Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İncil (Grekçe: εὐαγγέλιον, romanize: Eûángelion), İsa'nın yaşamını, öğretilerini, ölümünü ve dirilişini anlatan her bir biyografidir. Matta, Markos, Luka ve Yuhanna tarafından kaleme alınmış olan ve yazarlarının adlarıyla anılan dört incil, Yeni Ahit'in (Ahd-i Cedit/Yeni Antlaşma) ilk dört bölümünü teşkil eder. İncil sözcüğü Türkçe konuşan kimseler arasında sıklıkla Yeni Ahit anlamında kullanılır. Bu kullanıma –hatalı olsa dahi– Türkçe Hristiyan kaynaklarda da rastlanabilir. Bu kaynaklarda Müjde sözcüğü de Yeni Ahit anlamında kullanılır.
| Yeni Ahit |
|---|
 |
| İnciller |
| Matta - Markos - Luka - Yuhanna |
| İlk Hristiyanların tarihi |
| Elçilerin İşleri |
| Pavlus'un mektupları |
| Romalılar · 1. Korintliler |
| Genel (katolik) mektuplar |
| Yakup · 1. Petrus |
| Kıyamet |
| Vahiy |
Hristiyan din adamlarınca kabul edilen dört incile (Matta, Markos, Luka ve Yuhanna) "kanonik inciller" denir. Kilise tarafından kabul edilmeyen incillere ise "apokrif inciller" adı verilir.
Etimoloji
İncil sözcüğü Türkçeye Arapçadan geçmiştir. 'ye göre Arapçaya ise Habeşçe "wangil" sözcüğünden geçmiştir. Kelimenin aslı Yunanca "Ευαγγέλιον" (euangelion) şeklindedir ve "iyi haber, müjde" anlamına gelir. Latinceye evangelium olarak geçmiştir.
İncil sözcüğünün İngilizcedeki karşılığı gospel ise Eski İngilizcedeki godspel sözcüğünden gelir. Bu sözcük Yunanca eungelion (müjde) kavramının Latince çevirisi bona adnuntiatio'nun (iyi haber) İngilizce çevirisidir ve good (iyi) ile spel (mesaj) sözcüklerinden oluşturulmuştur.
İncil (euaggelion) kelimesini, Yeni Ahit külliyatı içinde Hristiyanî anlamda ilk defa Pavlus "İsa tarafından öğretilen yeni doktrin" anlamında kullanmıştır. Pavlus Hristiyan doktrinini kendi anladığı şekilde yaymış ve bu yorumu "benim incilim" veya "müjdelediğim incil" olarak tanımlamıştır. Pavlus'un incili Mesih'in ölümü ve dirilişi üzerine temellendirilmiştir. Yeni Ahit'in yazarları incil kelimesini genellikle "Mesih tarafından insanlığa getirilen ve havarilerce vaaz edilen kurtuluş müjdesi, İsa Mesih'in doktrini" anlamında değerlendirmiştirler. Bu anlamıyla İsa aracılığıyla Tanrı ve insanlar arasında yapılan "yeni ahit"i ifade etmektedir.
İncillerde İsa'nın hayatı
İnciller Celileli bir marangoz, öğretmen ve şifa dağıtıcısı olan İsa'nın hayatını özetle anlatırlar. İsa bir Yahudi olarak Roma İmparatorluğu'nda dünyaya geldi (MÖ 8-MÖ 2). İsa Hristiyan ve İslâmî kaynaklara göre bir mucize eseri olarak Bakire Meryem'den babasız dünyaya gelmiştir.
Yahudilerin yüzyıllardır beklediği Mesih olduğunu ileri süren İsa, dinî öğretilerini yaydı ve geniş bir kitleyi peşinden sürükledi. Bazı Yahudi din adamlarının teşviki ve Roma'nın Yahudiye eyaletinin valisi Pontius Pilatus'un emri ile Kudüs'te çarmıha gerildi (MS 29-MS 36). İsa hakkında incil dışı tarihi kaynaklarda da bahsedilir. Yahudi tarihçi Josephus ve en önemli Roma tarihçilerinden olan Senatör Tacitus İsa'nın çarmıhtaki ölümü hakkında yazmışlardır.
