Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adcılık veya nominalizm; kavramların, sözcüklerin, tanımların, tasarımların, hatta konuşulan dillerin yani tümellerin gerçek ya da nesnel hiçbir varlığının veya anlamının bulunmadığını öne süren felsefe anlayışı.
Bu anlayışa göre, yukarıda sözü geçen, kullandığımız tüm bu sınıflandırıcı semboller insanların onlara yüklediği anlamlar doğrultusunda varlık ve değer kazanır. Başka bir deyişle tümellerin gerçek olmadığını birer addan ibaret olduklarını öne süren adcılık akımı, gerçekçilik karşıtı felsefe akımıdır. Adcılığa göre tümeller seslerden ibarettir ve bu sesler düşünceleri adlandırmak için kullanılır, onların gerçeklikleri yoktur. Tümellerin yalnızca birer imge ya da simge olarak anlaşılması mümkündür, dolayısıyla da onlara bir gerçeklik atfedilemez.
Kelime kökeni
Latincede "ad" kelimesinin karşılığı olan "nomen" sözcüğünden türetilmiştir ve "nominalizm" kavramına denk düşer.
Tarihsel gelişimi
Adcılık anlayışı Antik Çağ felsefesinde Sofistler ile Antisthenes tarafından temellerinin atıldığı, sonrasında Stoacıların ve nihayet son dönem Orta Çağ düşünürlerinin geliştirdiği bir anlayış olmakla birlikte, 17. ve 18. yüzyıl İngiliz Deneycileri Locke, Berkeley ve Hume ile bazı 20. yüzyıl mantıkçı olgucularının da oldukça ilgilendiği bir öğretidir.
Tümel-tikel tartışması
Adcılık anlayışı kapsamında özellikle Orta Çağ'da en çok tartışılan konuların başında "Tümeller Tartışması", bu tartışmaya damgasını vuran filozofların başında ise Petrus Abelardus gelir. Nitekim Abelardus, asıl tartışmayı başlatan kişi olarak anılmaktadır. Hocaları ile 'un tümeller hakkındaki görüşlerini reddederek bu konuda kendine özgü bir anlayış ortaya koymuş, kavramcılık teorisini ortaya atmıştır. Abelardus'tan sonra tümeller sorununa eğilen filozofların en önemlileri ise "Nesneleri gerekmedikçe çoğaltmayınız" sözüyle varlıkbilgisel tutumluluk ilkesini geliştiren Ockhamlı William, tümellerin gerçek dünyadaki şeylerin özelliklerine atıfta bulunan isimler dışında hiç var olmadıklarını savunan John Duns Scotus ve İngiliz filozof Thomas Hobbes sayılabilir.
Adcılığa göre gerçek olan bu dünyadaki tikel varlıklardır. Adların ya da kavramların nesnelerle ilişkileri nedensiz ve rastlantısaldır. Bu şekilde söz konusu tartışmaların ve felsefi eğiliminin günümüzdeki dilbilimsel ve felsefi tartışmalara uzandığı söylenebilir. Bu düşünce ilk olarak Orta Çağ döneminde şekillenmiştir ve din tartışmalarında önemli bir yeri vardır. Nitekim adcılığın tümeller üzerine kurulu Hristiyanlık düşüncesinde sarsıcı etkileri olmuştur. Tümeller sorununa yönelik tartışmaların en iyi görülebileceği yerlerden biri Boethius'un tümellerin varlıkbilgisel değergesi bağlamında Porphyrios'un Isagoge'si üstüne yaptığı ayrıntılı yorumdur.
Adcılık-gerçekçilik tartışması
Gerçekçilik-adcılık tartışmasında adcılığın üstünlük kazanması ve güçlenmesi Ockhamlı William sayesinde olmuştur. Ockhamlı William özellikle temsilcisidir. Adcılık felsefi tartışmalarda gerçekçiliğin karşısına çıkar; bu anlamda Thomas Aquinas'ın karşılık Ockhamlı William kavramsal adcılığı öne sürer ve buna göre kavramların gerçeklikle doğrudan bağı kesilir.
Siyasi ve dinî etkileri
Adcılık kavramlar ve gerçekler arasına kategorik bir ayrım koyduğundan dolayı, bilgi ile inanç, akıl ile iman arasına da ayrım getirmiş olur. Böylece adcılık güçlendikçe hem felsefi hem de siyasi alanda etkili olmuştur. Soyut inanıştan deneysel bilime doğru geçişte adcılığın felsefi müdahaleleri etkili olmuştur. Öte yandan William, Papa'nın mutlak egemenliğine karşı çıkan bir düşünürdü ve Fransisken mezhebine mensuptu. Adcılık ve Ockhamlı William bu anlamda Martin Luther'i ve Protestanlığın oluşumunu öncelemişlerdir. Daha da ötesi sekülarizmin ve Rönesans'ın meydana gelişinde doğrudan etkili bir akımdır.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Felsefe Ekibi Sitesi'nde adcılık 13 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ Hançerlioğlu, Orhan (1989). Felsefe Sözlüğü (7 bas.). Remzi Kitabevi. s. 8. ISBN .
- ^ Weeks, Marcus. Dakikalar İçinde Felsefe. Kronik Kitap. ss. 146-147. ISBN .
