Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Asteroit, (Grekçe: ἀστεροειδής, romanize: asteroeidḗs:), iç Güneş Sistemi'nde yörüngede dönen ve meteoroitlerden (milimetre ila metre arası) daha büyük, fakat cüce gezegenlerden (yaklaşık bin kilometre) daha küçük olan bir küçük güneş sistemi cismidir. Atmosferi olmayan metalik veya kayalık cisimlerdir. Asteroitlerin boyutları ve şekilleri, cüce gezegenler de dahil olmak üzere önemli ölçüde farklılık gösterir.
Asteroit terimi genellikle küçük gezegen ile eşanlamlı olarak kullanılır, fakat öncelikle Neptün yörüngesine kadar olan cisimlere atıfta bulunur ve Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından tanımlanan bir terim değildir. Neptün yörüngesinin ötesinde, bu tür cisimlere ayrıca Neptün ötesi cisim (TNO) denir. Daha yakın tarihli tanımlamalara göre küçük gezegen terimi, "klasik" asteroitleri ve TNO'yu ifade eder.
Bilinen yaklaşık bir milyon asteroitin büyük bir kısmı Mars ve Jüpiter'in yörüngeleri arasında, Güneş'ten yaklaşık olarak 2 ila 4 AU uzaklıktaki ana asteroit kuşağında yer almaktadır. Şimdiye kadar Güneş sisteminde (15 Haziran 2022 itibarıyla) 1,2 milyondan fazla asteroit bilinmekte ve her ay birkaç bin yeni keşif yapılmaktadır. Gerçek sayının ise çok daha fazla olması muhtemeldir. Asteroitler genellikle C tipi, M tipi ve S tipi olarak sınıflandırılır. Bunlar sırasıyla karbonlu, metalik ve silikalı bileşimlerinden dolayı isimlendirilmiş ve tanımlanmıştır. Tanım olarak asteroitler, cüce gezegenlerin aksine hidrostatik dengeyi sağlamak için kütle olarak çok düşüktür ve kabaca yuvarlak bir şekil alırlar, bu nedenle genellikle düzensiz şekilli cisimlerdir. Asteroitlerin boyutları büyük ölçüde değişir; en büyüğü Ceres, yaklaşık 1.000 km çapındadır ve bir cüce gezegen olarak nitelendirilir. Tüm asteroitlerin toplam kütlesi, Dünya'nın uydusu Ay'ın kütlesinden daha azdır. Ana kuşak asteroitlerinin çoğu Dünya ile aynı yönde dönen ve Güneş'in etrafında tam bir turunu tamamlamak için üç ila altı yıl süren hafif eliptik, kararlı yörüngeleri takip ederler.
Gözlem tarihi
Sadece asteroit 4 Vesta, göreceli olarak yansıtıcı bir yüzeye sahip olduğundan, çok karanlık bir gökyüzünde ve uygun gözlem koşullarında çıplak gözle görülebilir. Nadiren Dünya'nın yakınından geçen küçük asteroitler, kısa bir süre için çıplak gözle görülebilir. Mayıs 2022 itibarıyla, toplamda 1.211.879 adet cisim gözlemlenmiştir ve bunlardan 616.690 tanesi numaralandırılmış küçük gezegenlerdir.
Ceres'in keşfi
Asteroitlerin keşfi, gezegenlerin matematiksel bir diziye göre sıralandığını öngören (fakat Neptün'ün keşfiyle geçerliliğini yitiren) Titius-Bode yasası sayesinde başlamıştır. Bu formül tarafından 1766 yılında, tarafından ise 1778 yılında belirtilmiştir. Formüle göre, Mars ile Jüpiter arasında keşfedilmemiş bir gezegen olmalıdır. 1801'de, formülün öngördüğü uzaklıkta Giuseppe Piazzi tarafından Ceres keşfedilir ve başlangıçta yeni bir gezegen olarak kabul edilir.
Ek araştırmalar
1802-1808 yılları arasında üç gezegen daha (Pallas, Juno ve Vesta) bulundu. İngiliz bilim insanı Sir William Herschel tarafından 1 Ceres ve 2 Pallas'ı tanımlamak için ortaya atılan kavram, sonradan Mars ve Jüpiter yörüngeleri arasında keşfedilen çok sayıda küçük gökcismini içine almış, ardından Mars'ta daha içte ve hatta Jüpiter yörüngesinden daha dışta yer alan cisimleri de kapsayacak şekilde genişletilmiştir. 1845'te Alman amatör gök bilimci Hencke, beşinci küçük gezegen Astraea'yı buldu ve 1848 yılından sonra her yıl birkaç küçük gezegen bulundu.
20. yüzyıl ortalarından itibaren Güneş Sistemi'nin dış sınırlarında henüz saptanamamış çok sayıda gökcisminin bulunabileceği öne sürülmüş ve olası yörünge özelliklerine göre bu cisimleri içine alacak kuramsal Kuiper kuşağı ve Oort bulutu terimleri tanımlanmıştır. 1992 yılında Kuiper kuşağı tanımına uyan ilk cisim () keşfedilmiş, 2012'ye kadar keşfedilen Kuiper kuşağı cisimleri sayısı 1000'i aşmıştır. Pratik nedenlerle Kuiper ve Oort bulutu cisimlerinin Neptün ötesi cisimler tanımı altında toplanmaktadır. Böylece Güneş çevresinde dönen cisimler genel olarak "gezegenler", "cüce gezegenler", "kuyrukluyıldızlar", "asteroitler" ve "Neptün ötesi cisimler" olarak gruplandırılmaktadır.
İngilizce gökbilim terminolojisinde yakın tarihlerde yaşanan yeni bir gelişme, uzun süredir yaygın kullanımdan kalkmış olan minor planets kavramının yine pratik nedenlerle yeniden canlandırılmaya çalışılmasıdır. Güneş sistemi üyelerinin daha tutarlı bir sınıflamasını yapmak amacıyla atılan bu adım, gezegenler ve meteorlar dışında kalan tüm cisimleri tek bir çatı altında toplamaya dayanmaktadır. Fakat asteroitler ve Neptün ötesi cisimleri kapsayacak şekilde genişletilen bu kavram, Türkçeleştirme açısından sorun yaratmaktadır. Küçük gezegenler şeklinde Türkçeye çevrilebilecek olan minor planets tanımı, "asteroit" sözcüğünün eş anlamlısı olan "küçük gezegen" kavramı ile çakışmaktadır.
Özellikleri
Boyut dağılımı
Asteroitlerin boyutları, en büyüğü yaklaşık 1000 km'den sadece 1 metre çapındaki kayalara kadar büyük ölçüde değişkenlik gösterir. En büyük üçü, kabaca küreseldirler ve minyatür gezegenlere çok benzerler. Ancak büyük çoğunluğu çok daha küçük ve düzensiz şekillidir. Parçalanmış gezegen artıkları ya da daha büyük cisimlerin parçaları oldukları düşünülmektedir.
En büyük asteroitler
Asteroit kuşağının en büyük gökcismi, ilk bulunan asteroit olan, aynı zamanda bir cüce gezegen olarak da sınıflandırılan Ceres'tir. 952 kilometrelik çapıyla Ceres, tek başına tüm asteroit kuşağının kütlece üçte birini oluşturur. İkinci ve üçüncü büyük asteroitler olan Pallas ve Vesta'nın da çapları 500 kilometreyi geçer. Asteroit kuşağının dördüncü en büyük gökcismi olan 10 Hygiea ise ilk asteroidin keşfinden 48 yıl sonra, 1849'da keşfedilmiştir. Bu gökcisimlerinin hiçbirinin kütlesi bir atmosferi tutabilecek boyutlara ulaşamaz; birçoğu birkaç kilometrelik, hatta birkaç yüz metrelik kütlelerdir ve en büyük birkaçı hariç küre şeklini alacak kadar kütle çekimleri yoktur.
Kümeler ve boşluklar
Asteroit kuşağındaki gökcisimleri kümelenme eğilimi gösterir ve bazı bölgelerde bulunmazlar. Jüpiter'in dolanım süresinin belirli bir oranı kadar sürelerde dolanımını tamamlayacak uzaklıkta yer alan (özellikle 1:2, 1:3, 1:5 oranlarında) bir asteroidin yörüngesi, Jüpiter'in genel çekimi nedeniyle kararsızlaşır. Bu kuşaktaki boşluklara Kirkwood Boşlukları adı verilir. Bazı asteroitlerin yörüngesi çok eğik (Pallas'ın eğikliği 34ºtür), bazılarınınkiyse eş merkezlidir; ama şimdiye kadar, geri dönme hareketi yapan bir asteroide rastlanmamıştır.
Olağandışı yörüngeler
En ilgi çekici asteroitler, ana kümeden ayrılanlardır. Bazı asteroitler Dünya'ya çok yaklaşırlar: Biçimi düzensiz, en uzun çapı yaklaşık 24,8 km olan Eros, 1931 ve 1975 yıllarında Dünya'ya 24 milyon kilometre uzaklıktan geçmiştir; çapı 1,6 km olan , 1937'de Dünya'ya 776.000 km'ye kadar yaklaşmıştır. Dünya'ya 6,4 milyon kilometreye kadar yaklaşabilen Icarus, Güneş'e Merkür'den daha çok yaklaşır. Yörüngesi çok basık olan Hidalgo, günöte noktasında Satürn'ün yörüngesinin yakınlarından geçer.
Truva asteroitleri
Truva asteroitleri ilk olarak Jüpiter'in yörüngesinde tespit edilmiştir. Bu asteroitler Jüpiter'le aynı yörüngeyi izler; ama Jüpiter'le aynı hızda ve ondan 60º açısal uzaklıktaki Lagrange noktaları arasında kendine özgü yörüngelerde dolanması nedeniyle bir çarpışma söz konusu değildir. Daha sonraları Venüs, Dünya, Mars, Uranüs ve Neptün'ün, hatta kimi büyük asteroitler Ceres ve Vesta'nın bile geçici de olsa, bu biçimde Truvalı asteroitleri bulunduğu tespit edilmiştir.
Asteroit çeşitleri
Asteroitler, kendilerini oluşturan elementlere göre sınıflandırılabilir:
- Karbonlu asteroitler (C-tipi)
Bilinen tüm asteroitlerin yaklaşık %75'i karbondur. Bu karbon zengini asteroitlerin yüzeyleri çok koyu renklidir ve üzerlerine düşen ışığın sadece %3 ilâ 10'unu yansıtırlar. Karbonlu asteroitler Asteroit Kuşağı'nın dış bölgelerinde bulunur.
- Gri silikatlı asteroitler (S-tipi)
Bu kayaç yapıdaki gökcisimleri büyük oranda demir ve , yani Dünya'nın mantosunu oluşturan maddeleri içerir. Üzerlerine düşen ışığın %10 ilâ 12'sini yansıtan S-tipi asteroitler, Asteroit Kuşağı'nın yaklaşık %17'sini oluşturur. 2000 yılında uzay aracının ziyaret edip yörüngesinde döndüğü Eros S-tipi bir asteroitdir.
- Metalli asteroitler (M-tipi)
Demir ve nikel karışımından oluşan bu gökcisimleri içerdikleri elementler bakımından Dünya'nın çekirdeğine benzer. Geçmişte eriyerek iyice birbirine karışan bu malzemeler zamanla soğumuştur. ABD, Arizona'da bulunan 1,2 km çapındaki , 50.000 yıl önce, 50 metre genişliğinde M-tipi bir asteroitin saatte yaklaşık 50.000 km hızla Dünya'ya çarpmasıyla şekillenmiştir.
Asteroitlerin evrimi
Asteroitler, yeterli büyüklüğe ulaştıklarında içlerindeki ışınetkin elementlerin bozunmasıyla ortaya çıkan ısı, bu gökcisimlerini eritebilir. Bunun sonucunda asteroitin içindeki maddeler kütle çekimiyle birbirinden ayrılır ve demir gibi ağır elementler çökerek bir çekirdek oluştururken kayaç yapıdaki hafif mineraller yukarıda kalarak mantoyu oluşturur. Ancak evrim bu noktada bitmez ve başka asteroitlerin gökcismine çarpmasıyla devam eder. Küçük çarpmalar yeni asteroitler doğuracak minik parçalar koparır. Büyük çarpmalarsa bir asteroidi tümden paramparça edebilir. Bununla birlikte, parçalar kütle çekimiyle tekrar bir araya gelerek gevşek moloz kütleleri oluşturabilir.
Semboller
Kaynakça
- ^ S. Clifford, J. Cunningham: Discovery of the origin of the word asteroid and the related terms asteroidal, planetoid, planetkin, planetule, and cometoid. In: Studia Etymologica Cracoviensia. Cilt 20, 2015, S. 47-62.
- ^ Thomas H. Burbine: Asteroids – Astronomical and Geological Bodies. Cambridge University Press, Cambridge 2016, , S. xiii, Preface
- ^ . NASA Solar System Exploration. 21 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022.
- ^ NASA/JPL/SSD: Solar System Objects 16 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b . minorplanetcenter.net. 30 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2021.
- ^ . nssdc.gsfc.nasa.gov. 19 Aralık 1996 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2022.
- ^ Britt, Robert Roy (4 Şubat 2005). . SPACE.com. 6 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . minorplanetcenter.net. 8 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2021.
- ^ http://astrosun2.astro.cornell.edu/academics/courses/astro201/bodes_law.htm 15 Ağustos 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Erişim tarihi: 2014-06-23
- ^ NEW HORIZONS The PI's Perspective 13 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Erişim tarihi: 2014-06-23
- ^ Schmidt, B.; Russell, C.T.; Bauer, J.M.; Li, J.; McFadden, L.A.; Mutchler, M.; Parker, J.W.; Rivkin, A.S.; Stern, S.A.; Thomas, P.C. (2007). "Hubble Space Telescope Observations of 2 Pallas". Bulletin of the American Astronomical Society. Cilt 39. s. 485. Bibcode:2007DPS....39.3519S.
- ^ Christou, Apostolos A.; Wiegert, Paul (Ocak 2012). "A population of Main Belt Asteroids co-orbiting with Ceres and Vesta". Icarus (İngilizce). 217 (1): 27-42. doi:10.1016/j.icarus.2011.10.016. 25 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2023.
- ^ <https://www.kozmikanafor.com/asteroid-madenciligi-gelecegin-altina-hucumu/#:~:text=C%2Dtipi%20asteroidler%2C%20en%20bol,kullan%C4%B1labilecek%20temel%20bile%C5%9Fenleri%20de%20bar%C4%B1nd%C4%B1r%C4%B1rlar 21 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..>
- ^ Aderin-Pocock, Maggie. Gezegenler - Etkileyici Görsellerle Güneş Sistemi. 1.baskı. Ankara: Tübitak Yayınları, 2018. s. 138-139 Türkçe çevirisi: <https://www.goodreads.com/book/show/51140834-gezegenler-etkileyici-g-rsellerle-g-ne-sistemimiz 12 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .> Orjinal hali:<https://books.google.com.tr/books?id=IMkSBAAAQBAJ&pg=PA5&dq=The+Planets:+The+Definitive+Visual+Guide+to+Our+Solar+System+Heather+Couper&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwjToYTtz6r4AhWgSvEDHb5yAC0Q6AF6BAgHEAM>
- ^ Aderin-Pocock, Maggie. Gezegenler - Etkileyici Görsellerle Güneş Sistemi. 1.baskı. Ankara: Tübitak Yayınları, 2018. s. 139. Türkçe çevirisi: <https://www.goodreads.com/book/show/51140834-gezegenler-etkileyici-g-rsellerle-g-ne-sistemimiz 12 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .> Orjinal hali:<https://books.google.com.tr/books?id=IMkSBAAAQBAJ&pg=PA5&dq=The+Planets:+The+Definitive+Visual+Guide+to+Our+Solar+System+Heather+Couper&hl=tr&sa=X&ved=2ahUKEwjToYTtz6r4AhWgSvEDHb5yAC0Q6AF6BAgHEAM>
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Asteroit Grekce ἀsteroeidhs romanize asteroeidḗs ic Gunes Sistemi nde yorungede donen ve meteoroitlerden milimetre ila metre arasi daha buyuk fakat cuce gezegenlerden yaklasik bin kilometre daha kucuk olan bir kucuk gunes sistemi cismidir Atmosferi olmayan metalik veya kayalik cisimlerdir Asteroitlerin boyutlari ve sekilleri cuce gezegenler de dahil olmak uzere onemli olcude farklilik gosterir Ceres in Dunya nin uydusu Ay ile kiyaslanmasi Galileo ile elde edilen fotografta 243 Ida ile uydusu Dactyl gorunuyor Asteroit terimi genellikle kucuk gezegen ile esanlamli olarak kullanilir fakat oncelikle Neptun yorungesine kadar olan cisimlere atifta bulunur ve Uluslararasi Astronomi Birligi IAU tarafindan tanimlanan bir terim degildir Neptun yorungesinin otesinde bu tur cisimlere ayrica Neptun otesi cisim TNO denir Daha yakin tarihli tanimlamalara gore kucuk gezegen terimi klasik asteroitleri ve TNO yu ifade eder Bilinen yaklasik bir milyon asteroitin buyuk bir kismi Mars ve Jupiter in yorungeleri arasinda Gunes ten yaklasik olarak 2 ila 4 AU uzakliktaki ana asteroit kusaginda yer almaktadir Simdiye kadar Gunes sisteminde 15 Haziran 2022 itibariyla 1 2 milyondan fazla asteroit bilinmekte ve her ay birkac bin yeni kesif yapilmaktadir Gercek sayinin ise cok daha fazla olmasi muhtemeldir Asteroitler genellikle C tipi M tipi ve S tipi olarak siniflandirilir Bunlar sirasiyla karbonlu metalik ve silikali bilesimlerinden dolayi isimlendirilmis ve tanimlanmistir Tanim olarak asteroitler cuce gezegenlerin aksine hidrostatik dengeyi saglamak icin kutle olarak cok dusuktur ve kabaca yuvarlak bir sekil alirlar bu nedenle genellikle duzensiz sekilli cisimlerdir Asteroitlerin boyutlari buyuk olcude degisir en buyugu Ceres yaklasik 1 000 km capindadir ve bir cuce gezegen olarak nitelendirilir Tum asteroitlerin toplam kutlesi Dunya nin uydusu Ay in kutlesinden daha azdir Ana kusak asteroitlerinin cogu Dunya ile ayni yonde donen ve Gunes in etrafinda tam bir turunu tamamlamak icin uc ila alti yil suren hafif eliptik kararli yorungeleri takip ederler Gozlem tarihiSadece asteroit 4 Vesta goreceli olarak yansitici bir yuzeye sahip oldugundan cok karanlik bir gokyuzunde ve uygun gozlem kosullarinda ciplak gozle gorulebilir Nadiren Dunya nin yakinindan gecen kucuk asteroitler kisa bir sure icin ciplak gozle gorulebilir Mayis 2022 itibariyla toplamda 1 211 879 adet cisim gozlemlenmistir ve bunlardan 616 690 tanesi numaralandirilmis kucuk gezegenlerdir Ceres in kesfi Asteroitlerin kesfi gezegenlerin matematiksel bir diziye gore siralandigini ongoren fakat Neptun un kesfiyle gecerliligini yitiren Titius Bode yasasi sayesinde baslamistir Bu formul tarafindan 1766 yilinda tarafindan ise 1778 yilinda belirtilmistir Formule gore Mars ile Jupiter arasinda kesfedilmemis bir gezegen olmalidir 1801 de formulun ongordugu uzaklikta Giuseppe Piazzi tarafindan Ceres kesfedilir ve baslangicta yeni bir gezegen olarak kabul edilir Ek arastirmalar 1802 1808 yillari arasinda uc gezegen daha Pallas Juno ve Vesta bulundu Ingiliz bilim insani Sir William Herschel tarafindan 1 Ceres ve 2 Pallas i tanimlamak icin ortaya atilan kavram sonradan Mars ve Jupiter yorungeleri arasinda kesfedilen cok sayida kucuk gokcismini icine almis ardindan Mars ta daha icte ve hatta Jupiter yorungesinden daha dista yer alan cisimleri de kapsayacak sekilde genisletilmistir 1845 te Alman amator gok bilimci Hencke besinci kucuk gezegen Astraea yi buldu ve 1848 yilindan sonra her yil birkac kucuk gezegen bulundu 20 yuzyil ortalarindan itibaren Gunes Sistemi nin dis sinirlarinda henuz saptanamamis cok sayida gokcisminin bulunabilecegi one surulmus ve olasi yorunge ozelliklerine gore bu cisimleri icine alacak kuramsal Kuiper kusagi ve Oort bulutu terimleri tanimlanmistir 1992 yilinda Kuiper kusagi tanimina uyan ilk cisim kesfedilmis 2012 ye kadar kesfedilen Kuiper kusagi cisimleri sayisi 1000 i asmistir Pratik nedenlerle Kuiper ve Oort bulutu cisimlerinin Neptun otesi cisimler tanimi altinda toplanmaktadir Boylece Gunes cevresinde donen cisimler genel olarak gezegenler cuce gezegenler kuyrukluyildizlar asteroitler ve Neptun otesi cisimler olarak gruplandirilmaktadir Ingilizce gokbilim terminolojisinde yakin tarihlerde yasanan yeni bir gelisme uzun suredir yaygin kullanimdan kalkmis olan minor planets kavraminin yine pratik nedenlerle yeniden canlandirilmaya calisilmasidir Gunes sistemi uyelerinin daha tutarli bir siniflamasini yapmak amaciyla atilan bu adim gezegenler ve meteorlar disinda kalan tum cisimleri tek bir cati altinda toplamaya dayanmaktadir Fakat asteroitler ve Neptun otesi cisimleri kapsayacak sekilde genisletilen bu kavram Turkcelestirme acisindan sorun yaratmaktadir Kucuk gezegenler seklinde Turkceye cevrilebilecek olan minor planets tanimi asteroit sozcugunun es anlamlisi olan kucuk gezegen kavrami ile cakismaktadir OzellikleriBoyut dagilimi Asteroitlerin boyutlari en buyugu yaklasik 1000 km den sadece 1 metre capindaki kayalara kadar buyuk olcude degiskenlik gosterir En buyuk ucu kabaca kureseldirler ve minyatur gezegenlere cok benzerler Ancak buyuk cogunlugu cok daha kucuk ve duzensiz sekillidir Parcalanmis gezegen artiklari ya da daha buyuk cisimlerin parcalari olduklari dusunulmektedir En buyuk asteroitler Asteroit kusaginin en buyuk gokcismi ilk bulunan asteroit olan ayni zamanda bir cuce gezegen olarak da siniflandirilan Ceres tir 952 kilometrelik capiyla Ceres tek basina tum asteroit kusaginin kutlece ucte birini olusturur Ikinci ve ucuncu buyuk asteroitler olan Pallas ve Vesta nin da caplari 500 kilometreyi gecer Asteroit kusaginin dorduncu en buyuk gokcismi olan 10 Hygiea ise ilk asteroidin kesfinden 48 yil sonra 1849 da kesfedilmistir Bu gokcisimlerinin hicbirinin kutlesi bir atmosferi tutabilecek boyutlara ulasamaz bircogu birkac kilometrelik hatta birkac yuz metrelik kutlelerdir ve en buyuk birkaci haric kure seklini alacak kadar kutle cekimleri yoktur Kumeler ve bosluklar Asteroit kusagindaki gokcisimleri kumelenme egilimi gosterir ve bazi bolgelerde bulunmazlar Jupiter in dolanim suresinin belirli bir orani kadar surelerde dolanimini tamamlayacak uzaklikta yer alan ozellikle 1 2 1 3 1 5 oranlarinda bir asteroidin yorungesi Jupiter in genel cekimi nedeniyle kararsizlasir Bu kusaktaki bosluklara Kirkwood Bosluklari adi verilir Bazi asteroitlerin yorungesi cok egik Pallas in egikligi 34ºtur bazilarininkiyse es merkezlidir ama simdiye kadar geri donme hareketi yapan bir asteroide rastlanmamistir Olagandisi yorungeler Eros Asteroidi nin NEAR Shoemaker uzay aracindan alinmis ve cift goruntuden uc boyutlu bir goruntu elde etmek icin islemden gecirilmis birlesik bir goruntusu En ilgi cekici asteroitler ana kumeden ayrilanlardir Bazi asteroitler Dunya ya cok yaklasirlar Bicimi duzensiz en uzun capi yaklasik 24 8 km olan Eros 1931 ve 1975 yillarinda Dunya ya 24 milyon kilometre uzakliktan gecmistir capi 1 6 km olan 1937 de Dunya ya 776 000 km ye kadar yaklasmistir Dunya ya 6 4 milyon kilometreye kadar yaklasabilen Icarus Gunes e Merkur den daha cok yaklasir Yorungesi cok basik olan Hidalgo gunote noktasinda Saturn un yorungesinin yakinlarindan gecer Truva asteroitleri Truva asteroitleri ilk olarak Jupiter in yorungesinde tespit edilmistir Bu asteroitler Jupiter le ayni yorungeyi izler ama Jupiter le ayni hizda ve ondan 60º acisal uzakliktaki Lagrange noktalari arasinda kendine ozgu yorungelerde dolanmasi nedeniyle bir carpisma soz konusu degildir Daha sonralari Venus Dunya Mars Uranus ve Neptun un hatta kimi buyuk asteroitler Ceres ve Vesta nin bile gecici de olsa bu bicimde Truvali asteroitleri bulundugu tespit edilmistir Asteroit cesitleriAsteroitler kendilerini olusturan elementlere gore siniflandirilabilir Karbonlu asteroitler C tipi Bilinen tum asteroitlerin yaklasik 75 i karbondur Bu karbon zengini asteroitlerin yuzeyleri cok koyu renklidir ve uzerlerine dusen isigin sadece 3 ila 10 unu yansitirlar Karbonlu asteroitler Asteroit Kusagi nin dis bolgelerinde bulunur Gri silikatli asteroitler S tipi Bu kayac yapidaki gokcisimleri buyuk oranda demir ve yani Dunya nin mantosunu olusturan maddeleri icerir Uzerlerine dusen isigin 10 ila 12 sini yansitan S tipi asteroitler Asteroit Kusagi nin yaklasik 17 sini olusturur 2000 yilinda uzay aracinin ziyaret edip yorungesinde dondugu Eros S tipi bir asteroitdir Metalli asteroitler M tipi Demir ve nikel karisimindan olusan bu gokcisimleri icerdikleri elementler bakimindan Dunya nin cekirdegine benzer Gecmiste eriyerek iyice birbirine karisan bu malzemeler zamanla sogumustur ABD Arizona da bulunan 1 2 km capindaki 50 000 yil once 50 metre genisliginde M tipi bir asteroitin saatte yaklasik 50 000 km hizla Dunya ya carpmasiyla sekillenmistir Asteroitlerin evrimiAsteroitler yeterli buyukluge ulastiklarinda iclerindeki isinetkin elementlerin bozunmasiyla ortaya cikan isi bu gokcisimlerini eritebilir Bunun sonucunda asteroitin icindeki maddeler kutle cekimiyle birbirinden ayrilir ve demir gibi agir elementler cokerek bir cekirdek olustururken kayac yapidaki hafif mineraller yukarida kalarak mantoyu olusturur Ancak evrim bu noktada bitmez ve baska asteroitlerin gokcismine carpmasiyla devam eder Kucuk carpmalar yeni asteroitler doguracak minik parcalar koparir Buyuk carpmalarsa bir asteroidi tumden paramparca edebilir Bununla birlikte parcalar kutle cekimiyle tekrar bir araya gelerek gevsek moloz kutleleri olusturabilir SembollerAsteroit SembolCeres 2 Pallas 3 Juno 4 Vesta 5 Astraea6 Hebe7 Iris8 Flora9 Metis10 Hygiea11 Parthenope12 Victoria13 Egeria14 Irene15 Eunomia16 Psyche17 Thetis18 Melpomene19 Fortuna26 Proserpina28 Bellona29 Amphitrite35 Leukothea37 FidesKaynakca S Clifford J Cunningham Discovery of the origin of the word asteroid and the related terms asteroidal planetoid planetkin planetule and cometoid In Studia Etymologica Cracoviensia Cilt 20 2015 S 47 62 Thomas H Burbine Asteroids Astronomical and Geological Bodies Cambridge University Press Cambridge 2016 ISBN 978 1 107 09684 4 S xiii Preface NASA Solar System Exploration 21 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mart 2022 NASA JPL SSD Solar System Objects 16 Mayis 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b minorplanetcenter net 30 Ocak 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Haziran 2021 nssdc gsfc nasa gov 19 Aralik 1996 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Mart 2022 Britt Robert Roy 4 Subat 2005 SPACE com 6 Subat 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi minorplanetcenter net 8 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Haziran 2021 http astrosun2 astro cornell edu academics courses astro201 bodes law htm 15 Agustos 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 2014 06 23 NEW HORIZONS The PI s Perspective 13 Kasim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 2014 06 23 Schmidt B Russell C T Bauer J M Li J McFadden L A Mutchler M Parker J W Rivkin A S Stern S A Thomas P C 2007 Hubble Space Telescope Observations of 2 Pallas Bulletin of the American Astronomical Society Cilt 39 s 485 Bibcode 2007DPS 39 3519S Christou Apostolos A Wiegert Paul Ocak 2012 A population of Main Belt Asteroids co orbiting with Ceres and Vesta Icarus Ingilizce 217 1 27 42 doi 10 1016 j icarus 2011 10 016 25 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mart 2023 lt https www kozmikanafor com asteroid madenciligi gelecegin altina hucumu text C 2Dtipi 20asteroidler 2C 20en 20bol kullan C4 B1labilecek 20temel 20bile C5 9Fenleri 20de 20bar C4 B1nd C4 B1r C4 B1rlar 21 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde gt Aderin Pocock Maggie Gezegenler Etkileyici Gorsellerle Gunes Sistemi 1 baski Ankara Tubitak Yayinlari 2018 s 138 139 Turkce cevirisi lt https www goodreads com book show 51140834 gezegenler etkileyici g rsellerle g ne sistemimiz 12 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde gt Orjinal hali lt https books google com tr books id IMkSBAAAQBAJ amp pg PA5 amp dq The Planets The Definitive Visual Guide to Our Solar System Heather Couper amp hl tr amp sa X amp ved 2ahUKEwjToYTtz6r4AhWgSvEDHb5yAC0Q6AF6BAgHEAM gt Aderin Pocock Maggie Gezegenler Etkileyici Gorsellerle Gunes Sistemi 1 baski Ankara Tubitak Yayinlari 2018 s 139 Turkce cevirisi lt https www goodreads com book show 51140834 gezegenler etkileyici g rsellerle g ne sistemimiz 12 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde gt Orjinal hali lt https books google com tr books id IMkSBAAAQBAJ amp pg PA5 amp dq The Planets The Definitive Visual Guide to Our Solar System Heather Couper amp hl tr amp sa X amp ved 2ahUKEwjToYTtz6r4AhWgSvEDHb5yAC0Q6AF6BAgHEAM gt