ergin, Koç, M & Budak, Ü (2011). "A new species of (Caryophyllaceae) from East Anatolia (Turkey): Hamzaoğlu sp. nova." Turkish Journal of Botany 35: 67–70.
- Han BH, Joung HY & Choi JK (1996). "Effect of different sealing materials on CO2 and ethylene concentration in culture vessel, and growth and vitrification of Gypsophila paniculata ‘Bristol Fairy’." Journal of the Korean Society for Horticultural Science 37: 118–122.
- Hani, M., Eelgamal, A, Soliman S. M. H., Toth, G., Halasz, J., Duddeck, H. (1996). "Structure of a Novel Triterpene Saponin From Gypsophila capillaris (Forssk.)", Magnetic Resonance in Chemistry, Vol. 34, 697- 702 (1996).
- Henry, Max, Rochd, Mohamed and Bennini, Bachir (1991). "Biosynthesis and Accumulation of Saponins in Gypsophila paniculata", Phytochemistry, 30(6): 1819-1821.
- Herold, M. C. and Henry, M. (2001). "UDP- Glucuronosyltransferase Activity is Correlated to Saponin Production in Gypsophila paniculata Root in Vitro Cultures", Biotechnology Letters, V:23, (5) p. 335- 337.
- Huber-Morath A (1967a). "Gypsophila L." In: Davis PH (ed). Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Vol. 2, pp. 149–171, Edinburgh: Edinburgh University Press.
- Huber-Morath A (1967b). "Beitrage zur Kenntnis der Verbreitung von Gyopsophila und Bolanthus in Anatolien." Bauhinia 2: 177–191. (Almanca)
- İnan, Memet (2006a). Çukurova Koşullarında Farklı Kökenli Çöven (Gypsophila sp.) Türlerinde Kök Verimleri ve Saponin İçeriklerinin Araştırılması, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü (Doktora Tezi), Adana.
- İnan, Mehmet (2006b). Studies of Root Yields and Saponin Contents ofGypsophila L. Species Those Have Different Origins in Çukurova. Çukurova University, Science Institute.
- Kadman-Zahavi, A. and Gartenhouse, M. (1989). "The Effects of Light Spectra Fluence, Duration and Time of Application on Flowering of Gypsophila". Scientia Hort. 40: 237-245.
- Karagüzel, Osman (1993). Gypsophila paniculata L. 'Perfecta'nın Çiçeklenmesine Dikim ve Budama Zamanları Gün Uzunlukları ve GA3'ün Etkileri Üzerinde Bir Araştırma, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi.
- Karagüzel, O. ve Altan, S. (1999). "Gypsophila paniculata L. “Perfecta”nın Büyüme ve Çiçeklenmesi Üzerine Dikim Zamanı ve Gün Uzunluğunun Etkileri", Turkish Journal of Agriculture and Forestry 23 (1999), Ek Sayı 2, 257- 280.
- Karagüzel, Osman ve Ortaçeşme, Veli (2000). "Gypsophila Yetiştiriciliğinde Dikim Sıklığının Verim, Kalite ve Aydınlatma Enerjisinin Verimli Kullanımına Etkisi", Turk J. Agric. For. 24 (2000), s.691- 697, TÜBİTAK.
- Karagüzel, Osman, Uzun, G., Altan, S., Söğüt, Z., Ortaçeşme, Veli (1992). "Gypsophila paniculata L.’da Anaçlık Tesisi ve Çelikten Fide Üretimi Üzerinde Araştırmalar". Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi Cilt II: 641-646.
- Korkmaz, Mustafa (2007a). Türkiye’ de Yetişen Bazı Tek Yıllık Gypsophila L. (Caryophyllaceae) Taksonları Üzerinde Biyosistematik Çalışmalar, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Isparta.
- Korkmaz, Mustafa (2007b). Biosystematic Studies on The Annual Gypsophila L. Taxa Grown in Turkey. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
- Korkmaz, Mustafa, Kılıç, Ceyda Sibel & Güvenç, Ayşegül (2008). "Soaproot yielding plants of East Anatolia and their potential in nature." Turkish Journal of Botany 32: 489–494.
- Korkmaz, Mustafa and Özçelik, Hasan (2011a). "Systematical and morphological characteristics of annual Gypsophila L. (Caryophyllaceae) taxa of Turkey". Biological Diversity and Conservation (Biodicon), 4/1: 79- 98
- Korkmaz, Mustafa and Özçelik, Hasan (2011b). "Economic importances of Gypsophila L., Ankyropetalum Fenzl and Saponaria L. (Caryophyllaceae) Taxa of Turkey", African journal of Biotechnology, 10/47: 9533-9541.
- Korkmaz, Mustafa and Özçelik, Hasan (2012). "Habitat properties of annual Gypsophila L. (Caryophyllaceae) taxa of Turkey." Biological Diversity and Conservation (Biodicon) 5: 11–22.
- Korkmaz, Mustafa and Özçelik, Hasan (2013). "Soil-plant relations in the annual Gypsophila (Caryopyhllaceae) taxa of Turkey". Turk J Bot (2013) 37: 85-98
- Korkmaz, Mustafa, Özçelik, Hasan, and Özgökçe F. (2010). Economic Importance and Using Purposes of Gypsophila L. and Ankyropetalum Fenzl (Caryophyllaceae) Genera of Turkey. Second International Symposium on Sustainable Development, 8-9 June 2010, International Burch University, Sarajevo.