Yazılma süreci
Hristiyan kaynaklarına göre, İsa'nın çarmıhta öldürülmesi ve üç gün sonra diriltilerek göğe yükseltilmesi havarileri ve diğer öğrencileri arasında büyük etki yarattı. Havariler İsa'nın göğe alınışından sonra bir süre Filistin'de kaldılar. Ancak hem Yahudi muhafazakârlar hem de Romalılar'dan gördükleri baskılar nedeniyle dünyanın değişik yerlerine göç etmek zorunda kaldılar. Bunun sonuçlarından biri de Hristiyanlığın yayılması oldu. Havarilerden Petrus Roma'da, Bartalmay Ermenistan'da, Yehuda (Taday) ve Yurtsever Simun Pers topraklarında öldürülmüştür.
Hristiyan kaynaklarının aktardığına göre, İsa'nın havarileri ve onların yakın çevresinde yer alan kişiler İsa'nın öğretilerini anlatmayı sürdürdüler. Öğrencilerin önderi konumundaki Petrus Roma'da yaşamaktaydı. Onun yakın çalışma arkadaşı Markos büyük olasılıkla Petrus'un anlattıklarını bir araya getirerek İsa'nın yaşamını anlatan en eski incil kitapçığını yazmıştır (M.S. 50-60 yılları). Yeni Ahit uzmanlarına göre diğer incil yazarları İsa'nın öğrencisi Matta Levi ve Pavlus'un yakın çalışma arkadaşı doktor Luka'dır ve bu kitaplar Markos İncili ve başka bilgi kaynaklarının da birleşimiyle yazılmıştır. Her iki kitapçığın da 70 yılları dolayında yazıldığı düşünülmektedir. Yine İsa'nın öğrencisi olan Yuhanna ise incilini 85 yılından sonra kaleme almıştır. İncillerin yazım tarihleri kesinlik içermemekle beraber ilk olarak Grekçe yazılmıştır.
Yeni Antlaşma 27 kitapçıktan oluşmaktadır. İnciller ise İsa'nın yaşamını anlatan ilk dört kitapçıktır. Sonraki kitapçıkların büyük bir bölümü ise İsa'nın öğrencilerinin (elçilerinin) kiliselere yazdığı mektupları içerir.
Kanonik incillerin belirlenmesi
İsa'dan sonraki ilk iki yüzyılda çok sayıda incil ortaya çıkmıştır. Bu inciller 2. yüzyıldaki Gnostisizm akımından etkilenerek İsa'dan 150 yıl sonra yazılan incillerdir. Kanonik incillerin oluşumu kiliselerde geleneksel olarak gerçekleşip kilise babalarının yazılarıyla onaylanmıştır. İlk olarak 27 kitabın tamamını bahsederek kanonik incil kelimesini kullanan kilise babası İskenderiyeli Athanasius'tur. İncillerin içerdiği kitapların resmi bir şekilde doğrulanması bu tarihten daha ileride gerçekleşmiştir. Augustinus'un otoritesiyle 381 yılında toplanan Roma Konsili'nde ilk defa resmi bir şekilde kanonik incil listesi kabul edilmiştir.
Sinoptik inciller
Kitab-ı Mukaddes'teki incillerin üçü; Matta, Markos ve Luka'nınkiler, gerek verdikleri bilgi gerekse üslup açısından birbirini andırır. Bunlara sinoptikler denir. Yuhanna'nın incili, diğerlerinden farklıdır. Sinoptik incillerin ortak bir kaynaktan (Q metni) kaynaklandığı öne sürülmüştür. Ama "Q" belgesine dair hiçbir kanıtımız yoktur ve kanıtlanamazdır, hatta Q'ya inananların arasındada belgede nelerin yazdığına dair anlaşmazlıklar bulunur.
