Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri veya resmî kısaltmasıyla İETT, İstanbul'da İstanbul Büyükşehir Belediyesine bağlı toplu taşıma hizmeti veren kuruluştur.
| İstanbul Elektrik, Tramvay ve Tünel İşletmeleri Genel Müdürlüğü İETT | |
|---|---|
 | |
| Kuruluş | 1871) |
| Tür | Ulaşım, Toplu ulaşım |
| Merkez | İstanbul |
| Genel Müdür | İrfan Demet |
| Ana kurum | İstanbul Büyükşehir Belediyesi |
| Bütçe | 15 milyar 400 milyon TL (2023) |
| Personel | 5.073 (2021) |
| Resmî site | iett.istanbul |
Tarihçe
1939 yılında muhtelif şirketleri millîleştiren 3645 sayılı yasa ile "İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri Umum Müdürlüğü" adı altında bugünkü statüsüne kavuştu. 1945 yılında Yedikule ve Kurbağalıdere havagazı fabrikaları ile bu fabrikaların beslediği İstanbul ve Anadolu havagazı dağıtım sistemleri İETT’ye devredildi. 1961’de işletmeye alınan troleybüsler, 1984’e kadar İstanbullulara hizmet verdi. 1982 yılında çıkarılan bir yasa ile tüm elektrik hizmetleri, hak ve vecibeleriyle birlikte Türkiye Elektrik Kurumu (TEK)’na devredildi. Daha sonra 1993 yılında havagazı üretim ve dağıtım faaliyetleri sona erdi. Bugün yalnızca kent içi toplu taşıma hizmeti sunan İETT, otobüs, tramvay ve tünel işletmeciliğinin yanında özel halk otobüsleri ve İstanbul Ulaşım A.Ş.’nin yönetim, işletme ve denetiminden sorumludur. İETT ayrıca İstanbul'daki raylı sistemlerin (metro ve tramvay) bir bölümünün (Eminönü - Kabataş, Sultançiftliği - Edirnekapı, Edirnekapı - Topkapı, Otogar - Başakşehir) yapımını da üstlenmiştir.
Tramvay
İstanbul kent içi toplu ulaşım 1869 yılında Dersaadet Tramvay Şirketi'nin kurulması ve Tünel'in inşasına karar verilmesiyle başladı. 1871 yılında bu şirket tarafından Azapkapı - Galata, Aksaray - Yedikule, Aksaray - Topkapı ve Eminönü - Aksaray hatlarında atlı tramvay ile toplu taşıma hizmeti verilmeye başlandı ve ilk sene 4,5 milyon kişi taşındı. Bu hatlarda toplamda 430 at tarafından çekilen 45 tramvay aracı metre hat açıklığındaki raylarda sefer yapmaktaydı. 1912 yılında, Balkan Savaşları sırasında, tüm atlar cepheye gönderildiği için atlı tramvay seferlerine bir yıl boyunca ara verildi.
Tramvay ağı 2 Şubat 1914'te elektrikli hâle getirildi. 8 Haziran 1928'de tramvay Üsküdar - Kısıklı arasında da çalışmaya başladı. 1950'lere gelindiğinde, tramvay hatlarının uzunluğu 130 km'ye ulaşmıştı. 1956 yılında 56 hatta 270 tren ve 108 milyon yolcu ile zirve yıllarını yaşadı. 27 Mayıs Darbesi sonrası tramvay hizmeti kapatılmaya başlandı. Hatlar sökülerek yerine o günün şartlarında daha hızlı ve seri hareket edebilen motorlu taşıtların ilerleyebileceği yollar inşa edildi. Eski tramvaylar, 12 Ağustos 1961 yılına kadar kentin Avrupa yakasında ve 14 Kasım 1966 yılına kadar Anadolu yakasında hizmet vermeye devam etti.
Tramvayla aynı sıralarda, 30 Temmuz 1871'de, Pera ile Galata arasındaki Tünel'in inşaatına da başlandı. Tünel füniküler hattı 5 Aralık 1874'te, Londra metrosundan sonra dünyada ikinci metro hattı olarak hizmete girdi. Başlangıçta, sadece yük ve hayvan taşınması için kullanılan hatta, 17 Ocak 1875'ten itibaren yolcu taşımacılığına da başlandı. Bu hizmet hâlen devam etmektedir.
Otobüs
1871 yılından itibaren faaliyette olan tramvay taşımacılığına destek olmak amacıyla Dersaadet Tramvay Şirketi'ne otobüs çalıştırma izni verilmesinin ardından 1926 yılında Fransa’dan 4 adet Renault-Scémia marka otobüs satın alındı. Tramvay Şirketi’ne bağlı çalışan otobüslerden biri 2 Haziran 1927’de Beyazıt-Taksim hattında ilk seferini yaptı. Diğerleri de beş ay sonra Beyazıt-Fuatpaşa-Mercan Yokuşu-Sultanhamam-Eski Postane-Eminönü güzergahında çalışmaya başladı. Bu hat daha sonra Karaköy’e kadar uzatıldı. İstanbul’un ilk otobüsleri tramvayların çıkmakta zorlandığı yokuşlarda hizmet vermeye başladı. Bunun için daha önce tramvay hangarı olarak kullanılan Bağlarbaşı deposu, otobüslerin bakım ve onarımları için 1928 yılında garaj haline getirildi.