- Kovtonyuk, N. K. (1994). "The Structure of Seed Surface and The Systematic of the Siberian Gypsophila Species (Caryophyllaceae)", Botanical Journal U.S.S.R. 79, 4: 48-51.
- Koyuncu Mehmet, Güvenç, Aşegül & Erdurak CS (2006). Doğu Anadolu’da Çöven Elde Edilen Bitkiler ve Bunların Doğadaki Potansiyeli, TBAGDPT. Ç.Sek.6 (199 T 064).
- Koyuncu Mehmet, Kılıç, C. S. & Güvenç, Aşegül (2008). "Soaproot Yielding Plants of East Anatolia and Their Potential in Nature", Turk J. Bot. 32, 489 – 494.
- Kozuharova E, Balabanova V & Boev V (2011). "In-situ and ex-situ morphological characters of Gypsophila trichotoma' Wend." in Bulgaria Comptes rendus de l’Académie Bulgare des Sciences. Biologie Botanique 64: 523–528.
- Moe, R. (1988). "Flowering Physiology of Gypsophila", Acta Horticulturae 218, 1988, p. 153- 158, Tropical Horticulture XII.
- Mostad, H. B. and Doehl J. (1987). "Seperation and characterization of oleanene-type pen-tacyclıc triterpenes from Gypsophila arrostii by liquid chromatography-mass spectrometry", Journal of Chromatography, 396 (1987) 157-168.
- Nordestgaard, A. (1988). "Trials with Gypsophila for Seed Production", Tidsskrift for Planteavl 92 (3): 217- 219.
- Özçelik, Hasan, Ay, G., Öztürk, M. (1992). "Ankyropetalum gypsophiloides Fenzl (Caryophyllaceae) Üzerinde Morfolojik, Anatomik ve Ekolojik Çalışmalar", Fırat Üniversitesi, XI. Ulusal Biyoloji Kongresi, Elazığ.
- Özçelik, Hasan, Demir, M. (1997). "Bazı Doğal Faydalı Bitkilerin Adaptasyonları Üzerine Bir Araştırma", S. D. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2, 107 – 115.
- Özçelik, Hasan, Muca, B. (2010). "Ankyropetalum Fenzl (Caryophyllaceae) Cinsine Ait Türlerin Türkiye’deki Yayılışı ve Habitat Özellikleri." BİBAD – Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 3 (2): 47–56.
- Özçelik, Hasan and Özgökçe, F., (1995). "Taxonomic Contributions to Genus Gyopsophila L. (Caryophyllaceae) from East Anatolia (Turkey)". IV th Plant Life of South West Asia Symposium, İzmir/ Türkiye.
- Özçelik, Hasan ve Özgökçe, F., (1999). "Gypsophila bitlisensis' Bark. ve Gypsophila elegans Bieb. Üzerinde Morfolojik, Taksonomik ve Ekolojik Araştırmalar", 1st International Symposium on Protection of Natural Enviroment and Ehrami Karaçam 23- 25th September 1999, Kütahya/Türkiye, s.295- 313.
- Özdemir C, Özkan M & Kandemir A (2010). "The morphological and anatomical properties of Gypsophila lepidioides Boiss. (Caryophyllaceae) endemic to Turkey." International Research Journal of Plant Science 1: 69–74.
- Özgökçe, F. (1995). Doğu Anadolu’da Yayılış Gösteren Bazı Gypsophila L. (Caryophyllaceae) Türleri Üzerinde Morfolojik, Taksonomik ve Ekolojik İncelemeler, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bil. Enst., Y. Lisans Tezi, Van.
- Özhatay, N., Alpınar, K. (1981). "A New Record for the Turkish Flora: Gypsophila glomerata Pallas ex Bieb." İstanbul Univ. Eczacılık Fak., Mec., 16: 10-13.
- Öztürk, M., Özçelik, H. (1991). Doğu Anadolu’nun Faydalı Bitkileri (Useful Plants of East Anatolia), SİSKAV (Siirt, İlim, Spor, Kültür ve Araştırma Vakfı), Semih Ofset Matbaacılık Yayıncılık ve Ambalaj Sanayi Limited Şirketi, Ankara.
- Öztürk, A., Öztürk, S., Kartal, Ş. (2000). "Van Otlu Peynirlerine Katılan Bitkilerin Özellikleri ve Kullanılışları." OT Sistematik Botanik Dergisi, 7, 2, 167 – 179.
- Pauthe-Dayde, Rochd D & Henry M (1990). "Triterpenoid saponin production in callus and multiple shoot cultures of Gypsophila spp." Phytochemistry 29: 483–487.
- Sekmen AH, Turkan I, Tanyolac ZÖ, Özfidan C & Dinc A (2012). "Different antioxidant defense responses to salt stress during germination and vegetative stages of endemic halophyte Gypsophila oblanceolata Bark." Environmental and Experimental Botany 77: 63–76.
- Sezik, Ekrem (1982). "Türk Çöveni’nin Mensşei ve Kalitesi". Ankara Eczacılık Fakültesi Mecmuası 12 :41-64.
- Shillo, R. and Halevy, A. H. (1980). "Interaction of Photoperiod and Temperature in Flowering Control of Gypsophila paniculata L". Scientia Hort. 16: 385-393.
- Shu, H.T.S., Dequan, L., and Turland, N.J. (2004). "Flora of China, Gypsophila paniculata L.", Sp. Pl. FOC Vol. 6 1: 407, 1753, Page 112.