Kanonik inciller
Matta İncili
Matta İncili, İsa'nın on iki havarisinden biri olan, Roma vergi memuru Celileli Matta tarafından yazıldığı kabul edilen incildir. Yeni Ahit'in ilk bölümünü meydana getirir. Kelime anlamı olarak Matta, İbranice "efendimizin (tanrımızın) hediyesi" anlamına gelmektedir. MS 52 - 68 yılları arasında, Kudüs düşmeden önce yazıldığı tahmin edilmektedir.
Matta İncili, İsa'nın soyağacı ile başlar, hayatını ve dinî faaliyetlerini özetler. Havarilerin seçimini ve İsa'ya katılışlarını anlatır. Muhtemelen ilk olarak İbranice yazılmıştır. Markos İncili temel alınmıştır. Diğer üç kanonik incilden çok daha fazla Eski Ahit referansı içermektedir. İsa'nın da mensubu olduğu Yahudi toplumunu hedeflediği düşünülmektedir. Yahudileri, Nasıralı İsa'nın yüzyıllardır bekledikleri Mesih (kurtarıcı) olduğuna inandırmayı amaçlar. İsa'nın kral olduğu belirtilir. Yahudilerin fizikî ve materyalist bir kurtarıcı ve krallık beklemelerinden ötürü Matta İncili'nde İsa'nın manevî krallığı vurgulanır.
Markos İncili
Markos İncili, Yeni Ahit'in ilk dört bölümünü oluşturan kanonik incillerden ikincisidir. "Evanjelist Markos" olarak da bilinen Yuhanna Markos tarafından yazılmıştır. Markos, Barnabas'ın kuzeni ve İsa'nın havarisi Petrus'un (Simun) yakın arkadaşıdır. Markos'un incili Petrus'a dayanarak yazdığı kabul edilir. MS 60'lı yılların sonlarında veya 70'li yılların başlarında yazılmıştır. Matta ve Luka İncillerine kaynak teşkil ettiği ve incillerin en eskisi olduğuna inanılır. Vaftizci Yahya'dan İsa'nın göğe yükselişine kadar olan kısmı anlatır. Kısa versiyonunda İsa'nın boş mezarına kadar olan kısmı anlatır.
Luka İncili
Luka İncili, Vaftizci Yahya'nın doğumundan İsa'nın göğe yükselişine kadar olan yaklaşık 35 yılı kapsar. MS 60'lı yıllarda yazıldığı tahmin edilmektedir. Markos İncili'ni baz aldığı kabul edilir. Karakteristikleri, dönemin Yunanlarına hitap ettiğini düşündürür. İncilin yazıldığı dönemlerde Romalılar askerlikte ustalaşmış iken, Yunanlar bilgelikleriyle meşhurdurlar. Bu nedenle Luka İncili İsa'yı kusursuz bir insan ve tanrının bilgeliğinin insan şekline bürünüşü olarak resmeder. İsa'nın ibret verici kısa hikâyelerine geniş yer verir. İsa'nın Kutsal Ruh'la olan ilişkisini en yoğun şekilde ele alan kitaptır. Ayrıca Kutsal Ruh'un gücü sayesinde kilisesini kurduğunu ve Kutsal Ruh'tan akan sözlerini, vaatlerini anlatır.
Yuhanna İncili
Yuhanna İncili, Yeni Ahit'in ilk dört bölümünü meydan getiren kanonik incillerden sonuncusudur. Kelime anlamı olarak "sevgili" veya "sevilen" demektir. Balıkçılık yaparak geçinen, "Evanjelist Yuhanna" olarak da bilinen, havari Yuhanna tarafından yazılmıştır. MS 90'lı yıllarda yazıldığı tahmin edilmektedir. Vaftizci Yahya'nın (Yahya Peygamber) dini faaliyetlerinden, İsa'nın göğe yükselişine kadar olan zaman aralığını kapsar.