Şirketin millîleştirilmesi ve İETT'ye devri sırasında 3 adet otobüsü vardı. 1942 yılında Amerikan White Motor Company firmasından 23 adet otobüs sipariş edildi. Bu otobüslerden ilk partiyi oluşturacak olan 9 otobüs, parçalar halinde ve sandıklar içinde 27 Şubat 1942'de vapurla yola çıkarıldı. Ancak savaşın şiddetlenmesinden dolayı, malzemeler Türkiye'ye getirilemeden İskenderiye Limanı’nda bırakıldılar. 1943 senesine gelindiğinde, sandıklar çok zor koşullar altında İstanbul'a getirildi, ama sandıkların bazılarının tahrip olduğu ve bazı parçaların kayıp olduğu tespit edildi. Gümrükten çekilen malzemelerin derhal montajına başlandı, ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunan fabrikanın imalatı durdurması yüzünden, sadece 9 adet White Motor Company marka otobüs hizmete alınabildi. Geri kalan 14 adedi ise hiç İstanbul'a gelemeden heba oldu. Bunların çalışacakları alternatif hatlar açıldı ve servise girdiler. İlk Renault’lar 1-4 arası kapı numarası aldıklarından, bunlara da "6-22" arasında çift rakamlarda filo numaraları verildi. 1947’de 2 otobüs hurdaya ayrıldı. Ardından toplu alımla Scania-Vabis’lerin filoya katılmasıyla birlikte, kalan 7 adedi de 1948’in sonunda hizmetten çekildi.
Aynı yılın sonlarında Ticaret Ofisi tarafından, İsveç'ten 25 adet Scania-Vabis marka benzinli kamyon ithal edilerek İETT'ye tahsis edildi. 1943’ün nisan ayında kamyondan bozma 15 otobüs, 1944 yılında ise 5 adet Scania-Vabis otobüs alınmasıyla birlikte 29 adetlik bir filo oluşturuldu. Bu filo 17 Ekim 1946 yılında Ankara Belediyesi'nin otobüs deposunda çıkan yangında yanan otobüslerin yerine Ankara'ya gönderildi.
Kısa bir süre sonra belediyenin girişimiyle 12 adet Twin Couch, 2 adet Chevrolet, 1 adet Fargo marka olmak üzere toplam 15 otobüslük bir filo oluşturuldu. Bu otobüsler 1955 yılına kadar hizmet verdi. 1960 yılına kadar da Škoda, Mercedes, Büssing ve Magirus gibi çeşitli markalarda otobüs alımları sürdü ve filodaki otobüs sayısı 525’e yükseldi. Bunu 1968 ve 1969 yıllarında İngiltere'den alınan 300 adet Leyland marka otobüs takip etti. Otobüs alımları 1979-1980 yıllarında Mercedes-Benz, Magirus ve Ikarus’la; 1983-1984 yıllarında ile devam etti.1990-1991-1992-1993-1994 yılında Macaristan'dan İkarus Marka Otobüsler Alınmıştır.1993 yılında ilk çift katlı DAF Optare otobüsler, 1998 yılında Mercedes Marka çevre ve insan dostu yeşil otobüsler, 2006’da Euro III çevreci motora sahip klimalı ve alçak tabanlı otobüsler hizmete verildi. 2007 yılının ilk aylarında yeni çift katlı kırmızı otobüsler sefere başladı.
2007'nin Eylül ayında Metrobüs hizmet vermeye başladı. Bu hatta yüksek yolcu kapasiteli, klimalı, alçak tabanlı, engellilerin ulaşımına elverişli otobüsler kullanılmaktadır.
İETT 2014 yılı sonu itibarıyla bünyesinde 3.059 otobüs barındırmaktadır. Bu otobüsler solo, körüklü ve metrobüs tipidir. Bu otobüslerin markalarına göre dağılımları şu şekildedir: 900 Otokar, 540 Karsan Bredamenarinibus, 1569 Mercedes-Benz ve 50 adet Phileas. Ayrıca İETT kontrolündeki Özel Halk Otobüsleri'ne ait 3.075 adet otobüs vardır.
17 Eylül 2020 tarihli İBB Meclisi kararıyla İstanbul Ulaşım A.Ş. ve Özel Halk Otobüsleri'ne ait otobüslerin artık İETT çatısı altında tek renk olarak hizmet vermesi kararı alındı.
Elektrik
Türkiye’de ilk elektrik dağıtım işletmesi İstanbul’da hayata geçirilir. 1908 yılında İkinci Meşrutiyet’in ilanıyla gelişen modernizasyon hareketleri sırasında, Osmanlı İmparatorluğu’nda yapılan araştırmalar sonucu İstanbul’da elektrik dağıtım imtiyazı, merkezi Peşte’de bulunan Ganz Anonim Şirketi’ne verilir. Daha sonra başka ortaklarla 1910 yılında Osmanlı Anonim Elektrik Şirketi’ne dönüşen yapı, birinci dünya savaşı ve sonrasında Silahtar’ta özellikle tramvaylar için elektrik üretmeye başlar. Cumhuriyet’in ilanıyla Ankara hükûmeti; personelinin Türk vatandaşı olması, yatırım mecburiyeti ve hizmetin geliştirilmesi konularında ek anlaşmalar yaparak şirketi tanır. Özel Elektrik Şirketi, 31 Aralık 1937’de 11 milyon 500 bin Liraya kamulaştırılarak Nafıa Vekaleti’ne bağlı Elektrik İşleri Umum Müdürlüğü adını alır ve elektrik üretimi ve dağıtımından sorumlu olur.
16 Haziran 1939’da kurulan İETT İşletmeleri Umum Müdürlüğü, elektrik üretim ve dağıtım işini üstlenir. 1952 yılına kadar üretim ve dağıtımı bir arada yürüten İETT, bu tarihten sonra Etibank’tan elektrik almaya başlar. 1970 yılında Türkiye Elektrik Kurumu yasasıyla elektrik dağıtımından TEK sorumlu olur. 1982’de ise elektrik dağıtım hizmeti tamamen TEK’e devredilir.