- Sinkkonen A, Strömer R & Penttinen OP (2008). "Low toxicant concentrations decrease the frequency of fast-growing seedlings at high densities of annual baby’s breath (Gypsophila elegans)." Environmental Pollution 153: 523–525.
- Tandler, J., Mor, Y., Spiegelstein, H. and Mayak, S. (1986). "Chemical treatments to improve the quality of cut Gypsophila flowers". Acta Hortic., 181: 443-449.
- Tunç, M. (2000). Çöven (Gypsophila arrostii var. nebulosa) Bitkisinden Elde Edilen Ekstraktın Antibakteriyel Özelliğinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Gebze İleri teknoloji Enstitüsü, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Gebze, Kocaeli.
- Ünver T, Bozkurt O & Akkaya MS (2008). "Identification of differentially expressed transcripts from leaves of the boron tolerant plant Gypsophila perfoliata L." Plant Cell Reports 27: 1411–1422.
- Velioğlu, S. (2001). "Çöven Ekstraktı Üretim Koşullarının Belirlenmesi ve Standardize Edilmesi Üzerine Araştırma", Tübitak TOGTAG Proje No: 2467
- Williams, F. N. 1989. "Revision of the specific forms of the genus Gypsophila". Journal of Botany, 27: 321- 329.
- Yao S, Luo JG, Ma L & Kong LY (2011). "Two new triterpenoid saponins from the roots of Gypsophila paniculata with potent α-glucosidase inhibition activity." Chinese Journal of Natural Medicines 9: 401–405.
- Yurdagel, Ü., Birim, İ. ve Sağlam, R. (1994). "Çöven Kökü Özütünün Eldesi ve Bileşimi Üzerine Arastırmalar". E.Ü. Mühendislik Fakültesi Dergisi Gıda Mühendisliği 11(1-2): 165-170.
- Yücekutlu, A. Nihal (2000). Çöven (Gypsophila simonii Hub. Mor) Kökünden Saponin Saflaştırılması. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya, Yüksek lisans Tezi. 64s. Ankara.
- Yücekutlu, A. Nihal and Bildacı, Işık (2008). "Determination of Plant Saponins and Some of Gypsophila' Species. A Review of the Literature". Hacettepe Journal of Biology and Chemistry, 36(2), 129-135.
- Yücekutlu A. Nihal, Özbey Süheyla and Bildacı Işık (2012), "Gypsophila simonii: Identification, Extraction, Isolation of Sapogenin and X-Ray Crystallographic Structure of Sucrose", Hacettepe Journal of Biology and Chemistry, Volume 40 - Issue 1, 53-59.
- Zucker, A., Ahroni, A., Shejtman, H., and Vainstein, A. (1997). "Adventitious Shoot Regeneration From Leaf Explants of Gypsophila paniculata L.", Plant Cell Reports (1997) 16: 775- 778.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Çöven ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Sürur Öztürk, Çöven yetiştirip helva ve lokum üretebilir miyiz?[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Coven ya da coven otu cogen Gypsophila karanfilgiller Caryophyllaceae familyasindan ekonomik oneme sahip 100 turden olusan ya da cok yillik 5 120 cm boyunda otsu bitki cinsi Turkiye de bulunan 50 coven turu bilinmektedir Tahin helvasi yapiminda da kullanilan coven Turkiye nin ihrac urunlerinden biridir Ayni familyadan onun gibi kopurtucu ozellige sahip olan Saponaria officinalis ile karistirmamak gerekirCovenGypsophila repensBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeSube TracheophytaSinif MagnoliopsidaTakim CaryophyllalesFamilya CaryophyllaceaeCins Gypsophila L Sp Pl 1 406 1753 Turlermetne bakiniz Gypsophila cerastioidesGypsophila tenuifoliaBir coven turu beyaz cicekli olarak degerlendirilen Gypsophila paniculataolarak degerlendirilen Gypsophila elegansGypsophila kultivariGypsophila muralisGypsophila oldhamianaGypsophila repensGypsophila repensAdlandirmaTurkce coven kelimesinin asli cogen olup Azerice ve Turkmencede cogan biciminde gecer Eski Kipcakcada da cogan bicimindedir Osmanlica nde cogan چغان olarak gecer Anadolu agizlarinda cogen coven cuvan bicimleri de gecer Kimi kaynaklarda cevgen olarak da gorulur Latince cins adi Gypsophila Eski Yunanca gypsos kirec tebesir ile filos seven kelimelerinden birlesiktir Turkcede alci otu adi da buna dayanir Sus ya da olarak kullanilan turlerine cipsofilya ya da cicekcilerin jargonunda cipso adi da verilir turune bahar yildizi adi da verilir MorfolojiSiniflandirmaGypsophila cinsinin siniflandirmasi 3 alt cins olarak yapilir Gypsophila subg Gypsophila G bermejoi G elegans G perfoliata G repens G struthium G tomentosa Gypsophila subg Macrorrhizae G bellidifolia G confertifolia G filipes G floribunda G kermanensis G muralis G picta G stepposa G tubulosa Gypsophila subg Pseudosaponaria G glabra G pilosa Bu alt cinsler seksiyonlara ayrilir sect Gypsophila