Yuhanna İncili, İsa'nın kilisesinin oluşumunu anlatır. Cennetteki krallığından insanlığa yol göstermeye devam edeceği vurgulanır. Bu anlamda, diğer inciller gibi belirli bir kesimi değil, tüm insanlığı hedeflediği düşünülebilir. "Dünya" kelimesi birçok yerde tekrarlanır. Diğer incillerde vurgulanan İsa'nın insanî veya dünyevî faaliyetlerinden ziyade doktrinlerine geniş yer ayırır
İncillerin mesajı İsa'nın kimliği ve eylemleridir. Hristiyanlar için insanlığın temel sorunu günahtır. Günahkâr insan kutsal tanrı ile ilişki kuramaz. Günah insana ölüm getirir ve herkes bu ölümü hak etmektedir. Dünyada yaşamış tek günahsız kişi olan İsa ise insanların günahlarını bağışlatan bir kurban olarak çarmıhta ölmüştür. Tanrı bu kurbanı kabul ederek, İsa'yı ölümden diriltmiştir. Eğer bir insan İsa'nın ölümü ve dirilişine ve bu gerçeklerin onun yaşamındaki etkilerine iman ederse (güvenirse) günahlarından ve sonuçlarından kurtulacaktır. İsa'nın ölümü günahları bağışlatan bir kefaret kurbanı işlevi görmüştür. Dört kanonik incilde sık sık İsa'nın Mesih olduğu belirtilir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- & , New Testament Survey,
Dipnotlar
- ^ İçerik 25 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kutsalkitap.com. Erişim: 30 Aralık 2014
- ^ "incil." 1 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Nişanyan Sözlük. Erişim: 30 Aralık 2014
- ^ a b c "gospel." 31 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Online Etymology Dictionary. Erişim: 30 Aralık 2014
- ^ "Türkçe İncil Çevirisi (Thomas Cosmades), önsöz". 12 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
- ^ Romalılar’a Mektup, 2/12; 16/25
- ^ Galatyalılar’a Mektup, 1/6; 2/2, 7
- ^ Korintoslular’a Mektup 1:15-1
- ^ 1. Korintliler 15:1-15
- ^ Matta 26:13
- ^ Romalılar’a Mektup, 1:1;10/16
- ^ "Josephus on Jesus". The Jewish Roman World of Jesus (İngilizce). 22 Mart 2013. 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2021.
- ^ Oxford İngilizce Sözlük, St. Peter, St. Bartholomew, St. Simon, St. Jude
- ^ "Are the Gnostic Gospels Reliable Sources?". GCU (İngilizce). 3 Mart 2015. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2021.
- ^ Ehrman, Bart D. (29 Kasım 2017). "And Then There Was Q". 22 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2024.
- ^ Licona, Michael R. The Resurrection of Jesus: A New Historiographical approach (İngilizce). s. 212.
- ^ McDowell, Josh; Stewart, Don. Answers to Tough Questions (İngilizce). s. 12.
