Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hüseyin Burhanettin Daybelge (2 Ocak 1899, Şam – 23 Ağustos 1967), Türk gazeteci, siyasetçi.
Burhan Belge | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 2 Ocak 1899 Şam, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 23 Ağustos 1967 (68 yaşında) Almanya |
| Meslek | Gazeteci |
| Evlilik | Zeynep Cavide Belge |
| Çocuk(lar) | Murat Belge |
| Ebeveyn(ler) | Mehmed Asaf Bey, Emine Rana Hanım |
Atatürk, İnönü ve Menderes dönemlerinin üçünde de önde gelen gazetecilerindendir. 1930'lu yıllarda Türkiye'de kapitalizmle sosyalizm arasında bir yol öneren Kadrocular hareketinin faaliyetleri içinde yer alarak tanındı. Çok partili döneme geçildiğinde Demokrat Parti çevresinde yer aldı. 1957 genel seçimlerinde XI. dönem Muğla milletvekili olarak TBMM'ye girdi.1960 darbesinin ardından tutuklandı; yazıları ve konuşmaları nedeniyle yargılandı ve hüküm giydi. 1964 affı ile serbest kaldıktan sonra Almanya'ya yerleşti ve 1967'de ölümüne kadar Alman Radyosu'nda çalıştı.
Yaşamı
Ailesi ve gençlik yılları
1899 yılında babasının görev yapmakta olduğu Şam'da doğdu. Babası mutasarrıf Mehmed Asaf Bey, annesi Emine Rana Hanım'dır.
Burhan Asaf, 1907 yılında Yafa’da bir Fransız Okulu'na devam etti. Eğitimini 1908’de İstanbul'un Kadıköy ilçesine Menba-ül İrfan adlı bir okulda, daha sonra St. Joseph Lisesi’nde sürdürdü. 1914’te okul kapatılınca Galatasaray Lisesi ve Beyrut Amerikan Lisesi’nde birer yıl okudu. Arapça, Farsça, Fransızca ve İngilizce'yi iyi derecede öğrendi. Türk-Alman Dostluk Cemiyetinin girişimleriyle 1916 yılında eğitimlerini tamamlamak veya sürdürmek için Almanya'ya götürülen 250 öğrenci arasında yer aldı. Lise öğrenimini Almanya'nın Kassel şehrinde tamamladı. Münih ve Karlsruhe kentlerindeki Technische Hochschule’ye devam ederek mimarlık eğitimini tamamladı ve Kassel’de sosyoloji eğitimi gördü. Öğrencilik döneminde Annemarie adlı bir Almanla evlendi. Edebiyatla yakından ilgilendi. Goethe ve Schiller gibi Alman Romantiklerinden etkilendi. Almanya'daki sosyalist harekete çıkardıkları "Kurtuluş" dergisi ile destek veren Türk öğrenci grubunun önderi Vedat Nedim ile tanıştı ve sosyalist fikirlere yakınlaşmaya başladı.
1923 yılında Türkiye'ye döndü; çeşitli işlerde çalıştı. Önce Devlet Demiryolları'nın Eskişehir'deki bürosunda tercümanlık yaptı. Bu dönemde kız kardeşi Leman Hanım, Yakup Kadri ile evlendi ve Yakup Kadri ile Burhan Asaf'ın ömür boyu sürecek dostlukları böylece başladı. Ardından kısa bir süre Anadolu Ajansı Bükreş temsilciliğini yaptı. 1924 yılının ortalarında İstanbul'a döndü. Vedat Nedim tarafından organize edilen Aydınlık dergisi çevresi ile irtibata geçti. Türkiye Komünist Partisi 'nin yayın organ olan Aydınlık dergisinde 1925 yılında üç yazısı ve bir çevirisi çıktı. Şeyh Sait İsyanı sonrasında dergi kapatılınca Ankara'ya taşındı.
Ankara'da Hariciye Vekaleti bakanlık kaleminde işe başlayan Burhan Asaf, 1926'da askerlik hizmetini yaptı ve Hayrünnisa Hanım ile ikinci evliliğini yaptı. Bu evlilik, birkaç ay sürdü. Bir süre sonra Cumhurbaşkanlığı kalemine atandı.