nana spergulifolia repens montserratii sect Corymbosae altissima litwinowii fastigiata papillosa collina struthium bermejoi patrinii uralensis sect Capituliformes petraea pallasii glomerata sect Rokejeka paniculata arrostii acutifolia perfoliata scorzonerifolia tomentosa sect Dichoglottis linearifolia elegans sect Macrorrhizaea muralis macedonica sect Hagenia pilosa Turleri Gypsophila glandulosa Gypsophila olympica Gypsophila simulatrix Gypsophila tenuifolia Gypsophila yusufeliensisDagilimiTurkiye de 50 turu bulunur Bunlardan yalnizca 4 turu oldukca yaygindir 5 turu ise ekonomik degerdedir var nebulosa Beysehir coveni Konya coveni helvaci coveni sekerci coveni sark coveni disi coven Orta Anadolu Van coveni tarla coveni Dogu Anadolu Van Corum coveni Yozgat coveni Orta Anadolu Baskale coveni dag coveni Dogu Anadolu Van Nigde coveni Beysehir Isparta coveni Orta Anadolu Konya coveni Orta ve Dogu Anadolu Azerbaycan da 4 turu Azerice cogan bulunur G bicolor G capitata G dahurica G paniculata Rusya da 17 turu Rusca kachim bulunur G acutifolia G altissima G aretioides G davurica G elegans G fastigiata G glandulosa G globulosa G muralis G pacifica G paniculata G perfoliata G scorzonerifolia G sericea G silenoides G tenuifolia G uralensis Polonya da 7 turu Lehce lyszczec gipsowka bulunur G fastigiata G viscosa G elegans G muralis G repens G perfoliata G paniculata Litvanya da 4 turu Litvanca guboja bulunur G elegans G fastigiata G muralis G paniculata Estonya da 4 turu Estonca kipslill bulunur G muralis G fastigiata G paniculata G elegans Isvec te 2 turu bulunur G muralis G fastigiata Ispanya da 8 turu Ispanyolca gisofila bulunur G pilosa G elegans G muralis G repens G bermejoi G tomentosa G montserratii G struthium Pakistan da kulture alinmis 2 G paniculata G elegans tur ile 10 yabani tur bulunur G alsinoides G bellidifolia G cephalotes G cerastioides G floribunda G lignosa G makranica G muralis ve G muralis var stepposa G pilosa G sedifolia KullanimiBitkinin kullanilan bolumu odunsu kokleridir Covenin etken maddesi saponin olup bulunma orani turlere gore 15 25 arasinda degismektedir Gida sanayiinde agdayi agartici ozelliginden dolayi helva ve dondurma yapiminda kullanilir Turk mutfaginda tahin helvasi koz helva kerebic ve adi verilen tatlilarda kullanilir Ayrica kopurme ozelliginden dolayi sabun ve deterjan sanayiinde de genis capta kullanilir Bir diger kullanim alani da coven koklerinin kaynatilmasindan elde edilen ilik suda ipekli ve degerli kumaslardan yapilmis giyecekler temizlenmektedir Drog olarak ise dekoksiyon halinde balgam ve idrar sokturucu ozelliklerinden dolayi bazi ilaclarin bilesiminde yer alir Mayis helvasi Mayis Yedisi helvasi Dogu Karadeniz bolgesinde Bulancak Besikduzu gibi Cepnilerin yogun oldugu yorelerde yalnizca Mayis Yedisinden onceki ve sonraki iki ay icerisinde piyasada bulunsa da en yogun olarak Mayis Yedisi Miladi 20 Mayis gununde coven seker limon tuzu ve sudan yapilan kopuksu helva Kesilip dovulerek parcalanan coven kokleri su ile kaynatilir ve surup kivaminda coven suyu denen ozut ekstrakt elde edilir Coven suyu suzulerek parcalarindan arindirilir ve sogumaya birakilir Soguyunca makine ile karistirilarak kopurtulur Helva yapilacak tavaya seker ve su koyularak yuksek ateste eritilir daha sonra limon tuzu koyularak serbet kesilir Ates kisilarak coven suyu kopugu yavas yavas serbete eklenir Kisik ateste yaklasik bir saat sureyle karistirilirak kaynatilir uygun kivama gelince ocaktan indirilir ve sogumaya birakilir Mayis helvasi soguk servis yapilir Sade veya findik unu ile karistirilarak yenir Genellikle kahvaltilik olarak kullanilir Kopuk helvasi Trakya bolgesinde coven otundan yapilan beyaz kopuksu helva Kati uzum pekmezi calma calma pekmez Koku Radix saponariae albae sive suda kaynatilir ve bu su ekstrakt pekmeze ilave edilerek birlikte karistirilarak katilasmasi beklenir Coven ekmegi Bartin ve Amasra da bazi tas firinlarda uretilen 430 450 gram agirliginda olan tava ekmegidir Kaynakca Ekrem Sezik 1982 Turk Coveni nin Mensei ve Kalitesi 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Ecz Fak Mec 12 41 1982 Prof Dr Hasan Eren 1999 Turk Dilinin Etimolojik Sozlugu Coven lt Cogen sayfa 101 Yeni Tarama Sozlugu duzenleyen Cem Dilcin Turk Dil Kurumu Yayinlari 503 1983 sayfa 57 yeni yazi ve 349 eski yazi a b web ogm gov tr Coven olu kirik baglanti Zbigniew Mirek Halina Piekos Mirkowa Adam Zajac Maria Zajac Flowering