- ^ "İncil, önsöz". 18 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
İlgili filmler
- 'The King of Kings', (1927) Fragman 10 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 'II Vangelo Secondo Matteo', (1964)
- 'King of Kings', (1966) Fragman 13 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 'Jesus - Gospel of Luke', (1979) Çeşitli Dillerle İzlenebilir 14 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 'The Last Temptation of Christ', (1988) Fragman 12 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 'The Passion of the Christ', (2004) Fragman 26 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 'Magdalena: Released from Shame', (2007)
- 'Son of God', (2014)
- 'Risen', (2016)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Hristiyanligin kutsal kitabinin bazi kisimlari hakkindadir Hristiyanligin kutsal kitabinin butunu icin Kitab i Mukaddes sayfasina bakiniz Incil Grekce eὐaggelion romanize Euangelion Isa nin yasamini ogretilerini olumunu ve dirilisini anlatan her bir biyografidir Matta Markos Luka ve Yuhanna tarafindan kaleme alinmis olan ve yazarlarinin adlariyla anilan dort incil Yeni Ahit in Ahd i Cedit Yeni Antlasma ilk dort bolumunu teskil eder Incil sozcugu Turkce konusan kimseler arasinda siklikla Yeni Ahit anlaminda kullanilir Bu kullanima hatali olsa dahi Turkce Hristiyan kaynaklarda da rastlanabilir Bu kaynaklarda Mujde sozcugu de Yeni Ahit anlaminda kullanilir 1 Yeni Ahit 2 Korintliler MS 175 225 Inciller Matta Markos Luka Yuhanna Ilk Hristiyanlarin tarihi Elcilerin Isleri Pavlus un mektuplari Romalilar 1 Korintliler 2 Korintliler Galatyalilar Efesliler Filipililer Koloseliler 1 Selanikliler 2 Selanikliler 1 Timoteos 2 Timoteos Titus Filimon Ibraniler Genel katolik mektuplar Yakup 1 Petrus 2 Petrus 1 Yuhanna 2 Yuhanna 3 Yuhanna Yahuda Kiyamet Vahiy Bu kutu goruntuletartisdegistir Hristiyan din adamlarinca kabul edilen dort incile Matta Markos Luka ve Yuhanna kanonik inciller denir Kilise tarafindan kabul edilmeyen incillere ise apokrif inciller adi verilir Icindekiler 1 Etimoloji 2 Incillerde Isa nin hayati 3 Yazilma sureci 3 1 Kanonik incillerin belirlenmesi 3 2 Sinoptik inciller 4 Kanonik inciller 4 1 Matta Incili 4 2 Markos Incili 4 3 Luka Incili 4 4 Yuhanna Incili 5 Ayrica bakiniz 6 Kaynakca 6 1 Dipnotlar 7 Ilgili filmlerEtimolojidegistir nbsp Yeni Ahit metni iceren en eski papiruslerden biri yaklasik MS 90 160 Incil sozcugu Turkceye Arapcadan gecmistir Noldeke ye gore Arapcaya ise Habesce wangil sozcugunden gecmistir 2 Kelimenin asli Yunanca Eyaggelion euangelion seklindedir ve iyi haber mujde anlamina gelir 3 4 Latinceye evangelium olarak gecmistir Incil sozcugunun Ingilizcedeki karsiligi gospel ise Eski Ingilizcedeki godspel sozcugunden gelir 3 Bu sozcuk Yunanca eungelion mujde kavraminin Latince cevirisi bona adnuntiatio nun iyi haber Ingilizce cevirisidir ve good iyi ile spel mesaj sozcuklerinden olusturulmustur 3 Incil euaggelion kelimesini Yeni Ahit kulliyati icinde Hristiyani anlamda ilk defa Pavlus Isa tarafindan ogretilen yeni doktrin anlaminda kullanmistir Pavlus Hristiyan doktrinini kendi anladigi sekilde yaymis ve bu yorumu benim incilim 5 6 veya mujdeledigim incil 7 olarak tanimlamistir Pavlus un incili Mesih in olumu ve dirilisi uzerine temellendirilmistir 8 Yeni Ahit in yazarlari incil kelimesini genellikle Mesih tarafindan insanliga getirilen ve havarilerce vaaz edilen kurtulus mujdesi Isa Mesih in doktrini anlaminda degerlendirmistirler 9 10 Bu anlamiyla Isa araciligiyla Tanri ve insanlar arasinda yapilan yeni ahit i ifade etmektedir Incillerde Isa nin hayatidegistirAna madde Isa Inciller Celileli bir marangoz ogretmen ve sifa dagiticisi olan Isa nin hayatini ozetle anlatirlar Isa bir Yahudi olarak Roma Imparatorlugu nda dunyaya geldi MO 8 MO 2 Isa Hristiyan ve Islami kaynaklara gore bir mucize eseri olarak Bakire Meryem den babasiz dunyaya gelmistir Yahudilerin yuzyillardir bekledigi Mesih oldugunu ileri suren Isa dini ogretilerini yaydi ve genis bir kitleyi pesinden surukledi Bazi Yahudi din adamlarinin tesviki ve Roma nin Yahudiye eyaletinin valisi Pontius Pilatus un emri ile Kudus te carmiha gerildi MS 29 MS 36 Isa hakkinda incil disi tarihi kaynaklarda da bahsedilir Yahudi tarihci Josephus 11 ve en onemli Roma tarihcilerinden olan Senator Tacitus Isa nin carmihtaki olumu hakkinda yazmislardir Yazilma surecidegistirAna madde Ahit yazarlari Hristiyan kaynaklarina gore Isa nin carmihta oldurulmesi ve uc gun sonra diriltilerek goge yukseltilmesi havarileri ve diger ogrencileri arasinda buyuk etki yaratti Havariler Isa nin goge alinisindan sonra bir sure Filistin de kaldilar Ancak hem Yahudi muhafazakarlar hem de Romalilar dan gordukleri baskilar nedeniyle dunyanin degisik yerlerine goc etmek zorunda kaldilar Bunun sonuclarindan biri de Hristiyanligin yayilmasi oldu Havarilerden Petrus Roma da Bartalmay Ermenistan da Yehuda Taday ve Yurtsever Simun Pers topraklarinda oldurulmustur 12 Hristiyan kaynaklarinin aktardigina gore Isa nin havarileri ve onlarin yakin cevresinde yer alan kisiler Isa nin ogretilerini anlatmayi surdurduler Ogrencilerin onderi konumundaki Petrus Roma da yasamaktaydi Onun yakin calisma arkadasi Markos buyuk olasilikla Petrus un anlattiklarini bir araya getirerek Isa nin yasamini anlatan en eski incil kitapcigini yazmistir M S 50 60 yillari Yeni Ahit uzmanlarina gore diger incil yazarlari Isa nin ogrencisi Matta Levi ve Pavlus un yakin calisma arkadasi doktor Luka dir ve bu kitaplar Markos Incili ve baska bilgi kaynaklarinin da birlesimiyle yazilmistir Her iki kitapcigin da 70 yillari dolayinda yazildigi dusunulmektedir Yine Isa nin ogrencisi olan Yuhanna ise incilini 85 yilindan sonra kaleme almistir Incillerin yazim tarihleri kesinlik icermemekle beraber ilk olarak Grekce yazilmistir Yeni Antlasma 27 kitapciktan olusmaktadir Inciller ise Isa nin yasamini anlatan ilk dort kitapciktir Sonraki kitapciklarin buyuk bir bolumu ise Isa nin ogrencilerinin elcilerinin kiliselere yazdigi mektuplari icerir Kanonik incillerin belirlenmesidegistir Isa dan sonraki ilk iki yuzyilda cok sayida incil ortaya cikmistir Bu inciller 2 yuzyildaki Gnostisizm akimindan etkilenerek Isa dan 150 yil sonra yazilan incillerdir 13 Kanonik incillerin olusumu kiliselerde geleneksel olarak gerceklesip kilise babalarinin yazilariyla onaylanmistir Ilk olarak 27 kitabin tamamini bahsederek kanonik incil kelimesini kullanan kilise babasi Iskenderiyeli Athanasius tur Incillerin icerdigi kitaplarin resmi bir sekilde dogrulanmasi bu tarihten daha ileride gerceklesmistir Augustinus un otoritesiyle 381 yilinda toplanan Roma Konsili nde ilk defa resmi bir sekilde kanonik incil listesi kabul edilmistir Sinoptik incillerdegistir Kitab i Mukaddes teki incillerin ucu Matta Markos ve Luka ninkiler gerek verdikleri bilgi gerekse uslup acisindan birbirini andirir Bunlara sinoptikler denir Yuhanna nin incili digerlerinden farklidir Sinoptik incillerin ortak bir kaynaktan Q metni kaynaklandigi one surulmustur 14 Ama Q belgesine dair hicbir kanitimiz yoktur ve kanitlanamazdir 15 hatta Q ya inananlarin arasindada belgede nelerin yazdigina dair anlasmazliklar bulunur 16 Kanonik incillerdegistir nbsp Markos Incili nden 7 yuzyil Durrow Kitabi ndan bir sayfa goruntusu Matta Incilidegistir Ana madde Matta Incili Matta Incili Isa nin on iki havarisinden biri olan Roma vergi memuru Celileli Matta tarafindan yazildigi kabul edilen incildir Yeni Ahit in ilk bolumunu meydana getirir Kelime anlami olarak Matta Ibranice efendimizin tanrimizin hediyesi anlamina gelmektedir MS 52 68 yillari arasinda Kudus dusmeden once yazildigi tahmin edilmektedir Matta Incili Isa nin soyagaci ile baslar hayatini ve dini faaliyetlerini ozetler Havarilerin secimini ve Isa ya katilislarini anlatir Muhtemelen ilk olarak Ibranice yazilmistir Markos Incili temel alinmistir Diger uc kanonik incilden cok daha fazla Eski Ahit referansi icermektedir Isa nin da mensubu oldugu Yahudi toplumunu hedefledigi dusunulmektedir Yahudileri Nasirali Isa nin yuzyillardir bekledikleri Mesih kurtarici olduguna inandirmayi amaclar Isa nin kral oldugu belirtilir Yahudilerin fiziki ve materyalist bir kurtarici ve krallik beklemelerinden oturu Matta Incili nde Isa nin manevi kralligi vurgulanir Markos Incilidegistir Ana madde Markos Incili Markos Incili Yeni Ahit in ilk dort bolumunu olusturan kanonik incillerden ikincisidir Evanjelist Markos olarak da bilinen Yuhanna Markos tarafindan yazilmistir Markos Barnabas in kuzeni ve Isa nin havarisi Petrus un Simun yakin arkadasidir Markos un incili Petrus a dayanarak yazdigi kabul edilir MS 60 li yillarin sonlarinda veya 70 li yillarin baslarinda yazilmistir Matta ve Luka Incillerine kaynak teskil ettigi ve incillerin en eskisi olduguna inanilir Vaftizci Yahya dan Isa nin goge yukselisine kadar olan kismi anlatir Kisa versiyonunda Isa nin bos mezarina kadar olan kismi anlatir Luka Incilidegistir Ana madde Luka Incili Luka Incili Vaftizci Yahya nin dogumundan Isa nin goge yukselisine kadar olan yaklasik 35 yili kapsar MS 60 li yillarda yazildigi tahmin edilmektedir Markos Incili ni baz aldigi kabul edilir Karakteristikleri donemin Yunanlarina hitap ettigini dusundurur Incilin yazildigi donemlerde Romalilar askerlikte ustalasmis iken Yunanlar bilgelikleriyle meshurdurlar Bu nedenle Luka Incili Isa yi kusursuz bir insan ve tanrinin bilgeliginin insan sekline burunusu olarak resmeder Isa nin ibret verici kisa hikayelerine genis yer verir Isa nin Kutsal Ruh la olan iliskisini en yogun sekilde ele alan kitaptir Ayrica Kutsal Ruh un gucu sayesinde kilisesini kurdugunu ve Kutsal Ruh tan akan sozlerini vaatlerini anlatir Yuhanna Incilidegistir Ana madde Yuhanna Incili Yuhanna Incili Yeni Ahit in ilk dort bolumunu meydan getiren kanonik incillerden sonuncusudur Kelime anlami olarak sevgili veya sevilen demektir Balikcilik yaparak gecinen Evanjelist Yuhanna olarak da bilinen havari Yuhanna tarafindan yazilmistir MS 90 li yillarda yazildigi tahmin edilmektedir Vaftizci Yahya nin Yahya Peygamber dini faaliyetlerinden Isa nin