Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kırgıbayır, daha yumuşak olan tortul kayaçların ve kil bakımından zengin toprakların, rüzgar ve su tarafından büyük ölçüde aşındığı kurak bir arazi türüdür. Kırgıbayırlar, dik yamaçlar, bitki örtüsünden yoksunluk, önemli regolit eksikliği ve yüksek drenaj yoğunluğu ile karakterize olmuşlardır. Kırgıbayır, volkanik kayalardan oluşan 'lere benzemektedirler. Kanyonlar, vadiler, tanık tepeler, , hoodoolar ve diğer bu türde olan jeolojik yapılar, çorak bölgelerde yaygındırlar.
Bu arazilerde, genellikle yürüyerek gezinmek oldukça zordur. Kırgıbayır arazileri genellikle, koyu siyah / mavi kömürümsü renklerinde görülen parlak killerden skoryalara kadar değişen muhteşem renklerden oluşan manzaralara sahiptir.
İçerik
Kırgıbayır, kısmen ince ile neredeyse var olmamış regolit katmanlarıyla karakterize edilir. Kurak iklimlerdeki çorak alanların regolit profilleri muhtemelen birbirlerine benzeyecektir.
Bu bölgelerde, üst katman (~ 1–5 cm veya 0.4-2.0 inç boyutlarında), tipik olarak silt, şist ve kumdan yani yıpranmış şistin bir yan ürününden oluşmaktadırlar. Bu katman, kompakt bir kabuk veya "patlamış mısır" şeklindeki parçaların daha gevşek, daha düzensiz bir şekilde toplanması sonucu oluşabilirler. Üst katmanın altında bir alt katman (~ 5–10 cm veya 2.0–3.9 inç) boyutlarından oluşan bir katman; bunun altında büyük ölçüde gevşek dağılmış şeyl yongalarından oluşan bir geçiş parçası katmanı (~ 10–40 cm veya 3.9–15.7 inç boyutlarında) bulunur, bu da sonunda oksijenden yoksun şeyl tabakasına yol açar. Mancos Shale, Brule Formasyonu, Chadron Formasyonu ve Dinozor Eyalet Parkı'nda bulunan kırgıbayırlar genel olarak bu profile uyduğu söylenebilir.
Daha az kurak bölgelerde regolit profili önemli ölçüde değişebilir. Bazı kırgıbayırlarda ise hiçbir regolit tabakası yoktur ve bunun yerine çıplak kaya, kumtaşı gibi kayalarda kaplıdır. Diğerlerinde kil kaplamalı bir regolit, biyolojik yosun veya kabuksu liken bulunur.
Önemli regolit eksikliğinin yanı sıra, çok fazla bitki örtüsünden de yoksundurlar. Bitki örtüsünün yetersizliği, önemli regolit eksikliğinden olabilir.
Oluşum
Kırgıbayırın oluşumu iki sürecin sonucudur: biriktirme ve erozyon. Biriktirme süreci, zaman içinde mineral malzeme katmanlarının birikmesini ifade eder. Denizler, nehirler veya tropikal bölgeler farklı ortamlar, değişik türlerde kil, silt ve kum biriktirir. Örneğin, Amerika Birleşik Devletleri, Güney Dakota eyaletindeki, Badlands Ulusal Parkı'ndaki kırgıbayır oluşumları, üç ana jeolojik dönemi (Kretase Dönemi, , ) kapsayan 47 yıllık bir çökelme dönemine maruz kalmış ve sonuçta açık, süperpozisyon prensibi ile farklı tortul katmanları ortaya çıkmıştır. Çökeltiler katılaştığında, tortul malzeme erozyona maruz kalır. Bazen hatalı olarak, kırgıbayır bölgelerinin, yılda yaklaşık 1 inç veya 25mm sabit bir oranda aşındığı bilinmektedir. Aslında erozyon tepkilerinin meydana geldiği kesin süreçler, tortul malzemenin iç içe geçmesine bağlı olarak değişir. 2010 yılında Badlands Ulusal Parkı'nda araştırma yapan araştırmacılar, o parkta bulunan belirli çorak arazilerin gerçek erozyon oranı hakkında daha fazla bilgi edinmek için üç yıllık bir proje başlattı.