plants and pteridophytes of Poland a checklist Krytyczna lista roslin naczyniowych Polski Instytut Botaniki PAN im Wladyslawa Szafera w Krakowie 2002 ISBN 83 85444 83 1 Villar L 1990 Gypsophila 4 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde In S Castroviejo amp al eds Flora Iberica 15 Rubiaceae to Caprifoliaceae CSIC Real Jardin Botanico Madrid Flora of Pakistan 21 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mart 2013 Hasan Ozcelik ve Bekir Yildirim 2011 Turkiye covenlerinin Gypsophila L ve Ankyropetalum Fenzl spp ekonomik onemi kullanim olanaklari ve korunmasi uzerine dusunceler 8 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde SDU Orman Fakultesi Dergisi 12 57 61 10 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2013 BibliyografyaAcebes B Diaz Lanza A M and Bernabe M 1998 A Saponin From The Roots of Gypsophila bermojoi Phytochemistry 49 7 2077 2079 Ahroni A Zuker A Rozen Y Shejtman H and Vainstein A 1997 An Efficient Method for Adventitious Shoot Regenarition From Stem Segment Explants of Gypsophila Plant Cell Tissue and Organ Culture V 49 2 101 106 Aksehirli M Bozkurt M ve Karaali A 1971 Tahin Helvalarinda ve Covende Saponin Miktarlari ve Toksititesi Turk Hijyen ve Tecrubi Biyoloji Dergisi 31 1 42 48 Antkowiak W and Dyba S 2004 Effect of Differentiated NPK Fertilization on Saponin Content in Roots of Tall and Spread Gypsophyll Gypsophila paniculata L and G repens L in The Second and Third Years of Cultivation Prace z Zakresu Nauk Rolniczych 97 9 14 2004 Arslan H and Guleryuz G 2002 Some Endemic Species to Uludag Bursa Turkey Carduus Olympicus Boiss Festuca Punctoria SM Galium Olympicum Boiss Gypsophila Olympica Boiss Rumex Olympicus Boiss The Karaca Arboretum Magazine 6 4 155 159 Arslan I Celik A amp Jang HC 2012 A cytotoxic triterpenoid saponin from under ground parts of Gypsophila pilulifera Boiss amp Heldr Fitoterapia 83 699 703 Ataslar Ebru 1999 Bati Anadolu Gypsophila L Turleri Uzerinde Biyosistematik Calismalar Osmangazi Univ Fen Bilimleri Enst Eskisehir Ataslar Ebru 2000 Ecological Features of Some Gypsophila L Species The Proceedings of the Second Balkan Botanical Congress 14 18 May 2000 Istanbul Turkey 1 107 110 Ataslar Ebru and Ocak Atila 2005 Gypsophila osmangaziensis Caryophyllaceae a New Species From Central Anatolia Turkey Annales Botanici Fennici 42 57 60 ISNN 0003 3847 Helsinki 16 February 2005 Ataslar E Tokur S 2001 Ecological Features of Some Gypsophila L Species 2 nd Balkan Botanical Congress Vol 1 107 110 Babaoglu Mehmet Gezgin Sait Topal Ali Sade Bayram ve Dural Huseyin 2004 Gypsophila sphaerocephala Fenzl ex Tchihat A Boron Hyperaccumulator Plant Species That May Phytoremediate Soils With Toxic B Levels Turk J Bot 28 2004 273 278 Bai H Zhong Y Xie YY Wang Y S Liu L amp Zhou L 2007 A major triterpenoid saponin from Gypsophila oldhamiana Chemistry amp Biodiversity 4 955 60 Barendse L V J 1986 Postharvest treatment of Gypsophila paniculata Acta Hortic 181 338 Barkaudah Y I 1962 A Revision of Gypsophila Bolanthus Ankyropetalum and Phryna Wentia 9 1 203 Barrera A C and Arenas G 1999 Cutting Time Effect During Harvest Cycle on Postharvest Behavior of Three Gypsophila paniculata cv perfecta Clones Proc of The Int Symp On Cut Flowers in The Tropics Acta Hort 482 71 76 ISHS 1999 Battal H 2002 Coven Ekstrakti Uretimi Uzerine Bir Arastirma Yuksek Lisans Tezi Ankara Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu Ankara 44 s Battal H Sari F ve Velioglu S 2003 Coven Ekstrakti Uretimi Uzerine Bir Arastirma Anadolu Universitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi Cilt 4 No 1 S 75 84 2003 Baylan N 1990 Tahin Helvalarinda Saponin Miktari Uzerinde Arastirma Yuksek Lisans Tezi Turkiye Bilimsel ve Teknik Arastirma Kurumu Tarim ve Ormancilik Arastirma Grubu Proje No TOAG 706 amp Ankara Universitesi Fen Bilimleri Enst Gida Bilimi ve Tekn Anabilim Dali Lisans Tezi Sayfa sayisi 64 T C Yuksekogretim Kurulu Dokumantasyon Merkezi Tez No 13001 1990 Baytop Asuman 1983a Farmasotik Botanik Istanbul Universitesi Eczacilik Fakultesi Yayin No 36 s 336 Baytop Asuman 1983b Farmakognozi Ders Kitabi Istanbul Universitesi Eczacilik Fakultesi Yayinlari No 19 s 92 93 Baytop Turhan 1963 Turkiye nin Tibbi ve Zehirli Bitkileri I U Yayinlari 1039 Istanbul Caglayanlar Esin 2006 Coven Ekstraktinin Maya Performansi Hamur Reolojik Ozellikleri ve Ekmek Kalitesi Uzerine Etkisi olu kirik baglanti