goge yukselisine kadar olan zaman araligini kapsar Yuhanna Incili Isa nin kilisesinin olusumunu anlatir Cennetteki kralligindan insanliga yol gostermeye devam edecegi vurgulanir Bu anlamda diger inciller gibi belirli bir kesimi degil tum insanligi hedefledigi dusunulebilir Dunya kelimesi bircok yerde tekrarlanir Diger incillerde vurgulanan Isa nin insani veya dunyevi faaliyetlerinden ziyade doktrinlerine genis yer ayirir Incillerin mesaji Isa nin kimligi ve eylemleridir Hristiyanlar icin insanligin temel sorunu gunahtir Gunahkar insan kutsal tanri ile iliski kuramaz Gunah insana olum getirir ve herkes bu olumu hak etmektedir Dunyada yasamis tek gunahsiz kisi olan Isa ise insanlarin gunahlarini bagislatan bir kurban olarak carmihta olmustur Tanri bu kurbani kabul ederek Isa yi olumden diriltmistir Eger bir insan Isa nin olumu ve dirilisine ve bu gerceklerin onun yasamindaki etkilerine iman ederse guvenirse gunahlarindan ve sonuclarindan kurtulacaktir Isa nin olumu gunahlari bagislatan bir kefaret kurbani islevi gormustur 17 Dort kanonik incilde sik sik Isa nin Mesih oldugu belirtilir Ayrica bakinizdegistirKitab i Mukaddes Yeni Ahit Kanonik Hristiyanlikta IsaKaynakcadegistirKevin Conner amp Ken Malmin New Testament Survey ISBN 0 914936 22 0 Dipnotlardegistir Icerik 25 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Kutsalkitap com Erisim 30 Aralik 2014 incil 1 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Nisanyan Sozluk Erisim 30 Aralik 2014 a b c gospel 31 Aralik 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Online Etymology Dictionary Erisim 30 Aralik 2014 Turkce Incil Cevirisi Thomas Cosmades onsoz 12 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Mayis 2010 Romalilar a Mektup 2 12 16 25 Galatyalilar a Mektup 1 6 2 2 7 Korintoslular a Mektup 1 15 1 1 Korintliler 15 1 15 Matta 26 13 Romalilar a Mektup 1 1 10 16 Josephus on Jesus The Jewish Roman World of Jesus Ingilizce 22 Mart 2013 18 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Subat 2021 Oxford Ingilizce Sozluk St Peter St Bartholomew St Simon St Jude Are the Gnostic Gospels Reliable Sources GCU Ingilizce 3 Mart 2015 26 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Subat 2021 Ehrman Bart D 29 Kasim 2017 And Then There Was Q 22 Agustos 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Agustos 2024 Licona Michael R The Resurrection of Jesus A New Historiographical approach Ingilizce s 212 McDowell Josh Stewart Don Answers to Tough Questions Ingilizce s 12 Incil onsoz 18 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Mayis 2010 Ilgili filmlerdegistir nbsp Wikimedia Commons ta Incil ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir The King of Kings 1927 Fragman 10 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi II Vangelo Secondo Matteo 1964 King of Kings 1966 Fragman 13 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Jesus Gospel of Luke 1979 Cesitli Dillerle Izlenebilir 14 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi The Last Temptation of Christ 1988 Fragman 12 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi The Passion of the Christ 2004 Fragman 26 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Magdalena Released from Shame 2007 Son of God 2014 Risen 2016 https tr wikipedia org w index php title Incil amp oldid 33985823 sayfasindan alinmistir