Etimoloji
Kırgıbayır terimi belki de 1700'lerin sonlarında oraya taşınan Lakota halkının ana dilinde "çorak topraklar" anlamına gelen; White River badlands les mauvaises terres à traverser veya "geçilecek çorak topraklar" olarak adlandırılmıştır. Bunun yanında, Fransız kürk tüccarları olan ; les mauvaises terres'ten bir calque yani "çorak arazi" veya "aşınmış arazi" şeklinde adlandırmışlardır.
Yerler
En iyi bilinen kırgıbayır oluşumlarından bazıları Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunmaktadır. Diğer örneklerine ise Yeni Zelenda, İtalya, İspanya ve Arjantin gibi ülkelerde rastlanmaktadır.
Amerika Birleşik Devletleri
Amerika Birleşik Devletleri'nde Montana'daki ve Güney Dakota'daki Badlands Ulusal Parkı geniş kırgıbayır oluşum örnekleridir. Ayrıca A.B.D 'de yer alan Theodore Roosevelt Ulusal Parkı, eski ABD Başkanı Theodore Roosevelt'in adını taşıyan batı Kuzey Dakota'da coğrafi olarak ayrılmış üç kırgıbayır bölgesinden oluşan bir Birleşik Devletler Ulusal Parkı'dır. 'nin bir parçası olan Arizona'daki , Navajo Kızılderili Rezervi'ne bitişik olan ve doğrudan Arizona, 'nin kuzeyinde bulunan çok sayıda kırgıbayırı kapsar. Birçok dinozorun yakın bölgede gömülü olduğuna inanılmaktadır ve keşifler 20. yüzyılın başlarından beri devam etmektedir.
Utah'daki bölgesi arasında, deniz seviyesinden yaklaşık 1.500 m (4,900 ft) yükseklikte, Kretase ve Jura dönemlerinde oluşmuş, yaşlı bir topoğrafyada mevcuttur. Kırgıbayır oluşumlarından bir diğer popüler olanı, kuzeybatı Nebraska'da bulunan 'ndaki 'tır. Colorado ve Utah'daki ve 'de bulunan Chinle Kırgıbayır örneği ve güney Utah'daki bazı alanların yanı sıra çoğu çorak arazilerde yaygındır. Wyoming Eyaleti'nde Natrona County'de adlı küçük bir kırgıbayır bulunmaktadır. Ek olarak kırgıbayırlar, güneybatı Wyoming'in çeşitli yerlerinde, örneğin yakınında ve Lyman ve Mountain View kasabalarının yakınında, yüksek yakınında 'nde bulunmaktadır. Kaliforniya'daki Pinacles Ulusal Parkı'nda, doğu Kaliforniya'daki Mojave Çölü gibi çorak alanlarda bulunmaktadır.
Kanada
Kanada'nın en büyük şehri olan Toronto'ya çok da uzak olmayan Ontario eyaletindeki Caledon şehrindeki Cheltenham kırgıbayırları buna örnek gösterilebilir.
Saskatchewan'daki Big Muddy Çorak toprakları, kanun kaçakları için saklanma yeri olarak ün kazanmıştır.
Alberta'da özellikle Dinozor Eyalet Parkı'nın bulunduğu vadisinde ve 'nin bulunduğu Drumheller'de büyük bir kırgıbayır alanı vardır.
Yeni Zelanda
Yeni Zelanda'da en bilinen kırgıbayır oluşumu - eski bir alüvyon yelpazesi'nin konglomerasının erozyonu sonucu oluşan - Kuzey Adası'nın güney ucuna yakın küçük bir vadinin başında yer almaktadır.
İtalya
İtalya'da çorak arazilere "Calanchi" denir. Bazı kırgıbayır örnekleri şu bölgelerde yer alır; Aliano (Basilicata), (Toskana) ve (Lazio).
İspanya
Tudela yakınlarındaki , Navarre, Tabernas; Almería'daki ve Aragon'daki olası , İspanyol çorak topraklarına örnektlr.