- ^ Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Sf. 14
- ^ A. Kadir Çüçen, Orta Çağ Felsefe Tarihi, İ. Sf., İnkılap Yayınevi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Adcilik veya nominalizm kavramlarin sozcuklerin tanimlarin tasarimlarin hatta konusulan dillerin yani tumellerin gercek ya da nesnel hicbir varliginin veya anlaminin bulunmadigini one suren felsefe anlayisi Bu anlayisa gore yukarida sozu gecen kullandigimiz tum bu siniflandirici semboller insanlarin onlara yukledigi anlamlar dogrultusunda varlik ve deger kazanir Baska bir deyisle tumellerin gercek olmadigini birer addan ibaret olduklarini one suren adcilik akimi gercekcilik karsiti felsefe akimidir Adciliga gore tumeller seslerden ibarettir ve bu sesler dusunceleri adlandirmak icin kullanilir onlarin gerceklikleri yoktur Tumellerin yalnizca birer imge ya da simge olarak anlasilmasi mumkundur dolayisiyla da onlara bir gerceklik atfedilemez Kelime kokeniLatincede ad kelimesinin karsiligi olan nomen sozcugunden turetilmistir ve nominalizm kavramina denk duser Tarihsel gelisimiAdcilik anlayisi Antik Cag felsefesinde Sofistler ile Antisthenes tarafindan temellerinin atildigi sonrasinda Stoacilarin ve nihayet son donem Orta Cag dusunurlerinin gelistirdigi bir anlayis olmakla birlikte 17 ve 18 yuzyil Ingiliz Deneycileri Locke Berkeley ve Hume ile bazi 20 yuzyil mantikci olgucularinin da oldukca ilgilendigi bir ogretidir Tumel tikel tartismasi Adcilik anlayisi kapsaminda ozellikle Orta Cag da en cok tartisilan konularin basinda Tumeller Tartismasi bu tartismaya damgasini vuran filozoflarin basinda ise Petrus Abelardus gelir Nitekim Abelardus asil tartismayi baslatan kisi olarak anilmaktadir Hocalari ile un tumeller hakkindaki goruslerini reddederek bu konuda kendine ozgu bir anlayis ortaya koymus kavramcilik teorisini ortaya atmistir Abelardus tan sonra tumeller sorununa egilen filozoflarin en onemlileri ise Nesneleri gerekmedikce cogaltmayiniz sozuyle varlikbilgisel tutumluluk ilkesini gelistiren Ockhamli William tumellerin gercek dunyadaki seylerin ozelliklerine atifta bulunan isimler disinda hic var olmadiklarini savunan John Duns Scotus ve Ingiliz filozof Thomas Hobbes sayilabilir Adciliga gore gercek olan bu dunyadaki tikel varliklardir Adlarin ya da kavramlarin nesnelerle iliskileri nedensiz ve rastlantisaldir Bu sekilde soz konusu tartismalarin ve felsefi egiliminin gunumuzdeki dilbilimsel ve felsefi tartismalara uzandigi soylenebilir Bu dusunce ilk olarak Orta Cag doneminde sekillenmistir ve din tartismalarinda onemli bir yeri vardir Nitekim adciligin tumeller uzerine kurulu Hristiyanlik dusuncesinde sarsici etkileri olmustur Tumeller sorununa yonelik tartismalarin en iyi gorulebilecegi yerlerden biri Boethius un tumellerin varlikbilgisel degergesi baglaminda Porphyrios un Isagoge si ustune yaptigi ayrintili yorumdur Adcilik gercekcilik tartismasi Gercekcilik adcilik tartismasinda adciligin ustunluk kazanmasi ve guclenmesi Ockhamli William sayesinde olmustur Ockhamli William ozellikle temsilcisidir Adcilik felsefi tartismalarda gercekciligin karsisina cikar bu anlamda Thomas Aquinas in karsilik Ockhamli William kavramsal adciligi one surer ve buna gore kavramlarin gerceklikle dogrudan bagi kesilir Siyasi ve dini etkileriAdcilik kavramlar ve gercekler arasina kategorik bir ayrim koydugundan dolayi bilgi ile inanc akil ile iman arasina da ayrim getirmis olur Boylece adcilik guclendikce hem felsefi hem de siyasi alanda etkili olmustur Soyut inanistan deneysel bilime dogru geciste adciligin felsefi mudahaleleri etkili olmustur Ote yandan William Papa nin mutlak egemenligine karsi cikan bir dusunurdu ve Fransisken mezhebine mensuptu Adcilik ve Ockhamli William bu anlamda Martin Luther i ve Protestanligin olusumunu oncelemislerdir Daha da otesi sekularizmin ve Ronesans in meydana gelisinde dogrudan etkili bir akimdir Ayrica bakinizFelsefi gercekcilik Kavramcilik Tumeller Tartismasi Petrus Abelardus Dil felsefesi Analitik felsefe Ockham li William Ockham in UsturasiDis baglantilarFelsefe Ekibi Sitesi nde adcilik 13 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Hancerlioglu Orhan 1989 Felsefe Sozlugu 7 bas Remzi Kitabevi s 8 ISBN 975 14 0089 9 Weeks Marcus Dakikalar Icinde Felsefe Kronik Kitap ss 146 147 ISBN 978 625 8431 21 6 Felsefe Sozlugu Bilim ve Sanat Yayinlari Sf 14 A Kadir Cucen Orta Cag Felsefe Tarihi I Sf Inkilap Yayinevi