1927 Tevkifatı
1927 yılında TKP üyelerine karşı gerçekleştirilen tevkifat sonucu evine baskın yapıldı. Bu baskın, onun hayatında önemli bir rol oynadı. Arama sırasında endişelenerek Falih Rıfkı'ya ulaşmış, o sırada Çankaya Köşkü'nde olan Falih Rıfkı durumu Mustafa Kemal'e aktardığında köşke çağrılmıştı. Mustafa Kemal Paşa ile yaptığı bir sohbetin ardından Hariciye Vekaleti'ndeki görevine iade edildi. Burhan Asaf, bir yıl sonra buradan istifa edip çeşitli kamu kurumlarında değişik görevler aldı.
Gazeteciliğe başlaması
Hükûmetin yayın organı olan Hâkimiyeti Milliye'de ilk köşe yazısı 1928'de yayımlandı. 1929 yılında bu gazetede düzenli olarak sanat ve kültür üzerine yazıları yayınlanmaya başladı. Yazılarının temel konusu batılılaşma fikri idi. Bir yandan da geçimini temin için çeşitli işlerde çalıştı. Kısa bir süre Brüder Redlich & Berger adlı bir Avusturya inşaat şirketinde çalıştı 1930-1932 arasında İktisat Vekâleti İktisadi Neşriyat Müşavirliği’nde bulundu.
Hakimiyet'teki yazılarına devam ederken çok partiliğe geçiş için Serbest Fırka denemesi sırasında İnkılap gazetesinde gündelik politika yazıları yazdı.
Kadro dergisi
1932'de Ankara'da Şevket Süreyya, Yakup Kadri, Vedat Nedim ve İsmail Hüsrev ile birlikte Kadro dergisini çıkarmaya başladı. Kadrocular, Türk devrimini yorumlayarak ona teorik çerçeve oluşturma konusunda kendilerini sorumlu görmekteydiler. Türk inkılâbının ideolojisini ortaya koymayı amaçlayan Kadro dergisi, üç yıl süresince aylık olarak yayınlandı. Burhan Asaf, dergide uluslararası ilişkiler ve sanata dair yazılar kaleme aldı. Kadrocuların önerdiği devletçilik, kolektivizm olarak yorumlanıp sermaye çevreleri tarafından tepkiyle karşılandı ve dergi Yakup Kadri'nin Tiran'a büyükelçi olarak atanması ile yayın hayatından çekildi.
Matbuat Umum Müdürlüğü'ndeki görevi
Burhan Asaf, 1933 yılından itibaren 12 yıl Matbuat Umum Müdürlüğü'nde çalıştı. Soyadı Kanunu'nun çıkmasından sonra "Belge" soyadını aldı. Kendisine bu adı Vedat Nedim buldu. 1934 yılında görevi gereği çıktığı bir Orta Avrupa seyahati sırasında, Macaristan'da düzenlenen bir güzellik yarışmasında tanıştığı Zsa Zsa Gabor ile üçüncü evliliğini 17 Mayıs 1935 tarihinde Budapeşte`de yaptı. Belge ile Gabor 1938 yılında ayrıldı ve Gabor ABD'ye gitti. Belge dördüncü evliliğini Zeynep Cavide Hanım ile yaptı. Cavide Hanım ile evliliğinden oğulları Murat Belge dünyaya geldi. Çift, 1950'li yıllarda boşandı.
Belge, II. Dünya Savaşı boyunca Ankara Radyosu'nda "Günün Meseleleri" başlıklı bir radyo programı hazırlayıp sundu. Matbuat Umum Müdürlüğü'nün Radyo Mecmuası adlı yayınının başyazarlarından biri olarak çalıştı. 1945 yılında Matbuat Umum Müdürlüğü'nden ve CHP'den istifa ederek ayrıldı.
Çok partili dönem
Görevi gereği çıktığı seyahatler, Belge'nin daha liberal fikirler geliştirmesinde etkili oldu. 1946'ya kadar olan dönemde çok partililik konusunu en çok işleyen gazetecilerden birisi idi.Demokrat Parti kurulunca 1946 yılı Mayıs ayında partiye girdi. Adnan Menderes'in isteği ile İzmir'de Demokrat İzmir gazetesini kurdu. Kurucularla anlaşmazlığa düşerek 1948'de partiden ve İzmir'den ayrıldı.