Pamukkale Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu Gida Muhendisligi Anabilim Dali Yuksek Lisans Tezi Temmuz 2006 Denizli Cevrimli B S 1990 Coven Gypsophila arrosti Otundan Yuzey Aktif Maddesi Eldesi ve Bazi Ozelliklerinin Incelenmesi Gazi Unviversitesi Fen Bilimleri Enstitusu Kimya Anabilimdali Yuksek Lisans Tezi Sayfa Sayisi 62 T C Yuksekogretim Kurulu Dokumantasyon Merkezi Tez No 11638 1990 Cevrimli B S Kariptas E and Yucekutlu A N Isolation of Saponin from Dried Roots of Gypsophila simonii Hub Mor Pakistan Journal of Biological Sciences 10 2007 1944 1946 Darwent AL amp Coupland RT 1966 Life history of Gypsophila paniculata Weeds 14 313 318 Darwent AL 1975 The biology of Canadian weeds 14 Gypsophila paniculata L Canadian Journal of Plant Science 55 1049 58 Davis P H 1967 Flora of Turkey and the East Aegean Islands v 2 p 149 171 University Press Edinburgh Doi M Saito T Nagai N ve Imanishi H 1999 Occurrence of Flower Browning of Cut Gypsophila paniculata L and Its Prevention by Harvesting at Bud Stage Journal of the Japanese Society For Horticultural Science Volume 68 Issue 4 1999 Pages 854 860 Downs C G Reihana M and Dick H 1988 Bud opening treatments to improve Gypsophila after transport Sci Hortic 34 301 310 Ekim T Koyuncu M Vural M Duman H Aytac Z amp Adiguzel N 2000 Turkiye Bitkileri Kirmizi Kitabi Turkiye Tabiatini Koruma Dernegi amp Van Yuzuncu Yil Universitesi Ankara El Naggar SM 2004 The seed coat and pollen morphology of Gypsophila pilosa Caryophyllaceae Flora Mediterranea 14 109 114 Farnham D S Kofranek A M and Kubota J 1978 Bud opening of Gypsophila paniculata L cv Perfecta with Physan 20 J Am Soc Hortic Sci 103 382 384 Fedotova T A Ardjanova R R 1992 Seed Morphology in the Genus Gypsophila Caryophyllaceae Botanical Journal U S S R 77 5 1 16 Fons F Amella N Leyval C Saint Martin N and Henry M 2003 Effects of Gypsophila Saponins on Bacterial Growth of Kinetics and on Selection of Subterranean Clover Rhizosphere Bacteria Canadian Journal of Microbiology June 2003 Vol 49 Issue 6 p 367 373 Frechet D Christ B Monegier du Sorbier B Fischer H and Vuilhorgne M 1991 Four Triterpenoid Saponins from Dried Rroots of Gypsophila Species Phytochemistry 30 3 927 931 Gamliel A Hadar E and Katan J 1989 Soil Solarization to Improve Yield of Gypsophila in Monoculture Systems Acta Horticulturae 255 1989 p 131 138 Gaygisiz M ve Akinerdem F 1998 Konya Yoresi Coven Turlerinden Gypsophila venusta Fenzl in Bazi Bitkisel Ozelliklerinin Belirlenmesi Uzerine Bir Arastirma S U Ziraat Fakultesi Dergisi 12 16 56 64 1998 Geven F Ketenoglu O Bingol U Guney K 2009 Ic Anadolu dan Polatli Haymana Astragalo karamasici Gypsophilion eriocalycis Alyansi Icin Yeni Sintaksonlar Ekoloji 18 71 32 48 Hakki EE Unlu A Ozbek Z Gezgin S Babaoglu M 2006 Bor Biriktiren Gypsophila L Cinsi Bitkilerin Molekuler Genetik Yontemlerle Karakterizasyonu S U Ziraat Fakultesi Dergisi 20 40 27 31 Hamzaoglu Ergin 2012 A new species of Gypsophila and a new name for Silene Caryophyllaceae from Turkey Turkish Journal of Botany 36 135 139 Hamzaoglu Ergin Koc M amp Budak U 2011 A new species of Caryophyllaceae from East Anatolia Turkey Hamzaoglu sp nova Turkish Journal of Botany 35 67 70 Han BH Joung HY amp Choi JK 1996 Effect of different sealing materials on CO2 and ethylene concentration in culture vessel and growth and vitrification of Gypsophila paniculata Bristol Fairy Journal of the Korean Society for Horticultural Science 37 118 122 Hani M Eelgamal A Soliman S M H Toth G Halasz J Duddeck H 1996 Structure of a Novel Triterpene Saponin From Gypsophila capillaris Forssk Magnetic Resonance in Chemistry Vol 34 697 702 1996 Henry Max Rochd Mohamed and Bennini Bachir 1991 Biosynthesis and Accumulation of Saponins in Gypsophila paniculata Phytochemistry 30 6 1819 1821 Herold M C and Henry M 2001 UDP Glucuronosyltransferase Activity is Correlated to Saponin Production in Gypsophila paniculata Root in Vitro Cultures Biotechnology Letters V 23 5 p 335 337 Huber Morath A 1967a Gypsophila L In Davis PH ed Flora of Turkey and the East Aegean Islands Vol 2 pp 149 171 Edinburgh Edinburgh University Press Huber Morath A 1967b Beitrage zur Kenntnis der Verbreitung von Gyopsophila und Bolanthus in Anatolien Bauhinia 2 177 191 Almanca Inan Memet 2006a Cukurova Kosullarinda Farkli Kokenli Coven Gypsophila sp Turlerinde Kok Verimleri ve Saponin Iceriklerinin Arastirilmasi Cukurova Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu Doktora Tezi Adana Inan Mehmet 2006b Studies of Root Yields and Saponin Contents ofGypsophila L Species Those Have Different Origins in Cukurova Cukurova University Science Institute Kadman Zahavi A and Gartenhouse M 1989 The Effects of Light Spectra Fluence Duration and Time of Application on Flowering of Gypsophila Scientia Hort 40 237 245 Karaguzel Osman 1993 Gypsophila paniculata L Perfecta nin Ciceklenmesine Dikim ve Budama Zamanlari Gun Uzunluklari ve GA3 un Etkileri Uzerinde Bir Arastirma Cukurova Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu Peyzaj Mimarligi Ana Bilim Dali Doktora Tezi Karaguzel O ve Altan S 1999 Gypsophila paniculata L Perfecta nin Buyume ve Ciceklenmesi Uzerine Dikim Zamani ve Gun Uzunlugunun Etkileri Turkish Journal of Agriculture and Forestry 23 1999 Ek Sayi 2 257 280 Karaguzel Osman ve Ortacesme Veli 2000 Gypsophila Yetistiriciliginde Dikim Sikliginin Verim Kalite ve Aydinlatma Enerjisinin Verimli Kullanimina Etkisi Turk J Agric For 24 2000 s 691 697 TUBITAK Karaguzel Osman Uzun G Altan S S ogu t Z Orta cesme Veli 1992 Gypsophila paniculata L da Anac lik Tesisi ve Celikten Fide U retimi Uzerinde Arastirmalar Tu rkiye I Ulusal Bah ce Bitkileri Kongresi Cilt II 641 646 Korkmaz Mustafa 2007a Turkiye de Yetisen Bazi Tek Yillik Gypsophila L Caryophyllaceae Taksonlari Uzerinde Biyosistematik Calismalar Suleyman Demirel Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu Doktora Tezi Isparta Korkmaz Mustafa 2007b Biosystematic Studies on The Annual Gypsophila L Taxa Grown in Turkey Suleyman Demirel Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu Isparta Korkmaz Mustafa Kilic Ceyda Sibel amp Guvenc Aysegul 2008 Soaproot yielding plants of East Anatolia and their potential in nature Turkish Journal of Botany 32 489 494 Korkmaz Mustafa and Ozcelik Hasan 2011a Systematical and morphological characteristics of annual Gypsophila L Caryophyllaceae taxa of Turkey Biological Diversity and Conservation Biodicon 4 1 79 98 Korkmaz Mustafa and Ozcelik Hasan 2011b Economic importances of Gypsophila L Ankyropetalum Fenzl and Saponaria L Caryophyllaceae Taxa of Turkey African journal of Biotechnology 10 47 9533 9541 Korkmaz Mustafa and Ozcelik Hasan 2012 Habitat properties of annual Gypsophila L Caryophyllaceae taxa of Turkey Biological Diversity and Conservation Biodicon 5 11 22 Korkmaz Mustafa and Ozcelik Hasan 2013 Soil plant relations in the annual Gypsophila Caryopyhllaceae taxa of Turkey Turk J Bot 2013 37 85 98 Korkmaz Mustafa Ozcelik Hasan and Ozgokce F 2010 Economic Importance and Using Purposes of Gypsophila L and Ankyropetalum Fenzl Caryophyllaceae Genera of Turkey Second International Symposium on Sustainable Development 8 9 June 2010 International Burch University Sarajevo Kovtonyuk N K 1994 The Structure of Seed Surface and The Systematic of the Siberian Gypsophila Species Caryophyllaceae Botanical Journal U S S R 79 4 48 51 Koyuncu Mehmet Guvenc Asegul amp Erdurak CS 2006 Dogu Anadolu da Coven Elde Edilen Bitkiler ve Bunlarin Dogadaki Potansiyeli TBAGDPT C Sek 6 199 T 064 Koyuncu Mehmet Kilic C S amp Guvenc Asegul 2008 Soaproot Yielding Plants of East Anatolia and Their Potential in Nature Turk J Bot 32 489 494 Kozuharova E Balabanova V amp Boev V 2011 In situ and ex situ morphological characters of Gypsophila trichotoma Wend inBulgaria Comptes rendus de l Academie Bulgare des Sciences Biologie Botanique64 523 528 Moe R 1988 Flowering Physiology of Gypsophila Acta Horticulturae 218 1988 p 153 158 Tropical Horticulture XII Mostad H B and Doehl J 1987 Seperation and characterization of oleanene type pen tacyclic triterpenes from Gypsophila arrostii by liquid chromatography mass spectrometry Journal of Chromatography 396 1987 157 168 Nordestgaard A 1988 Trials with Gypsophila for Seed Production Tidsskrift for Planteavl 92 3 217 219 Ozcelik Hasan Ay G Ozturk M 1992 Ankyropetalum gypsophiloides Fenzl Caryophyllaceae Uzerinde Morfolojik Anatomik ve Ekolojik Calismalar Firat Universitesi XI Ulusal Biyoloji Kongresi Elazig Ozcelik Hasan Demir M 1997 Bazi Dogal Faydali Bitkilerin Adaptasyonlari Uzerine Bir Arastirma S D U Fen Bilimleri Enstitusu Dergisi 2 107 115 Ozcelik Hasan Muca B 2010 Ankyropetalum Fenzl Caryophyllaceae Cinsine Ait Turlerin Turkiye deki Yayilisi ve Habitat Ozellikleri BIBAD Biyoloji Bilimleri Arastirma Dergisi 3 2 47 56 Ozcelik Hasan and Ozgokce F 