Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Beşik, yenidoğan bebeklerin (süt çocuğu) ve emekleyip yürümeye başlayan ufak çocukların yatması için kullanılan sabit ya da sallamalı, çocuğun düşmemesi için genellikle parmaklıklı karyola benzeri yatak aracı. Bütün dünya halklarında farklı stillerde beşik tipleri görülür. Taşınabilen türü de vardır.
Adlandırma
Beşik kelimesi, etimoloji uzmanı Türkolog Hasan Eren'e göreTürkçe beşi- (~ bişi- «sallamak») fiiline -k isim yapım eki getirilerek türetilmiştir. Türk dillerinde "sabit ya da sallamalı çocuk karyolası" olarak yaygın olsa da "salıncak" anlamı da vardır ve fiil olarak beşik sallamak kullanılır. Eski çağlardan beri kullanılır. Orta Türkçe ve Eski Kıpçakça'da da beşik olarak geçer. Çuvaşça hariç çağdaş Türk dillerinde de yaygın biçimde kullanılır; Azerice beşik, Türkmence bişik, Özbekçe beşik, Kırgızca beşik, Tatarca bişik, Balkarca beşik, Nogayca besik, Kazakça besik (бесік), Karakalpakça besik, Hakasça pizik, Hakasçanın Sagay ile Kaç ağzında pezik, Şorca pejik, Teleütçe mejik, Altayca pejik, Yakutça bisik. Macarcaya (bölcső) Osmanlı öncesi eski Türk dillerinden geçmiştir. Balkan dillerine (Bulgarca бешик, Sırpça бешика) ise Osmanlı döneminde Türkçeden geçmiştir. Türkçede beşik mecazen "kaynak" (ana çıkış yeri) anlamında da kullanılır. Ailenin ilk çocuğu ilk kez beşiğe yatırılmadan önce "beşik toyu" denilen bir tören yapılır. Gelinin ailesi, bebek için beşik ve anne için hediyeler getirir.
Etnografya
Etnografik olarak beşikler bütün dünya halklarında görülür ve genelde ağaçtan/tahtadan yapılır. Çağdaş tasarımlarda alüminyum ya da çelik gibi metaller de kullanılır. Göçebe ya da yarı göçebe avcı ve toplayıcı halklarda göçebe yaşamın gereği olarak çocuk beşikleri kundak gibi sarmalanıp her an taşınacakmış gibi tutulur ve genelde de annesinin sırtında taşınır.
Alaska Atabaskları huş ağacının (Betula papyrifera) kabuğundan yaparlar.
Kuzey Avrupa'da İskandinavya'nın kuzeyindeki Arktika'da yaşayan Laponlar komse adı verilen kundak gibi sarılan beşikleri açık havada hareketli olduklarında sırt çantası gibi sırtlarında taşırlar.
Anadolu'da yörükler de, göç ederek yaşadıkları için dokuma beşikler kullanmışlardır. Üç veya beş parçalı olarak üretilen bu beşikleri taşımayı kolaylaştırmak, çocuğu böcek ve yılan gibi hayvanlardan korumak üzere zeminden yüksek bir yere asmak için saç örgüsü şeklinde 6-8 kulp bulunmaktadır.
Türkiye'de Osmanlı İmparatorluğu'nda özellikle sarayda kullanılan beşikler değerli madenlerden ve ağaçlardan yapılmıştır. Bunlardan en ünlüsü Topkapı Sarayı'nda sergilenen Altın Beşik'tir. Ağaç üzerine kadife kaplanarak gümüş bezemelerle süslenmiş olanları ve som gümüşten yapılanları da bulunur. Ayrıca ağaç üzerine sedef, fildişi ve arusek kakmalı beşikler de yapılmıştır. Halk arasında ise daha çok ağaçtan yapılmış üzeri aynalar ve renkli bezemelerle süslenmiş olan beşikler kullanılmıştır. Günümüzde gerek yaşam tarzlarının değişmiş olması gerek modern beşiklerin çıkmasıyla ahşap beşiklerin kullanımı azalmıştır. Küçük ebatlarda yapılan ahşap beşikler hediyelik ya da turistik amaçlı olarak kullanılmaya başlamıştır; ayrıca çocuk oyuncağı olarak kullanılmaktadır.
Başkurtların kayın ağacından oyma tekne gibi beşikler kullandıkları bilinmektedir.
Kazakistan'da beşik; dört ayak, düz tahta, yatak ve lazımlık tutması için yapılan özel delikten oluşur. Alt kısmı ağır olan dut ağacından, iki ayağın üst tarafındaki yay kısmı ile iki ucundaki sallama kolları hafif olan söğüt ağacından yapılır. Çocuk beşiğe bağlanır. Tuvaletinin düşmesi için sumak denilen bir beşik aleti bebeğin ayakları arasına yerleştirilir ve alttaki tuvak denilen lazımlığa düşer.
Ayrıca bakınız
Resim galerisi
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Beşik ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Beşik Toyu, Kuşaktan Kuşağa 2. Bölümü TRT Avaz 7 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ Hasan Eren, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara 1999; sayfa: 48-49
- ^ . 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2012.
- ^ Başaran, Fatma Nur; Yarmacı, Hanife. . Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Hakemli Dergisi, 09- Mayıs Haziran 2012. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2020.
- ^ Taş, Hülya. "Düzce'de Tahta Beşik Yapma Sanatı" (PDF). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 5/4. 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Temmuz 2020.
- ^ a b Yıldırmış, Fatma. . Mavi Atlas, 5(2)/2017. 11 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2020.