1948-1950 arasında "Haftalık Siyasi Mektup" adıyla tek başına çıkarıp yayımladığı iki yapraklık bir tür gazete çıkardı. 1950 başlarında Yeni İstanbul Gazetesi’ne başyazar olarak geçti, Ağustos ayında bu görevi bıraktı. 1950’den sonra 1953'e kadar herhangi bir gazetede yazı yayımlamadı.
1953 yılında Alman asıllı dördüncü eşi Marion ile evlendi. Aynı yıl Demokrat Parti'ye geri döndü. 1955-1960 arasında Demokrat Parti'nin resmi yayın organı olan Zafer gazetesinin başyazarlığını yaptı. 1957 yılında Demokrat Parti Muğla milletvekili olarak Meclis'e girdi.
1960 Darbesinin ardından tutuklandı. Yazıları ve konuşmaları nedeniyle idamla yargılandı ve 15 Eylül 1961'de 15 yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı. 27 Ekim 1964'te Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in yayınladığı afla salıverildi.
Son yılları
Eşi ile Almanya'da Bod-Godesberg adlı kente yerleşti ve Alman radyosunda çalışmaya başladı. 23 Ağustos 1967 yılında hastalanarak 68 yaşında Almanya’da öldü. Cenazesi Ankara'daki Karşıyaka Mezarlığı'na defnedilmiştir.
Hayatı, araştırmacı Aytaç Yıldız'ın doktora tezine konu olmuş ve 'Üç Dönem Bir Aydın: Burhan Asaf Belge' adıyla kitap olarak yayımlanmıştır.
Notlar
- ^ Vedat Nedim'e göre Belge ile Gabor evliliği 1934 yılındaki seyahat sırasında gerçekleşmiştir; Burhan Belge’nin kardeşi Leman Karaosmanoğlu ise evlilik olayının, bir grup gazetecinin Hitler'le görüşmeye gittiği 1935 yılında gerçekleştiğini iddia etmiştir
Kaynakça
- ^ "TBMM Albümü 2. Cilt (1950-1980)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 12 Aralık 2017 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ a b c d e İlhan, Oğuzhan Atilla. (PDF). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi, 2011. 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ a b c Yıldız, Aytaç (2009). . Ankara Üniversites Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi. 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b . 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c . bisavblog. 18 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ a b . Fikir News. 24 Nisan 2020. 21 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ Ertan, Temiçun (2003). . Atatürk Dergisi. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ . https://www.familysearch.org/: Hungary Civil Registration. 1895-1980. 9 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2023.
- ^ . Sabah. 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2021.
- ^ . 30 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Huseyin Burhanettin Daybelge 2 Ocak 1899 Sam 23 Agustos 1967 Turk gazeteci siyasetci Burhan BelgeDogum2 Ocak 1899 Sam Osmanli ImparatorluguOlum23 Agustos 1967 68 yasinda AlmanyaMeslekGazeteciEvlilikZeynep Cavide BelgeCocuk lar Murat BelgeEbeveyn ler Mehmed Asaf Bey Emine Rana Hanim Ataturk Inonu ve Menderes donemlerinin ucunde de onde gelen gazetecilerindendir 1930 lu yillarda Turkiye de kapitalizmle sosyalizm arasinda bir yol oneren Kadrocular hareketinin faaliyetleri icinde yer alarak tanindi Cok partili doneme gecildiginde Demokrat Parti cevresinde yer aldi 1957 genel secimlerinde XI donem Mugla milletvekili olarak TBMM ye girdi 1960 darbesinin ardindan tutuklandi yazilari ve konusmalari nedeniyle yargilandi ve hukum giydi 1964 affi ile serbest kaldiktan sonra Almanya ya yerlesti ve 1967 de olumune kadar Alman Radyosu nda calisti YasamiAilesi ve genclik yillari 1899 yilinda babasinin gorev yapmakta oldugu Sam da dogdu Babasi mutasarrif Mehmed Asaf Bey annesi Emine Rana Hanim dir Burhan Asaf 1907 yilinda Yafa da bir Fransiz Okulu na devam etti Egitimini 1908 de Istanbul un Kadikoy