1995 Taxonomic Contributions to Genus Gyopsophila L Caryophyllaceae from East Anatolia Turkey IV th Plant Life of South West Asia Symposium Izmir Turkiye Ozcelik Hasan ve Ozgokce F 1999 Gypsophila bitlisensis Bark veGypsophila elegansBieb Uzerinde Morfolojik Taksonomik ve Ekolojik Arastirmalar 1st International Symposium on Protection of Natural Enviroment and Ehrami Karacam 23 25th September 1999 Kutahya Turkiye s 295 313 Ozdemir C Ozkan M amp Kandemir A 2010 The morphological and anatomical properties of Gypsophila lepidioides Boiss Caryophyllaceae endemic to Turkey International Research Journal of Plant Science 1 69 74 Ozgokce F 1995 Dogu Anadolu da Yayilis Gosteren Bazi Gypsophila L Caryophyllaceae Turleri Uzerinde Morfolojik Taksonomik ve Ekolojik Incelemeler Yuzuncu Yil Universitesi Fen Bil Enst Y Lisans Tezi Van Ozhatay N Alpinar K 1981 A New Record for the Turkish Flora Gypsophila glomerata Pallas ex Bieb Istanbul Univ Eczacilik Fak Mec 16 10 13 Ozturk M Ozcelik H 1991 Dogu Anadolu nun Faydali Bitkileri Useful Plants of East Anatolia SISKAV Siirt Ilim Spor Kultur ve Arastirma Vakfi Semih Ofset Matbaacilik Yayincilik ve Ambalaj Sanayi Limited Sirketi Ankara Ozturk A Ozturk S Kartal S 2000 Van Otlu Peynirlerine Katilan Bitkilerin Ozellikleri ve Kullanilislari OT Sistematik Botanik Dergisi 7 2 167 179 Pauthe Dayde Rochd D amp Henry M 1990 Triterpenoid saponin production in callus and multiple shoot cultures of Gypsophila spp Phytochemistry 29 483 487 Sekmen AH Turkan I Tanyolac ZO Ozfidan C amp Dinc A 2012 Different antioxidant defense responses to salt stress during germination and vegetative stages of endemic halophyte Gypsophila oblanceolata Bark Environmental and Experimental Botany 77 63 76 Sezik Ekrem 1982 Turk Coveni nin Menssei ve Kalitesi Ankara Eczacilik Fakultesi Mecmuasi 12 41 64 Shillo R and Halevy A H 1980 Interaction of Photoperiod and Temperature in Flowering Control of Gypsophila paniculata L Scientia Hort 16 385 393 Shu H T S Dequan L and Turland N J 2004 Flora of China Gypsophila paniculata L Sp Pl FOC Vol 6 1 407 1753 Page 112 Sinkkonen A Stromer R amp Penttinen OP 2008 Low toxicant concentrations decrease the frequency of fast growing seedlings at high densities of annual baby s breath Gypsophila elegans Environmental Pollution 153 523 525 Tandler J Mor Y Spiegelstein H and Mayak S 1986 Chemical treatments to improve the quality of cut Gypsophila flowers Acta Hortic 181 443 449 Tunc M 2000 Coven Gypsophila arrostiivar nebulosa Bitkisinden Elde Edilen Ekstraktin Antibakteriyel Ozelliginin Arastirilmasi Yuksek Lisans Tezi Gebze Ileri teknoloji Enstitusu Fen Fakultesi Biyoloji Bolumu Gebze Kocaeli Unver T Bozkurt O amp Akkaya MS 2008 Identification of differentially expressed transcripts from leaves of the boron tolerant plant Gypsophila perfoliata L Plant Cell Reports 27 1411 1422 Velioglu S 2001 Coven Ekstrakti Uretim Kosullarinin Belirlenmesi ve Standardize Edilmesi Uzerine Arastirma Tubitak TOGTAG Proje No 2467 Williams F N 1989 Revision of the specific forms of the genus Gypsophila Journal of Botany 27 321 329 Yao S Luo JG Ma L amp Kong LY 2011 Two new triterpenoid saponins from the roots of Gypsophila paniculata with potent a glucosidase inhibition activity Chinese Journal of Natural Medicines 9 401 405 Yurdagel U Birim I ve Saglam R 1994 Coven Koku Ozutunun Eldesi ve Bilesimi Uzerine Arastirmalar E U Muhendislik Fakultesi Dergisi Gida Muhendisligi 11 1 2 165 170 Yucekutlu A Nihal 2000 Coven Gypsophila simonii Hub Mor Kokunden Saponin Saflastirilmasi Gazi Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu Kimya Yuksek lisans Tezi 64s Ankara Yucekutlu A Nihal and Bildaci Isik 2008 Determination of Plant Saponins and Some of Gypsophila Species A Review of the Literature Hacettepe Journal of Biology and Chemistry 36 2 129 135 Yucekutlu A Nihal Ozbey Suheyla and Bildaci Isik 2012 Gypsophila simonii Identification Extraction Isolation of Sapogenin and X Ray Crystallographic Structure of Sucrose Hacettepe Journal of Biology and Chemistry Volume 40 Issue 1 53 59 Zucker A Ahroni A Shejtman H and Vainstein A 1997 Adventitious Shoot Regeneration From Leaf Explants of Gypsophila paniculata L Plant Cell Reports 1997 16 775 778 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Coven ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Surur Ozturk Coven yetistirip helva ve lokum uretebilir miyiz olu kirik baglanti