Hava gazı
İstanbul’da hava gazı üretimine, ilk kez 1853 yılında Dolmabahçe Sarayı’nın aydınlatılması amacıyla başlanır. 1878’e kadar Yedikule’de, 1891’de Kadıköy’de yabancı sermayeli özel şirketlerce yürütülen üretim ve dağıtım işi birkaç el değiştirdikten sonra, 1945 yılında 4762 sayılı devir yasasıyla İETT’ye devredilir.
1984 yılında imtiyazı dolan Beyoğlu Poligon Hava gazı Fabrikası’nın da devredilmesiyle İETT, hava gazı üretimi ve dağıtımında tekel olur. Kok üretimi ve satışı da yapan, yaklaşık bin kişinin çalıştığı, günlük ortalama kapasitenin 300 bin metreküpü bulduğu, 80 bin abonesiyle İstanbul’a onyıllar boyu yaz kış demeden hizmet veren işletme, doğal gazın günlük yaşama girmesi ve geri teknoloji nedeniyle Haziran 1993’te tasfiye edilir.
Troleybüs
İstanbullulara her iki yakada uzun yıllar hizmet veren tramvayların 1960’larda kentin ihtiyacını karşılayamaz hale gelmesi üzerine, otobüslere oranla daha ekonomik olması da göz önüne alınarak troleybüs sisteminin kurulmasına karar verilir. Güç beslenmesi çift havai elektrik hattından sağlanan troleybüsler için ilk hat Topkapı-Eminönü arasında döşenir. İtalyan Ansaldo San Giorgia firmasına 1956-57 yıllarında sipariş edilen troleybüsler, 27 mayıs 1961’de hizmete girer. Toplam uzunluğu 45 km. olan şebeke, 6 kuvvet merkezi ve 100 troleybüslük işletmenin maliyeti o günün rakamıyla 70 milyon TL’yi bulur. Şişli ve Topkapı garajlarına bağlı olarak hizmet veren ve kapı numaraları birden yüze kadar sıralanan araçlara 1968 yılında tamamen İETT işçilerinin üretimi olan ‘Tosun’ da katılınca araç sayısı 101 olur. Tosun, 101 kapı numarasıyla İstanbullulara on altı yıl süreyle hizmet verir.
Elektrik kesintileri yüzünden sık sık yollarda kalan ve seferleri aksayan Troleybüsler, trafiği engellediği gerekçesiyle 16 Temmuz 1984’te işletmeden kaldırılır. Araçlar İzmir Belediyesi’ne bağlı ESHOT (Elektrik, Su, Hava gazı, Otobüs ve Troleybüs) Genel Müdürlüğü’ne satılır. Troleybüslerin 23 yıllık İstanbul macerası böylece son bulur.
Araç filosu
Filodaki tüm otobüsler tam alçak tabanlıdır.
| Otobüs Markası | Modeli | Üretim Yılları | Türü | Adet | Filo Kodu |
|---|---|---|---|---|---|
| Akia | Ultra LF 12 | 2023-2024 | Solo | 28 | A3001-A3020, A3024, A3027-A3047 |
| Akia | Ultra LF 25 | 2021 - 2022 - 2023 | Çift Körüklü | 132 | A5001-A5132 |
| BMC | Procity | 2012 | Solo | 4 | B3001-B3004 |
| 2016 | 44 | B4001-B4044 | |||
| Procity TR | 2017 | 381 | B5001-B5381 | ||
| Karsan BM | Avancity +CNG | 2013 | 239 | K1001-K1248 | |
| Avancity S | 2013 | Körüklü | 299 | K1501-K1810 | |
| Mercedes-Benz | Citaro | 2006-2007 | Solo | 375 | M2001-M2394 |
| Citaro G | 2006 | Körüklü | 99 | M2501-M2600 | |
| CapaCity | 2007-2008-2009 | 249 | M3001-M3250 | ||
| Conecto G | 2012 | 265 | M4501-M4765 | ||
| 2015 | 126 | M4801-M4926 | |||
| Conecto | 2012 | Solo | * 13 | M4001-M4013 | |
| Otokar | (Kent 290 LF) | 2013 | Solo | 898 | O1001-O1306/O2001-O2306/O3001-O3303 |
| * 2012 | 23 | O4001-O4023 | |||
| (Kent XL) | 2021 - 2022 - 2023 | Körüklü | 120 | O5001-O5120 | |
| (Kent LF) | * 2023 | Solo | 8 | O4101-O4108 | |
| Temsa | Avenue CNG | * 2014 | Solo | 107 | T1001-T1108 |
| Toplam | 3410 | ||||
- Otokar Kent 290LF 2012, Mercedes-Benz Conecto 2012 ve Temsa Avenue CNG model otobüsler, İstanbul Ulaşım A.Ş. bünyesinde çalışmış olup 2020 Yılında İETT tarafından açılan ihale ile Vizyon Ulaşım A.Ş.'den satın alınmış otobüslerdir. Bu araçların eski kodları A-1950, B-1950 ve C-1950 kodları ve sırasıyla sonra gelen kodları barındıran otobüslerdir.
- Dudullu Organize Sanayi kendi bölgesine çalıştırılmak üzere DS1 ve DS2 hatları kurulup İ.E.T.T bünyesine 8 otobüs hibe edilmiştir.