ilcesine Menba ul Irfan adli bir okulda daha sonra St Joseph Lisesi nde surdurdu 1914 te okul kapatilinca Galatasaray Lisesi ve Beyrut Amerikan Lisesi nde birer yil okudu Arapca Farsca Fransizca ve Ingilizce yi iyi derecede ogrendi Turk Alman Dostluk Cemiyetinin girisimleriyle 1916 yilinda egitimlerini tamamlamak veya surdurmek icin Almanya ya goturulen 250 ogrenci arasinda yer aldi Lise ogrenimini Almanya nin Kassel sehrinde tamamladi Munih ve Karlsruhe kentlerindeki Technische Hochschule ye devam ederek mimarlik egitimini tamamladi ve Kassel de sosyoloji egitimi gordu Ogrencilik doneminde Annemarie adli bir Almanla evlendi Edebiyatla yakindan ilgilendi Goethe ve Schiller gibi Alman Romantiklerinden etkilendi Almanya daki sosyalist harekete cikardiklari Kurtulus dergisi ile destek veren Turk ogrenci grubunun onderi Vedat Nedim ile tanisti ve sosyalist fikirlere yakinlasmaya basladi 1923 yilinda Turkiye ye dondu cesitli islerde calisti Once Devlet Demiryollari nin Eskisehir deki burosunda tercumanlik yapti Bu donemde kiz kardesi Leman Hanim Yakup Kadri ile evlendi ve Yakup Kadri ile Burhan Asaf in omur boyu surecek dostluklari boylece basladi Ardindan kisa bir sure Anadolu Ajansi Bukres temsilciligini yapti 1924 yilinin ortalarinda Istanbul a dondu Vedat Nedim tarafindan organize edilen Aydinlik dergisi cevresi ile irtibata gecti Turkiye Komunist Partisi nin yayin organ olan Aydinlik dergisinde 1925 yilinda uc yazisi ve bir cevirisi cikti Seyh Sait Isyani sonrasinda dergi kapatilinca Ankara ya tasindi Ankara da Hariciye Vekaleti bakanlik kaleminde ise baslayan Burhan Asaf 1926 da askerlik hizmetini yapti ve Hayrunnisa Hanim ile ikinci evliligini yapti Bu evlilik birkac ay surdu Bir sure sonra Cumhurbaskanligi kalemine atandi 1927 Tevkifati 1927 yilinda TKP uyelerine karsi gerceklestirilen tevkifat sonucu evine baskin yapildi Bu baskin onun hayatinda onemli bir rol oynadi Arama sirasinda endiselenerek Falih Rifki ya ulasmis o sirada Cankaya Kosku nde olan Falih Rifki durumu Mustafa Kemal e aktardiginda koske cagrilmisti Mustafa Kemal Pasa ile yaptigi bir sohbetin ardindan Hariciye Vekaleti ndeki gorevine iade edildi Burhan Asaf bir yil sonra buradan istifa edip cesitli kamu kurumlarinda degisik gorevler aldi Gazetecilige baslamasi Hukumetin yayin organi olan Hakimiyeti Milliye de ilk kose yazisi 1928 de yayimlandi 1929 yilinda bu gazetede duzenli olarak sanat ve kultur uzerine yazilari yayinlanmaya basladi Yazilarinin temel konusu batililasma fikri idi Bir yandan da gecimini temin icin cesitli islerde calisti Kisa bir sure Bruder Redlich amp Berger adli bir Avusturya insaat sirketinde calisti 1930 1932 arasinda Iktisat Vekaleti Iktisadi Nesriyat Musavirligi nde bulundu Hakimiyet teki yazilarina devam ederken cok partilige gecis icin Serbest Firka denemesi sirasinda Inkilap gazetesinde gundelik politika yazilari yazdi Kadro dergisi 1932 de Ankara da Sevket Sureyya Yakup Kadri Vedat Nedim ve Ismail Husrev ile birlikte Kadro dergisini cikarmaya basladi Kadrocular Turk devrimini yorumlayarak ona teorik cerceve olusturma konusunda kendilerini sorumlu gormekteydiler Turk inkilabinin ideolojisini ortaya koymayi amaclayan Kadro dergisi uc yil suresince aylik olarak yayinlandi Burhan Asaf dergide uluslararasi iliskiler ve sanata dair yazilar kaleme aldi Kadrocularin onerdigi devletcilik kolektivizm olarak yorumlanip sermaye cevreleri tarafindan tepkiyle karsilandi ve dergi Yakup Kadri nin Tiran a buyukelci olarak atanmasi ile yayin hayatindan cekildi Matbuat Umum Mudurlugu ndeki gorevi Burhan Asaf 1933 yilindan itibaren 12 yil Matbuat Umum Mudurlugu nde calisti Soyadi Kanunu nun cikmasindan sonra Belge soyadini aldi Kendisine bu adi Vedat Nedim buldu 1934 yilinda gorevi geregi ciktigi bir Orta Avrupa seyahati sirasinda Macaristan da duzenlenen bir guzellik yarismasinda tanistigi Zsa Zsa Gabor ile ucuncu evliligini 17 Mayis 1935 tarihinde Budapeste de yapti Belge ile Gabor 1938 yilinda ayrildi ve Gabor ABD ye gitti Belge dorduncu evliligini Zeynep Cavide Hanim ile yapti Cavide Hanim ile evliliginden ogullari Murat Belge dunyaya geldi Cift 1950 li yillarda bosandi Belge II Dunya Savasi boyunca Ankara Radyosu nda Gunun Meseleleri baslikli bir radyo programi hazirlayip sundu Matbuat Umum Mudurlugu nun Radyo Mecmuasi adli yayininin basyazarlarindan biri olarak calisti 1945 yilinda Matbuat Umum Mudurlugu nden ve CHP den istifa ederek ayrildi Cok partili donem Gorevi geregi ciktigi seyahatler Belge nin daha liberal fikirler gelistirmesinde etkili oldu 1946 ya kadar olan donemde cok partililik konusunu en cok isleyen gazetecilerden birisi idi Demokrat Parti kurulunca 1946 yili Mayis ayinda partiye girdi Adnan Menderes in istegi ile Izmir de Demokrat Izmir gazetesini kurdu Kurucularla anlasmazliga duserek 1948 de partiden ve Izmir den ayrildi 1948 1950 arasinda Haftalik Siyasi Mektup adiyla tek basina cikarip yayimladigi iki yapraklik bir tur gazete cikardi 1950 baslarinda Yeni Istanbul Gazetesi ne basyazar olarak gecti Agustos ayinda bu gorevi birakti 1950 den sonra 1953 e kadar herhangi bir gazetede yazi yayimlamadi 1953 yilinda Alman asilli dorduncu esi Marion ile evlendi Ayni yil Demokrat Parti ye geri dondu 1955 1960 arasinda Demokrat Parti nin resmi yayin organi olan Zafer gazetesinin basyazarligini yapti 1957 yilinda Demokrat Parti Mugla milletvekili olarak Meclis e girdi 1960 Darbesinin ardindan tutuklandi Yazilari ve konusmalari nedeniyle idamla yargilandi ve 15 Eylul 1961 de 15 yil agir hapis cezasina carptirildi 27 Ekim 1964 te Cumhurbaskani Cemal Gursel in yayinladigi afla saliverildi Son yillari Esi ile Almanya da Bod Godesberg adli kente yerlesti ve Alman radyosunda calismaya basladi 23 Agustos 1967 yilinda hastalanarak 68 yasinda Almanya da oldu Cenazesi Ankara daki Karsiyaka Mezarligi na defnedilmistir Hayati arastirmaci Aytac Yildiz in doktora tezine konu olmus ve Uc Donem Bir Aydin Burhan Asaf Belge adiyla kitap olarak yayimlanmistir Notlar Vedat Nedim e gore Belge ile Gabor evliligi 1934 yilindaki seyahat sirasinda gerceklesmistir Burhan Belge nin kardesi Leman Karaosmanoglu ise evlilik olayinin bir grup gazetecinin Hitler le gorusmeye gittigi 1935 yilinda gerceklestigini iddia etmistirKaynakca TBMM Albumu 2 Cilt 1950 1980 PDF TBMM Basin ve Halkla Iliskiler Mudurlugu 12 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan PDF a b c d e Ilhan Oguzhan Atilla PDF Istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu yuksek lisans tezi 2011 5 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2021 a b c Yildiz Aytac 2009 Ankara Universites Sosyal Bilimler Enstitusu doktora tezi 5 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b 5 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c bisavblog 18 Subat 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2021 a b Fikir News 24 Nisan 2020 21 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2021 Ertan Temicun 2003 Ataturk Dergisi 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2021 https www familysearch org Hungary Civil Registration 1895 1980 9 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Temmuz 2023 Sabah 5 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2021 30 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi