İtalo-Batı dilleri, Latin dil grubunun -bazı sınıflandırmalara göre- en büyük koludur. ve olmak üzere ikiye ayrılır, Sarduca ve Doğu Latin dillerini kapsamaz.
İtalo-Batı | |
---|---|
Coğrafi dağılım | İtalya Yarımadası, İsviçre, Fransa, İstirya, Manş Adaları, İberya |
Sınıflandırma | Hint-Avrupa
|
Alt bölümler | |
Önceki formlar | |
İtalo-Dalmaçya dilleri
Karşılıklı anlaşılabilirlik kriterine göre Dalby dört dil sayar: İtalyanca (), Korsikaca, Napolice-Sicilyaca- ve Dalmaçyaca.
Dalmaçya Latin
- Dalmaçyaca, Hırvatistan'ın Dalmaçya bölgesinde konuşulmuştu. 19. yy'da soyu tükendi.
- İstriotça, Hırvatistan'ın İstirya Yarımadasının güneybatı bölgesinde konuşulan tehlike altındaki bir dil.
Venedikçe
Venedikçe, Gallo-İtalik grubuna alınmadığında bazen İtalo-Dalmaçya grubuna dahil edilir ve genellikle İstriotça ile birlikte gruplandırılır. Fakat İstriotçanın aksine Venedikçe, Ethnologue ve Glottolog tarafından İtalo-Dalmaçya'ya dahil edilmez.
Toskanca
- -Korsikaca: İtalya'nın Toskana bölgesinde ve Fransa'nın Korsika adasında konuşulan lehçe grubu:
İtalyanca
İtalyanca; İtalya, İsviçre, San Marino, Vatikan ve Batı İstirya'da (Slovenya ve Hırvatistan'da) resmi dildir. Bugün hala daha yaygın olarak konuşulduğu Arnavutluk, Malta ve Monako'nun yanı sıra çeşitli alanlarda önemli bir rol oynadığı eski İtalyan Doğu Afrikası ve İtalyan Libyası bölgelerinde de eskiden resmi dildi. İtalyanca ayrıca Amerika ve Avustralya'daki geniş gurbetçi toplulukları tarafından da konuşulmaktadır. İtalyanca başta ve genel olarak Floransaca temelliydi, sonrasında neredeyse İtalya'daki bütün bölgesel dillerden derin bir şekilde etkilenirken ölçünlü telaffuz (Pronuncia Fiorentina Emendata 'İyileştirilmiş Floransaca Telaffuzu') Romaca (Romanesco) olarak baz alındı. İtalyancanın, ve varyantlarından farklı olmasının sebebi budur.
Merkez İtalyanca
veya Orta İtalyanca; Lazio, Umbria, Orta Marche ile Abruzzo ve Toskana'nın küçük bölümlerinde konuşulmaktadır. Temelde Merkez lehçelerini, Kuzeybatı Merkez grubu ve Güneydoğu Merkez grubu şeklinde ikiye bölen Roma-Ancona hattı boyunca bölünmüştür. Romanın tarihi lehçesi Romanesco, çoğu Merkez grubu özelliklerini kaybetmiştir. 1500'lerde Roma'da konuşulan Antik Merkez lehçesi Eski Romanesco üzerine Floransaca yerleştirilmesiyle oluştuğundan dolayı Merkez grubunun düzenli bir parçası değildir
- Romaca (), Tusciaca veya Viterboca, Merkez-Kuzey Lazioca, Umbriaca, Orta Marchece (Marchigiano), Sabino (Abruzzo)
Napolice
Napolice (Neapolitano) veya İtalyan dilbilimindeki adıyla "orta güney lehçesi grubu"; Güney Marche, Abruzzo, Molise, Campania (Napoli dahil), Basilicata'da, Puglia ve Calabria'nın kuzeyinde ve Lazio'nun en güneyinde konuşulmaktadır.
- Napoli, İrpino, Güney Lazio'nun Campano lehçeleri
- Abruzzoca ve Güney Marchece (Marchigiano)
- Molisece
- Basilicataca (Lucaniaca)
- Pugliaca
- Cosenzaca (Cosentino), diğer adıyla Kuzey Calabriaca
- Vastoca
Sicilyaca
Sicilyaca veya İtalyan dilbilimindeki adıyla "aşırı güney lehçesi grubu"; Sicilya Adası'nda, Calabria ve Puglia'nın güneyinde, Campania'nın en güneyinde ve Cilento'da konuşulmaktadır.
- Sicilyaca, Sicilya'da konuşulmaktadır: Batı Sicilyaca (Palermo), Orta Metafonetik (Orta Sicilya), Güneydoğu Metafonetik (Ragusa, Siracusa), Ennaca, Doğu Non-metafonetik (Catania), Messinaca.
- Diğer adalardaki lehçeler: Eoliece, Pantelleriaca
- Merkez-Güney Calabriaca
- Güney Cilentoca, Cilento'nun güney ucundaki Roccagloriosa ve Rofrano'da konuşulmaktadır.
Cilentoca hem Napolice hem de Sicilyacadan etkilenmiştir. Ek olarak diğer bazı Gallo-İtalik diller de Güney-Merkez İtalya'da konuşulmaktadır.
Yahudi İtalyancası (İtalkian)
Yahudi İtalyancası veya İtalkian, Yahudi toplulukları tarafından 10. yy ve 20. yy arasında İtalya ve Yunanistan'da (Corfu ve Zante'de) kullanılmış İtalyanca varyantlarıdır.
Batı Latin dilleri
Karşılıklı anlaşılabilirliği baz alarak Dalby, bir düzine dil listelemektedir: Portekizce, İspanyolca, , Aragonca, Katalanca, Gaskonca, Oksitanca, Piyemontece, Valonca, Liguryaca, Lombardca, Fransızca, Arpitanca, Romanşça ve .
Gallo-Romen
Şu dilleri içermektedir:
- Oïl dilleri: Standart Fransızca, Pikardca, Valonca, Lorence ve Normanca.
- Arpitanca (Franko-Provensal). Hem Fransızca hem de Oksitancanın Provensal lehçesiyle benzerlikleri vardır. Bazen Oïl dillerine eklenir.
Şu dilleri içerebilir:
- Reto-Romen dilleri: İsviçre'deki Romanşça, Dolomitler'deki , Friuli'deki Furlanca. Reto-Romen dilleri Gallo-Romen olarak veya 'deki bağımsız bir grup olarak sınıflandırılabilir.
- , Güney Fransa ve Doğu İberya'da konuşulmaktadır ve Oksitanca ve Katalancayı içerir. dilleri Gallo-Romen olarak veya 'deki bağımsız bir grup olarak sınıflandırılabilir.
- Gallo-İtalik dilleri; Piyemontece, Liguryaca, Lombardca, Emilian-Romanyol, ve dillerini içermektedir. Gallo-İtalik dilleri, Gallo-Romen veya Kuzey dilleri olarak sınıflandırılabilir. Venedikçe bazen bu gruba dahil edilir ama onu buradan ayıran çeşitli özellikleri vardır.
Oïl dilleri, Arpitanca, ve Reto-Romen bazen Gallo-Ret (Gallo-Rhaetian) olarak adlandırılır.
İber-Romen
- :
- Kastilyaca dilleri: İspanyolca, Yahudi İspanyolcası (Ladino), (Loreto-Ucayali)
- : Portekizce, Galiçyaca, , soyu tükenmiş Yahudi Portekizcesi (Lusitanik).
- : (doğudan batıya) , Merkez-Doğu Asturyasça ve Leonca, (kuzeyden güneye) Leonca, Mirandaca ve .
- Pirene-Mozarapça dilleri: Aragonca ve soyu tükenmiş Mozarapça. olarak sınıflandırılabilir.
- Doğu İber dili veya Katalanca: genellikle 'e dahil edilir.
Kaynakça
- ^ a b David Dalby, 1999/2000, The Linguasphere register of the world's languages and speech communities. Observatoire Linguistique, Linguasphere Press. Volume 2. Oxford.[1][][2][3] 27 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Venetian". Ethnologue.
- ^ "Venetian". Glottolog.
- ^ "Istriot". Ethnologue.
- ^ "Istriot". Glottolog.
- ^ Harris, Martin; Vincent, Nigel (1997). Romance Languages. London: Routlegde. .
- ^ a b Calabrian in Italian: Calabrese (pl. Calebresi). Synonyms: Calabro, Calabra, Calabri, calabre (m., f., m.pl., f.pl.). Sicilian: calabbrìsi, calavrìsi.
- ^ Lorenzo Renzi, Nuova introduzione alla filologia romanza, Bologna, Il Mulino, 1994, p. 176 «I dialetti settentrionali formano un blocco abbastanza compatto con molti tratti comuni che li accostano, oltre che tra loro, qualche volta anche alla parlate cosiddette ladine e alle lingue galloromanze [...] Alcuni fenomeni morfologici innovativi sono pure abbastanza largamente comuni, come la doppia serie pronominale soggetto (non sempre in tutte le persone)[...] Ma più spesso il veneto si distacca dal gruppo, lasciando così da una parte tutti gli altri dialetti, detti gallo-italici.»
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Italo Bati dilleri Latin dil grubunun bazi siniflandirmalara gore en buyuk koludur ve olmak uzere ikiye ayrilir Sarduca ve Dogu Latin dillerini kapsamaz Italo BatiCografi dagilimItalya Yarimadasi Isvicre Fransa Istirya Mans Adalari IberyaSiniflandirmaHint AvrupaItalikLatin FaliskLatinceLatin RomenItalo BatiAlt bolumlerOnceki formlarEski Latince Halk Latincesi On RomenceItalo Dalmacya dilleriKarsilikli anlasilabilirlik kriterine gore Dalby dort dil sayar Italyanca Korsikaca Napolice Sicilyaca ve Dalmacyaca Dalmacya Latin Dalmacyaca Hirvatistan in Dalmacya bolgesinde konusulmustu 19 yy da soyu tukendi Istriotca Hirvatistan in Istirya Yarimadasinin guneybati bolgesinde konusulan tehlike altindaki bir dil VenedikceVenedikce Venedikce Gallo Italik grubuna alinmadiginda bazen Italo Dalmacya grubuna dahil edilir ve genellikle Istriotca ile birlikte gruplandirilir Fakat Istriotcanin aksine Venedikce Ethnologue ve Glottolog tarafindan Italo Dalmacya ya dahil edilmez Toskanca Korsikaca Italya nin Toskana bolgesinde ve Fransa nin Korsika adasinda konusulan lehce grubu Kuzey Toskan lehceleri dogudan batiya Floransa da konusulmaktadir ve nin temelini olusturur Diger lehceler Pistoiaca Pesciaca veya ce Luccaca ca Viareggioca Pisaca Livornoca Guney Toskan lehceleri dogudan batiya Arezzoca ca Aretino Chianaiolo ca Sienaca Grossetoca Elbaca Korsikaca Korsika da konusulmaktadir ve dan geldigi dusunulmektedir Gaddurosu Galluraca ve Sassarice Sardunya nin kuzey ucunda konusulmaktadir Korsikacanin lehceleri olarak veya Korsika Sardunya gecis varyantlari olarak gorulebilir Italyanca Italyanca Italya Isvicre San Marino Vatikan ve Bati Istirya da Slovenya ve Hirvatistan da resmi dildir Bugun hala daha yaygin olarak konusuldugu Arnavutluk Malta ve Monako nun yani sira cesitli alanlarda onemli bir rol oynadigi eski Italyan Dogu Afrikasi ve Italyan Libyasi bolgelerinde de eskiden resmi dildi Italyanca ayrica Amerika ve Avustralya daki genis gurbetci topluluklari tarafindan da konusulmaktadir Italyanca basta ve genel olarak Floransaca temelliydi sonrasinda neredeyse Italya daki butun bolgesel dillerden derin bir sekilde etkilenirken olcunlu telaffuz Pronuncia Fiorentina Emendata Iyilestirilmis Floransaca Telaffuzu Romaca Romanesco olarak baz alindi Italyancanin ve varyantlarindan farkli olmasinin sebebi budur Merkez Italyanca veya Orta Italyanca Lazio Umbria Orta Marche ile Abruzzo ve Toskana nin kucuk bolumlerinde konusulmaktadir Temelde Merkez lehcelerini Kuzeybati Merkez grubu ve Guneydogu Merkez grubu seklinde ikiye bolen Roma Ancona hatti boyunca bolunmustur Romanin tarihi lehcesi Romanesco cogu Merkez grubu ozelliklerini kaybetmistir 1500 lerde Roma da konusulan Antik Merkez lehcesi Eski Romanesco uzerine Floransaca yerlestirilmesiyle olustugundan dolayi Merkez grubunun duzenli bir parcasi degildir Romaca Tusciaca veya Viterboca Merkez Kuzey Lazioca Umbriaca Orta Marchece Marchigiano Sabino Abruzzo Napolice Napolice Neapolitano veya Italyan dilbilimindeki adiyla orta guney lehcesi grubu Guney Marche Abruzzo Molise Campania Napoli dahil Basilicata da Puglia ve Calabria nin kuzeyinde ve Lazio nun en guneyinde konusulmaktadir Napoli Irpino Guney Lazio nun Campano lehceleri Abruzzoca ve Guney Marchece Marchigiano Molisece Basilicataca Lucaniaca Pugliaca Cosenzaca Cosentino diger adiyla Kuzey Calabriaca VastocaSicilyaca Sicilyaca veya Italyan dilbilimindeki adiyla asiri guney lehcesi grubu Sicilya Adasi nda Calabria ve Puglia nin guneyinde Campania nin en guneyinde ve Cilento da konusulmaktadir Sicilyaca Sicilya da konusulmaktadir Bati Sicilyaca Palermo Orta Metafonetik Orta Sicilya Guneydogu Metafonetik Ragusa Siracusa Ennaca Dogu Non metafonetik Catania Messinaca Diger adalardaki lehceler Eoliece Pantelleriaca Merkez Guney Calabriaca Guney Cilentoca Cilento nun guney ucundaki Roccagloriosa ve Rofrano da konusulmaktadir Cilentoca hem Napolice hem de Sicilyacadan etkilenmistir Ek olarak diger bazi Gallo Italik diller de Guney Merkez Italya da konusulmaktadir Yahudi Italyancasi Italkian Yahudi Italyancasi veya Italkian Yahudi topluluklari tarafindan 10 yy ve 20 yy arasinda Italya ve Yunanistan da Corfu ve Zante de kullanilmis Italyanca varyantlaridir Bati Latin dilleriKarsilikli anlasilabilirligi baz alarak Dalby bir duzine dil listelemektedir Portekizce Ispanyolca Aragonca Katalanca Gaskonca Oksitanca Piyemontece Valonca Liguryaca Lombardca Fransizca Arpitanca Romansca ve Gallo Romen Su dilleri icermektedir Oil dilleri Standart Fransizca Pikardca Valonca Lorence ve Normanca Arpitanca Franko Provensal Hem Fransizca hem de Oksitancanin Provensal lehcesiyle benzerlikleri vardir Bazen Oil dillerine eklenir Su dilleri icerebilir Reto Romen dilleri Isvicre deki Romansca Dolomitler deki Friuli deki Furlanca Reto Romen dilleri Gallo Romen olarak veya deki bagimsiz bir grup olarak siniflandirilabilir Guney Fransa ve Dogu Iberya da konusulmaktadir ve Oksitanca ve Katalancayi icerir dilleri Gallo Romen olarak veya deki bagimsiz bir grup olarak siniflandirilabilir Oksitanca veya langue d oc Provensal ve Gaskonca gibi lehcelere sahiptir Katalancanin Katalanca ve Valensiyaca olarak standart formlari vardir Dogu Iber dili olarak sniflandirilabilir Gallo Italik dilleri Piyemontece Liguryaca Lombardca Emilian Romanyol ve dillerini icermektedir Gallo Italik dilleri Gallo Romen veya Kuzey dilleri olarak siniflandirilabilir Venedikce bazen bu gruba dahil edilir ama onu buradan ayiran cesitli ozellikleri vardir Oil dilleri Arpitanca ve Reto Romen bazen Gallo Ret Gallo Rhaetian olarak adlandirilir Iber Romen Kastilyaca dilleri Ispanyolca Yahudi Ispanyolcasi Ladino Loreto Ucayali Portekizce Galicyaca soyu tukenmis Yahudi Portekizcesi Lusitanik dogudan batiya Merkez Dogu Asturyasca ve Leonca kuzeyden guneye Leonca Mirandaca ve Pirene Mozarapca dilleri Aragonca ve soyu tukenmis Mozarapca olarak siniflandirilabilir Dogu Iber dili veya Katalanca genellikle e dahil edilir Kaynakca a b David Dalby 1999 2000 The Linguasphere register of the world s languages and speech communities Observatoire Linguistique Linguasphere Press Volume 2 Oxford 1 olu kirik baglanti 2 3 27 Agustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Venetian Ethnologue Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Venetian Glottolog Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Istriot Ethnologue Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Istriot Glottolog Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Harris Martin Vincent Nigel 1997 Romance Languages London Routlegde 0 415 16417 6 a b Calabrian in Italian Calabrese pl Calebresi Synonyms Calabro Calabra Calabri calabre m f m pl f pl Sicilian calabbrisi calavrisi Lorenzo Renzi Nuova introduzione alla filologia romanza Bologna Il Mulino 1994 p 176 I dialetti settentrionali formano un blocco abbastanza compatto con molti tratti comuni che li accostano oltre che tra loro qualche volta anche alla parlate cosiddette ladine e alle lingue galloromanze Alcuni fenomeni morfologici innovativi sono pure abbastanza largamente comuni come la doppia serie pronominale soggetto non sempre in tutte le persone Ma piu spesso il veneto si distacca dal gruppo lasciando cosi da una parte tutti gli altri dialetti detti gallo italici