Arjantin
Valle de la Luna (Ay Vadisi) ortabatı Arjantin'deki birçok kırgıbayır oluşum örneklerinden biridir. Bu jeolojik oluşum, Triyas'ın neredeyse tamamının bozulmamış kaya birikintileri dizisinde temsil edildiği dünyadaki tek yerdir.
Çoğu kırgıbayır oluşumu görüntüsü doğal olmasına rağmen, Kuzey İspanya'daki Las Médulas, Roma altın madeni gibi madencilik ile ortaya çıkan bazı yapay oluşumlar vardır.
Veya kötü tarım uygulamaları tarafından ortaya çıkan kırgıbayır arazilerinden bir örneği, Ontario, Caledon'daki'daki Cheltenham Badlands'idir.
Ayrıca bakınız
- Tsingy de Bemeraha Millî Parkı
- Badlands Ulusal Parkı – Amerika Birleşik Devletleri, Kuzey Dakota'daki ulusal park
- - Akdeniz kıyısında dar, dik yamaçlı bir bölge
- Dead Valley - Doğu Kaliforniya'da bulunan Mojave Çölü'ndeki vadi.
- Theodore Roosevelt Ulusal Parkı - Kuzey Dakota'daki millî park, Amerika Birleşik Devletleri
Kaynakça
- ^ "Badlands" in London: , 1961, Vol. 2, p. 47.
- ^ a b c A.J. Parsons and A.D. Abrahams, Editors (2009) Geomorphology of Desert Environments (2nd ed.) Springer Science & Business Media ISBN 978-1402057182
- ^ Bryan, R. and A. Yair, 1982a. Perspectives on studies of badland geomorphology. In Badland geomorphology and piping. R. Bryan and A. Yair (eds), 1-3. Norwich: Geo Books.
- ^ "Badlands National Park South Dakota". November 7, 2013.
- ^ a b "Badlands National Park South Dakota" 16 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. November 7, 2013.
- ^ Thomas, D. (2011). Arid zone geomorphology: Process, form and change in drylands. (3rd ed.). Wiley.
- ^ Shaw, Ethan (2018-03-18). "How Did Badlands National Park Get Its Name?" 7 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. USA Today. Retrieved 2019-08-01.
Dış Bağlantılar
- Badlands National Park (U.S. National Park Service) 16 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Badlands: Nature’s Time Capsule 1 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . – Documentary about the badlands of South Dakota.
- "Bad Lands" . New International Encyclopedia. 1905
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kirgibayir daha yumusak olan tortul kayaclarin ve kil bakimindan zengin topraklarin ruzgar ve su tarafindan buyuk olcude asindigi kurak bir arazi turudur Kirgibayirlar dik yamaclar bitki ortusunden yoksunluk onemli regolit eksikligi ve yuksek drenaj yogunlugu ile karakterize olmuslardir Kirgibayir volkanik kayalardan olusan lere benzemektedirler Kanyonlar vadiler tanik tepeler hoodoolar ve diger bu turde olan jeolojik yapilar corak bolgelerde yaygindirlar Bu arazilerde genellikle yuruyerek gezinmek oldukca zordur Kirgibayir arazileri genellikle koyu siyah mavi komurumsu renklerinde gorulen parlak killerden skoryalara kadar degisen muhtesem renklerden olusan manzaralara sahiptir IcerikKirgibayir kismen ince ile neredeyse var olmamis regolit katmanlariyla karakterize edilir Kurak iklimlerdeki corak alanlarin regolit profilleri muhtemelen birbirlerine benzeyecektir Bu bolgelerde ust katman 1 5 cm veya 0 4 2 0 inc boyutlarinda tipik olarak silt sist ve kumdan yani yipranmis sistin bir yan urununden olusmaktadirlar Bu katman kompakt bir kabuk veya patlamis misir seklindeki parcalarin daha gevsek daha duzensiz bir sekilde toplanmasi sonucu olusabilirler Ust katmanin altinda bir alt katman 5 10 cm veya 2 0 3 9 inc boyutlarindan olusan bir katman bunun altinda buyuk olcude gevsek dagilmis seyl yongalarindan olusan bir gecis parcasi katmani 10 40 cm veya 3 9 15 7 inc boyutlarinda bulunur bu da sonunda oksijenden yoksun seyl tabakasina yol acar Mancos Shale Brule Formasyonu Chadron Formasyonu ve Dinozor Eyalet Parki nda bulunan kirgibayirlar genel olarak bu profile uydugu soylenebilir Daha az kurak bolgelerde regolit profili onemli olcude degisebilir Bazi kirgibayirlarda ise hicbir regolit tabakasi yoktur ve bunun yerine ciplak kaya kumtasi gibi kayalarda kaplidir Digerlerinde kil kaplamali bir regolit biyolojik yosun veya kabuksu liken bulunur Onemli regolit eksikliginin yani sira cok fazla bitki ortusunden de yoksundurlar Bitki ortusunun yetersizligi onemli regolit eksikliginden olabilir OlusumKirgibayirin olusumu iki surecin sonucudur biriktirme ve erozyon Biriktirme sureci zaman icinde mineral malzeme katmanlarinin birikmesini ifade eder Denizler nehirler veya tropikal bolgeler farkli ortamlar degisik turlerde kil silt ve kum biriktirir Ornegin Amerika Birlesik Devletleri Guney Dakota eyaletindeki Badlands Ulusal Parki ndaki kirgibayir olusumlari uc ana jeolojik donemi Kretase Donemi kapsayan 47 yillik bir cokelme donemine maruz kalmis ve sonucta acik superpozisyon prensibi ile farkli tortul katmanlari ortaya cikmistir Cokeltiler katilastiginda tortul malzeme erozyona maruz kalir Bazen hatali olarak kirgibayir bolgelerinin yilda yaklasik 1 inc veya 25mm sabit bir oranda asindigi bilinmektedir Aslinda erozyon tepkilerinin meydana geldigi kesin surecler tortul malzemenin ic ice gecmesine bagli olarak degisir 2010 yilinda Badlands Ulusal Parki nda arastirma yapan arastirmacilar o parkta bulunan belirli corak arazilerin gercek erozyon orani hakkinda daha fazla bilgi edinmek icin uc yillik bir proje baslatti Valle de la Luna Ay Vadisi San Juan ArjantinEtimolojiKirgibayir terimi belki de 1700 lerin sonlarinda oraya tasinan Lakota halkinin ana dilinde corak topraklar anlamina gelen White River badlands les mauvaises terres a traverser veya gecilecek corak topraklar olarak adlandirilmistir Bunun yaninda Fransiz kurk tuccarlari olan les mauvaises terres ten bir calque yani corak arazi veya asinmis arazi seklinde adlandirmislardir Natrona County Wyoming Amerika Birlesik DevletleriYerlerEn iyi bilinen kirgibayir olusumlarindan bazilari Kanada ve Amerika Birlesik Devletleri nde bulunmaktadir Diger orneklerine ise Yeni Zelenda Italya Ispanya ve Arjantin gibi ulkelerde rastlanmaktadir Amerika Birlesik Devletleri Guney Dakota Badlands Ulusal Parki Amerika Birlesik Devletleri nde Montana daki ve Guney Dakota daki Badlands Ulusal Parki genis kirgibayir olusum ornekleridir Ayrica A B D de yer alan Theodore Roosevelt Ulusal Parki eski ABD Baskani Theodore Roosevelt in adini tasiyan bati Kuzey Dakota da cografi olarak ayrilmis uc kirgibayir bolgesinden olusan bir Birlesik Devletler Ulusal Parki dir nin bir parcasi olan Arizona daki Navajo Kizilderili Rezervi ne bitisik olan ve dogrudan Arizona nin kuzeyinde bulunan cok sayida kirgibayiri kapsar Bircok dinozorun yakin bolgede gomulu olduguna inanilmaktadir ve kesifler 20 yuzyilin baslarindan beri devam etmektedir Kirgibayir Blue Gate olarak bilinen tarafindan oyulmus gecit icinde Kuzey Caineville Platosu nun eteginde sist seklinde oyulmustur Dogu Montana daki kirgibayir Hell Creek Formasyonu Utah daki bolgesi arasinda deniz seviyesinden yaklasik 1 500 m 4 900 ft yukseklikte Kretase ve Jura donemlerinde olusmus yasli bir topografyada mevcuttur Kirgibayir olusumlarindan bir diger populer olani kuzeybati Nebraska da bulunan ndaki tir Colorado ve Utah daki ve de bulunan Chinle Kirgibayir ornegi ve guney Utah daki bazi alanlarin yani sira cogu corak arazilerde yaygindir Wyoming Eyaleti nde Natrona County de adli kucuk bir kirgibayir bulunmaktadir Ek olarak kirgibayirlar guneybati Wyoming in cesitli yerlerinde ornegin yakininda ve Lyman ve Mountain View kasabalarinin yakininda yuksek yakininda nde bulunmaktadir Kaliforniya daki Pinacles Ulusal Parki nda dogu Kaliforniya daki Mojave Colu gibi corak alanlarda bulunmaktadir Las Medulas Ispanya Kanada Kanada nin en buyuk sehri olan Toronto ya cok da uzak olmayan Ontario eyaletindeki Caledon sehrindeki Cheltenham kirgibayirlari buna ornek gosterilebilir Saskatchewan daki Big Muddy Corak topraklari kanun kacaklari icin saklanma yeri olarak un kazanmistir Alberta da ozellikle Dinozor Eyalet Parki nin bulundugu vadisinde ve nin bulundugu Drumheller de buyuk bir kirgibayir alani vardir Yeni Zelanda Yeni Zelanda da en bilinen kirgibayir olusumu eski bir aluvyon yelpazesi nin konglomerasinin erozyonu sonucu olusan Kuzey Adasi nin guney ucuna yakin kucuk bir vadinin basinda yer almaktadir Italya Italya da corak arazilere Calanchi denir Bazi kirgibayir ornekleri su bolgelerde yer alir Aliano Basilicata Toskana ve Lazio Ispanya Tudela yakinlarindaki Navarre Tabernas Almeria daki ve Aragon daki olasi Ispanyol corak topraklarina ornektlr Arjantin Valle de la Luna Ay Vadisi ortabati Arjantin deki bircok kirgibayir olusum orneklerinden biridir Bu jeolojik olusum Triyas in neredeyse tamaminin bozulmamis kaya birikintileri dizisinde temsil edildigi dunyadaki tek yerdir Cogu kirgibayir olusumu goruntusu dogal olmasina ragmen Kuzey Ispanya daki Las Medulas Roma altin madeni gibi madencilik ile ortaya cikan bazi yapay olusumlar vardir Veya kotu tarim uygulamalari tarafindan ortaya cikan kirgibayir arazilerinden bir ornegi Ontario Caledon daki daki Cheltenham Badlands idir Ayrica bakinizChinle KirgibayiriNebraska dakiKanada Alberta daki Drumheller kenti yakinlarinda yer alan kirgibayirTsingy de Bemeraha Milli Parki Badlands Ulusal Parki Amerika Birlesik Devletleri Kuzey Dakota daki ulusal park Akdeniz kiyisinda dar dik yamacli bir bolge Dead Valley Dogu Kaliforniya da bulunan Mojave Colu ndeki vadi Theodore Roosevelt Ulusal Parki Kuzey Dakota daki milli park Amerika Birlesik DevletleriKaynakca Badlands in London 1961 Vol 2 p 47 a b c A J Parsons and A D Abrahams Editors 2009 Geomorphology of Desert Environments 2nd ed Springer Science amp Business Media ISBN 978 1402057182 Bryan R and A Yair 1982a Perspectives on studies of badland geomorphology In Badland geomorphology and piping R Bryan and A Yair eds 1 3 Norwich Geo Books Badlands National Park South Dakota November 7 2013 a b Badlands National Park South Dakota 16 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde November 7 2013 Thomas D 2011 Arid zone geomorphology Process form and change in drylands 3rd ed Wiley Shaw Ethan 2018 03 18 How Did Badlands National Park Get Its Name 7 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde USA Today Retrieved 2019 08 01 Dis BaglantilarBadlands National Park U S National Park Service 16 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Badlands Nature s Time Capsule 1 Mayis 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Documentary about the badlands of South Dakota Bad Lands New International Encyclopedia 1905