- ^ a b Koshonvea, Gulbanu. (PDF). KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 16 (Özel Sayı II). 26 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Besik yenidogan bebeklerin sut cocugu ve emekleyip yurumeye baslayan ufak cocuklarin yatmasi icin kullanilan sabit ya da sallamali cocugun dusmemesi icin genellikle parmaklikli karyola benzeri yatak araci Butun dunya halklarinda farkli stillerde besik tipleri gorulur Tasinabilen turu de vardir Sedef kakmali ahsap besikSallamali besikSallamasiz sabit duz besikLaponlarin komse denen kundak besigiAdlandirmaBesik kelimesi etimoloji uzmani Turkolog Hasan Eren e goreTurkce besi bisi sallamak fiiline k isim yapim eki getirilerek turetilmistir Turk dillerinde sabit ya da sallamali cocuk karyolasi olarak yaygin olsa da salincak anlami da vardir ve fiil olarak besik sallamak kullanilir Eski caglardan beri kullanilir Orta Turkce ve Eski Kipcakca da da besik olarak gecer Cuvasca haric cagdas Turk dillerinde de yaygin bicimde kullanilir Azerice besik Turkmence bisik Ozbekce besik Kirgizca besik Tatarca bisik Balkarca besik Nogayca besik Kazakca besik besik Karakalpakca besik Hakasca pizik Hakascanin Sagay ile Kac agzinda pezik Sorca pejik Teleutce mejik Altayca pejik Yakutca bisik Macarcaya bolcso Osmanli oncesi eski Turk dillerinden gecmistir Balkan dillerine Bulgarca beshik Sirpca beshika ise Osmanli doneminde Turkceden gecmistir Turkcede besik mecazen kaynak ana cikis yeri anlaminda da kullanilir Ailenin ilk cocugu ilk kez besige yatirilmadan once besik toyu denilen bir toren yapilir Gelinin ailesi bebek icin besik ve anne icin hediyeler getirir EtnografyaEtnografik olarak besikler butun dunya halklarinda gorulur ve genelde agactan tahtadan yapilir Cagdas tasarimlarda aluminyum ya da celik gibi metaller de kullanilir Gocebe ya da yari gocebe avci ve toplayici halklarda gocebe yasamin geregi olarak cocuk besikleri kundak gibi sarmalanip her an tasinacakmis gibi tutulur ve genelde de annesinin sirtinda tasinir Alaska Atabasklari hus agacinin Betula papyrifera kabugundan yaparlar Kuzey Avrupa da Iskandinavya nin kuzeyindeki Arktika da yasayan Laponlar komse adi verilen kundak gibi sarilan besikleri acik havada hareketli olduklarinda sirt cantasi gibi sirtlarinda tasirlar Anadolu da yorukler de goc ederek yasadiklari icin dokuma besikler kullanmislardir Uc veya bes parcali olarak uretilen bu besikleri tasimayi kolaylastirmak cocugu bocek ve yilan gibi hayvanlardan korumak uzere zeminden yuksek bir yere asmak icin sac orgusu seklinde 6 8 kulp bulunmaktadir Turkiye de Osmanli Imparatorlugu nda ozellikle sarayda kullanilan besikler degerli madenlerden ve agaclardan yapilmistir Bunlardan en unlusu Topkapi Sarayi nda sergilenen Altin Besik tir Agac uzerine kadife kaplanarak gumus bezemelerle suslenmis olanlari ve som gumusten yapilanlari da bulunur Ayrica agac uzerine sedef fildisi ve arusek kakmali besikler de yapilmistir Halk arasinda ise daha cok agactan yapilmis uzeri aynalar ve renkli bezemelerle suslenmis olan besikler kullanilmistir Gunumuzde gerek yasam tarzlarinin degismis olmasi gerek modern besiklerin cikmasiyla ahsap besiklerin kullanimi azalmistir Kucuk ebatlarda yapilan ahsap besikler hediyelik ya da turistik amacli olarak kullanilmaya baslamistir ayrica cocuk oyuncagi olarak kullanilmaktadir Baskurtlarin kayin agacindan oyma tekne gibi besikler kullandiklari bilinmektedir Kazak besigi Kazakistan da besik dort ayak duz tahta yatak ve lazimlik tutmasi icin yapilan ozel delikten olusur Alt kismi agir olan dut agacindan iki ayagin ust tarafindaki yay kismi ile iki ucundaki sallama kollari hafif olan sogut agacindan yapilir Cocuk besige baglanir Tuvaletinin dusmesi icin sumak denilen bir besik aleti bebegin ayaklari arasina yerlestirilir ve alttaki tuvak denilen lazimliga duser Ayrica bakinizAltin Besik Besik kertmesi Bos BesikResim galerisiBosnak besigi Saraybosna Gurcu besigi აკვანი Gurcistan 1881 Litvan besigi lopsys Litvanya Sirtta tasinabilir seyyar Nimipu Kizilderili besigi ABD Seyyar Hupa Kizilderili besigi ABDDis baglantilarWikimedia Commons ta Besik ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Besik Toyu Kusaktan Kusaga 2 Bolumu TRT Avaz 7 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Hasan Eren Turk Dilinin Etimolojik Sozlugu Ankara 1999 sayfa 48 49 5 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Kasim 2012 Basaran Fatma Nur Yarmaci Hanife Suleyman Demirel Universitesi Guzel Sanatlar Fakultesi Hakemli Dergisi 09 Mayis Haziran 2012 25 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Temmuz 2020 Tas Hulya Duzce de Tahta Besik Yapma Sanati PDF Uluslararasi Turkce Edebiyat Kultur Egitim Dergisi Sayi 5 4 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 3 Temmuz 2020 a b Yildirmis Fatma Mavi Atlas 5 2 2017 11 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Temmuz 2020 a b Koshonvea Gulbanu PDF KMU Sosyal ve Ekonomik Arastirmalar Dergisi 16 Ozel Sayi II 26 Mart 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Temmuz 2020