Metrobüs filosu
17 Eylül 2007 hizmete açılan metrobüs hattı D-100 Karayolu üzerine konulmuştur. 7'si Asya, 37'si de Avrupa yakasında olmak üzere 44 duraktan meydana gelen hattın toplam uzunluğu yaklaşık 52 km'dir. Söğütlüçeşme - Beylikdüzü Sondurak arasında hizmet veren sistemde 9 hat bulunmaktadır. Metrobüs sistemi toplam 684 araçla günde yaklaşık 750.000 yolcu taşımaktadır. Metrobüs hattında bulunan araçlar aşağıdaki listede mevcuttur.</ref>|arşivurl= |arşivtarihi=6 Ekim 2017 |ölüurl=evet }} </ref>
| Marka | Model | Kapasite | Adet | Filo Kodu |
|---|---|---|---|---|
| Mercedes-Benz | Capacity | 193 | 249 | M3001-M3250 |
| Mercedes-Benz | Conecto | 160 | 217 | M4501-M4765/M4801-M4926 |
| Otokar | (Kent XL) | 220 | 120 | O5001-O5120 |
| Akia | Ultra LF 25 | 289 | 132 | A5001-A5132 |
Adalar filosu
İstanbul, Adalar ilçesine bağlı 4 adadaki faytonların kaldırılmasından sonra oluşan ulaşım sıkıntısının giderilmesi için taksi gibi kullanılması üzerine 20 adet 4 kişilik ve toplu taşıma amacıyla mekik işletme mantığıyla kullanılması için 40 adet 14 kişilik araçlar alınmıştır ve toplamda 60 tane araç halkın kullanımına sunulmuştur. Adalar'da hizmet veren bütün bu toplu taşıma araçları elektriklidir.
| Otobüs Markası | Modeli | Üretim Yılları | Adet | Filo Kodu |
|---|---|---|---|---|
| Green Car | LSV 4 | 2020 | 20 | G1001-G1020 |
| Shuttle 14 | 2020 | 40 | G2001-G2040 | |
| SGMS | MASTIFF M4 | 2022 | 60 | G3001-G3060 |
| CLEANVAC | E MICRO | 2023 | 50 | G4001-G4050 |
| Toplam | 170 | |||
Özel halk otobüsleri filosu
1985'ten itibaren özel teşebbüs tarafından işletilen "Özel Halk Otobüsleri" İETT denetiminde hizmet vermeye başladı. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Trafik Müdürlüğü denetiminde çalışan Özel Halk Otobüsleri, 1985'te belediye başkanlığının teklifine binâen alınan Ulaşım Koordinasyon Müdürlüğü (UKOME) kararıyla İETT Genel Müdürlüğü'nün yönetim ve denetimine verilmiştir. Bu bağlamda Özel Halk Otobüsleri ile ilgili işlemleri yürütmek üzere bir müdürlük oluşturulmuştur. Hâlen bu çalışmalar Ulaşım Planlama Daire Başkanlığı'na bağlı Özel Ulaşım Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.
2014 yılı sonu itibarıyla 3075 adet özel hat otobüsü bulunmaktadır. 6 yıl içinde az da olsa otobüs sayısında artış gözlemlenmiş ve 2020 yılı sonu itibari ile yapılan sayımda 3084 otobüs belirlenmiştir.
İETT ve özel halk otobüsleri toplam araç sayısı
İstanbul'da toplu taşımada kullanılan toplam otobüs sayıları aşağıda verilmiştir.
| Cinsi | Sayısı |
|---|---|
| İETT | 3410 |
| İETT (Adalar) | 170 |
| Özel Halk Otobüsleri | 1284 |
| Bölgesel Halk Otobüsleri | 684 |
| Özel Halk Otobüsleri (Çift Katlı) | 144 |
| BIGBUS Turistik (Çift Katlı) | 14 |
| HAVABÜS | 30 |
| İstanbul Ulaşım A.Ş. | 947 |
| Toplam | 6683 |
Otobüs Garajları
İETT'nin verilerine göre garajların temel bilgileri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
| Garaj | İlçe | Türü | Araç Kapasitesi | |
|---|---|---|---|---|
| Anadolu Yakası | ||||
| Anadolu | Ataşehir | Şehiriçi | 350 | |
| Hasanpaşa Şehit Ahmet Dokuyucu | Kadıköy | Metrobüs | 165 | |
| Kurtköy | Pendik | Şehiriçi | 350 | |
| Samandıra Park Garajı | Sancaktepe | - | ||
| Sarıgazi | 200 | |||
| Şahinkaya | Beykoz | 135 | ||
| Yunus Garajı | Kartal | 30 | ||
| Kartal Park Garajı | 198 | |||
| Avrupa Yakası | ||||
| Avcılar Merkez Kampüsü | Avcılar | Metrobüs | 165 | |
| Beylikdüzü | Beylikdüzü | 75 | ||
| Sultangazi | Sultangazi | Şehiriçi | 250 | |
| Edirnekapı | Eyüpsultan | Metrobüs | 220 | |
| İkitelli | Küçükçekmece | Şehiriçi | 850 | |
| Kağıthane | Kağıthane | 245 | ||
| Topkapı | Fatih | 100 | ||
| Gürpınar Park Garajı | Beylikdüzü | Şehiriçi | 50 | |
Görseller
-
![image]()
Artık filoda bulunmayan Ikarus marka otobüs -
![image]()
2011 yılında vatandaşların seçtiği renk ile filonun tamamı sarı renk, beyaz dama desenli kaplama ile hizmet vermektedir. -
![image]()
Sarı renkli 11G Yenidoğan - Necip Fazıl Metro Hatlı Otokar Kent 290LF -
![image]()
Güncel olarak Metrobüs hattında hizmet veren MB Capacity'ler -
![image]()
İstiklal Caddesi güzergahında hizmet veren nostaljik tramvay -
![image]()
Eski bir İETT bileti -
![image]()
Metrobüs hattında aktif olarak hizmet veren Mercedes-Benz Conecto marka otobüs -
![image]()
Seferini Bekleyen Otokar Kent 290LF -
![image]()
Kalkış saattini bekleyen Otokar Kent 290LF
Kaynakça
- ^ Demir, İrfan. . Twitter (İngilizce). 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2023.
- ^ . İETT. İstanbul Büyükşehir Belediyesi. 25 Kasım 2022. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "İETT 2022 Faaliyet Raporu" (PDF). İETT. İstanbul Büyükşehir Belediyesi. 26 Kasım 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Kasım 2022.
- ^ "Toplu Ulaşım". İETT. İstanbul Büyükşehir Belediyesi. 19 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2017.
- ^ "İETT Otobüs Filosu". İETT. İstanbul Büyükşehir Belediyesi. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2017.
- ^ "İstanbul'daki tüm otobüsler İETT'ye bağlandı". www.cumhuriyet.com.tr. 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Eylül 2020.
- ^ . www.sozcu.com.tr. 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2020.
- ^ DHA. "İstanbul'da toplu taşımada önemli karar! İETT altında birleşecekler". www.hurriyet.com.tr. 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Eylül 2020.
- ^ . İETT. 26 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2020.
- ^ {{Web kaynağı |url=http://www.metrobusharitasi.com/metrobus-gunde-kac-yolcu-tasiyor/ 6 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . |başlık=Arşivlenmiş kopya |erişimtarihi=23 Haziran 2015
- ^ "Garajlar". İETT. 23 Temmuz 2023. 5 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Temmuz 2023.
Dış bağlantılar
- İETT ana sayfa 5 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Istanbul Elektrik Tramvay ve Tunel Isletmeleri veya resmi kisaltmasiyla IETT Istanbul da Istanbul Buyuksehir Belediyesine bagli toplu tasima hizmeti veren kurulustur Istanbul Elektrik Tramvay ve Tunel Isletmeleri Genel Mudurlugu IETTKurulus1871 153 yil once 1871 TurUlasim Toplu ulasimMerkezIstanbulGenel MudurIrfan DemetAna kurumIstanbul Buyuksehir BelediyesiButce15 milyar 400 milyon TL 2023 Personel5 073 2021 Resmi siteiett istanbulPeronda yolcu bekleyen IETT OtobusleriTarihceKarakoy Funikuler Istasyonu nun da icinde bulundugu IETT genel mudurluk binasi1920 de Istanbul daki tramvay hatlariT2 Taksim Tunel Nostaljik Tramvay Hatti araclari 1939 yilinda muhtelif sirketleri millilestiren 3645 sayili yasa ile Istanbul Elektrik Tramvay ve Tunel Isletmeleri Umum Mudurlugu adi altinda bugunku statusune kavustu 1945 yilinda Yedikule ve Kurbagalidere havagazi fabrikalari ile bu fabrikalarin besledigi Istanbul ve Anadolu havagazi dagitim sistemleri IETT ye devredildi 1961 de isletmeye alinan troleybusler 1984 e kadar Istanbullulara hizmet verdi 1982 yilinda cikarilan bir yasa ile tum elektrik hizmetleri hak ve vecibeleriyle birlikte Turkiye Elektrik Kurumu TEK na devredildi Daha sonra 1993 yilinda havagazi uretim ve dagitim faaliyetleri sona erdi Bugun yalnizca kent ici toplu tasima hizmeti sunan IETT otobus tramvay ve tunel isletmeciliginin yaninda ozel halk otobusleri ve Istanbul Ulasim A S nin yonetim isletme ve denetiminden sorumludur IETT ayrica Istanbul daki rayli sistemlerin metro ve tramvay bir bolumunun Eminonu Kabatas Sultanciftligi Edirnekapi Edirnekapi Topkapi Otogar Basaksehir yapimini da ustlenmistir Tramvay Istanbul kent ici toplu ulasim 1869 yilinda Dersaadet Tramvay Sirketi nin kurulmasi ve Tunel in insasina karar verilmesiyle basladi 1871 yilinda bu sirket tarafindan Azapkapi Galata Aksaray Yedikule Aksaray Topkapi ve Eminonu Aksaray hatlarinda atli tramvay ile toplu tasima hizmeti verilmeye baslandi ve ilk sene 4 5 milyon kisi tasindi Bu hatlarda toplamda 430 at tarafindan cekilen 45 tramvay araci metre hat acikligindaki raylarda sefer yapmaktaydi 1912 yilinda Balkan Savaslari sirasinda tum atlar cepheye gonderildigi icin atli tramvay seferlerine bir yil boyunca ara verildi Tramvay agi 2 Subat 1914 te elektrikli hale getirildi 8 Haziran 1928 de tramvay Uskudar Kisikli arasinda da calismaya basladi 1950 lere gelindiginde tramvay hatlarinin uzunlugu 130 km ye ulasmisti 1956 yilinda 56 hatta 270 tren ve 108 milyon yolcu ile zirve yillarini yasadi 27 Mayis Darbesi sonrasi tramvay hizmeti kapatilmaya baslandi Hatlar sokulerek yerine o gunun sartlarinda daha hizli ve seri hareket edebilen motorlu tasitlarin ilerleyebilecegi yollar insa edildi Eski tramvaylar 12 Agustos 1961 yilina kadar kentin Avrupa yakasinda ve 14 Kasim 1966 yilina kadar Anadolu yakasinda hizmet vermeye devam etti Tramvayla ayni siralarda 30 Temmuz 1871 de Pera ile Galata arasindaki Tunel in insaatina da baslandi Tunel funikuler hatti 5 Aralik 1874 te Londra metrosundan sonra dunyada ikinci metro hatti olarak hizmete girdi Baslangicta sadece yuk ve hayvan tasinmasi icin kullanilan hatta 17 Ocak 1875 ten itibaren yolcu tasimaciligina da baslandi Bu hizmet halen devam etmektedir Otobus 1871 yilindan itibaren faaliyette olan tramvay tasimaciligina destek olmak amaciyla Dersaadet Tramvay Sirketi ne otobus calistirma izni verilmesinin ardindan 1926 yilinda Fransa dan 4 adet Renault Scemia marka otobus satin alindi Tramvay Sirketi ne bagli calisan otobuslerden biri 2 Haziran 1927 de Beyazit Taksim hattinda ilk seferini yapti Digerleri de bes ay sonra Beyazit Fuatpasa Mercan Yokusu Sultanhamam Eski Postane Eminonu guzergahinda calismaya basladi Bu hat daha sonra Karakoy e kadar uzatildi Istanbul un ilk otobusleri tramvaylarin cikmakta zorlandigi yokuslarda hizmet vermeye basladi Bunun icin daha once tramvay hangari olarak kullanilan Baglarbasi deposu otobuslerin bakim ve onarimlari icin 1928 yilinda garaj haline getirildi Sirketin millilestirilmesi ve IETT ye devri sirasinda 3 adet otobusu vardi 1942 yilinda Amerikan White Motor Company firmasindan 23 adet otobus siparis edildi Bu otobuslerden ilk partiyi olusturacak olan 9 otobus parcalar halinde ve sandiklar icinde 27 Subat 1942 de vapurla yola cikarildi Ancak savasin siddetlenmesinden dolayi malzemeler Turkiye ye getirilemeden Iskenderiye Limani nda birakildilar 1943 senesine gelindiginde sandiklar cok zor kosullar altinda Istanbul a getirildi ama sandiklarin bazilarinin tahrip oldugu ve bazi parcalarin kayip oldugu tespit edildi Gumrukten cekilen malzemelerin derhal montajina baslandi ancak Amerika Birlesik Devletleri nde bulunan fabrikanin imalati durdurmasi yuzunden sadece 9 adet White Motor Company marka otobus hizmete alinabildi Geri kalan 14 adedi ise hic Istanbul a gelemeden heba oldu Bunlarin calisacaklari alternatif hatlar acildi ve servise girdiler Ilk Renault lar 1 4 arasi kapi numarasi aldiklarindan bunlara da 6 22 arasinda cift rakamlarda filo numaralari verildi 1947 de 2 otobus hurdaya ayrildi Ardindan toplu alimla Scania Vabis lerin filoya katilmasiyla birlikte kalan 7 adedi de 1948 in sonunda hizmetten cekildi Ayni yilin sonlarinda Ticaret Ofisi tarafindan Isvec ten 25 adet Scania Vabis marka benzinli kamyon ithal edilerek IETT ye tahsis edildi 1943 un nisan ayinda kamyondan bozma 15 otobus 1944 yilinda ise 5 adet Scania Vabis otobus alinmasiyla birlikte 29 adetlik bir filo olusturuldu Bu filo 17 Ekim 1946 yilinda Ankara Belediyesi nin otobus deposunda cikan yanginda yanan otobuslerin yerine Ankara ya gonderildi Kisa bir sure sonra belediyenin girisimiyle 12 adet Twin Couch 2 adet Chevrolet 1 adet Fargo marka olmak uzere toplam 15 otobusluk bir filo olusturuldu Bu otobusler 1955 yilina kadar hizmet verdi 1960 yilina kadar da Skoda Mercedes Bussing ve Magirus gibi cesitli markalarda otobus alimlari surdu ve filodaki otobus sayisi 525 e yukseldi Bunu 1968 ve 1969 yillarinda Ingiltere den alinan 300 adet Leyland marka otobus takip etti Otobus alimlari 1979 1980 yillarinda Mercedes Benz Magirus ve Ikarus la 1983 1984 yillarinda MAN ile devam etti 1990 1991 1992 1993 1994 yilinda Macaristan dan Ikarus Marka Otobusler Alinmistir 1993 yilinda ilk cift katli DAF Optare otobusler 1998 yilinda Mercedes Marka cevre ve insan dostu yesil otobusler 2006 da Euro III cevreci motora sahip klimali ve alcak tabanli otobusler hizmete verildi 2007 yilinin ilk aylarinda yeni cift katli kirmizi otobusler sefere basladi 2007 nin Eylul ayinda Metrobus hizmet vermeye basladi Bu hatta yuksek yolcu kapasiteli klimali alcak tabanli engellilerin ulasimina elverisli otobusler kullanilmaktadir IETT 2014 yili sonu itibariyla bunyesinde 3 059 otobus barindirmaktadir Bu otobusler solo koruklu ve metrobus tipidir Bu otobuslerin markalarina gore dagilimlari su sekildedir 900 Otokar 540 Karsan Bredamenarinibus 1569 Mercedes Benz ve 50 adet Phileas Ayrica IETT kontrolundeki Ozel Halk Otobusleri ne ait 3 075 adet otobus vardir 17 Eylul 2020 tarihli IBB Meclisi karariyla Istanbul Ulasim A S ve Ozel Halk Otobusleri ne ait otobuslerin artik IETT catisi altinda tek renk olarak hizmet vermesi karari alindi Elektrik Turkiye de ilk elektrik dagitim isletmesi Istanbul da hayata gecirilir 1908 yilinda Ikinci Mesrutiyet in ilaniyla gelisen modernizasyon hareketleri sirasinda Osmanli Imparatorlugu nda yapilan arastirmalar sonucu Istanbul da elektrik dagitim imtiyazi merkezi Peste de bulunan Ganz Anonim Sirketi ne verilir Daha sonra baska ortaklarla 1910 yilinda Osmanli Anonim Elektrik Sirketi ne donusen yapi birinci dunya savasi ve sonrasinda Silahtar ta ozellikle tramvaylar icin elektrik uretmeye baslar Cumhuriyet in ilaniyla Ankara hukumeti personelinin Turk vatandasi olmasi yatirim mecburiyeti ve hizmetin gelistirilmesi konularinda ek anlasmalar yaparak sirketi tanir Ozel Elektrik Sirketi 31 Aralik 1937 de 11 milyon 500 bin Liraya kamulastirilarak Nafia Vekaleti ne bagli Elektrik Isleri Umum Mudurlugu adini alir ve elektrik uretimi ve dagitimindan sorumlu olur 16 Haziran 1939 da kurulan IETT Isletmeleri Umum Mudurlugu elektrik uretim ve dagitim isini ustlenir 1952 yilina kadar uretim ve dagitimi bir arada yuruten IETT bu tarihten sonra Etibank tan elektrik almaya baslar 1970 yilinda Turkiye Elektrik Kurumu yasasiyla elektrik dagitimindan TEK sorumlu olur 1982 de ise elektrik dagitim hizmeti tamamen TEK e devredilir Hava gazi Istanbul da hava gazi uretimine ilk kez 1853 yilinda Dolmabahce Sarayi nin aydinlatilmasi amaciyla baslanir 1878 e kadar Yedikule de 1891 de Kadikoy de yabanci sermayeli ozel sirketlerce yurutulen uretim ve dagitim isi birkac el degistirdikten sonra 1945 yilinda 4762 sayili devir yasasiyla IETT ye devredilir 1984 yilinda imtiyazi dolan Beyoglu Poligon Hava gazi Fabrikasi nin da devredilmesiyle IETT hava gazi uretimi ve dagitiminda tekel olur Kok uretimi ve satisi da yapan yaklasik bin kisinin calistigi gunluk ortalama kapasitenin 300 bin metrekupu buldugu 80 bin abonesiyle Istanbul a onyillar boyu yaz kis demeden hizmet veren isletme dogal gazin gunluk yasama girmesi ve geri teknoloji nedeniyle Haziran 1993 te tasfiye edilir Troleybus Istanbullulara her iki yakada uzun yillar hizmet veren tramvaylarin 1960 larda kentin ihtiyacini karsilayamaz hale gelmesi uzerine otobuslere oranla daha ekonomik olmasi da goz onune alinarak troleybus sisteminin kurulmasina karar verilir Guc beslenmesi cift havai elektrik hattindan saglanan troleybusler icin ilk hat Topkapi Eminonu arasinda dosenir Italyan Ansaldo San Giorgia firmasina 1956 57 yillarinda siparis edilen troleybusler 27 mayis 1961 de hizmete girer Toplam uzunlugu 45 km olan sebeke 6 kuvvet merkezi ve 100 troleybusluk isletmenin maliyeti o gunun rakamiyla 70 milyon TL yi bulur Sisli ve Topkapi garajlarina bagli olarak hizmet veren ve kapi numaralari birden yuze kadar siralanan araclara 1968 yilinda tamamen IETT iscilerinin uretimi olan Tosun da katilinca arac sayisi 101 olur Tosun 101 kapi numarasiyla Istanbullulara on alti yil sureyle hizmet verir Elektrik kesintileri yuzunden sik sik yollarda kalan ve seferleri aksayan Troleybusler trafigi engelledigi gerekcesiyle 16 Temmuz 1984 te isletmeden kaldirilir Araclar Izmir Belediyesi ne bagli ESHOT Elektrik Su Hava gazi Otobus ve Troleybus Genel Mudurlugu ne satilir Troleybuslerin 23 yillik Istanbul macerasi boylece son bulur Arac filosuMetrobus hattinda kullanilmak uzere alinan Otokar marka otobuslerTeknofest 2019 da sergilenen surucusuz elektrikli arac Filodaki tum otobusler tam alcak tabanlidir Otobus Markasi Modeli Uretim Yillari Turu Adet Filo KoduAkia Ultra LF 12 2023 2024 Solo 28 A3001 A3020 A3024 A3027 A3047Akia Ultra LF 25 2021 2022 2023 Cift Koruklu 132 A5001 A5132BMC Procity 2012 Solo 4 B3001 B30042016 44 B4001 B4044Procity TR 2017 381 B5001 B5381Karsan BM Avancity CNG 2013 239 K1001 K1248Avancity S 2013 Koruklu 299 K1501 K1810Mercedes Benz Citaro 2006 2007 Solo 375 M2001 M2394Citaro G 2006 Koruklu 99 M2501 M2600CapaCity 2007 2008 2009 249 M3001 M3250Conecto G 2012 265 M4501 M47652015 126 M4801 M4926Conecto 2012 Solo 13 M4001 M4013Otokar Kent 290 LF 2013 Solo 898 O1001 O1306 O2001 O2306 O3001 O3303 2012 23 O4001 O4023Kent XL 2021 2022 2023 Koruklu 120 O5001 O5120Kent LF 2023 Solo 8 O4101 O4108Temsa Avenue CNG 2014 Solo 107 T1001 T1108Toplam 3410Otokar Kent 290LF 2012 Mercedes Benz Conecto 2012 ve Temsa Avenue CNG model otobusler Istanbul Ulasim A S bunyesinde calismis olup 2020 Yilinda IETT tarafindan acilan ihale ile Vizyon Ulasim A S den satin alinmis otobuslerdir Bu araclarin eski kodlari A 1950 B 1950 ve C 1950 kodlari ve sirasiyla sonra gelen kodlari barindiran otobuslerdir Dudullu Organize Sanayi kendi bolgesine calistirilmak uzere DS1 ve DS2 hatlari kurulup I E T T bunyesine 8 otobus hibe edilmistir Metrobus filosu 17 Eylul 2007 hizmete acilan metrobus hatti D 100 Karayolu uzerine konulmustur 7 si Asya 37 si de Avrupa yakasinda olmak uzere 44 duraktan meydana gelen hattin toplam uzunlugu yaklasik 52 km dir Sogutlucesme Beylikduzu Sondurak arasinda hizmet veren sistemde 9 hat bulunmaktadir Metrobus sistemi toplam 684 aracla gunde yaklasik 750 000 yolcu tasimaktadir Metrobus hattinda bulunan araclar asagidaki listede mevcuttur lt ref gt arsivurl arsivtarihi 6 Ekim 2017 oluurl evet lt ref gt Marka Model Kapasite Adet Filo KoduMercedes Benz Capacity 193 249 M3001 M3250Mercedes Benz Conecto 160 217 M4501 M4765 M4801 M4926Otokar Kent XL 220 120 O5001 O5120Akia Ultra LF 25 289 132 A5001 A5132Adalar filosu Istanbul Adalar ilcesine bagli 4 adadaki faytonlarin kaldirilmasindan sonra olusan ulasim sikintisinin giderilmesi icin taksi gibi kullanilmasi uzerine 20 adet 4 kisilik ve toplu tasima amaciyla mekik isletme mantigiyla kullanilmasi icin 40 adet 14 kisilik araclar alinmistir ve toplamda 60 tane arac halkin kullanimina sunulmustur Adalar da hizmet veren butun bu toplu tasima araclari elektriklidir Otobus Markasi Modeli Uretim Yillari Adet Filo KoduGreen Car LSV 4 2020 20 G1001 G1020Shuttle 14 2020 40 G2001 G2040SGMS MASTIFF M4 2022 60 G3001 G3060CLEANVAC E MICRO 2023 50 G4001 G4050Toplam 170Ozel halk otobusleri filosu 1985 ten itibaren ozel tesebbus tarafindan isletilen Ozel Halk Otobusleri IETT denetiminde hizmet vermeye basladi Istanbul Buyuksehir Belediye Baskanligi Trafik Mudurlugu denetiminde calisan Ozel Halk Otobusleri 1985 te belediye baskanliginin teklifine binaen alinan Ulasim Koordinasyon Mudurlugu UKOME karariyla IETT Genel Mudurlugu nun yonetim ve denetimine verilmistir Bu baglamda Ozel Halk Otobusleri ile ilgili islemleri yurutmek uzere bir mudurluk olusturulmustur Halen bu calismalar Ulasim Planlama Daire Baskanligi na bagli Ozel Ulasim Mudurlugu tarafindan yurutulmektedir 2014 yili sonu itibariyla 3075 adet ozel hat otobusu bulunmaktadir 6 yil icinde az da olsa otobus sayisinda artis gozlemlenmis ve 2020 yili sonu itibari ile yapilan sayimda 3084 otobus belirlenmistir IETT ve ozel halk otobusleri toplam arac sayisi Istanbul da toplu tasimada kullanilan toplam otobus sayilari asagida verilmistir Cinsi SayisiIETT 3410IETT Adalar 170Ozel Halk Otobusleri 1284Bolgesel Halk Otobusleri 684Ozel Halk Otobusleri Cift Katli 144BIGBUS Turistik Cift Katli 14HAVABUS 30Istanbul Ulasim A S 947Toplam 6683Otobus Garajlari IETT nin verilerine gore garajlarin temel bilgileri asagidaki tabloda gosterilmistir Garaj Ilce Turu Arac KapasitesiAnadolu YakasiAnadolu Atasehir Sehirici 350Hasanpasa Sehit Ahmet Dokuyucu Kadikoy Metrobus 165Kurtkoy Pendik Sehirici 350Samandira Park Garaji Sancaktepe Sarigazi 200Sahinkaya Beykoz 135Yunus Garaji Kartal 30Kartal Park Garaji 198Avrupa YakasiAvcilar Merkez Kampusu Avcilar Metrobus 165Beylikduzu Beylikduzu 75Sultangazi Sultangazi Sehirici 250Edirnekapi Eyupsultan Metrobus 220Ikitelli Kucukcekmece Sehirici 850Kagithane Kagithane 245Topkapi Fatih 100Gurpinar Park Garaji Beylikduzu Sehirici 50GorsellerArtik filoda bulunmayan Ikarus marka otobus 2011 yilinda vatandaslarin sectigi renk ile filonun tamami sari renk beyaz dama desenli kaplama ile hizmet vermektedir Sari renkli 11G Yenidogan Necip Fazil Metro Hatli Otokar Kent 290LF Guncel olarak Metrobus hattinda hizmet veren MB Capacity ler Istiklal Caddesi guzergahinda hizmet veren nostaljik tramvay Eski bir IETT bileti Metrobus hattinda aktif olarak hizmet veren Mercedes Benz Conecto marka otobus Seferini Bekleyen Otokar Kent 290LF Kalkis saattini bekleyen Otokar Kent 290LFKaynakca Demir Irfan Twitter Ingilizce 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Temmuz 2023 IETT Istanbul Buyuksehir Belediyesi 25 Kasim 2022 24 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Kasim 2022 IETT 2022 Faaliyet Raporu PDF IETT Istanbul Buyuksehir Belediyesi 26 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Kasim 2022 Toplu Ulasim IETT Istanbul Buyuksehir Belediyesi 19 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2017 IETT Otobus Filosu IETT Istanbul Buyuksehir Belediyesi 17 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2017 Istanbul daki tum otobusler IETT ye baglandi www cumhuriyet com tr 20 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Eylul 2020 www sozcu com tr 20 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Eylul 2020 DHA Istanbul da toplu tasimada onemli karar IETT altinda birlesecekler www hurriyet com tr 20 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Eylul 2020 IETT 26 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Aralik 2020 Web kaynagi url http www metrobusharitasi com metrobus gunde kac yolcu tasiyor 6 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde baslik Arsivlenmis kopya erisimtarihi 23 Haziran 2015 Garajlar IETT 23 Temmuz 2023 5 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Temmuz 2023 Dis baglantilarIETT ana sayfa 5 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde